0:00:20.083,0:00:24.166
1956'da Jacques Cousteau'ya [br]ait bir belgesel

0:00:24.459,0:00:27.834
hem Palme d'Or, hem de[br]Oscar ödülü kazandı.

0:00:28.042,0:00:30.918
Bu filmin ismi 'Le Monde du Silence'

0:00:30.930,0:00:33.169
ya da 'Sessiz Dünya' idi.

0:00:33.609,0:00:38.860
Yapıma bu ismin verilmesindeki sebep,[br]su altının sessiz bir dünya oluşuydu.

0:00:39.509,0:00:42.029
Bugün, 60 yıl sonra, biliyoruz ki

0:00:42.030,0:00:45.901
su altı dünyası hiç de sessiz değil.

0:00:45.902,0:00:48.911
Nerede olduğunuza ve yılın hangi[br]zamanı olduğuna bağlı olarak,

0:00:48.912,0:00:52.252
seslerin suyun üzerinde[br]işitilemez olmasına rağmen,

0:00:52.253,0:00:58.417
su altı ses düzeni herhangi bir[br]yağmur ormanı kadar gürültülü olabilir.

0:00:58.422,0:01:04.569
Karides gibi omurgasızlar, balık[br]ve deniz memelileri, hepsi sesi kullanır.

0:01:04.879,0:01:07.800
Kendi habitatlarını anlamak,

0:01:07.801,0:01:11.440
birbirleriyle iletişim içinde[br]olmak, yönlerini bulmak,

0:01:11.441,0:01:13.862
avcıların yerini tespit[br]etmek ve avlanmak için.

0:01:13.863,0:01:19.191
Ayrıca sesi kendi çevreleri hakkında[br]bir şey öğrenmek amacıyla dinlerler.

0:01:19.192,0:01:21.882
Kuzey Kutbu'nu ele alalım.

0:01:22.782,0:01:25.993
Uçsuz bucaksız ve yaşanması[br]zor olarak kabul edilir,

0:01:25.994,0:01:28.752
hatta bazen bir çöl olarak tanımlanır.

0:01:28.752,0:01:33.555
Çünkü çok soğuk, ücra ve yılın[br]çoğu zamanı buzla kaplıdır.

0:01:34.445,0:01:40.245
Yine de, dünya üzerinde Kuzey Kutbu'ndan[br]başka bir yerde olmayı tercih etmem.

0:01:40.246,0:01:44.104
Özellikle, günler uzadıkça[br]ve ilkbahar yaklaştıkça.

0:01:44.504,0:01:48.914
Bana göre, Kuzey Kutbu,[br]yüzeyde görünen ile

0:01:48.915,0:01:54.296
su altında olup biten arasındaki[br]kopukluğu bir bütün hâline getiriyor.

0:01:54.586,0:01:59.917
Beyaz, mavi ve soğuk buza[br]boylu boyunca bakıp da

0:02:00.587,0:02:02.306
hiçbir şey göremeyebilirsiniz.

0:02:02.646,0:02:05.295
Ancak su altını duyabilseydiniz,

0:02:05.296,0:02:10.359
duyacağınız sesler sizi önce[br]şaşırtır, sonra keyiflendirirdi.

0:02:10.919,0:02:14.658
Gözleriniz kilometrelerce buzdan[br]başka bir şey göremezken,

0:02:14.659,0:02:18.166
kulaklarınız size, orada bir yerlerde

0:02:18.167,0:02:22.542
kutup balinalarının, beyaz balinaların,[br]morsların ve fokların olduğunu söylerdi.

0:02:23.542,0:02:25.631
Buz da ses çıkartır.

0:02:25.632,0:02:31.022
Isı, okyanus akıntıları veya rüzgârlar[br]değişim gösterdikçe, çarpışan ve sürtünen

0:02:31.023,0:02:34.373
buz parçaları, tiz çatlama,[br]patlama, inleme sesleri çıkarır.

0:02:35.123,0:02:39.304
Kışın ortasında tamamı[br]buz kaplı denizde ise

0:02:39.614,0:02:42.145
beyaz balinalar şarkı söyler.

0:02:43.185,0:02:45.375
Bunu beklemezsiniz, çünkü

0:02:45.376,0:02:50.503
biz insanlar görmeye odaklı hayvanlarız.

0:02:50.504,0:02:53.336
Hepimiz olmasa da, çoğumuz,

0:02:53.346,0:02:56.544
dünyamızı görme duyumuz ile idare ederiz.

0:02:56.545,0:02:59.464
Su altında ise kimyasal işaretler

0:02:59.465,0:03:03.493
ve ışık yeterince iletilemediğinden,[br]burada yaşayan memeliler için

0:03:03.494,0:03:06.794
görebilme, seslerle gerçekleşebilmektedir.

0:03:06.795,0:03:10.915
Ses su altında havada[br]iletildiğinden çok daha iyi iletilir.

0:03:10.916,0:03:14.504
Dolayısıyla, çok uzak mesafelerden[br]dahi sinyaller duyulabilir.

0:03:14.505,0:03:17.689
Kuzey Kutbu'nda bu özellikle önemli.

0:03:17.690,0:03:21.423
Sadece kutup memelilerinin[br]birbirlerini duyabilmesi için değil,

0:03:21.424,0:03:24.785
ayrıca çevredeki veya açık[br]denizdeki ağır bir buz kütlesinin

0:03:24.786,0:03:29.127
varlığının göstergesi olabilecek[br]işaretleri de dinlemek zorundalar.

0:03:29.127,0:03:32.785
Unutmayın ki, bu canlılar hayatlarının[br]büyük kısmını su altında geçirseler de,

0:03:32.785,0:03:36.557
memeli olduklarından soluk alabilmek[br]için su yüzüne çıkmak zorundalar.

0:03:36.807,0:03:40.748
Bu sebeple ince buzu[br]veya buz tutmamış yüzeyi

0:03:40.749,0:03:44.369
ya da yakındaki buzdan[br]kaynaklanan yankıyı dinleyebilirler.

0:03:45.289,0:03:48.169
Kuzey Kutup memelileri zengin ve çeşitli[br]

0:03:48.169,0:03:51.169
bir su altı ses düzeni [br]içinde yaşamaktalar.

0:03:51.169,0:03:54.497
İlkbaharda bu sesler, ahenksiz[br]bir karışıma dönüşebilir.

0:03:54.498,0:03:57.496
(Uğultu, pır pır etme,[br]gıcırdama, ıslık, inleme sesleri)

0:04:11.219,0:04:14.293
Ancak buz donmuş hâldeyken ve ısı[br]ya da okyanus akıntılarında

0:04:14.294,0:04:17.892
büyük bir değişiklik yoksa,[br]Kuzey Kutbu'nun su altı dünyası,

0:04:17.894,0:04:22.489
dünya okyanuslarının en düşük[br]ambiyans ses düzeylerinden

0:04:22.490,0:04:24.239
bazılarına ev sahipliği yapar.

0:04:24.459,0:04:25.999
Ama bu durum değişiyor.

0:04:26.000,0:04:30.411
İklim değişikliği ve deniz[br]buzullarındaki azalma,

0:04:30.412,0:04:33.870
Kuzey Kutbu'ndaki su altı ses[br]düzeyini değişikliğe uğratıyor.

0:04:33.871,0:04:38.091
Bu da insanların sera gazı[br]salımının doğrudan bir sonucu.

0:04:38.451,0:04:41.251
Aslına bakılırsa, iklim[br]değişikliğiyle biz,

0:04:41.252,0:04:45.370
gezegenimizle tamamen kontrolsüz[br]bir deney yürütmekteyiz.

0:04:45.710,0:04:47.886
Geride bıraktığımız 30 yılda,

0:04:47.887,0:04:51.692
Kuzey Kutbu'nun bölgeleri,[br]dönemsel deniz buzullarında

0:04:51.693,0:04:56.561
6 haftadan 4 aya düşüşe tanıklık etti.

0:04:56.562,0:05:00.283
Bu düşüş bazen, Kuzey Kutbu'nun

0:05:00.284,0:05:03.161
deniz taşıtlarının seyrine uygun[br]olduğu dönem olarak bilinen

0:05:03.162,0:05:07.213
açık deniz mevsimi'nde[br]artış olarak değerlendirdi.

0:05:07.313,0:05:10.043
Değişime uğrayan sadece[br]buz kütlelerinin genişliği değil,

0:05:10.843,0:05:14.993
aynı zamanda yaşı ve eni de.

0:05:15.303,0:05:18.372
Mevsimsel buzul kütlelerindeki azalmanın,

0:05:18.372,0:05:22.202
buz fokları, morslar ve kutup ayıları gibi[br]yaşamları deniz buzullarına bağlı olan

0:05:22.202,0:05:26.235
hayvanların habitatlarının kaybına[br]yol açtığını mutlaka duymuşsunuzdur.

0:05:26.555,0:05:31.333
Deniz buzullarının azalması, sahil köyleri[br]boyunca erozyonun artışına da sebep oluyor

0:05:31.334,0:05:35.475
ve deniz kuşları ile memelileri için[br]avlanmaya uygunluk da değişime uğruyor.

0:05:35.925,0:05:40.554
İklim değişikliği ve deniz[br]buzullarındalki azalma ayrıca

0:05:40.555,0:05:44.044
Kuzey Kutbu'nun su altı[br]ses düzenini de değiştiriyor.

0:05:44.045,0:05:46.185
Ses düzeni derken neyi kastediyorum?

0:05:46.635,0:05:49.635
Hayatını okyanuslara kulak[br]vererek kazanan bizler,

0:05:49.636,0:05:53.890
hidrofon olarak bilinen su altı[br]mikrofonları gibi gereçler kullanıyoruz.

0:05:53.891,0:05:57.896
Etrafımızdaki ortamsal sesi kaydediyoruz.

0:05:57.897,0:06:01.176
Ses düzeni de bu[br]gürültü alanı içerisindeki

0:06:01.177,0:06:02.786
farklı katılımcıları tanımlıyor.

0:06:02.787,0:06:05.397
Hidrofonlarımızda duyduğumuz şey ise

0:06:05.398,0:06:09.257
iklim değişikliğinin gerçek sesi.

0:06:09.467,0:06:12.396
Bu değişimleri üç açıdan duyuyoruz:

0:06:12.886,0:06:17.598
Havadan, sudan ve karadan.

0:06:18.108,0:06:20.757
İlk olarak: Hava.

0:06:20.758,0:06:23.357
Suyun üzerindeki rüzgâr[br]dalgaları oluşturuyor.

0:06:23.358,0:06:26.538
Bu dalgalar kabarcıklar oluştuyor[br]ve bu kabarcıklar patlıyor.

0:06:26.539,0:06:29.468
Patladıklarında ses çıkarıyorlar ve

0:06:29.469,0:06:33.878
bu ses arka plandaki bir tıslama[br]ya da radyo paraziti gibi.

0:06:33.879,0:06:36.970
Kuzey Kutbu buz kaplı olduğunda

0:06:36.971,0:06:40.720
rüzgârdan kaynaklanan sesin[br]çoğunluğu suya ulaşmıyor,

0:06:40.721,0:06:45.550
çünkü buz, atmosfer ve su[br]arasında tampon görevi görüyor.

0:06:45.551,0:06:51.042
İşte bu Kuzey Kutbu'ndaki ses seviyesinin[br]çok düşük olmasının nedenlerinden biri.

0:06:51.322,0:06:54.051
Ancak dönemsel buz kütlelerindeki azalma

0:06:54.052,0:06:58.572
hem Kuzey Kutbu'nu bu dalga[br]sesine açık hâle getiriyor,

0:06:59.152,0:07:01.912
hem de Kuzey Kutbu'ndaki[br]fırtınaların sayısı ve şiddetinin

0:07:01.913,0:07:04.301
artmasına neden oluyor.

0:07:04.302,0:07:09.583
Tüm bunlar daha önce sessiz olan okyanusun[br]ses seviyelerinin yükselmesine yol açıyor.

0:07:10.273,0:07:12.854
İkinci olarak: Su.

0:07:13.614,0:07:18.662
Daha az dönemsel deniz buzulları nedeniyle[br]yarı-Kuzey Kutup türleri kuzeye ilerliyor

0:07:18.663,0:07:23.346
ve daha açık denizin sağladığı[br]yeni habitatlardan yararlanıyor.

0:07:23.576,0:07:28.415
Kutup balinalarının, gördüğünüz[br]bu tür gibi, sırt yüzgeci yoktur,

0:07:28.416,0:07:33.166
çünkü buz kaplı sularda yaşamak[br]ve yüzmek üzere evrilmişlerdir.

0:07:33.167,0:07:35.384
Sırtında öyle bir şey bulunması, buzda

0:07:35.385,0:07:38.385
yol almaya çok elverişli değil,

0:07:38.386,0:07:42.596
hatta hayvanları buzdan uzak tutabilir.

0:07:42.597,0:07:46.596
Ancak şimdi, nereyi dinlediysek,[br]gittikçe daha kuzeyde

0:07:46.597,0:07:50.006
ve gittikçe mevsimin[br]daha geç zamanlarında,

0:07:50.007,0:07:52.357
oluklu balina, kambur balina

0:07:52.358,0:07:54.997
ve orka balinaların seslerini duyuyoruz.

0:07:54.998,0:08:00.557
Esasen, Kuzey Kutbu'nun yarı-kutupsal[br]türler tarafından işgalini duyuyoruz

0:08:00.737,0:08:02.968
ve bunun ne anlama geldiğini bilmiyoruz.

0:08:02.969,0:08:08.106
Kuzey Kutup türlerle yarı-kutupsal türler[br]arasında yemek için bir rekabet mi olacak?

0:08:08.107,0:08:13.631
Bu yarı kutupsal türler Kuzey Kutbu'na[br]yeni hastalık veya parazit getirebilir mi?

0:08:13.971,0:08:17.017
Ortaya çıkardıkları yeni sesler

0:08:17.018,0:08:19.728
su altı ses düzenine ne yapıyor?

0:08:19.729,0:08:21.809
Üçüncü olarak: Kara.

0:08:21.810,0:08:24.849
Kara derken insanları kastediyorum.

0:08:25.239,0:08:29.275
Daha fazla açık deniz, Kuzey Kutbu'nun[br]insanlarca daha fazla kullanılması demek.

0:08:29.835,0:08:31.319
Henüz geçtiğimiz yaz,

0:08:31.320,0:08:35.349
çok büyük bir yolcu gemisi,[br]Avrupa ve Pasifik arasındaki

0:08:35.350,0:08:39.119
bir zamanların hayali güzergâhı[br]Kuzeybatı Geçidi'nde yol aldı.

0:08:39.799,0:08:45.698
Deniz buzulundaki azalma insanların Kuzey[br]Kutbu'nu daha sık işgal etmesinin sebebi.

0:08:45.699,0:08:50.249
Petrol ve gaz sondajına,

0:08:50.250,0:08:52.849
ticari gemiciliğe, aynı zamanda,

0:08:52.850,0:08:54.901
artan turizme müsaade etmekte.

0:08:56.001,0:08:58.171
Bugün biliyoruz ki, gemi sesleri

0:08:58.171,0:09:00.931
balinaların stres hormonlarında[br]artışa sebebiyet veriyor,

0:09:00.931,0:09:03.250
hatta beslenme alışkanlarını[br]sekteye uğratabilir.

0:09:03.670,0:09:05.374
Her 10-20 saniyede bir,

0:09:05.375,0:09:10.834
alçak frekanslı, yüksek patlama[br]sesleri çıkaran havalı tabancalar,

0:09:11.482,0:09:14.982
balinaların yüzme ve ses çıkarma[br]davranışlarını değiştiriyor.

0:09:15.322,0:09:20.050
Tüm bu ses kaynakları,[br]Kuzey Kutup memelilerinin içinde

0:09:20.051,0:09:23.563
iletişim kurduğu akustik alanı küçültüyor.

0:09:24.293,0:09:29.022
Yılın belli zamanlarında, Kuzey Kutup[br]memelileri çok yüksek seviyedeki seslere

0:09:29.023,0:09:30.832
alışık olmalarına rağmen,

0:09:30.833,0:09:34.741
bu sesler ağırlıkla diğer hayvanlardan[br]ya da deniz buzullarından geliyor.

0:09:34.742,0:09:37.372
Bunlar da bu hayvanların[br]birlikte evrildiği

0:09:37.373,0:09:40.656
hayatların devamı için[br]çok önemi olan sesler.

0:09:41.116,0:09:44.495
Yeni sesler ise yüksek ve yabancı.

0:09:44.815,0:09:49.375
Bunlar doğayı, anladığımızı zannettiğimiz,

0:09:49.945,0:09:52.452
ancak anlamadığımız[br]pek çok açıdan etkileyebilir.

0:09:52.662,0:09:57.284
Unutmayın ki, duyma yetisi[br]bu hayvanlar için en önemli duyu

0:09:57.285,0:10:01.726
ve hızla değişen yalnızca[br]Kuzey Kutbu'nun fiziksel yapısı değil,

0:10:01.966,0:10:04.715
ayrıca akustik yapısı da.

0:10:04.716,0:10:08.348
Bu hayvanları sessiz bir[br]kırsal bölgeden koparıp

0:10:08.349,0:10:12.076
en yoğun saatte büyük[br]bir şehre bırakmışız gibi.

0:10:12.077,0:10:14.056
Bundan kaçamazlar.

0:10:14.057,0:10:16.387
Peki şimdi ne yapabiliriz?

0:10:17.027,0:10:19.679
Rüzgârların hızını azaltamayız ya da

0:10:19.680,0:10:22.850
yarı kutupsal türleri kuzeye[br]göç etmekten alıkoyamayız,

0:10:22.851,0:10:26.052
ancak insan kaynaklı su altı[br]seslerini azaltmak üzere

0:10:26.052,0:10:29.052
bölgesel çözüm yöntemleri[br]üzerinde çalışabiliriz.

0:10:29.052,0:10:32.399
Bunlardan bir tanesi,[br]Kuzey Kutbu'ndan geçen

0:10:32.400,0:10:34.218
gemileri yavaşlatmak,

0:10:34.219,0:10:38.143
çünkü daha yavaş bir gemi,[br]daha sessiz bir gemidir.

0:10:38.144,0:10:41.882
Çiftleşme, beslenme veya göç[br]açısından önem taşıyan

0:10:41.883,0:10:46.710
dönemlerde ve bölgelere[br]girişleri kısıtlayabiliriz.

0:10:46.950,0:10:50.159
Gemileri daha sessizleştirebiliriz[br]ve okyanus tabanını

0:10:50.160,0:10:53.520
incelemek için daha iyi[br]yöntemler geliştirebiliriz.

0:10:54.120,0:10:58.750
İyi haber şu ki, şu anda bunun[br]üzerinde çalışan insanlar var.

0:10:58.751,0:11:03.071
Ancak, en nihayetinde, insan[br]kaynaklı atmosferik değişiklikleri

0:11:03.072,0:11:05.952
geriye çevirmek

0:11:05.953,0:11:09.954
veya en azından yavaşlatmak,[br]biz, insanlara düşüyor.

0:11:09.955,0:11:14.954
O zaman sessiz su altı[br]dünyası fikrine geri dönelim.

0:11:15.284,0:11:17.114
Bugün Kuzey Kutbu'nda yüzen

0:11:17.115,0:11:20.413
çoğu balinanın, özellikle kutup[br]balinası gibi uzun ömürlü türlerin

0:11:20.414,0:11:23.958
- eskimoların deyişiyle iki[br]insan ömrü kadar yaşayan -

0:11:23.959,0:11:27.710
Jacques Cousteau 1956'da

0:11:27.735,0:11:31.414
filmini yaptığında

0:11:31.415,0:11:34.006
hayatta olmaları tamamen mümkün.

0:11:34.446,0:11:36.155
Geriye dönüp baktığımızda,

0:11:36.155,0:11:41.015
bugün okyanuslarda yarattığımız[br]bütün gürültüyü gözönüne alırsak,

0:11:41.015,0:11:44.227
belki gerçekten de 'sessiz bir dünya' idi.

0:11:44.977,0:11:46.385
Teşekkür ederim.

0:11:46.386,0:11:48.026
(Alkış)