0:00:01.120,0:00:05.250
Chciałbym, żebyście wyobrazili[br]sobie świat na nowo.

0:00:05.250,0:00:08.016
Chciałbym pokazać Wam[br]kilka map naszej planety,

0:00:08.039,0:00:10.776
które zostały przygotowane[br]przez Bena Henniga.

0:00:10.800,0:00:12.330
Ukazują one planetę,

0:00:12.330,0:00:17.600
tak jak nikt z was[br]jej przedtem nie widział.

0:00:17.640,0:00:22.460
To obraz, który jest [br]Państwu dobrze znany.

0:00:22.480,0:00:26.536
Ja urodziłem się [br]zanim to zdjęcie mogło powstać.

0:00:26.560,0:00:29.136
Podobno moje pierwsze słowa [br]to "Moona, Moona,"

0:00:29.160,0:00:32.256
ale myślę, że to chyba fantazja mojej mamy

0:00:32.280,0:00:34.536
o tym, co jej kochane dziecko dostrzegło

0:00:34.560,0:00:38.740
na migoczącym, czarno białym telewizorze.

0:00:38.750,0:00:41.296
Minęło dopiero kilka wieków

0:00:41.320,0:00:46.010
od kiedy większość myśli o [br]naszej planecie jako o okrągłej kuli.

0:00:46.010,0:00:49.216
Kiedy pierwszy raz [br]ujrzeliśmy te zdjęcia w 1960 roku,

0:00:49.240,0:00:53.500
świat zmieniał się[br]w niewiarygodnym tempie.

0:00:54.210,0:00:58.350
W moim małym [br]polu dziedziny naukowej - geografii,

0:00:58.350,0:01:01.336
kartograf, który nazywał się Waldo Tobler,

0:01:01.360,0:01:03.896
rysował nowe mapy naszej planety.

0:01:03.920,0:01:05.416
[br]Te mapy są aktualnie dostępne

0:01:05.440,0:01:08.137
i mam właśnie zamiar [br]pokazać wam jedną z nich.

0:01:08.207,0:01:11.330
Ta mapa jest mapą świata,

0:01:11.330,0:01:14.136
ale to mapa, która wydaje Ci się

0:01:14.160,0:01:16.140
pewnie odrobinę dziwna.

0:01:16.200,0:01:20.016
Jest to mapa,[br]na której rozciągnięto miejsca.

0:01:20.040,0:01:24.736
Tak, że te które są [br]gęsto zaludnione są większe,

0:01:24.760,0:01:27.240
a obszary takie jak Sahara i Himalaye,

0:01:27.240,0:01:30.200
gdzie mieszka niewielu ludzi,[br]są odpowiednio mniejsze.

0:01:30.490,0:01:35.000
Każdy mieszkaniec Ziemi[br]ma tu równy obszar do dyspozycji.

0:01:35.120,0:01:38.530
Miasta to świetliste punkty,

0:01:38.680,0:01:42.256
linie pokazują drogę[br]podmorskich kabli i szlaków handlowych.

0:01:42.280,0:01:45.936
Jedna szczególna linia,[br]która biegnie z chińskiego portu Dalian

0:01:45.960,0:01:47.656
przez Singapur,

0:01:47.680,0:01:49.416
przez Kanał Sueski,

0:01:49.440,0:01:51.776
przez Morze Śródziemne i wokół Rotterdamu.

0:01:51.800,0:01:53.666
Pokazuje ona drogę jaką przebywał

0:01:53.670,0:01:57.256
największy statek handlowy zeszłego roku.

0:01:57.280,0:02:03.296
Statek, na który ładowano[br]tyle kontenerów z towarami,

0:02:03.320,0:02:05.176
że gdy je wyładować na ciężarówki.

0:02:05.200,0:02:10.180
i jechać nimi w konwoju, [br]miałby on długość 100 km.

0:02:10.180,0:02:13.416
Oto jak bardzo obecnie [br]nasz świat jest połączony.

0:02:13.440,0:02:19.416
Oto jak wiele towaru [br]obecnie transportujemy.

0:02:19.440,0:02:22.176
I to tylko na jednym statku,[br]w czasie jednego rejsu,

0:02:22.200,0:02:23.400
w pięć tygodni.

0:02:24.880,0:02:29.650
Ludzie żyją w miastach[br]już od bardzo dawna,

0:02:29.650,0:02:31.856
ale większość z nas nie żyje w miastach.

0:02:31.880,0:02:35.016
To Çatalhöyük, [br]jedno z pierwszych na świecie miast.

0:02:35.040,0:02:38.280
W swoim szczytowym okresie 9000 lat temu,

0:02:39.160,0:02:45.360
ludzie chodzili po dachach innych domów,[br]aby dostać się do swojego.

0:02:46.080,0:02:49.376
Jeśli przyjrzycie się [br]dokładnie mapie tego miasta

0:02:49.400,0:02:51.320
zobaczycie, że nie ma ono ulic,

0:02:52.280,0:02:54.960
bo ulice to coś,[br]co wymyślono dopiero później.

0:02:55.760,0:02:57.976
Świat się zmienia.

0:02:58.000,0:02:59.880
Zmienia się metodą prób i błędów.

0:03:01.400,0:03:04.296
Pracujemy powoli i stopniowo

0:03:04.320,0:03:06.120
nad tym, jak żyć w lepszy sposób.

0:03:07.480,0:03:12.480
Świat uległ ogromnie szybkiej zmianie.

0:03:13.600,0:03:17.536
Tylko w ciągu ostatnich sześciu, [br]siedmiu lub ośmiu pokoleń,

0:03:17.560,0:03:20.640
zdaliśmy sobie rzeczywiście sprawę z tego,[br]że jesteśmy gatunkiem.

0:03:21.840,0:03:24.400
Dopiero w ciągu ostatnich kilku dekad

0:03:25.240,0:03:28.000
mapa, taka jak ta mogła powstać.

0:03:30.240,0:03:34.440
Ta mapa to znów mapa światowej populacji,[br]ale tym razem strzałki

0:03:35.560,0:03:41.216
wskazują jak rozprzestrzeniliśmy[br]się po świecie z Afryki,

0:03:41.240,0:03:45.016
z szacowanymi datami [br]kiedy przybyliśmy na dany ląd.

0:03:47.680,0:03:51.536
Muszę przerysować tę mapę[br]co kilka miesięcy,

0:03:51.560,0:03:56.536
bo ktoś dokonuje odkrycia,[br]zmieniającego konkretną datę.

0:03:56.560,0:04:01.080
Uczymy się o sobie[br]z niewiarygodną prędkością.

0:04:03.600,0:04:04.800
I ulegamy zmianie.

0:04:06.640,0:04:08.896
Wiele zmian jest stopniowych.

0:04:08.920,0:04:10.416
To przyrost.

0:04:10.440,0:04:13.296
Nie zauważamy zmiany

0:04:13.320,0:04:15.136
bo mamy tylko krótkie życie,

0:04:15.160,0:04:17.760
70, 80, jeśli masz szczęście 90 lat.

0:04:18.560,0:04:20.576
Ten wykres pokazuje Wam

0:04:20.600,0:04:23.320
roczne tempo wzrostu[br]liczby ludności na świecie.

0:04:24.120,0:04:28.056
Było bardzo niskie do około 1850,

0:04:28.080,0:04:30.696
a następnie tempo wzrostu liczby ludności

0:04:30.720,0:04:31.960
zaczęło rosnąć.

0:04:31.970,0:04:34.856
Tak, że mniej więcej [br]w czasie kiedy się urodziłem,

0:04:34.880,0:04:39.600
kiedy pierwszy raz zobaczyliśmy[br]zdjęcia naszej planety z Księżyca,

0:04:40.640,0:04:44.000
nasza globalna populacja [br]rosła w tempie dwóch procent rocznie.

0:04:45.440,0:04:49.400
Gdyby od tamtego momentu[br]nadal rosła rocznie o 2 procent

0:04:50.600,0:04:53.440
przez okres kilku stuleci,

0:04:54.560,0:04:56.816
cała planeta byłaby pokryta

0:04:56.840,0:04:59.896
kipiącą masą ludzi

0:04:59.920,0:05:01.960
wszyscy stykający się ze sobą.

0:05:03.000,0:05:04.816
W 1968 ludzie byli przerażeni.

0:05:04.840,0:05:06.656
Przerażał ich wzrost populacji,

0:05:06.680,0:05:10.016
„bomba demograficzna”.

0:05:10.040,0:05:12.240
Ale jeśli spojrzeć na koniec wykresu,

0:05:13.240,0:05:15.840
wzrost zaczął zwalniać.

0:05:16.720,0:05:18.096
Dekada -

0:05:18.120,0:05:21.576
lata 70. lata 80. lata 90.,

0:05:21.600,0:05:23.840
a w tej dekadzie nawet szybciej -

0:05:24.600,0:05:26.010
nasz wzrost populacji spada.

0:05:26.010,0:05:27.496
Nasza planeta się stabilizuje.

0:05:27.520,0:05:30.536
Zbliżamy się do 9, [br]10 lub 11 miliardów ludzi

0:05:30.560,0:05:31.800
pod koniec wieku.

0:05:32.400,0:05:35.736
W ramach tej zmiany można dostrzec tumult.

0:05:35.760,0:05:37.576
Można zobaczyć drugą wojnę światową.

0:05:37.600,0:05:40.990
Widać pandemię grypy z 1918 roku.

0:05:40.990,0:05:44.370
Widać klęskę głodu w Chinach[br]na przełomie lat 50. i 60.

0:05:44.400,0:05:47.196
Są to wydarzenia, [br]na których zwykle się koncentrujemy.

0:05:47.196,0:05:51.706
Mamy tendencję, aby koncentrować się [br]na okropnych wydarzeniach z wiadomości,

0:05:51.730,0:05:54.336
a nie na stopniowej zmianie

0:05:54.360,0:05:56.000
i pozytywnych historiach.

0:05:57.480,0:05:59.176
Martwimy się o ludzi.

0:05:59.200,0:06:01.456
Martwimy się tym[br]ile jest ludzi na świecie.

0:06:01.480,0:06:04.640
Martwimy się tym, [br]jak można od ludzi uciec.

0:06:05.200,0:06:08.600
A to jest mapa świata,[br]gdzie im większy obszar,

0:06:09.760,0:06:14.136
tym dalej znajduje się on od ludzi.

0:06:14.160,0:06:18.096
Więc jeśli chcesz wiedzieć, gdzie się [br]udać aby uciec od wszystkich,

0:06:18.120,0:06:20.696
oto najlepsze miejsca.

0:06:20.720,0:06:23.536
I każdego roku,[br]obszary te stają się coraz większe,

0:06:23.560,0:06:26.816
bo co roku ludzie [br]co raz bardziej się skupiają.

0:06:26.840,0:06:28.296
Migrujemy do miast,

0:06:28.320,0:06:30.496
zagęszczenie ludzi wzrasta.

0:06:30.520,0:06:32.136
W Europie znów pojawiły się wilki

0:06:32.160,0:06:36.080
przemieszczają się na zachód,[br]przez cały kontynent.

0:06:37.200,0:06:38.600
Nasz świat się zmienia.

0:06:40.920,0:06:42.240
Masz obawy.

0:06:43.680,0:06:48.576
To mapa, na której pokazano [br]stopień obfitości opadów na Ziemi.

0:06:48.600,0:06:50.296
Mamy już taką wiedzę.

0:06:50.320,0:06:54.096
I można spojrzeć na miejsce[br]gdzie było Çatalhöyük,

0:06:54.120,0:06:56.696
gdzie spotykają się 3 kontynenty:[br]Afryka, Azja i Europa

0:06:56.720,0:06:59.680
i można zobaczyć,[br]że obecnie mieszka tam duża liczba ludzi

0:06:59.680,0:07:01.726
na obszarze z [br]bardzo małą ilością wody.

0:07:01.726,0:07:05.016
Widać też obszary,[br]z dużą ilością opadów deszczu.

0:07:05.040,0:07:07.200
Teraz bardziej wyrafinowana mapa.

0:07:08.440,0:07:11.816
Gdzie na obszar nie wpływają ludzie,

0:07:11.840,0:07:14.056
lecz zasoby wody.

0:07:14.080,0:07:15.936
Możemy prześledzić miesięczne zmiany

0:07:15.960,0:07:17.616
w opadach

0:07:17.640,0:07:20.840
na obszarze całej planety.

0:07:21.920,0:07:25.216
Możecie zobaczyć jak pory deszczowe[br]przesuwają się po kontynentach.

0:07:25.240,0:07:28.840
Prawie wydaje się,[br]że planeta ma bijące serce.

0:07:29.720,0:07:34.240
A wszystko to stało się[br]możliwe do pokazania

0:07:34.920,0:07:36.696
jedynie w czasie mojego życia.

0:07:36.720,0:07:39.880
Możemy zobaczyć gdzie żyjemy.

0:07:40.640,0:07:42.840
Mamy wystarczającą ilość wody.

0:07:43.390,0:07:48.120
To jest mapa pokazująca na jakich[br]obszarach uprawiamy nasze jedzenie.

0:07:49.280,0:07:53.720
To obszary, z których pozyskujemy[br]najwięcej ryżu i kukurydzy.

0:07:54.510,0:07:58.616
Ludzie obawiają się, że nie będzie[br]wystarczająco dużo żywności, ale wiemy,

0:07:58.640,0:08:03.416
że gdybyśmy jedli mniej mięsa[br]i hodowali mniej zwierząt

0:08:03.440,0:08:05.856
żywności starczyłoby dla wszystkich.

0:08:05.880,0:08:11.340
Dopóki myślimy o sobie[br]jako o jednej grupie ludzi.

0:08:12.120,0:08:14.560
I wiemy też,

0:08:14.580,0:08:17.336
o tym, jakie błędy popełniamy[br]w dzisiejszych czasach.

0:08:21.720,0:08:24.560
Widzieliście już przedtem tą mapę świata.

0:08:26.782,0:08:29.702
Jest to mapa

0:08:29.702,0:08:32.878
powstała przez [br]połączenie zdjęć satelitarnych,

0:08:32.878,0:08:34.704
Pamiętacie zdjęcie na początku,

0:08:34.704,0:08:37.480
tam było widać satelity.

0:08:37.480,0:08:39.840
Mapa pokazuje jak Ziemia wygląda nocą.

0:08:43.954,0:08:46.954
Kiedy zazwyczaj widzicie mapę,

0:08:46.954,0:08:50.360
normalną mapę, do której [br]większość z Was jest przyzwyczajona.

0:08:50.360,0:08:53.270
Myślicie, że widzicie mapę[br]tego gdzie żyją ludzie.

0:08:53.860,0:08:56.390
Tam gdzie świecą się światła,[br]tam żyją ludzie.

0:08:57.400,0:08:59.990
Ale tu, na tej mapie

0:09:00.430,0:09:03.416
znów zmieniliśmy jej normalne kształty

0:09:05.620,0:09:10.300
Tutaj każde miejsce ma[br]identyczną gęstość zaludnienia.

0:09:10.414,0:09:12.214
Jeśli obszar nie ma ludzi,

0:09:12.214,0:09:13.790
to go zmniejszamy

0:09:13.790,0:09:15.440
tak bardzo, że znika.

0:09:16.088,0:09:18.744
Więc pokazujemy wszystkich ludzi

0:09:18.744,0:09:20.410
w sposób jednakowo widoczny.

0:09:20.944,0:09:25.024
Teraz, światła już nie pokazują,[br]gdzie żyją ludzie,

0:09:25.024,0:09:26.280
bo ludzie są wszędzie.

0:09:26.280,0:09:29.470
Teraz światła na mapie,

0:09:29.470,0:09:32.080
światła w Londynie, [br]światła w Kairze, światła w Tokio,

0:09:32.080,0:09:34.606
światła na wschodnim wybrzeżu[br]Stanów Zjednoczonych,

0:09:34.606,0:09:37.896
światła pokazać, gdzie żyją ludzie, którzy

0:09:37.990,0:09:41.110
są tak rozrzutni w gospodarownaniu energią

0:09:41.110,0:09:42.730
że mogą sobie pozwolić

0:09:42.840,0:09:44.830
na wydawanie pieniędzy

0:09:44.830,0:09:49.106
aby mieć światła [br]rozjaśniające niebo tak bardzo,

0:09:49.106,0:09:51.770
że satelity mogą zrobić takie zdjęcie.

0:09:52.720,0:09:55.600
Obszary, które są na mapie ciemne

0:09:55.600,0:10:00.040
to obszary, gdzie albo ludzie [br]nie mają dostępu do takiej ilości energii,

0:10:01.080,0:10:02.790
albo gdzie mają,

0:10:02.790,0:10:07.620
ale nauczyli się by jej tak nie marnować.

0:10:07.620,0:10:12.064
Jeśli mógłbym pokazać Wam tą mapę,[br]jak zmienia się w czasie

0:10:12.064,0:10:15.680
to widać, że Tokio rzeczywiście[br]stało się ciemniejsze,

0:10:15.680,0:10:18.754
bo od czasu tsunami w Japonii

0:10:18.754,0:10:22.934
Japonia musiała polegać [br]na energii elektrycznej mniejszej o 1/4

0:10:22.960,0:10:24.960
bo wyłączyła elektrownie atomowe.

0:10:25.980,0:10:28.080
I świat się przez to nie skończył.

0:10:28.080,0:10:31.360
Po prostu było mniej światła.

0:10:33.320,0:10:36.296
Istnieje ogromna liczba

0:10:36.320,0:10:38.760
dobrych newsów na świecie.

0:10:39.880,0:10:43.296
Śmiertelność niemowląt spada,

0:10:43.320,0:10:47.780
i spada w niewiarygodnym tempie.

0:10:47.920,0:10:50.090
Kilka lat temu,

0:10:50.240,0:10:54.176
liczba dzieci umierających[br]w pierwszym roku życia na świecie

0:10:54.200,0:10:58.580
spadła o 5 procent w ciągu[br]zaledwie jednego roku.

0:10:58.910,0:11:02.096
Co raz więcej dzieci idzie do szkoły,

0:11:02.120,0:11:04.736
uczy się czytać, pisać,

0:11:04.760,0:11:07.576
ma połączenie z Internetem,

0:11:07.600,0:11:10.616
idzie na uniwersytet.

0:11:10.640,0:11:15.756
Więcej niż kiedykolwiek wcześniej.

0:11:15.780,0:11:20.590
Obecnie największa liczba [br]młodych ludzi idących na uniwersytet

0:11:20.590,0:11:23.160
to kobiety, a nie mężczyźni.

0:11:23.160,0:11:27.056
Mogę wymieniać dobre wiadomości,[br]jedna po drugiej

0:11:27.080,0:11:29.696
o tym, co jest coraz lepsze w świecie.

0:11:30.100,0:11:33.120
Choć mamy skłonności do koncentracji

0:11:33.880,0:11:36.616
na złych wiadomościach,[br]których skutki są natychmiastowe.

0:11:36.640,0:11:39.840
Rebecca Solnit ujeła to znakomicie

0:11:41.160,0:11:45.440
wyjaśniając: "Stopniowy przyrost zmian,[br]

0:11:45.460,0:11:48.840
które mogą stanowić postęp[br]czynią naszą erę

0:11:48.840,0:11:52.176
dramatycznie różną od przeszłości"-

0:11:52.200,0:11:55.250
Przeszłość była znacznie[br]bardziej stabilna.

0:11:55.640,0:12:00.616
"Kontrast zasłonięte przez niesceniczną[br]charakter stopniowej transformacji,

0:12:00.640,0:12:03.600
przerywane okazjonalnego zgiełku. "

0:12:04.320,0:12:06.680
Czasami straszne rzeczy się zdarzają.

0:12:07.440,0:12:10.176
Widzicie w telewizji te okropne rzeczy,

0:12:10.200,0:12:13.856
w wiadomościach, każdej nocy w tygodniu.

0:12:13.880,0:12:17.856
Nie mówi się o spowolnieniu[br]przyrostu ludności.

0:12:17.880,0:12:20.896
Nie mówi się o świecie [br]coraz bardziej ze sobą powiązanym.

0:12:20.920,0:12:24.576
Nie mówi się o tym,[br]że lepiej rozumiemy świat.

0:12:24.600,0:12:27.736
Nie mówi się o tym, jak uczymy się

0:12:27.760,0:12:30.216
tracić mniej i mniej konsumować.

0:12:30.240,0:12:32.160
To moja ostatnia mapa.

0:12:32.360,0:12:38.076
Na tej mapie, usuneliśmy morza i oceany

0:12:38.146,0:12:42.560
Teraz po prostu patrzycie[br]na 7,4 miliarda ludzi.

0:12:42.574,0:12:44.764
Mapę sporządzono w zgodzie ze

0:12:44.764,0:12:46.890
stosunkiem liczby ludności na świecie.

0:12:46.890,0:12:49.580
Patrzycie na ponad miliard[br]ludzi w Chinach,

0:12:49.580,0:12:52.060
i można zobaczyć największe[br]miasto w Chinach,

0:12:52.060,0:12:53.596
ale nie znam nawet jego nazwy.

0:12:54.300,0:12:55.750
Widać, że Indie

0:12:55.750,0:12:58.600
są w centrum tego świata.

0:12:58.660,0:13:02.440
Widać, że Europa jest na skraju.

0:13:02.464,0:13:05.070
A my dzisiaj, tutaj w Exeter

0:13:05.090,0:13:08.776
jesteśmy na samym brzegu planety.

0:13:08.910,0:13:11.456
Jesteśmy na maleńkim skrawku skały

0:13:11.456,0:13:12.976
[br]na skraju Europy,

0:13:13.330,0:13:16.716
który zawiera mniej niż jeden procent

0:13:16.760,0:13:18.480
dorosłych z całego świata,

0:13:18.490,0:13:20.376
i mniej niż pół procent

0:13:20.520,0:13:22.470
dzieci.

0:13:23.690,0:13:28.190
Żyjemy w świecie który się stabilizuje,[br]ulega urbanizacji,

0:13:28.190,0:13:29.376
starzeje się,

0:13:29.460,0:13:32.236
jest coraz bardziej połaczony

0:13:32.254,0:13:37.370
Istnieje wiele, wiele rzeczy [br]których można się obawiać,

0:13:37.400,0:13:42.680
ale nie ma potrzeby, abyśmy [br]obawiali się siebie nawzajem aż tak bardzo

0:13:42.710,0:13:47.196
jak się obawiamy. Musimy dostrzec,[br]że obecnie żyjemy w nowym świecie.

0:13:47.236,0:13:49.050
Bardzo Wam dziękuję.

0:13:49.050,0:13:50.266
(Oklaski)