[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.03,0:00:09.59,Default,,0000,0000,0000,,Trước cả đế chế và hoàng gia,
Dialogue: 0,0:00:09.59,0:00:11.76,Default,,0000,0000,0000,,đồ gốm và chữ viết,
Dialogue: 0,0:00:11.76,0:00:14.30,Default,,0000,0000,0000,,trước cả công cụ\Nvà vũ khí kim loại,
Dialogue: 0,0:00:14.30,0:00:16.09,Default,,0000,0000,0000,,đã có pho mát.
Dialogue: 0,0:00:16.09,0:00:18.97,Default,,0000,0000,0000,,Rất sớm khoảng 8000 năm \Ntrước Công Nguyên,
Dialogue: 0,0:00:18.97,0:00:23.04,Default,,0000,0000,0000,,nông dân thời kỳ đồ đá mới\Nvùng Fertile Crescent
Dialogue: 0,0:00:23.04,0:00:25.47,Default,,0000,0000,0000,,đã khơi nguồn một di sản:\N"sản xuất pho mát."
Dialogue: 0,0:00:25.47,0:00:29.18,Default,,0000,0000,0000,,- cũng lâu đời gần như \Nchính nền văn minh nhân loại.
Dialogue: 0,0:00:29.18,0:00:33.20,Default,,0000,0000,0000,,Sự phát triển của nông nghiệp dẫn đến \Nsự thuần hóa cừu và dê
Dialogue: 0,0:00:33.20,0:00:36.11,Default,,0000,0000,0000,,để nông dân cổ đại thu lấy sữa.
Dialogue: 0,0:00:36.11,0:00:39.54,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng khi để ở điều kiện ấm áp\Ntrong vài giờ
Dialogue: 0,0:00:39.54,0:00:42.16,Default,,0000,0000,0000,,sữa tươi bắt đầu lên men.
Dialogue: 0,0:00:42.16,0:00:47.74,Default,,0000,0000,0000,,Axit lactic trong sữa làm protein đông tụ,\Nkết lại với nhau thành các cụm mềm.
Dialogue: 0,0:00:47.74,0:00:50.52,Default,,0000,0000,0000,,Khi phát hiện ra\Nsự biến đổi kỳ lạ này,
Dialogue: 0,0:00:50.52,0:00:53.15,Default,,0000,0000,0000,,các nông dân lược bỏ phần chất lỏng,
Dialogue: 0,0:00:53.15,0:00:54.76,Default,,0000,0000,0000,,sau này, được gọi là whey,
Dialogue: 0,0:00:54.76,0:00:56.83,Default,,0000,0000,0000,,và tìm thấy khối nhỏ màu vàng
Dialogue: 0,0:00:56.83,0:01:01.51,Default,,0000,0000,0000,,có thể ăn sống,\Nrất mềm và dễ phết.
Dialogue: 0,0:01:01.51,0:01:05.94,Default,,0000,0000,0000,,Những cụm, hoặc sữa đông, \Nđã trở thành chất nền của pho mát,
Dialogue: 0,0:01:05.94,0:01:10.60,Default,,0000,0000,0000,,mà cuối cùng \Nsẽ được ủ, ép, làm chín,
Dialogue: 0,0:01:10.60,0:01:15.12,Default,,0000,0000,0000,,và nhanh chóng tạo thành\Nnhiều loại thực phẩm thơm ngon.
Dialogue: 0,0:01:15.12,0:01:19.73,Default,,0000,0000,0000,,Việc phát hiện ra pho mát đã giúp ích\Nrất nhiều cho con người thời đồ đá.
Dialogue: 0,0:01:19.73,0:01:24.47,Default,,0000,0000,0000,,Sữa rất giàu các protein thiết yếu,\Nchất béo và khoáng chất.
Dialogue: 0,0:01:24.47,0:01:28.15,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng nó cũng chứa \Nhàm lượng lactose cao,
Dialogue: 0,0:01:28.15,0:01:33.42,Default,,0000,0000,0000,,một loại đường khó tiêu hóa đối với\Ndạ dày của người cổ xưa và hiện đại.
Dialogue: 0,0:01:33.42,0:01:39.13,Default,,0000,0000,0000,,Pho mát có tất cả các ưu điểm của sữa\Nnhưng có hàm lượng lactose thấp hơn.
Dialogue: 0,0:01:39.13,0:01:41.50,Default,,0000,0000,0000,,Và vì nó có thể \Nđược bảo quản và tích trữ,
Dialogue: 0,0:01:41.50,0:01:44.48,Default,,0000,0000,0000,,những chất dinh dưỡng thiết yếu\Ncó thể được tiêu thụ dần
Dialogue: 0,0:01:44.48,0:01:48.43,Default,,0000,0000,0000,,trong những thời điểm khan hiếm thức ăn\Nvà khi mùa đông kéo dài.
Dialogue: 0,0:01:48.43,0:01:52.56,Default,,0000,0000,0000,,Một số mảnh gốm ở thiên niên kỷ thứ 7 TCN\Nđược tìm thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ
Dialogue: 0,0:01:52.56,0:01:57.29,Default,,0000,0000,0000,,vẫn còn dính lại\Npho mát và bơ.
Dialogue: 0,0:01:57.29,0:01:58.82,Default,,0000,0000,0000,,Vào cuối thời kỳ đồ đồng,
Dialogue: 0,0:01:58.82,0:02:02.25,Default,,0000,0000,0000,,pho mát là một mặt hàng tiêu chuẩn\Ntrong giao thương đường biển
Dialogue: 0,0:02:02.25,0:02:04.48,Default,,0000,0000,0000,,khắp đông Địa Trung Hải.
Dialogue: 0,0:02:04.48,0:02:07.70,Default,,0000,0000,0000,,Trong các thành phố đông dân \Nở Lưỡng Hà,
Dialogue: 0,0:02:07.70,0:02:11.25,Default,,0000,0000,0000,,pho mát trở thành nhu yếu phẩm\Ntrong đời sống ẩm thực và tôn giáo.
Dialogue: 0,0:02:11.25,0:02:13.25,Default,,0000,0000,0000,,Một số văn bản \Nđược biết đến sớm nhất
Dialogue: 0,0:02:13.25,0:02:16.34,Default,,0000,0000,0000,,gồm các ghi chép hành chính\Nvề hạn ngạch pho mát
Dialogue: 0,0:02:16.34,0:02:20.44,Default,,0000,0000,0000,,liệt kê một loạt các loại pho mát\Ndành cho nghi lễ và tầng lớp khác nhau
Dialogue: 0,0:02:20.44,0:02:22.22,Default,,0000,0000,0000,,trên khắp Lưỡng Hà.
Dialogue: 0,0:02:22.22,0:02:27.34,Default,,0000,0000,0000,,Ghi chép từ các nền văn minh gần đó\Nnhư Thổ Nhĩ Kỳ có nhắc đến rennet.
Dialogue: 0,0:02:27.34,0:02:31.34,Default,,0000,0000,0000,,Chất xúc tác này được tạo ra \Ntrong dạ dày một số loài động vật có vú,
Dialogue: 0,0:02:31.34,0:02:35.50,Default,,0000,0000,0000,,có thể tăng tốc và kiểm soát sự đông tụ.
Dialogue: 0,0:02:35.50,0:02:40.22,Default,,0000,0000,0000,,Sau cùng, cách làm pho mát độc đáo này\Nđã lan rộng khắp toàn cầu,
Dialogue: 0,0:02:40.22,0:02:43.92,Default,,0000,0000,0000,,tạo ra nhiều loại pho mát mới, cứng hơn.
Dialogue: 0,0:02:43.92,0:02:47.24,Default,,0000,0000,0000,,Và dù một số không chấp nhận \Nmón ăn tuyệt vời này,
Dialogue: 0,0:02:47.24,0:02:50.82,Default,,0000,0000,0000,,đa phần các nền văn hóa\Nđều tỏ ra rất thích thú,
Dialogue: 0,0:02:50.82,0:02:54.10,Default,,0000,0000,0000,,và nhanh chóng thêm vào \Nhương vị địa phương của riêng họ.
Dialogue: 0,0:02:54.10,0:02:56.83,Default,,0000,0000,0000,,Người Mông Cổ du mục\Nsử dụng sữa bò tây tạng
Dialogue: 0,0:02:56.83,0:03:00.88,Default,,0000,0000,0000,,để tạo ra từng tấm \Npho mát Byaslag cứng, hong nắng.
Dialogue: 0,0:03:00.88,0:03:07.29,Default,,0000,0000,0000,,Người Ai Cập thích pho mát sữa dê,\Nlọc lấy whey bằng những tấm thảm lau sậy.
Dialogue: 0,0:03:07.29,0:03:11.62,Default,,0000,0000,0000,,Ở Nam Á, sữa được đông tụ \Nvới nhiều loại axit trong thực phẩm,
Dialogue: 0,0:03:11.62,0:03:14.63,Default,,0000,0000,0000,,như nước chanh,\Ngiấm hoặc sữa chua
Dialogue: 0,0:03:14.63,0:03:18.30,Default,,0000,0000,0000,,và sau đó treo, \Nđể khô thành ổ.
Dialogue: 0,0:03:18.30,0:03:22.22,Default,,0000,0000,0000,,Loại pho mát mềm này có thể\Nđược thêm vào cà ri và nước sốt,
Dialogue: 0,0:03:22.22,0:03:25.90,Default,,0000,0000,0000,,hoặc đơn giản, đem chiên\Nnhư một món chay nhanh.
Dialogue: 0,0:03:25.90,0:03:29.90,Default,,0000,0000,0000,,Người Hy Lạp sản xuất\Nnhững khối pho mát feta ngâm muối,
Dialogue: 0,0:03:29.90,0:03:34.56,Default,,0000,0000,0000,,cùng với nhiều loại pho mát cứng\Nkhá giống với pecorino romano ngày nay.
Dialogue: 0,0:03:34.56,0:03:37.18,Default,,0000,0000,0000,,Pho mát mài được sản xuất tại Sicily
Dialogue: 0,0:03:37.18,0:03:41.16,Default,,0000,0000,0000,,và được dùng trong các món ăn\Nkhắp Địa Trung Hải.
Dialogue: 0,0:03:41.16,0:03:45.25,Default,,0000,0000,0000,,Dưới sự cai trị của La Mã, \N"pho mát khô" hay "caseus aridus"
Dialogue: 0,0:03:45.25,0:03:46.86,Default,,0000,0000,0000,,trở thành một thực phẩm thiết yếu
Dialogue: 0,0:03:46.86,0:03:49.49,Default,,0000,0000,0000,,cho gần 500.000 binh sĩ
Dialogue: 0,0:03:49.49,0:03:53.40,Default,,0000,0000,0000,,canh giữ vùng biên giới rộng lớn\Ncủa đế chế La Mã.
Dialogue: 0,0:03:53.40,0:03:56.04,Default,,0000,0000,0000,,Và khi vùng phía Tây \NĐế chế La Mã sụp đổ,
Dialogue: 0,0:03:56.04,0:03:58.31,Default,,0000,0000,0000,,việc sản xuất pho mát\Nvẫn tiếp tục phát triển,
Dialogue: 0,0:03:58.31,0:04:02.39,Default,,0000,0000,0000,,trong các trang viên rải rác\Nvùng nông thôn châu Âu thời trung cổ.
Dialogue: 0,0:04:02.39,0:04:06.36,Default,,0000,0000,0000,,Trong hàng trăm tu viện dòng Benedict\Ntản mác khắp châu Âu,
Dialogue: 0,0:04:06.36,0:04:10.87,Default,,0000,0000,0000,,các tu sĩ thời trung cổ đã thử nghiệm\Nvô số các loại sữa,
Dialogue: 0,0:04:10.87,0:04:12.55,Default,,0000,0000,0000,,chế biến pho mát,
Dialogue: 0,0:04:12.55,0:04:17.20,Default,,0000,0000,0000,,và ủ tạo nên \Nnhiều loại pho mát phổ biến ngày nay.
Dialogue: 0,0:04:17.20,0:04:20.96,Default,,0000,0000,0000,,Parmesan, Roquefort, Munster\Nvà một số loại pho mát Thụy Sĩ
Dialogue: 0,0:04:20.96,0:04:26.08,Default,,0000,0000,0000,,tất cả đều được các giáo sĩ\Ntinh chế và hoàn thiện.
Dialogue: 0,0:04:26.08,0:04:29.82,Default,,0000,0000,0000,,Ở dãy Alps, pho mát Thụy Sĩ\Nđặc biệt thành công,
Dialogue: 0,0:04:29.82,0:04:32.90,Default,,0000,0000,0000,,tạo ra vô số pho mát từ sữa bò.
Dialogue: 0,0:04:32.90,0:04:34.74,Default,,0000,0000,0000,,Đến cuối thế kỷ 14,
Dialogue: 0,0:04:34.74,0:04:39.73,Default,,0000,0000,0000,,pho mát Alps từ vùng Gruyere \Ncủa Thụy Sĩ sinh lợi nhiều
Dialogue: 0,0:04:39.73,0:04:43.10,Default,,0000,0000,0000,,đến nỗi một quốc gia láng giềng\Nđã xâm chiếm cao nguyên Gruyere
Dialogue: 0,0:04:43.10,0:04:46.51,Default,,0000,0000,0000,,để giành quyền kiểm soát ngành\Nthương mại pho mát đang phát triển.
Dialogue: 0,0:04:46.51,0:04:49.51,Default,,0000,0000,0000,,Pho mát tiếp tục được ưa chuộng\Ntrong suốt thời Phục hưng,
Dialogue: 0,0:04:49.51,0:04:52.98,Default,,0000,0000,0000,,và cuộc cách mạng công nghiệp \Nđã mang việc sản xuất pho mát
Dialogue: 0,0:04:52.98,0:04:55.16,Default,,0000,0000,0000,,ra khỏi tu viện\Nvào trong nhà máy.
Dialogue: 0,0:04:55.16,0:04:59.65,Default,,0000,0000,0000,,Ngày nay, thế giới sản xuất khoảng\N22 tỷ kilogram pho mát mỗi năm,
Dialogue: 0,0:04:59.65,0:05:02.33,Default,,0000,0000,0000,,vận chuyển và tiêu thụ trên toàn cầu.
Dialogue: 0,0:05:02.33,0:05:05.10,Default,,0000,0000,0000,,10.000 năm \Nsau khi pho mát ra đời,
Dialogue: 0,0:05:05.10,0:05:09.21,Default,,0000,0000,0000,,các trang trại địa phương\Nvẫn luôn theo bước tổ tiên thời đồ đá mới,
Dialogue: 0,0:05:09.21,0:05:11.45,Default,,0000,0000,0000,,sản xuất thủ công
Dialogue: 0,0:05:11.45,0:05:15.21,Default,,0000,0000,0000,,một trong những thực phẩm\Nlâu đời nhất và yêu thích của nhân loại.