0:00:07.034,0:00:09.594
Trước cả đế chế và hoàng gia,

0:00:09.594,0:00:11.764
đồ gốm và chữ viết,

0:00:11.764,0:00:14.304
trước cả công cụ[br]và vũ khí kim loại,

0:00:14.304,0:00:16.094
đã có pho mát.

0:00:16.094,0:00:18.974
Rất sớm khoảng 8000 năm [br]trước Công Nguyên,

0:00:18.974,0:00:23.044
nông dân thời kỳ đồ đá mới[br]vùng Fertile Crescent

0:00:23.044,0:00:25.474
đã khơi nguồn một di sản:[br]"sản xuất pho mát."

0:00:25.474,0:00:29.184
- cũng lâu đời gần như [br]chính nền văn minh nhân loại.

0:00:29.184,0:00:33.200
Sự phát triển của nông nghiệp dẫn đến [br]sự thuần hóa cừu và dê

0:00:33.200,0:00:36.110
để nông dân cổ đại thu lấy sữa.

0:00:36.110,0:00:39.540
Nhưng khi để ở điều kiện ấm áp[br]trong vài giờ

0:00:39.540,0:00:42.160
sữa tươi bắt đầu lên men.

0:00:42.160,0:00:47.740
Axit lactic trong sữa làm protein đông tụ,[br]kết lại với nhau thành các cụm mềm.

0:00:47.740,0:00:50.520
Khi phát hiện ra[br]sự biến đổi kỳ lạ này,

0:00:50.520,0:00:53.150
các nông dân lược bỏ phần chất lỏng,

0:00:53.150,0:00:54.760
sau này, được gọi là whey,

0:00:54.760,0:00:56.832
và tìm thấy khối nhỏ màu vàng

0:00:56.832,0:01:01.512
có thể ăn sống,[br]rất mềm và dễ phết.

0:01:01.512,0:01:05.942
Những cụm, hoặc sữa đông, [br]đã trở thành chất nền của pho mát,

0:01:05.942,0:01:10.602
mà cuối cùng [br]sẽ được ủ, ép, làm chín,

0:01:10.602,0:01:15.122
và nhanh chóng tạo thành[br]nhiều loại thực phẩm thơm ngon.

0:01:15.122,0:01:19.728
Việc phát hiện ra pho mát đã giúp ích[br]rất nhiều cho con người thời đồ đá.

0:01:19.728,0:01:24.468
Sữa rất giàu các protein thiết yếu,[br]chất béo và khoáng chất.

0:01:24.468,0:01:28.148
Nhưng nó cũng chứa [br]hàm lượng lactose cao,

0:01:28.148,0:01:33.418
một loại đường khó tiêu hóa đối với[br]dạ dày của người cổ xưa và hiện đại.

0:01:33.418,0:01:39.128
Pho mát có tất cả các ưu điểm của sữa[br]nhưng có hàm lượng lactose thấp hơn.

0:01:39.128,0:01:41.498
Và vì nó có thể [br]được bảo quản và tích trữ,

0:01:41.498,0:01:44.478
những chất dinh dưỡng thiết yếu[br]có thể được tiêu thụ dần

0:01:44.478,0:01:48.428
trong những thời điểm khan hiếm thức ăn[br]và khi mùa đông kéo dài.

0:01:48.428,0:01:52.560
Một số mảnh gốm ở thiên niên kỷ thứ 7 TCN[br]được tìm thấy ở Thổ Nhĩ Kỳ

0:01:52.560,0:01:57.290
vẫn còn dính lại[br]pho mát và bơ.

0:01:57.290,0:01:58.820
Vào cuối thời kỳ đồ đồng,

0:01:58.820,0:02:02.250
pho mát là một mặt hàng tiêu chuẩn[br]trong giao thương đường biển

0:02:02.250,0:02:04.480
khắp đông Địa Trung Hải.

0:02:04.480,0:02:07.700
Trong các thành phố đông dân [br]ở Lưỡng Hà,

0:02:07.700,0:02:11.250
pho mát trở thành nhu yếu phẩm[br]trong đời sống ẩm thực và tôn giáo.

0:02:11.250,0:02:13.250
Một số văn bản [br]được biết đến sớm nhất

0:02:13.250,0:02:16.340
gồm các ghi chép hành chính[br]về hạn ngạch pho mát

0:02:16.340,0:02:20.440
liệt kê một loạt các loại pho mát[br]dành cho nghi lễ và tầng lớp khác nhau

0:02:20.440,0:02:22.215
trên khắp Lưỡng Hà.

0:02:22.215,0:02:27.345
Ghi chép từ các nền văn minh gần đó[br]như Thổ Nhĩ Kỳ có nhắc đến rennet.

0:02:27.345,0:02:31.340
Chất xúc tác này được tạo ra [br]trong dạ dày một số loài động vật có vú,

0:02:31.340,0:02:35.505
có thể tăng tốc và kiểm soát sự đông tụ.

0:02:35.505,0:02:40.225
Sau cùng, cách làm pho mát độc đáo này[br]đã lan rộng khắp toàn cầu,

0:02:40.225,0:02:43.915
tạo ra nhiều loại pho mát mới, cứng hơn.

0:02:43.915,0:02:47.245
Và dù một số không chấp nhận [br]món ăn tuyệt vời này,

0:02:47.245,0:02:50.825
đa phần các nền văn hóa[br]đều tỏ ra rất thích thú,

0:02:50.825,0:02:54.105
và nhanh chóng thêm vào [br]hương vị địa phương của riêng họ.

0:02:54.105,0:02:56.832
Người Mông Cổ du mục[br]sử dụng sữa bò tây tạng

0:02:56.832,0:03:00.882
để tạo ra từng tấm [br]pho mát Byaslag cứng, hong nắng.

0:03:00.882,0:03:07.293
Người Ai Cập thích pho mát sữa dê,[br]lọc lấy whey bằng những tấm thảm lau sậy.

0:03:07.293,0:03:11.623
Ở Nam Á, sữa được đông tụ [br]với nhiều loại axit trong thực phẩm,

0:03:11.623,0:03:14.633
như nước chanh,[br]giấm hoặc sữa chua

0:03:14.633,0:03:18.303
và sau đó treo, [br]để khô thành ổ.

0:03:18.303,0:03:22.223
Loại pho mát mềm này có thể[br]được thêm vào cà ri và nước sốt,

0:03:22.223,0:03:25.903
hoặc đơn giản, đem chiên[br]như một món chay nhanh.

0:03:25.903,0:03:29.903
Người Hy Lạp sản xuất[br]những khối pho mát feta ngâm muối,

0:03:29.903,0:03:34.563
cùng với nhiều loại pho mát cứng[br]khá giống với pecorino romano ngày nay.

0:03:34.563,0:03:37.178
Pho mát mài được sản xuất tại Sicily

0:03:37.178,0:03:41.158
và được dùng trong các món ăn[br]khắp Địa Trung Hải.

0:03:41.158,0:03:45.247
Dưới sự cai trị của La Mã, [br]"pho mát khô" hay "caseus aridus"

0:03:45.247,0:03:46.857
trở thành một thực phẩm thiết yếu

0:03:46.857,0:03:49.487
cho gần 500.000 binh sĩ

0:03:49.487,0:03:53.397
canh giữ vùng biên giới rộng lớn[br]của đế chế La Mã.

0:03:53.397,0:03:56.038
Và khi vùng phía Tây [br]Đế chế La Mã sụp đổ,

0:03:56.038,0:03:58.308
việc sản xuất pho mát[br]vẫn tiếp tục phát triển,

0:03:58.308,0:04:02.388
trong các trang viên rải rác[br]vùng nông thôn châu Âu thời trung cổ.

0:04:02.388,0:04:06.362
Trong hàng trăm tu viện dòng Benedict[br]tản mác khắp châu Âu,

0:04:06.362,0:04:10.872
các tu sĩ thời trung cổ đã thử nghiệm[br]vô số các loại sữa,

0:04:10.872,0:04:12.552
chế biến pho mát,

0:04:12.552,0:04:17.202
và ủ tạo nên [br]nhiều loại pho mát phổ biến ngày nay.

0:04:17.202,0:04:20.955
Parmesan, Roquefort, Munster[br]và một số loại pho mát Thụy Sĩ

0:04:20.955,0:04:26.085
tất cả đều được các giáo sĩ[br]tinh chế và hoàn thiện.

0:04:26.085,0:04:29.815
Ở dãy Alps, pho mát Thụy Sĩ[br]đặc biệt thành công,

0:04:29.815,0:04:32.897
tạo ra vô số pho mát từ sữa bò.

0:04:32.897,0:04:34.737
Đến cuối thế kỷ 14,

0:04:34.737,0:04:39.727
pho mát Alps từ vùng Gruyere [br]của Thụy Sĩ sinh lợi nhiều

0:04:39.727,0:04:43.097
đến nỗi một quốc gia láng giềng[br]đã xâm chiếm cao nguyên Gruyere

0:04:43.097,0:04:46.507
để giành quyền kiểm soát ngành[br]thương mại pho mát đang phát triển.

0:04:46.507,0:04:49.507
Pho mát tiếp tục được ưa chuộng[br]trong suốt thời Phục hưng,

0:04:49.507,0:04:52.977
và cuộc cách mạng công nghiệp [br]đã mang việc sản xuất pho mát

0:04:52.977,0:04:55.157
ra khỏi tu viện[br]vào trong nhà máy.

0:04:55.157,0:04:59.647
Ngày nay, thế giới sản xuất khoảng[br]22 tỷ kilogram pho mát mỗi năm,

0:04:59.647,0:05:02.327
vận chuyển và tiêu thụ trên toàn cầu.

0:05:02.327,0:05:05.097
10.000 năm [br]sau khi pho mát ra đời,

0:05:05.097,0:05:09.207
các trang trại địa phương[br]vẫn luôn theo bước tổ tiên thời đồ đá mới,

0:05:09.207,0:05:11.447
sản xuất thủ công

0:05:11.447,0:05:15.208
một trong những thực phẩm[br]lâu đời nhất và yêu thích của nhân loại.