0:00:01.120,0:00:04.160
Dünyayı yeni baştan [br]hayal etmenizi istiyorum.

0:00:04.900,0:00:08.016
Size, Ben Henning tarafından çizilmiş

0:00:08.039,0:00:10.776
bazı dünya haritaları [br]göstermek istiyorum

0:00:10.800,0:00:12.496
bunlar gezegenimizi

0:00:12.520,0:00:17.600
birçoğunuzun daha önce hiç görmediği[br]bir şekilde resmediyorlar.

0:00:18.480,0:00:21.560
Burada sizlerin çok tanıdık olduğu[br]bir fotoğrafı görebilirsiniz.

0:00:22.480,0:00:25.890
Yeterince yaşlıyım aslına bakarsanız[br]bu resmi görmemizden önce doğdum.

0:00:25.890,0:00:28.810
Açıkçası ilk kelimelerim[br]"moona, moona" imiş,

0:00:28.810,0:00:32.486
fakat ben bunun, annemin minik oğlunun[br]titreyen siyah-beyaz TV ekranında

0:00:32.486,0:00:34.536
ne görüyor olabileceği ile ilgili

0:00:34.560,0:00:37.840
bir fantazisi olduğunu düşünüyorum.

0:00:38.830,0:00:41.296
Bizim, aslında çoğumuzun, [br]gezegenimizin

0:00:41.320,0:00:44.560
yuvarlak olduğunu düşünmemiz[br]yalnızca birkaç yüzyıllık bir mesele.

0:00:46.160,0:00:49.216
Bu fotoğrafları 1960'larda[br]ilk kez gördüğümüzde

0:00:49.240,0:00:52.520
dünyamız inanılmaz[br]bir şekilde değişiyordu.

0:00:54.320,0:00:57.640
Benim alanım olan sosyal coğrafya [br]bilim dalında,

0:00:58.600,0:01:01.336
Waldo Tobler adındaki haritacı

0:01:01.360,0:01:03.896
dünyanın yeni haritalarını çiziyordu

0:01:03.920,0:01:05.416
ve bu haritalar şimdi yayıldı

0:01:05.440,0:01:08.197
ve ben bunlardan bir tanesini [br]şimdi sizlere göstereceğim.

0:01:08.200,0:01:10.680
Bu harita bir dünya haritasıdır,

0:01:11.720,0:01:14.136
fakat bu harita size

0:01:14.160,0:01:15.600
biraz tuhaf görünecektir.

0:01:16.200,0:01:20.016
Bu bazı bölgeleri genişleterek [br]gösterdiğimiz bir haritadır,

0:01:20.040,0:01:24.736
bu nedenle çok fazla insan barındıran[br]yerler geniş olarak çizilmiş

0:01:24.760,0:01:27.696
ve çok az insanın yaşadığı Sahra [br]ve Himalalyalar gibi yerler

0:01:27.720,0:01:30.200
daraltılmış durumdadır.

0:01:30.760,0:01:34.400
Dünyadaki herkese eşit alan verilmiştir.

0:01:35.120,0:01:37.960
Şehirler parlayan ışıklarla [br]gösterilmiştir.

0:01:38.680,0:01:42.256
Çizgiler denizaltı kabloları ve[br]ticaret yollarını gösteriyor.

0:01:42.280,0:01:45.936
Ve Çin'in Dalian limanından [br]

0:01:45.960,0:01:47.656
Singapur'a geçen

0:01:47.680,0:01:49.416
Süveyş Kanalından

0:01:49.440,0:01:52.976
Akdeniz'e geçen ve oradan dönüp [br]Rotterdam'a ulaşan belirli bir hat vardır.

0:01:52.976,0:01:54.496
Bu hat geçen sene dünyanın

0:01:54.496,0:01:57.256
en büyük gemisinin izlediği [br]rotayı göstermektedir,

0:01:57.280,0:02:03.296
bu gemi o kadar fazla sayıda [br]konteyner dolusu yük taşıyordu ki

0:02:03.320,0:02:05.176
gemideki yükler boşaltıldığında,

0:02:05.200,0:02:09.440
tüm kamyonlar konvoy halinde gitselerdi[br]bu konvoy 100 km uzunluğunda olurdu.

0:02:10.680,0:02:13.416
İşte bu, dünyamızın şu anda nasıl [br]bağlantılı olduğudur.

0:02:13.440,0:02:19.416
Bu dünyada dolaştırdığımız [br]taşıdığımız malzeme miktarıdır,

0:02:19.440,0:02:22.176
sadece bir gemiyle, bir seferde

0:02:22.200,0:02:23.400
beş haftada.

0:02:26.320,0:02:28.840
Çok uzun zamandır şehirlerde yaşıyoruz,

0:02:29.640,0:02:31.856
fakat çoğumuz[br]şehirlerde yaşamamıştır.

0:02:31.880,0:02:35.016
Burası dünyanın ilk şehirlerinden [br]biri olan Çatalhöyük.

0:02:35.040,0:02:39.020
9000 yıl önce, şehrin en parlak [br]zamanlarında, insanlar diğer insanların

0:02:39.160,0:02:45.360
evlerinin çatıları üzerinden yürüyerek[br]kendi evlerine gitmek zorundaydı.

0:02:46.080,0:02:49.376
Şehrin haritasına dikkatli[br]şekilde bakarsanız

0:02:49.400,0:02:51.320
sokaklarının olmadığını göreceksiniz,

0:02:52.280,0:02:54.960
çünkü sokaklar bizim [br]icat ettiğimiz bir şeydir.

0:02:55.760,0:02:57.976
Dünya değişiyor.

0:02:58.000,0:03:01.020
Deneme ve yanılma ile değişiyor.

0:03:01.400,0:03:04.296
Nasıl daha iyi yaşayacağımıza

0:03:04.320,0:03:06.700
yavaş yavaş ve adım adım ulaştık.

0:03:07.480,0:03:12.480
Ve son zamanlarda dünya[br]inanılmaz bir hızda değişti.

0:03:13.600,0:03:17.536
Sadece son altı, yedi veya[br]sekiz nesil içinde

0:03:17.560,0:03:20.640
aslında bir canlı türü [br]olduğumuzun farkına vardık.

0:03:21.840,0:03:24.400
Sadece son yirmi-otuz yıl içinde

0:03:25.240,0:03:28.000
bunun gibi bir harita çizilebildi.

0:03:30.240,0:03:34.440
Yine, gördüğünüz bu harita[br]dünya nüfusu haritasıdır,

0:03:35.560,0:03:40.470
fakat üzerinde gördüğünüz oklar belirli [br]zamanlarda ulaştığımızı düşündüğümüz

0:03:40.470,0:03:45.016
yerleri tarihlerle belirterek[br]Afrika'dan dünyaya nasıl

0:03:45.040,0:03:46.800
yayıldığımızı göstermektedir.

0:03:47.680,0:03:51.536
Bu haritayı her birkaç ayda bir [br]yeniden çizmek zorundayım,

0:03:51.560,0:03:56.536
çünkü birileri belirli tarihlerin yanlış[br]olduğunun keşifini yapıyor.

0:03:56.560,0:04:01.080
Kendi hakkımızda inanılmaz derecede[br]hızlı bir şekilde bir şeyler öğreniyoruz.

0:04:03.600,0:04:04.800
Ve değişiyoruz.

0:04:06.640,0:04:08.896
Değişimin büyük kısmı adım adım oluyor.

0:04:08.920,0:04:10.416
Bu bir birikim.

0:04:10.440,0:04:13.296
Değişimi fark etmiyoruz,

0:04:13.320,0:04:15.136
çünkü kısa hayatlarımız var,

0:04:15.160,0:04:17.760
70, 80, şanslı isek 90 yıl.

0:04:18.560,0:04:20.576
Bu grafik size

0:04:20.600,0:04:23.320
dünyanın yıllık nüfus büyümesi oranını[br]göstermektedir.

0:04:24.120,0:04:28.056
1850 civarına kadar bu oran çok [br]düşüktü,

0:04:28.080,0:04:30.696
ve ardından nüfus büyüme oranı

0:04:30.720,0:04:31.960
artmaya başladı

0:04:32.840,0:04:34.856
bu nedenle benim doğduğum zamanlarda

0:04:34.880,0:04:39.600
ilk defa gezegenimizin Ay'dan çekilmiş [br]görüntülerini gördüğümüzde

0:04:40.640,0:04:44.000
global nüfusumuz yılda [br]yüzde iki oranında büyüyordu.

0:04:45.440,0:04:49.400
Eğer yüzde iki büyüme oranı devam etseydi

0:04:50.600,0:04:53.440
sadece birkaç yüzyıl için,

0:04:54.560,0:04:56.816
tüm dünya birbirine değen[br][br]

0:04:56.840,0:04:59.896
insan vücudu kütleleriyle

0:04:59.920,0:05:01.960
kaplanacaktı.

0:05:03.000,0:05:04.816
Ve insanlar korktu.

0:05:04.840,0:05:06.656
İnsanlar nüfus artışından korktu

0:05:06.680,0:05:10.016
ve bunu 1968 nüfus patlaması[br]olarak adlandırdılar.

0:05:10.040,0:05:12.240
Fakat ardından, grafiğin [br]sonuna baktığınızda

0:05:13.240,0:05:15.840
büyüme yavaşlamaya başlıyor.

0:05:16.720,0:05:20.696
---70, 80, 90 ve 2000'ler

0:05:20.696,0:05:21.806
on yıllık dönemler

0:05:21.806,0:05:23.840
ve bu on yılda, hatta daha hızlı şekilde--

0:05:24.600,0:05:26.216
nüfus artışımız yavaşlıyor.

0:05:26.240,0:05:27.496
Gezegenimiz sabitleniyor.

0:05:27.520,0:05:30.536
Yüzyılın sonuna doğru

0:05:30.560,0:05:32.330
9, 10 veya 11 milyara doğru gidiyoruz

0:05:32.400,0:05:35.736
Bu değişim içinde, [br]hengâmeyi görebilirsiniz.

0:05:35.760,0:05:37.576
İkinci Dünya Savaşını görebilirsiniz.

0:05:37.600,0:05:41.776
1918'deki büyük grip salgınını[br]görebilirsiniz.

0:05:41.800,0:05:44.120
Büyük Çin açlığını görebilirsiniz.

0:05:44.400,0:05:47.056
Bunlar bizim konsantre olmaya[br]meyilli olduğumuz olaylar.

0:05:47.056,0:05:50.656
Haberlerdeki korkunç olaylara [br]konsantre olmaya meyilliyiz.

0:05:50.680,0:05:54.336
Yavaş değişimlere veya güzel hikâyelere

0:05:54.360,0:05:56.140
konsantre olmaya meyilli değiliz.

0:05:56.600,0:05:59.176
Biz insanlar hakkında endişeleniriz.

0:05:59.200,0:06:01.456
Ne kadar insan olduğu hakkında [br]endişeleniriz.

0:06:01.480,0:06:04.640
İnsanlardan nasıl kaçılabileceği[br]hakkında endişeleniriz.

0:06:05.200,0:06:08.600
Fakat bu, alanı genişletmek için tekrar[br]değiştirilmiş dünya haritasıdır,

0:06:09.760,0:06:14.136
daha da ileride insanlar [br]her bir bölgedendir.

0:06:14.160,0:06:18.096
Eğer herkesten kaçmak için nereye[br]gitmek istediğini bilmek istiyorsan

0:06:18.120,0:06:20.696
burası gidebileceğin en iyi yer.

0:06:20.720,0:06:23.536
Ve her yıl, bu alanlar daha da büyümekte,

0:06:23.560,0:06:26.816
çünkü her yıl,[br]küresel olarak kırsaldan çıkıyoruz

0:06:26.840,0:06:28.296
ve şehirlere gidiyoruz.

0:06:28.320,0:06:30.496
Daha sıkışık bir paket oluyoruz.

0:06:30.520,0:06:32.136
Avrupa'da yine kurtlar var

0:06:32.160,0:06:36.080
ve bu kurtlar kıta boyunca[br]batıya doğru hareket ediyor.

0:06:37.200,0:06:39.470
Dünyamız değişiyor.

0:06:40.920,0:06:43.300
Endişeleriniz var.

0:06:43.680,0:06:48.576
Bu harita gezegenimizdeki [br]yağış miktarını gösteriyor.

0:06:48.600,0:06:50.296
Bunu biliyoruz.

0:06:50.320,0:06:54.096
Ve Çatalhöyük'ün olduğu yere,

0:06:54.120,0:06:57.736
Afrika, Asya ve Avrupa kıtalarının[br]birleştiği yere

0:06:57.766,0:07:00.836
çok az suyu bulunan alanlarda [br]ne kadar fazla insanın yaşadığını

0:07:00.836,0:07:01.576
görebilirsiniz.

0:07:01.576,0:07:05.156
Ve aynı zamanda yağmurun en fazla[br]yağdığı alanları da görebilirsiniz.

0:07:05.156,0:07:07.200
Ve biraz daha ileri gidebiliriz.

0:07:08.440,0:07:11.816
İnsanlar tarafından şekillendirilen[br]bir harita yapmaktansa,

0:07:11.840,0:07:14.056
haritayı su ile şekillendirebiliriz,

0:07:14.080,0:07:16.486
ve ardından gezegenin her bir küçük[br]parçasına düşen

0:07:16.486,0:07:17.986
su miktarını göstermek için

0:07:17.986,0:07:20.840
bunu her ay değiştirebiliriz.

0:07:21.920,0:07:25.216
Gezegenin etrafında dolaşan [br]musonları görürsünüz

0:07:25.240,0:07:28.840
ve gezegen neredeyse bir kalp atışı[br]varmış gibi görünür.

0:07:29.720,0:07:33.170
Ve bunların hepsi nerede yaşadığımızı[br]

0:07:33.170,0:07:36.696
görebilmemizi mümkün kılan bu şeyler

0:07:36.720,0:07:39.880
benim yaşamım süresinde gerçekleşti.

0:07:40.640,0:07:42.950
Yeterince suyumuz var.

0:07:43.760,0:07:48.120
Bu dünyada yiyeceklerimizi nerede[br]yetiştirdiğimizi gösteren haritadır.

0:07:49.280,0:07:53.720
Bu çoğunlukla pirinç, mısır ve tahıla[br]bağlı olacağımız alanlar.

0:07:55.050,0:07:58.616
İnsanlar yeterince yiyecek olmayacağından[br]endişeli, fakat biz biliyoruz ki,

0:07:58.640,0:08:03.416
eğer az et yesek ve daha az ürün ile[br]hayvanları beslerdik,

0:08:03.440,0:08:05.976
kendimizi bir grup insan olarak, [br]bir bütün olarak

0:08:05.976,0:08:10.200
düşündüğümüz sürece [br]herkes için yeterli yiyecek var.

0:08:12.120,0:08:13.400
Ve ayrıca

0:08:15.280,0:08:17.336
bugünlerde yaptığımız

0:08:17.360,0:08:19.920
korkunç derecede yanlış şeyler[br]hakkında bilgimiz var.

0:08:21.480,0:08:26.320
Dünyanın bu haritasını daha önce [br]görmüşsünüzdür.

0:08:27.480,0:08:31.496
Bu, uydu resimlerinden ortaya çıkarılan

0:08:31.496,0:08:32.816
bir harita,

0:08:32.840,0:08:35.616
eğer en başta göstermiş olduğum

0:08:35.640,0:08:39.270
slayttaki dünya etrafında dönen ve gece [br]dünyanın nasıl göründüğünü gösteren

0:08:39.270,0:08:42.240
resimleri üreten uyduyu[br]hatırlarsanız.

0:08:43.720,0:08:45.616
Normalde bu haritayı gördüğünüzde,

0:08:45.640,0:08:49.160
normal bir haritada, çoğunuzun alışkın[br]olduğu bir çeşit haritada,

0:08:50.160,0:08:53.890
insanların nerede yaşadığını gösteren[br]bir haritaya baktığınızı düşünürsünüz.

0:08:54.120,0:08:57.180
Nerede ışıklar parlıyor ise orada[br]insanlar yaşıyordur.

0:08:57.320,0:09:01.696
Fakat burada, dünyanın bu resminde,

0:09:01.720,0:09:05.040
hatırlayın, haritayı tekrar genişletmiştik

0:09:05.320,0:09:09.680
bu haritada her yer aynı [br]insan yoğunluğuna sahip.

0:09:10.480,0:09:12.656
Eğer alanda insanlar yok ise,

0:09:12.680,0:09:14.576
görünmez yapmak için bu alanı

0:09:14.600,0:09:16.136
daraltırız.

0:09:16.160,0:09:18.296
Bu nedenle herkesi eşit önemde

0:09:18.320,0:09:19.760
gösteriyoruz.

0:09:21.320,0:09:24.616
Şimdi, ışıklar artık size insanların [br]yaşadığı yerleri göstermiyor,

0:09:24.640,0:09:26.820
çünkü insanlar her yerde.

0:09:27.120,0:09:29.056
Şimdi haritanın ışıkları,

0:09:29.080,0:09:32.056
Londra'daki ışıklar, Kahire'deki ışıklar, [br]Tokyo'daki ışıklar

0:09:32.080,0:09:35.016
Amerika'nın doğu sahilindeki ışıklar

0:09:35.040,0:09:37.976
insanların nerede yaşadığını[br]gösteren ışıklar

0:09:38.000,0:09:40.450
ki bu insanlar enerji konusunda [br]o kadar savurgan ki

0:09:40.450,0:09:43.670
gökyüzünde parlamaları için[br]ışıkları güçlendirmeye

0:09:43.680,0:09:45.216
para harcamaya

0:09:45.240,0:09:48.696
gücü yetebilmektedir,

0:09:48.720,0:09:51.800
böylece uydu bu şekilde [br]bir resmi gösterebilir.

0:09:52.840,0:09:54.960
Ve haritada karanlık olan alanlar

0:09:55.720,0:09:59.440
ya insanların çok fazla enerjiye [br]ulaşımının olmadığı yerler

0:10:00.400,0:10:02.496
ya da olduğu yerler,

0:10:02.520,0:10:07.360
fakat gökyüzünde ışıkların parlatılmasının[br]durdurulmasını öğrendiler.

0:10:07.960,0:10:11.496
Ve eğer size bu haritanın zamanla [br]canlandırıldığını gösterebilseydim

0:10:11.520,0:10:15.096
Tokyo'nun aslında daha karanlık [br]olduğunu görecektiniz,

0:10:15.120,0:10:17.920
çünkü Japonya'da tsunami olduğundan beri

0:10:18.660,0:10:21.296
Japonya çeyrek oranda az enerji[br]ile yetinmek zorunda

0:10:21.320,0:10:24.320
çünkü tsunami nükleer santralleri kapattı.[br]

0:10:25.240,0:10:27.120
Ve dünyanın sonu gelmedi.

0:10:27.400,0:10:29.576
Gökyüzünde

0:10:29.600,0:10:32.660
sadece daha az ışık yakıyorsunuz.

0:10:33.320,0:10:36.296
Dünyada çok sayıda iyi haber

0:10:36.320,0:10:38.760
var.

0:10:39.880,0:10:43.296
Bebek ölümleri düşüyor,

0:10:43.320,0:10:47.200
ve inanılmaz bir oranda düşüyor.

0:10:47.920,0:10:49.360
Birkaç yıl önce,

0:10:50.240,0:10:54.176
dünyadaki daha ilk yıllarında[br]ölen bebeklerin sayısı

0:10:54.200,0:10:57.280
sadece bir yılda yüzde 5 oranında düştü.

0:10:59.600,0:11:02.096
Daha fazla çocuk okula gidiyor

0:11:02.120,0:11:04.736
ve okuma yazma ögreniyor

0:11:04.760,0:11:07.576
ve internete bağlanıyor

0:11:07.600,0:11:10.616
ve üniversiteye devam ediyor

0:11:10.640,0:11:14.536
öncesinden inanılmaz oranda[br]daha fazla sayıda

0:11:14.560,0:11:20.016
ve dünyada üniversiteye giden [br]gençlere baktığımızda

0:11:20.040,0:11:22.300
yüksek sayıda olan kadınlar, [br]erkekler değil.

0:11:23.160,0:11:27.056
Gezegende neler olduğuna dair[br]size ardı ardına iyi haberler verebilirim

0:11:27.080,0:11:29.696
nelerin daha iyi olduğuna dair,

0:11:29.720,0:11:32.280
fakat biz ani kötü haberlere

0:11:32.560,0:11:36.616
konsantre olma eğilimindeyiz.

0:11:36.640,0:11:39.840
Rebecca Solnit :[ ''Artan ve fark [br]edilmeyen değişikliklerin birikimi

0:11:39.910,0:11:46.280
ki bunlar ilerlemeyi oluşturabilir ve [br]bizim dönemimizi geçmişten

0:11:46.520,0:11:49.336
aşırı derecede farklı kılar"][br]diyerek

0:11:49.360,0:11:52.176
bence muhteşem bir şekilde [br]ortaya koymuştur

0:11:52.200,0:11:54.870
--geçmiş çok daha durağandı--

0:11:55.640,0:12:00.616
[" adım adım dönüşümün dikkat çekmeyen [br]doğası ile gizlenen zıtlık,

0:12:00.640,0:12:03.600
ara sıra hengâme ile noktalandı."]

0:12:04.320,0:12:06.680
Ara sıra kötü şeyler oluyor.

0:12:06.960,0:12:12.406
Bu kötü şeyler size,[br]haftanın her gecesinde

0:12:12.406,0:12:13.856
haberlerde gösteriliyor.

0:12:13.880,0:12:17.856
Size nüfusun yavaşlamasından[br]bahsedilmiyor.

0:12:17.880,0:12:20.896
Dünyanın daha bağlantılı olmasından [br]bahsedilmiyor.

0:12:20.920,0:12:24.576
Dünyayı anlamak açısından gerçekleşen[br]inanılmaz gelişmelerden bahsedilmiyor.

0:12:24.600,0:12:27.736
Az harcamaya ve az tüketmeye başlamayı[br]nasıl öğreniyor olduğumuzdan

0:12:27.760,0:12:30.216
bahsedilmiyor.

0:12:30.240,0:12:31.440
Bu benim son haritam.

0:12:32.360,0:12:34.736
Bu haritada, denizleri ve okyanusları

0:12:34.760,0:12:36.560
çıkarttık.

0:12:37.480,0:12:41.636
Şimdi yaklaşık 7.4 milyar insana

0:12:41.636,0:12:45.006
ve bu insanların dağılımının [br]gösterildiği

0:12:45.006,0:12:46.320
bir haritaya bakıyorsunuz.

0:12:47.240,0:12:49.296
Bir milyarın üzerindeki Çin'e [br]bakıyorsunuz

0:12:49.320,0:12:52.136
ve dünyadaki ve Çin'deki [br]en büyük şehri görebilirsiniz,

0:12:52.160,0:12:54.350
fakat onun ismini bilmiyorsunuz.

0:12:55.080,0:12:56.936
Hindistan'nın dünyanın merkezinde

0:12:56.960,0:12:59.040
olduğunu görebilirsiniz.

0:12:59.640,0:13:02.936
Avrupa'nın kenarda olduğunu [br]görebilirsiniz.

0:13:02.960,0:13:06.016
Ve bugün Exeter'de

0:13:06.040,0:13:08.976
dünyanın en uzak kenarındayız.

0:13:09.000,0:13:11.976
Biz küçük bir parça kayanın üstündeyiz,

0:13:12.000,0:13:13.696
Avrupa'nın açığıda

0:13:13.720,0:13:16.336
ki burası dünyadaki yetişkinlerin [br]%1'den azını

0:13:16.360,0:13:18.376
dünyadaki çocukların

0:13:18.400,0:13:20.936
%0,5'ten azını

0:13:20.960,0:13:22.800
içermektedir.

0:13:23.640,0:13:28.256
Biz durağanlaşan bir dünyada,[br]şehirleşen bir dünyada

0:13:28.280,0:13:30.256
yaşlanan bir dünyada,

0:13:30.280,0:13:32.416
bağlanan bir dünyada yaşıyoruz.

0:13:32.440,0:13:35.880
Korkulması gereken çok, çok fazla şey var,

0:13:35.973,0:13:39.973
fakat elimizden geldiğince birbirimizi[br]korkutmamıza hiç gerek yok

0:13:40.059,0:13:46.939
ve şimdi yeni bir dünyada [br]yaşadığımızı görmeliyiz.

0:13:46.939,0:13:49.398
Çok teşekkür ederim.

0:13:49.398,0:13:52.118
(Alkış)