0:00:01.146,0:00:06.864
Hiç durmadan yapmak [br]zorunda olduğumuz bir şey var:

0:00:06.912,0:00:08.078
Nefes almak.

0:00:08.596,0:00:10.210
Denemek ister misiniz?

0:00:10.234,0:00:13.002
O halde hep beraber,

0:00:13.026,0:00:16.182
yalnızca 10 saniye boyunca [br]nefesimizi tutalım.

0:00:16.206,0:00:17.364
Tamam mı?

0:00:17.388,0:00:18.515
Hadi deneyelim.

0:00:18.515,0:00:21.421
Hazırlanın ve tutun!

0:00:39.248,0:00:41.891
Of, zor değil mi?

0:00:42.411,0:00:45.636
Şimdi size inanılmaz[br]bir sayı söyleyeceğim

0:00:45.660,0:00:49.365
ve bu sayı yine nefesinizi kesecek.

0:00:49.389,0:00:50.601
Yedi.

0:00:50.625,0:00:51.943
Yedi ne?

0:00:51.967,0:00:56.053
Soluduğumuz havanın [br]kalitesizliğinden kaynaklanan

0:00:56.077,0:01:01.262
yılda ölen 7 milyon prematüre bebek.

0:01:01.741,0:01:02.889
Bir düşünün.

0:01:02.889,0:01:09.319
Çok sevdiğim Madrid'in bütün nüfusundan[br]daha fazla insan bir yılda ölüyor.

0:01:10.378,0:01:11.668
Aklınıza şu soru gelebilir:

0:01:11.668,0:01:14.029
Bu bilgi açıklandı mı?

0:01:14.029,0:01:18.129
Bu bilgi insanlara duyuruldu mu?

0:01:18.153,0:01:19.442
Evet duyuruldu.

0:01:19.466,0:01:24.605
Şu an elimizde, hava kirliliğinin[br]sağlığımızla iilişkisini inceleyen

0:01:24.629,0:01:29.919
70 binden fazla bilimsel belge var

0:01:30.689,0:01:34.445
ve küresel medya[br]bu sorunun üstünü kapatıyor.

0:01:35.151,0:01:38.497
Aslında, çok kısa bir süre içerisinde

0:01:38.521,0:01:44.208
hava kirliliğinin neredeyse [br]bütün ana organlarımıza

0:01:44.274,0:01:48.792
olumsuz bir etkisinin olduğunu öğrendik.

0:01:49.275,0:01:51.416
Akciğerlerimizden başlayalım.

0:01:51.440,0:01:54.917
Hava kirliliği dediğimizde [br]ilk aklımıza gelen ciğerlerdir.

0:01:54.941,0:01:58.561
İşin aslına bakacak olursak,[br]her nefes aldığımızda

0:01:58.585,0:02:02.384
toksik kirleticileri içimize çekiyoruz

0:02:02.408,0:02:06.704
ve bizim zavallı sevimli [br]pembe akciğerlerimiz

0:02:06.728,0:02:08.584
bunlardan zarar görüyor.

0:02:10.132,0:02:12.460
Son 10 yılı aşkın bir süredir,

0:02:12.484,0:02:17.006
bu durumla ilgili birçok bilgi edindik.

0:02:17.030,0:02:20.340
Fakat ilk olarak, size hava kirliliğinin[br]ne olduğunu söyleyeyim.

0:02:20.890,0:02:26.779
Hava kirliliği; katı parçacıkların,[br]sıvı damlacıklarının

0:02:26.809,0:02:32.588
ve gaz halindeki kimyasalların[br]karmaşık bir karışımıdır.

0:02:32.692,0:02:34.518
Bütün bu karışımın;

0:02:34.542,0:02:40.427
evde, sanayide, trafikte[br]veya başka yerlerde kullanılan

0:02:40.451,0:02:42.626
yakıtlardan çıkıp karıştığını düşünün.

0:02:42.650,0:02:46.777
Ve daha saymadığım[br]birçok iç ve dış kaynak.

0:02:46.801,0:02:50.700
Elbette, farklı yakıt kaynakları

0:02:50.724,0:02:54.822
farklı kirletici[br]karışımları oluşturacaktır.

0:02:55.512,0:03:01.133
Demek istediğim, bütün bu toksinler[br]birçok farklı şekilde kombin edilebilir.

0:03:01.144,0:03:05.650
Örneğin partikül maddeyi, [br]PM'yi ele alalım.

0:03:05.674,0:03:08.814
PM, şimdi sayacağım maddeleri [br]içeren bir karışım olabilir.

0:03:08.838,0:03:10.361
Şu kokteyle bir bakın;

0:03:10.385,0:03:16.836
toprak ve yol tozları,[br]deniz tuzu, toksik metaller,

0:03:16.872,0:03:21.358
dizel dumanı, nitrat ve sülfatlar.

0:03:21.438,0:03:25.584
Bütün bu toksik zehirler,[br]bu leziz kokteyl,

0:03:25.608,0:03:29.227
her gün ciğerlerimize giriyor.

0:03:29.251,0:03:32.097
Bütün bu hava kirliliğine[br]sürekli maruz kalıyoruz

0:03:32.121,0:03:34.146
çünkü nefes almadan duramayız.

0:03:34.170,0:03:37.679
Yani 10 saniye durabiliriz [br]ama fazlası olmaz.

0:03:38.157,0:03:41.290
Nefes almadan duramadığımız gibi,

0:03:41.329,0:03:47.562
bunun yanında, her gün yaklaşık[br]10 bin litre havaya ihtiyacımız var.

0:03:48.688,0:03:54.434
Her yıl hava kirliliği yüzünden[br]7 milyon insanın öldüğünü söyledik.

0:03:54.484,0:03:56.759
Fakat panik yapıyor muyuz?

0:03:56.783,0:03:58.661
Hâlâ sakin miyiz?

0:03:58.685,0:04:03.745
Ulusal felaket ya da küresel[br]acil durum ilan ediyor muyuz?

0:04:03.769,0:04:08.831
Aslında hayır ve ben her gün [br]kendime şu soruyu soruyorum:

0:04:08.855,0:04:10.546
Neler oluyor?

0:04:10.570,0:04:17.540
İşte bir an önce harekete geçmemizi[br]sağlayabilecek bir sebep.

0:04:17.540,0:04:21.076
Hava kirliliği yalnızca [br]ciğerlerimizi etkilemiyor.

0:04:21.100,0:04:24.170
Ayrıca beynimizi de etkiliyor.

0:04:24.194,0:04:25.488
İşte beynimiz.

0:04:26.186,0:04:27.041
Harika.

0:04:27.041,0:04:30.375
Hepimizde mevcut [br]ve hepimizin ona ihtiyacı var.

0:04:31.063,0:04:33.580
Umuyorum ki hepimiz kullanıyoruz.

0:04:33.604,0:04:34.673
(Gülüşmeler)

0:04:34.697,0:04:36.549
Bazılarımız daha fazla kullanabiliyor.

0:04:36.816,0:04:39.730
Geçtiğimiz on yıl boyunca,

0:04:39.754,0:04:45.195
hava kirliliği ve beyin sağlığı [br]arasındaki ilişkiyle ilgili araştırmalar

0:04:45.195,0:04:47.577
ciddi ölçüde artış gösterdi.

0:04:47.577,0:04:52.102
Bu yüzden, belki de şu an beynimiz[br]bir toz bulutu içerisinde.

0:04:52.991,0:04:55.087
Size beynimizdeki hava kirliliğiyle ilgili

0:04:55.087,0:04:58.736
şimdiye kadar ne öğrendiğimizden[br]ve kanıtlarından bahsetmek istiyorum.

0:04:59.107,0:05:03.158
İlk olarak, havadaki kirleticilerin

0:05:03.182,0:05:10.340
merkezi sinir sistemimiz üzerinde[br]gözle görülen bir zararı var.

0:05:10.695,0:05:13.049
Ama önce toksik partiküllere geri dönelim.

0:05:13.073,0:05:14.018
Hatırlıyor musunuz?

0:05:14.018,0:05:17.216
Onları en son ciğerlerimizde[br]hayatın tadını çıkarmaya

0:05:17.216,0:05:18.925
ve her yeri kirletmeye bırakmıştık.

0:05:18.925,0:05:21.075
İşte onların en küçüğü[br]kan dolaşımına karışıp

0:05:21.075,0:05:27.263
kalbin kan pompalamasıyla birlikte

0:05:27.314,0:05:30.420
bütün organlarımız için[br]bir tehdit unsuru olarak

0:05:30.420,0:05:32.134
bütün vücudumuza yayılabilir.

0:05:32.134,0:05:33.826
Buna beynimiz de dahil.

0:05:34.697,0:05:37.826
Hava kirliliğinin sınır tanımadığını[br]sürekli söylemiyor muyuz?

0:05:37.850,0:05:40.522
Bu vücudumuz için de geçerli.

0:05:40.522,0:05:44.658
Çünkü havadaki kirleticiler,

0:05:44.658,0:05:50.455
çocuklarımız daha ilk nefesleri almadan

0:05:50.455,0:05:56.074
plasentayı geçip fetüse ulaşarak[br]beyin zarlarına zarar verir.

0:05:57.178,0:06:02.191
İkincisi, yapılan araştırmalara göre

0:06:02.191,0:06:08.305
doğum öncesi ve çocukluk döneminde[br]uzun süre hava kirliliğine maruz kalmak;

0:06:08.837,0:06:14.558
bilişsel beceri testinin [br]sonucunu düşürmesi

0:06:14.582,0:06:18.884
ve çocuğun sinirsel gelişimini[br]olumsuz etkilemekle birlikte,

0:06:18.884,0:06:22.474
eksi yönde bir etkisi daha bulunmakta.

0:06:22.474,0:06:26.919
Bu etkisi ise otizm ve dikkat eksikliği[br]hiperaktivite bozukluğu

0:06:26.943,0:06:31.529
gibi davranışsal bozukluklardır.

0:06:32.629,0:06:35.371
Buna ek olarak yapılan araştırmalar,

0:06:35.385,0:06:40.181
çocukların ve genç yetişkinlerin beyninin

0:06:40.215,0:06:43.032
uzun süre partikül maddeye maruz kalması,

0:06:43.056,0:06:48.342
sinirsel tepkiyi değiştirmek[br]ve beyin iltihabının oluşması gibi,

0:06:48.342,0:06:51.212
bazı değişik tepkimelerin [br]ortaya çıkmasına neden olmakta.

0:06:51.212,0:06:57.912
Ayrıca, beyinde protein plaklarının[br]birikmesine yol açarak

0:06:57.936,0:07:01.694
Parkinson ve Alzheimer gibi hastalıkların

0:07:01.694,0:07:05.704
oluşma riskini arttırmakta.

0:07:06.441,0:07:07.844
İronik, değil mi?

0:07:07.868,0:07:12.487
Çocuklarımızın geleceğine[br]yatırım yapıyoruz.

0:07:12.511,0:07:16.946
Perspektiflerini genişletmek için[br]her gün okula gönderiyoruz.

0:07:16.970,0:07:19.939
Toplumlar eğitime yatırım yapıyor.

0:07:19.963,0:07:25.394
Fakat okul otobüsünü [br]beklerken soludukları hava,

0:07:25.418,0:07:30.356
onların beyin gelişimini[br]olumsuz yönde etkiliyor.

0:07:31.334,0:07:34.839
Hadi üçüncü maddeye geçelim.[br]Peki ya yetişkinler?

0:07:34.863,0:07:38.106
En son yapılan bilimsel çalışmalara göre

0:07:39.376,0:07:43.300
uzun süre partikül maddeye maruz kalmak,

0:07:43.300,0:07:49.390
yaşlandıkça bilişsel düşüş [br]yaşanmasına neden olmakta.

0:07:49.545,0:07:50.764
Yalnızca bu da değil,

0:07:50.788,0:07:56.160
eğer çok miktarda partikül maddeye[br]uzun süre maruz kalınırsa

0:07:56.184,0:07:59.582
beyin daha hızlı yaşlanıyor,

0:07:59.606,0:08:06.896
küçük ve sessiz felç[br]geçirme oranı artıyor.

0:08:08.326,0:08:11.379
Son maddeye geçiyorum[br]ve daha fazla kanıt göstermeyeceğim.

0:08:11.379,0:08:12.867
Çünkü tonlarca kanıt var.

0:08:12.891,0:08:16.237
Bazı epidemiyolojik çalışmalara[br]ve hayvan deneylerine göre

0:08:16.261,0:08:21.306
bunaklığın, hava kirleticilerine [br]devamlı maruz kalmayla ilgili olabileceği

0:08:21.330,0:08:24.438
konusunda bazı düşünceler var.

0:08:25.703,0:08:30.260
Neredeyse herkes [br]hava kirliliğine maruz kalıyor.

0:08:31.114,0:08:35.103
Kırsal bölgede veya kentsel bölgede[br]yaşıyor olmanız,

0:08:35.127,0:08:39.450
yüksek gelirli ya da düşük gelirli[br]bir ülkede yaşıyor olmanız fark etmiyor

0:08:39.474,0:08:43.902
ve sizinki de dahil[br]herkesin beyni risk altında.

0:08:44.659,0:08:46.379
Bir tıp doktoru olarak,

0:08:46.403,0:08:51.418
profesyonel hayatımın [br]20 yılı aşkın bir süresini

0:08:51.442,0:08:53.208
Dünya Sağlık Örgütü'nde çalışarak

0:08:53.232,0:08:57.343
insanları toplum sağlığı[br]ve bu konudaki risklerle ilgili

0:08:57.367,0:09:00.484
bilinçlendirmek için harcadım.

0:09:00.506,0:09:04.852
Bilginin varlığıyla birlikte[br]çözümlerin de var olduğunu biliyorum.

0:09:05.483,0:09:09.380
Elbette bazı bölgeler[br]diğerlerinden daha kirli olabilir.

0:09:09.404,0:09:11.705
Fakat bu küresel bir sorun

0:09:11.729,0:09:18.726
ve bu sorunu; hiçbir bireyin,[br]grubun, bölgenin veya ülkenin

0:09:18.750,0:09:21.710
tek başına çözmesi mümkün değil.

0:09:22.549,0:09:26.996
Sivil toplumlar, özel sektörler,[br]hatta bireyler olarak

0:09:27.020,0:09:32.218
çok güçlü bağlantılara [br]ve icraatlara ihtiyacımız var.

0:09:32.218,0:09:34.468
Hepimizin taşın altına [br]elini sokması gerekiyor.

0:09:34.468,0:09:38.184
Evet tüketim şeklimize,[br]iletişim şeklimize,

0:09:38.208,0:09:42.400
enerjimizi kullanma şeklimize[br]dikkat etmemiz gerekiyor.

0:09:43.143,0:09:47.806
İşin iyi tarafıysa şu:[br]bütün bu çözümler uygulanabilir.

0:09:47.830,0:09:52.028
Asıl soru, eğer harekete geçmeyi[br]bir gün daha ertelersek

0:09:52.052,0:09:55.429
kaybedeğimiz binlerce hayat [br]söz konusu olabilir.

0:09:55.453,0:10:01.673
Eğer bir yıl daha ertelersek[br]tekrar 7 milyon hayatı kaybedebiliriz.

0:10:02.762,0:10:07.295
Bu yüzden, bütün politikacıların,[br]bütün politika üreticilerinin,

0:10:07.319,0:10:11.723
kararlarını ertelemenin, [br]insan sağlığı üzerinde

0:10:11.747,0:10:14.551
ne gibi sonuçları doğuracağının[br]farkında olması gerekiyor.

0:10:14.551,0:10:15.757
Aslına bakacak olursak

0:10:15.781,0:10:19.921
bu durum, görünmez bir katilin[br]beraberinde getirdiği risklerle

0:10:19.921,0:10:23.377
tarihte ilk defa karşı karşıya[br]kalışımız değil.

0:10:23.401,0:10:26.512
Bu, 1952 yılında Londra'nın hali.

0:10:26.536,0:10:31.988
1950'li ve 1960'lı yıllarda [br]Londra'da yapıldığı gibi,

0:10:32.774,0:10:35.566
hükûmetler ve şehirler,

0:10:35.590,0:10:39.966
hava kirliliğinin yol açtığı [br]korkunç sonuçları durdurmak için

0:10:39.966,0:10:41.826
hızlı hareket etmeliler.

0:10:42.816,0:10:48.978
Hükümetlerin, trafiği azaltmak için[br]toplum taşımaya yatırım yapması

0:10:49.002,0:10:55.837
veya bisiklet kullanımını teşvik etmesi,[br]yine aynı şekilde hava kirliliğine karşı

0:10:55.861,0:11:00.864
yenilenebilir enerji kaynaklarına dönmesi,

0:11:00.888,0:11:08.544
ulaşım, ısınma ve bazı temel ihtiyaçları[br]karşılarken temiz kaynakları kullanması

0:11:08.640,0:11:11.564
ve bu kaynaklara yatırım yapması,

0:11:11.588,0:11:15.172
onlar için zor görünse de[br]aslında oldukça mantıklı çözümler.

0:11:15.196,0:11:19.045
Çünkü bu çözümler salınımları azaltıyor,

0:11:19.069,0:11:23.349
DSÖ standartlarına uygun olarak[br]hava kalitesini arttırıyor.

0:11:23.363,0:11:26.815
Bu standartlar zaten bizleri[br]korumak üzerine varlar.

0:11:27.687,0:11:31.281
Doğrusu, bütün politikacıların[br]bu taahhütleri vermesine

0:11:31.281,0:11:34.251
ve politik irade göstermesine[br]ihtiyacımız var.

0:11:34.681,0:11:38.360
Fakat buna şimdi ihtiyacımız var.

0:11:38.387,0:11:42.849
Hatta, başarısız olanlardan,[br]yani yapılması gerekeni erteleyenlerden,

0:11:43.857,0:11:49.428
mahkemede savunma yapmaları talep edildi.

0:11:49.452,0:11:50.972
Bugünden itibaren,

0:11:50.996,0:11:55.873
hiçbir politikacı, "ben bilmiyordum" [br]deme hakkına sahip olmayacak.

0:11:55.897,0:11:57.479
Artık asıl soru şu:

0:11:57.503,0:11:59.068
Daha kaç can kaybetmeyi

0:11:59.748,0:12:02.505
veya hayat kalitemizden[br]ve beyin gücümüzden

0:12:02.505,0:12:06.948
daha ne kadar kayıp vermeyi[br]kabul etmeye hazırız?

0:12:07.842,0:12:10.311
Eğer cevabınız "hiç" ise,

0:12:10.335,0:12:12.147
sizlerden talep edeceğim şey,

0:12:12.171,0:12:16.717
beynimiz hâlâ çalışıyorken[br]ve bizler de hâlâ zeki durumdayken

0:12:16.741,0:12:21.554
haklarınızı öğrenin,[br]politikacılara baskı yapın

0:12:21.578,0:12:23.607
ve hava kirliliğine sebep olan

0:12:23.607,0:12:25.947
kaynakların kullanımına [br]son vermelerini sağlayın.

0:12:25.947,0:12:31.867
Bu, kendimizi ve güzel beynimizi[br]korumamız için ilk yapmamız gereken şey.

0:12:31.904,0:12:33.388
Çok teşekkür ederim.

0:12:33.921,0:12:37.760
(Alkış)