WEBVTT

00:00:01.146 --> 00:00:06.864
Hiç durmadan yapmak 
zorunda olduğumuz bir şey var:

00:00:06.912 --> 00:00:08.078
Nefes almak.

00:00:08.596 --> 00:00:10.210
Denemek ister misiniz?

00:00:10.234 --> 00:00:13.002
O halde hep beraber,

00:00:13.026 --> 00:00:16.182
yalnızca 10 saniye boyunca 
nefesimizi tutalım.

00:00:16.206 --> 00:00:17.364
Tamam mı?

00:00:17.388 --> 00:00:18.515
Hadi deneyelim.

00:00:18.515 --> 00:00:21.421
Hazırlanın ve tutun!

NOTE Paragraph

00:00:39.248 --> 00:00:41.891
Of, zor değil mi?

NOTE Paragraph

00:00:42.411 --> 00:00:45.636
Şimdi size inanılmaz
bir sayı söyleyeceğim

00:00:45.660 --> 00:00:49.365
ve bu sayı yine nefesinizi kesecek.

00:00:49.389 --> 00:00:50.601
Yedi.

00:00:50.625 --> 00:00:51.943
Yedi ne?

00:00:51.967 --> 00:00:56.053
Soluduğumuz havanın 
kalitesizliğinden kaynaklanan

00:00:56.077 --> 00:01:01.262
yılda ölen 7 milyon prematüre bebek.

00:01:01.741 --> 00:01:02.889
Bir düşünün.

00:01:02.889 --> 00:01:09.319
Çok sevdiğim Madrid'in bütün nüfusundan
daha fazla insan bir yılda ölüyor.

NOTE Paragraph

00:01:10.378 --> 00:01:11.668
Aklınıza şu soru gelebilir:

00:01:11.668 --> 00:01:14.029
Bu bilgi açıklandı mı?

00:01:14.029 --> 00:01:18.129
Bu bilgi insanlara duyuruldu mu?

00:01:18.153 --> 00:01:19.442
Evet duyuruldu.

00:01:19.466 --> 00:01:24.605
Şu an elimizde, hava kirliliğinin
sağlığımızla iilişkisini inceleyen

00:01:24.629 --> 00:01:29.919
70 binden fazla bilimsel belge var

00:01:30.689 --> 00:01:34.445
ve küresel medya
bu sorunun üstünü kapatıyor.

00:01:35.151 --> 00:01:38.497
Aslında, çok kısa bir süre içerisinde

00:01:38.521 --> 00:01:44.208
hava kirliliğinin neredeyse 
bütün ana organlarımıza

00:01:44.274 --> 00:01:48.792
olumsuz bir etkisinin olduğunu öğrendik.

NOTE Paragraph

00:01:49.275 --> 00:01:51.416
Akciğerlerimizden başlayalım.

00:01:51.440 --> 00:01:54.917
Hava kirliliği dediğimizde 
ilk aklımıza gelen ciğerlerdir.

00:01:54.941 --> 00:01:58.561
İşin aslına bakacak olursak,
her nefes aldığımızda

00:01:58.585 --> 00:02:02.384
toksik kirleticileri içimize çekiyoruz

00:02:02.408 --> 00:02:06.704
ve bizim zavallı sevimli 
pembe akciğerlerimiz

00:02:06.728 --> 00:02:08.584
bunlardan zarar görüyor.

NOTE Paragraph

00:02:10.132 --> 00:02:12.460
Son 10 yılı aşkın bir süredir,

00:02:12.484 --> 00:02:17.006
bu durumla ilgili birçok bilgi edindik.

00:02:17.030 --> 00:02:20.340
Fakat ilk olarak, size hava kirliliğinin
ne olduğunu söyleyeyim.

00:02:20.890 --> 00:02:26.779
Hava kirliliği; katı parçacıkların,
sıvı damlacıklarının

00:02:26.809 --> 00:02:32.588
ve gaz halindeki kimyasalların
karmaşık bir karışımıdır.

00:02:32.692 --> 00:02:34.518
Bütün bu karışımın;

00:02:34.542 --> 00:02:40.427
evde, sanayide, trafikte
veya başka yerlerde kullanılan

00:02:40.451 --> 00:02:42.626
yakıtlardan çıkıp karıştığını düşünün.

00:02:42.650 --> 00:02:46.777
Ve daha saymadığım
birçok iç ve dış kaynak.

00:02:46.801 --> 00:02:50.700
Elbette, farklı yakıt kaynakları

00:02:50.724 --> 00:02:54.822
farklı kirletici
karışımları oluşturacaktır.

00:02:55.512 --> 00:03:01.133
Demek istediğim, bütün bu toksinler
birçok farklı şekilde kombin edilebilir.

00:03:01.144 --> 00:03:05.650
Örneğin partikül maddeyi, 
PM'yi ele alalım.

00:03:05.674 --> 00:03:08.814
PM, şimdi sayacağım maddeleri 
içeren bir karışım olabilir.

00:03:08.838 --> 00:03:10.361
Şu kokteyle bir bakın;

00:03:10.385 --> 00:03:16.836
toprak ve yol tozları,
deniz tuzu, toksik metaller,

00:03:16.872 --> 00:03:21.358
dizel dumanı, nitrat ve sülfatlar.

00:03:21.438 --> 00:03:25.584
Bütün bu toksik zehirler,
bu leziz kokteyl,

00:03:25.608 --> 00:03:29.227
her gün ciğerlerimize giriyor.

00:03:29.251 --> 00:03:32.097
Bütün bu hava kirliliğine
sürekli maruz kalıyoruz

00:03:32.121 --> 00:03:34.146
çünkü nefes almadan duramayız.

00:03:34.170 --> 00:03:37.679
Yani 10 saniye durabiliriz 
ama fazlası olmaz.

00:03:38.157 --> 00:03:41.290
Nefes almadan duramadığımız gibi,

00:03:41.329 --> 00:03:47.562
bunun yanında, her gün yaklaşık
10 bin litre havaya ihtiyacımız var.

NOTE Paragraph

00:03:48.688 --> 00:03:54.434
Her yıl hava kirliliği yüzünden
7 milyon insanın öldüğünü söyledik.

00:03:54.484 --> 00:03:56.759
Fakat panik yapıyor muyuz?

00:03:56.783 --> 00:03:58.661
Hâlâ sakin miyiz?

00:03:58.685 --> 00:04:03.745
Ulusal felaket ya da küresel
acil durum ilan ediyor muyuz?

00:04:03.769 --> 00:04:08.831
Aslında hayır ve ben her gün 
kendime şu soruyu soruyorum:

00:04:08.855 --> 00:04:10.546
Neler oluyor?

00:04:10.570 --> 00:04:17.540
İşte bir an önce harekete geçmemizi
sağlayabilecek bir sebep.

00:04:17.540 --> 00:04:21.076
Hava kirliliği yalnızca 
ciğerlerimizi etkilemiyor.

00:04:21.100 --> 00:04:24.170
Ayrıca beynimizi de etkiliyor.

NOTE Paragraph

00:04:24.194 --> 00:04:25.488
İşte beynimiz.

00:04:26.186 --> 00:04:27.041
Harika.

00:04:27.041 --> 00:04:30.375
Hepimizde mevcut 
ve hepimizin ona ihtiyacı var.

00:04:31.063 --> 00:04:33.580
Umuyorum ki hepimiz kullanıyoruz.

NOTE Paragraph

00:04:33.604 --> 00:04:34.673
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:04:34.697 --> 00:04:36.549
Bazılarımız daha fazla kullanabiliyor.

00:04:36.816 --> 00:04:39.730
Geçtiğimiz on yıl boyunca,

00:04:39.754 --> 00:04:45.195
hava kirliliği ve beyin sağlığı 
arasındaki ilişkiyle ilgili araştırmalar

00:04:45.195 --> 00:04:47.577
ciddi ölçüde artış gösterdi.

00:04:47.577 --> 00:04:52.102
Bu yüzden, belki de şu an beynimiz
bir toz bulutu içerisinde.

00:04:52.991 --> 00:04:55.087
Size beynimizdeki hava kirliliğiyle ilgili

00:04:55.087 --> 00:04:58.736
şimdiye kadar ne öğrendiğimizden
ve kanıtlarından bahsetmek istiyorum.

NOTE Paragraph

00:04:59.107 --> 00:05:03.158
İlk olarak, havadaki kirleticilerin

00:05:03.182 --> 00:05:10.340
merkezi sinir sistemimiz üzerinde
gözle görülen bir zararı var.

00:05:10.695 --> 00:05:13.049
Ama önce toksik partiküllere geri dönelim.

00:05:13.073 --> 00:05:14.018
Hatırlıyor musunuz?

00:05:14.018 --> 00:05:17.216
Onları en son ciğerlerimizde
hayatın tadını çıkarmaya

00:05:17.216 --> 00:05:18.925
ve her yeri kirletmeye bırakmıştık.

00:05:18.925 --> 00:05:21.075
İşte onların en küçüğü
kan dolaşımına karışıp

00:05:21.075 --> 00:05:27.263
kalbin kan pompalamasıyla birlikte

00:05:27.314 --> 00:05:30.420
bütün organlarımız için
bir tehdit unsuru olarak

00:05:30.420 --> 00:05:32.134
bütün vücudumuza yayılabilir.

00:05:32.134 --> 00:05:33.826
Buna beynimiz de dahil.

00:05:34.697 --> 00:05:37.826
Hava kirliliğinin sınır tanımadığını
sürekli söylemiyor muyuz?

00:05:37.850 --> 00:05:40.522
Bu vücudumuz için de geçerli.

00:05:40.522 --> 00:05:44.658
Çünkü havadaki kirleticiler,

00:05:44.658 --> 00:05:50.455
çocuklarımız daha ilk nefesleri almadan

00:05:50.455 --> 00:05:56.074
plasentayı geçip fetüse ulaşarak
beyin zarlarına zarar verir.

NOTE Paragraph

00:05:57.178 --> 00:06:02.191
İkincisi, yapılan araştırmalara göre

00:06:02.191 --> 00:06:08.305
doğum öncesi ve çocukluk döneminde
uzun süre hava kirliliğine maruz kalmak;

00:06:08.837 --> 00:06:14.558
bilişsel beceri testinin 
sonucunu düşürmesi

00:06:14.582 --> 00:06:18.884
ve çocuğun sinirsel gelişimini
olumsuz etkilemekle birlikte,

00:06:18.884 --> 00:06:22.474
eksi yönde bir etkisi daha bulunmakta.

00:06:22.474 --> 00:06:26.919
Bu etkisi ise otizm ve dikkat eksikliği
hiperaktivite bozukluğu

00:06:26.943 --> 00:06:31.529
gibi davranışsal bozukluklardır.

00:06:32.629 --> 00:06:35.371
Buna ek olarak yapılan araştırmalar,

00:06:35.385 --> 00:06:40.181
çocukların ve genç yetişkinlerin beyninin

00:06:40.215 --> 00:06:43.032
uzun süre partikül maddeye maruz kalması,

00:06:43.056 --> 00:06:48.342
sinirsel tepkiyi değiştirmek
ve beyin iltihabının oluşması gibi,

00:06:48.342 --> 00:06:51.212
bazı değişik tepkimelerin 
ortaya çıkmasına neden olmakta.

00:06:51.212 --> 00:06:57.912
Ayrıca, beyinde protein plaklarının
birikmesine yol açarak

00:06:57.936 --> 00:07:01.694
Parkinson ve Alzheimer gibi hastalıkların

00:07:01.694 --> 00:07:05.704
oluşma riskini arttırmakta.

NOTE Paragraph

00:07:06.441 --> 00:07:07.844
İronik, değil mi?

00:07:07.868 --> 00:07:12.487
Çocuklarımızın geleceğine
yatırım yapıyoruz.

00:07:12.511 --> 00:07:16.946
Perspektiflerini genişletmek için
her gün okula gönderiyoruz.

00:07:16.970 --> 00:07:19.939
Toplumlar eğitime yatırım yapıyor.

00:07:19.963 --> 00:07:25.394
Fakat okul otobüsünü 
beklerken soludukları hava,

00:07:25.418 --> 00:07:30.356
onların beyin gelişimini
olumsuz yönde etkiliyor.

NOTE Paragraph

00:07:31.334 --> 00:07:34.839
Hadi üçüncü maddeye geçelim.
Peki ya yetişkinler?

00:07:34.863 --> 00:07:38.106
En son yapılan bilimsel çalışmalara göre

00:07:39.376 --> 00:07:43.300
uzun süre partikül maddeye maruz kalmak,

00:07:43.300 --> 00:07:49.390
yaşlandıkça bilişsel düşüş 
yaşanmasına neden olmakta.

00:07:49.545 --> 00:07:50.764
Yalnızca bu da değil,

00:07:50.788 --> 00:07:56.160
eğer çok miktarda partikül maddeye
uzun süre maruz kalınırsa

00:07:56.184 --> 00:07:59.582
beyin daha hızlı yaşlanıyor,

00:07:59.606 --> 00:08:06.896
küçük ve sessiz felç
geçirme oranı artıyor.

NOTE Paragraph

00:08:08.326 --> 00:08:11.379
Son maddeye geçiyorum
ve daha fazla kanıt göstermeyeceğim.

00:08:11.379 --> 00:08:12.867
Çünkü tonlarca kanıt var.

00:08:12.891 --> 00:08:16.237
Bazı epidemiyolojik çalışmalara
ve hayvan deneylerine göre

00:08:16.261 --> 00:08:21.306
bunaklığın, hava kirleticilerine 
devamlı maruz kalmayla ilgili olabileceği

00:08:21.330 --> 00:08:24.438
konusunda bazı düşünceler var.

NOTE Paragraph

00:08:25.703 --> 00:08:30.260
Neredeyse herkes 
hava kirliliğine maruz kalıyor.

00:08:31.114 --> 00:08:35.103
Kırsal bölgede veya kentsel bölgede
yaşıyor olmanız,

00:08:35.127 --> 00:08:39.450
yüksek gelirli ya da düşük gelirli
bir ülkede yaşıyor olmanız fark etmiyor

00:08:39.474 --> 00:08:43.902
ve sizinki de dahil
herkesin beyni risk altında.

NOTE Paragraph

00:08:44.659 --> 00:08:46.379
Bir tıp doktoru olarak,

00:08:46.403 --> 00:08:51.418
profesyonel hayatımın 
20 yılı aşkın bir süresini

00:08:51.442 --> 00:08:53.208
Dünya Sağlık Örgütü'nde çalışarak

00:08:53.232 --> 00:08:57.343
insanları toplum sağlığı
ve bu konudaki risklerle ilgili

00:08:57.367 --> 00:09:00.484
bilinçlendirmek için harcadım.

00:09:00.506 --> 00:09:04.852
Bilginin varlığıyla birlikte
çözümlerin de var olduğunu biliyorum.

00:09:05.483 --> 00:09:09.380
Elbette bazı bölgeler
diğerlerinden daha kirli olabilir.

00:09:09.404 --> 00:09:11.705
Fakat bu küresel bir sorun

00:09:11.729 --> 00:09:18.726
ve bu sorunu; hiçbir bireyin,
grubun, bölgenin veya ülkenin

00:09:18.750 --> 00:09:21.710
tek başına çözmesi mümkün değil.

00:09:22.549 --> 00:09:26.996
Sivil toplumlar, özel sektörler,
hatta bireyler olarak

00:09:27.020 --> 00:09:32.218
çok güçlü bağlantılara 
ve icraatlara ihtiyacımız var.

00:09:32.218 --> 00:09:34.468
Hepimizin taşın altına 
elini sokması gerekiyor.

00:09:34.468 --> 00:09:38.184
Evet tüketim şeklimize,
iletişim şeklimize,

00:09:38.208 --> 00:09:42.400
enerjimizi kullanma şeklimize
dikkat etmemiz gerekiyor.

NOTE Paragraph

00:09:43.143 --> 00:09:47.806
İşin iyi tarafıysa şu:
bütün bu çözümler uygulanabilir.

00:09:47.830 --> 00:09:52.028
Asıl soru, eğer harekete geçmeyi
bir gün daha ertelersek

00:09:52.052 --> 00:09:55.429
kaybedeğimiz binlerce hayat 
söz konusu olabilir.

00:09:55.453 --> 00:10:01.673
Eğer bir yıl daha ertelersek
tekrar 7 milyon hayatı kaybedebiliriz.

00:10:02.762 --> 00:10:07.295
Bu yüzden, bütün politikacıların,
bütün politika üreticilerinin,

00:10:07.319 --> 00:10:11.723
kararlarını ertelemenin, 
insan sağlığı üzerinde

00:10:11.747 --> 00:10:14.551
ne gibi sonuçları doğuracağının
farkında olması gerekiyor.

NOTE Paragraph

00:10:14.551 --> 00:10:15.757
Aslına bakacak olursak

00:10:15.781 --> 00:10:19.921
bu durum, görünmez bir katilin
beraberinde getirdiği risklerle

00:10:19.921 --> 00:10:23.377
tarihte ilk defa karşı karşıya
kalışımız değil.

00:10:23.401 --> 00:10:26.512
Bu, 1952 yılında Londra'nın hali.

00:10:26.536 --> 00:10:31.988
1950'li ve 1960'lı yıllarda 
Londra'da yapıldığı gibi,

00:10:32.774 --> 00:10:35.566
hükûmetler ve şehirler,

00:10:35.590 --> 00:10:39.966
hava kirliliğinin yol açtığı 
korkunç sonuçları durdurmak için

00:10:39.966 --> 00:10:41.826
hızlı hareket etmeliler.

00:10:42.816 --> 00:10:48.978
Hükümetlerin, trafiği azaltmak için
toplum taşımaya yatırım yapması

00:10:49.002 --> 00:10:55.837
veya bisiklet kullanımını teşvik etmesi,
yine aynı şekilde hava kirliliğine karşı

00:10:55.861 --> 00:11:00.864
yenilenebilir enerji kaynaklarına dönmesi,

00:11:00.888 --> 00:11:08.544
ulaşım, ısınma ve bazı temel ihtiyaçları
karşılarken temiz kaynakları kullanması

00:11:08.640 --> 00:11:11.564
ve bu kaynaklara yatırım yapması,

00:11:11.588 --> 00:11:15.172
onlar için zor görünse de
aslında oldukça mantıklı çözümler.

00:11:15.196 --> 00:11:19.045
Çünkü bu çözümler salınımları azaltıyor,

00:11:19.069 --> 00:11:23.349
DSÖ standartlarına uygun olarak
hava kalitesini arttırıyor.

00:11:23.363 --> 00:11:26.815
Bu standartlar zaten bizleri
korumak üzerine varlar.

NOTE Paragraph

00:11:27.687 --> 00:11:31.281
Doğrusu, bütün politikacıların
bu taahhütleri vermesine

00:11:31.281 --> 00:11:34.251
ve politik irade göstermesine
ihtiyacımız var.

00:11:34.681 --> 00:11:38.360
Fakat buna şimdi ihtiyacımız var.

00:11:38.387 --> 00:11:42.849
Hatta, başarısız olanlardan,
yani yapılması gerekeni erteleyenlerden,

00:11:43.857 --> 00:11:49.428
mahkemede savunma yapmaları talep edildi.

00:11:49.452 --> 00:11:50.972
Bugünden itibaren,

00:11:50.996 --> 00:11:55.873
hiçbir politikacı, "ben bilmiyordum" 
deme hakkına sahip olmayacak.

NOTE Paragraph

00:11:55.897 --> 00:11:57.479
Artık asıl soru şu:

00:11:57.503 --> 00:11:59.068
Daha kaç can kaybetmeyi

00:11:59.748 --> 00:12:02.505
veya hayat kalitemizden
ve beyin gücümüzden

00:12:02.505 --> 00:12:06.948
daha ne kadar kayıp vermeyi
kabul etmeye hazırız?

00:12:07.842 --> 00:12:10.311
Eğer cevabınız "hiç" ise,

00:12:10.335 --> 00:12:12.147
sizlerden talep edeceğim şey,

00:12:12.171 --> 00:12:16.717
beynimiz hâlâ çalışıyorken
ve bizler de hâlâ zeki durumdayken

00:12:16.741 --> 00:12:21.554
haklarınızı öğrenin,
politikacılara baskı yapın

00:12:21.578 --> 00:12:23.607
ve hava kirliliğine sebep olan

00:12:23.607 --> 00:12:25.947
kaynakların kullanımına 
son vermelerini sağlayın.

00:12:25.947 --> 00:12:31.867
Bu, kendimizi ve güzel beynimizi
korumamız için ilk yapmamız gereken şey.

NOTE Paragraph

00:12:31.904 --> 00:12:33.388
Çok teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:12:33.921 --> 00:12:37.760
(Alkış)