1
00:00:01,120 --> 00:00:04,160
ခင်ဗျားတို့အနေနဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို 
ပုံစံသစ်ဖြင့် မြင်တွေ့စေချင်တယ်။

2
00:00:05,840 --> 00:00:08,016
Ben Hennig ဆိုသူကနေပြီး
ကျွန်တော်တို့ အားလုံး

3
00:00:08,039 --> 00:00:10,776
အရင်တုန်းက ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ဂြိုဟ်ကို
ဘယ်တုန်းကမှ

4
00:00:10,800 --> 00:00:12,496
မမြင်ခဲ့ဘူးကြတဲ့ ပုံစံမျိုးဖြင့်

5
00:00:12,520 --> 00:00:17,600
ဆွဲထားတဲ့ မြေပုံ တချို့ကို 
ခင်ဗျားတို့ကို ဒီနေ့ ပြချင်တယ်။

6
00:00:18,480 --> 00:00:21,560
ဒီမှာ ပြထားတဲ့ မြေပုံကို
ခင်ဗျားတို့ အားလုံး သိကြမှာပါ။

7
00:00:22,480 --> 00:00:26,536
ကျွန်တော်ဟာ အသက် အတော်ကလေး
ကြီးလို့ ဒီပုံ ပေါ်မလာခင် မွေးခဲ့တာပါ။

8
00:00:26,560 --> 00:00:29,136
ကျွန်တော် ပထမဦးဆုံး ပြောလာတဲ့ 
စကားလုံးတွေက

9
00:00:29,160 --> 00:00:32,256
"moona, moona" ဖြစ်ခဲ့တာ၊ 
ကျွန်တော့မိခင်က တီဗီ မျက်နှာပြင်မှာ

10
00:00:32,280 --> 00:00:34,536
ကလေး တစ်ယောက် မြင်သင့်တဲ့
ရုပ်ပုံက အဲဒီလို

11
00:00:34,560 --> 00:00:37,840
ဖြစ်သင့်တယ်လို့ စိတ်ကူးခဲ့ပုံရလို့
ဖြစ်ချင် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

12
00:00:39,680 --> 00:00:41,296
တကယ်တော့၊ ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံးက

13
00:00:41,320 --> 00:00:45,080
ကျွန်ုပ်တို့ ဂြိုဟ်ကြီး လုံးဝိုင်းနေတာကို
သိလာတာ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်ဘဲ ရှိခဲ့တယ်။

14
00:00:46,160 --> 00:00:49,216
ဒီလို ပုံတွေကို ကျွန်ုပ်တို့ 
၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်များမှာ စမြင်ရတော့၊

15
00:00:49,240 --> 00:00:52,520
ကမ္ဘာကြီးဟာ မယုံကြည်နိုင်ဖွယ်
နှုန်းဖြင့် ပြောင်းလဲလာနေခဲ့တယ်။

16
00:00:54,320 --> 00:00:57,640
ကျွန်တော် ကိုယ်တိုင် လေ့လာတဲ့
လူသားဆိုင်ရာ ပထဝီ ဘာသာထဲတွင်

17
00:00:58,600 --> 00:01:01,336
Waldo Tobler ဆိုသူ မြေပုံရေးဆွဲသူက

18
00:01:01,360 --> 00:01:03,896
ဂြိုဟ်ကြီးရဲ့ မြေပုံ အသစ်များကို 
ရေးဆွဲလာခဲ့ရာ

19
00:01:03,920 --> 00:01:05,416
အခုတော့ အတော်ကလေး ပျံ့နှံ့လာရာ

20
00:01:05,440 --> 00:01:07,447
တစ်ခုကို ခင်ဗျားတို့ကို ပြပေးပါ့မယ်။

21
00:01:08,200 --> 00:01:10,680
အဲဒါဟာ ကျွန်ုပ်တို့ 
ကမ္ဘာကြီးရဲ့ မြေပုံပါပဲ၊

22
00:01:11,720 --> 00:01:14,136
ဒါပေမဲ့ အဲဒါဟာ ခင်ဗျားတို့အတွက်
နည်းနည်းလေး

23
00:01:14,160 --> 00:01:15,600
ထူးဆန်းသလို ရှိပါမယ်။

24
00:01:16,200 --> 00:01:20,016
မြေပုံကို ဆွဲထားပုံက လူဦးရေ ပိုများတဲ့

25
00:01:20,040 --> 00:01:24,736
နေရာတွေကို ဆွဲဆန့်ချဲ့ထွင်ပေးလျက်၊
ဆာဟာရ နဲ့ ဟိမဝန္တာလို

26
00:01:24,760 --> 00:01:27,696
လူဦးရေ နည်းတဲ့ ဒေသတွေကို 
ချုံ့ပစ် သေးသွားစေအောင်

27
00:01:27,720 --> 00:01:30,200
ပြုပြင် ရေးဆွဲပေးထားလို့ ဒီလိုပုံကို
မြင်နေရတာပါ။

28
00:01:30,760 --> 00:01:34,400
ဂြိုဟ်ကြီးပေါ် နေထိုင်နေတဲ့ လူတိုင်းကို
တူညီတဲ့ နေရာကို ပေးပြီး ဆွဲထားတယ်။

29
00:01:35,120 --> 00:01:37,960
မြို့ကြီးတွေကို ကျတော့ တောက်ပ
နေအောင် ဖေါ်ပြပေထားတယ်။

30
00:01:38,680 --> 00:01:42,256
ဒီလိုင်းတွေက ရေအောက်ရှိ ဝိုင်ယာကြိုးများ
နဲ့ ကုန်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းတွေပါ။

31
00:01:42,280 --> 00:01:45,936
ပြီးတော့ အဲဒီမှာ တရုတ်နိုင်ငံထဲက
ဆိပ်ကိမ်း Dalian မှနေပြီး

32
00:01:45,960 --> 00:01:47,656
စင်ကာပူမှ တစ်ဆင့်၊ ဆူးအက်
တူးမြောင်း

33
00:01:47,680 --> 00:01:49,416
မှတစ်ဆင့် မြေထဲပင်လယ် ဒေသမှတစ်ဆင့်

34
00:01:49,440 --> 00:01:51,776
Rotterdam မြို့ အရောက် 
ဆွဲထားတဲ့ လိုင်းရှိပါတယ်။

35
00:01:51,800 --> 00:01:53,296
လွန်ခဲ့တဲ့ တစ်နှစ်မျှသာ ရှိတဲ့

36
00:01:53,320 --> 00:01:57,256
ကာလတုန်းက ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး
သင်္ဘောရဲ့ လမ်းကြောင်းကို ပြနေတာပါ။

37
00:01:57,280 --> 00:02:03,296
အဲဒီ သင်္ဘောမှာ ပို့ဆောင်ပေးခဲ့တဲ့
ကုန်စည်တွေပါခဲ့တဲ့ ကွန်တင်နားတွေ

38
00:02:03,320 --> 00:02:05,176
ပြန်ချပေးလိုက်တာကို ကုန်တင်ကားများဖြင့်

39
00:02:05,200 --> 00:02:09,440
ပို့ဆောင်ပေးခဲ့မယ်ဆိုရင်၊ အဲဒီကားတန်းဟာ
ကီလိုမီတာ ၁၀၀ ရှည်လျားခဲ့မှာပါ။

40
00:02:10,680 --> 00:02:13,416
ကျွန်ုပ်တို့ ကမ္ဘာကြီး ဒီနေ့တွင်
ချိတ်ဆက်နေပုံက အဲဒီလိုပါ။

41
00:02:13,440 --> 00:02:19,416
သင်္ဘော တစ်စီးတည်းဖြင့်၊ ကုန်သွယ်ရေး
လမ်းကြောင်း တစ်ခုတည်းဖြင့်

42
00:02:19,440 --> 00:02:22,176
ငါးပတ်ကာလအတွင်းမှာ 
ကျွန်တော်တို့ ပို့ပေးနိုင်ခဲ့တဲ့

43
00:02:22,200 --> 00:02:23,400
ပမာဏ ဖြစ်ပါတယ်။

44
00:02:26,320 --> 00:02:28,840
ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံး မြို့ကြီးတွေမှာ
နေထိုင်လာခဲ့ကြတာ

45
00:02:29,390 --> 00:02:31,856
ကြာပြီဖြစ်ပေမဲ့၊ အားလုံး 
မြို့တွေမှာ မနေထိုင်ကြပါ။

46
00:02:31,880 --> 00:02:35,016
ဒါက ကမ္ဘာ့ ပထမဦးဆုံး မြို့တစ်မြို့ဖြစ်တဲ့
Çatalhöyük ပါ။

47
00:02:35,040 --> 00:02:38,280
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၉၀၀၀ တုန်းက၊

48
00:02:39,160 --> 00:02:45,360
လူတွေဟာ သူတို့အိမ်ကို ရောက်ဖို့ တခြား
အိမ်တွေရဲ့ အမိုးပေါ်မှ လျှောက်ခဲ့ရတယ်။

49
00:02:46,080 --> 00:02:49,376
အဲဒီမြို့ရဲ့ မြေပုံကို ခင်ဗျားတို့ 
ဂရုတစိုက် လေ့လာကြည့်မယ်ဆိုရင်၊

50
00:02:49,400 --> 00:02:51,320
လမ်းရယ်လို့ တွေ့ရမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

51
00:02:52,280 --> 00:02:54,960
ကျွန်တော်တို့ နောက်ပိုင်းကျမှ လမ်းတွေ
တီထွင်ခဲ့ကြလို့ပါ။

52
00:02:55,760 --> 00:02:57,976
ကမ္ဘာကြီးဟာ ပြောင်းလဲလာနေတယ်။

53
00:02:58,000 --> 00:03:00,320
စမ်းသပ်မှုများ နဲ့ အမှားများကို
ဖြတ်ကျော်ခဲ့ရတယ်။

54
00:03:01,400 --> 00:03:04,296
ပိုကောင်းမွန်စွာ နေထိုင်ရေး 
နည်းလမ်းတွေကို ကျွန်တော်တို့ဟာ

55
00:03:04,320 --> 00:03:06,120
တဖြည်းဖြည်းချင်း ရှာကြံခဲ့ရတယ်။

56
00:03:07,480 --> 00:03:12,480
မကြာမီနှစ်များထဲမှာ ကမ္ဘာကြီးဟာ
မယုံနိုင်ဖွယ် ပြောင်းလာခဲ့တယ်။

57
00:03:13,600 --> 00:03:17,536
လူသားမျိုးဆက်ရဲ့ နောက်ဆုံး ခြောက်၊
ခုနစ် ဒါမှမဟုတ် အဌမမြောက် လက်ထဲမှာမှ

58
00:03:17,560 --> 00:03:20,640
ကျွန်တော်တို့ဟာ မျိုးစိတ် တစ်ခု
ဖြစ်တာ နားလည် သိရှိလာခဲ့ကြတာပါ။

59
00:03:21,840 --> 00:03:24,400
ဒီလို မြေပုံမျိုးကို ရေးဆွဲလာနိုင်တာဟာ

60
00:03:25,240 --> 00:03:28,000
ဆယ်စုနှစ် အနည်းငယ်မျှသာ ရှိပါသေးတယ်။

61
00:03:30,240 --> 00:03:34,440
ဒီမြေပုံထဲမှာ အခြေခံအချက်က
ကမ္ဘာ့လူဦးရေဘဲ ဖြစ်တာမှန်ပေမဲ့၊

62
00:03:35,560 --> 00:03:41,216
အဲဒီမှာ ကျွန်ုပ်တို့ အာဖရိက တိုက်မှနေပြီး
ပျံ့နှံ့ရွေ့ရှားခဲ့ကြပုံကို ပြနေတဲ့

63
00:03:41,240 --> 00:03:45,016
မြားတွေ ရှိနေကာ ကျွန်ုပ်တို့ ဘယ်ဒေသကို
ဘယ် အချိန်ကာလမှာ ရောက်ရှိခဲ့ကြောင်းကို

64
00:03:45,040 --> 00:03:46,800
ပြသပေးထားပါတယ်။

65
00:03:47,680 --> 00:03:51,536
မကြာခဏဆိုသလို တချို့သောသူတို့က
ရက်စွဲ တစ်ခုခု မှားနေကြောင်း

66
00:03:51,560 --> 00:03:56,536
ရှာတွေ့လာလို့ ကျွန်တော်ဟာ ဒီမြေပုံကို
ပြန်ပြန်ပြီး ရေးဆွဲပေးနေရပါတယ်။

67
00:03:56,560 --> 00:04:01,080
ကျွန်တော်တို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်တိုင်
အကြောင်းကို သိလာရတာ မြန်လွန်းလှပါတယ်။

68
00:04:03,250 --> 00:04:04,800
ကျွန်တော်တို့ ပြောင်းလဲနေတယ်။

69
00:04:06,640 --> 00:04:08,896
အပြောင်းအလဲ တော်တော်များက
တဖြည်းဖြည်းချင်းပါ။

70
00:04:08,920 --> 00:04:10,416
တစ်စစဖြင့် ဖြစ်ပွားနေတာပါ။

71
00:04:10,440 --> 00:04:13,296
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အသက်တွေ တိုတောင်းကျတော့

72
00:04:13,320 --> 00:04:15,136
အဲဒီလို ပြောင်းလဲတာကို သတိမမူမိကြပါ။

73
00:04:15,160 --> 00:04:17,760
အများစုက ၇၀၊ ၈၀ နေကြကာ
၉၀ ကျော်ရင် ကံကောင်းလှပြီ။

74
00:04:18,560 --> 00:04:20,576
ဒီဂရပ်ပုံက ခင်ဗျားတို့ကို

75
00:04:20,600 --> 00:04:23,320
ကမ္ဘာကြီးရဲ့ လူဦးရေ နှစ်စဉ်
ပြောင်းလဲမှုနှုန်းကို ပြနေတယ်။

76
00:04:24,120 --> 00:04:28,056
အဲဒီနှုန်းဟာ ၁၈၅၀ တဝိုက်တွင်
သိပ်ကို နှေးနေခဲ့တယ်၊

77
00:04:28,080 --> 00:04:30,696
အဲဒီနောက်မှာ လူဦးရေ တိုးတက်မှုနှုန်းဟာ

78
00:04:30,720 --> 00:04:31,960
စကြီးထွားလာခဲ့ရာ

79
00:04:32,840 --> 00:04:34,856
ကျွန်တော် မွေးခဲ့တဲ့ ကာလ ဝန်းကျင်မှာဆိုရင်

80
00:04:34,880 --> 00:04:39,600
ကျွန်တော်တို့ လပေါ်မှနေပြီး ကမ္ဘာကြီးကို
မြင်ရတဲ့ ဒီလို ပုံတွေကို စမြင်ခဲ့ရစဉ်၊

81
00:04:40,640 --> 00:04:44,000
ကမ္ဘာ့လူဦးရေဟာ တစ်နှစ်ကို
နှစ်ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ကြီးထွားလာနေခဲ့တယ်။

82
00:04:45,440 --> 00:04:49,400
တကယ်လို့များ အဲဒီ တစ်နှစ်ကို 
နှစ်ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ရာစုနှင့်

83
00:04:50,600 --> 00:04:53,440
အနည်းငယ် ကြာအောင် 
ဆက်ကြီးထွားလာခဲ့မယ်ဆိုရင်၊

84
00:04:54,560 --> 00:04:56,816
ဂြိုဟ်ကြီး တစ်ခုလုံးမှာ လူတွေနဲ့
ဘယ်လောက်အထိကို

85
00:04:56,840 --> 00:04:59,896
ပြည့်ကျပ်လာမလဲ ဆိုတော့ လူတွေရဲ့ 
ခန္ဓာကိုယ်တွေဟာ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး

86
00:04:59,920 --> 00:05:01,960
ထိစပ်လျက် ရှိနေကြမှာပါ။

87
00:05:03,000 --> 00:05:04,816
လူတွေဟာ ကြောက်လန့်လာကြရတယ်။

88
00:05:04,840 --> 00:05:06,656
လူဦးရေ ကြီးထွားလာနေပုံကို၊ ပြီးတော့

89
00:05:06,680 --> 00:05:10,016
၁၉၆၈ ခုနှစ်တုန်းက "လူဦးရေဗုံးကြီး"လို့
ခေါ်ခဲ့တာကို ကြောက်လန့်လာရတယ်။

90
00:05:10,040 --> 00:05:12,240
ဒါပေမဲ့၊ နောက်ပိုင်းတွင်၊ ဂရပ်ပုံရဲ့

91
00:05:13,240 --> 00:05:15,840
အဆုံးပိုင်းတွင် မြင်ရသလို ကြီးထွားမှုဟာ
ကျဆင်းလာခဲ့တယ်။

92
00:05:16,720 --> 00:05:18,096
လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်တွေ၊

93
00:05:18,120 --> 00:05:21,576
၇၀ ပြည့်လွန်၊ ၈၀ ပြည့်လွန်၊
၉၀ ပြည့်လွန် နှင့် သုညလွန် နှစ်များ၊

94
00:05:21,600 --> 00:05:23,840
ပြီးတော့ လက်ရှိ ဆယ်စုနှစ်ဆိုရင် လူဦးရေ

95
00:05:24,430 --> 00:05:26,080
ကြီးထွားမှုနှုန်း နှေးလာတယ်။

96
00:05:26,080 --> 00:05:27,496
ဂြိုဟ်ကြီး တည်ငြိမ်လာနေပါပြီ။

97
00:05:27,520 --> 00:05:30,536
ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီရာစု အကုန်ပိုင်းမှာ
ဘီလီယံ ၁၀ ဒါမှမဟုတ် ၁၁

98
00:05:30,560 --> 00:05:31,800
ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းရတယ်။

99
00:05:32,400 --> 00:05:35,736
အဲဒီလို ပြောင်းလဲနေချိန်မှာ
ဗလောင်ဆူမှုလည်း ရှိတတ်တယ်။

100
00:05:35,760 --> 00:05:37,576
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးကို အားလုံး သိကြတယ်။

101
00:05:37,600 --> 00:05:41,776
၁၉၁၈ ခုနှစ်မှာ တုပ်ကွေး မဟာကပ်ဘေးကြီး
ကျခဲ့တာကို ကျွန်တော် မြင်ခဲ့ကြရတယ်။

102
00:05:41,800 --> 00:05:43,680
တရုတ်နိုင်ငံ ငတ်မွတ်ခြင်းဘေးကြုံခဲ့တယ်။

103
00:05:44,400 --> 00:05:46,696
အဲဒါတွေကို ကျွန်တော်တို့ဟာ
အာရုံစိုက်ကြတယ်။

104
00:05:46,720 --> 00:05:50,656
သတင်းတွေထဲက ကြောက်စရာ ဖြစ်ရပ်တွေကို
ကျွန်တော်တို့ အာရုံစိုက်ကြတယ်။

105
00:05:50,680 --> 00:05:54,336
ကျွန်တော်တို့ဟာ တဖြည်းဖြည်းချင်း
ပြောင်းလဲတာကို ကောင်းတဲ့ ပုံပြင်တွေကို

106
00:05:54,360 --> 00:05:56,000
အာရုံ မစိုက်လိုကြပါ။

107
00:05:57,160 --> 00:05:59,176
ကျွန်တော်တို့ လူတွေအတွက် စိုးရိမ်တယ်။

108
00:05:59,200 --> 00:06:01,456
အားလုံး လူတွေ ဘယ်လောက် ရှိလဲ
ဆိုတာ စိုးရိမ်တယ်။

109
00:06:01,480 --> 00:06:04,640
လူတွေဆီက အဝေးကို ထွက်ပြေးရေးကို
ကျွန်တော်တို့ စိုးရိမ်တယ်။

110
00:06:05,200 --> 00:06:08,600
ဒီမြေပုံထဲကျတော့ လူတွေ
တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး ဘယ်လောက် ဝေးတဲ့

111
00:06:09,760 --> 00:06:14,136
နေရာမှာ ရှိနေကြပုံကို ပုံကြီးချဲ့
ပြထားတဲ့ မြေပုံပါ။

112
00:06:14,160 --> 00:06:18,096
ဒီတော့ ခင်ဗျားတို့အနေနဲ့ လူတိုင်းနဲ့
ဝေးတဲ့ နေရာကို သွားနေချင်ရင်

113
00:06:18,120 --> 00:06:20,696
အကောင်းဆုံး နေရာတွေက ဒါတွေပါ။

114
00:06:20,720 --> 00:06:23,536
နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း၊ အဲဒီလို နေရာတွေဟာ
ပိုပိုကြီးလာနေကြတယ်၊

115
00:06:23,560 --> 00:06:26,630
နှစ်စဉ်လိုလို ကျွန်တော်တို့ဟာ လယ်မြေတွေကို
စွန့်ထွက်လာနေကြလို့ပါ။

116
00:06:26,630 --> 00:06:28,526
မြို့ကြီးတွေဆီ ရွှေ့ပြောင်းနေကြလို့ပါ။

117
00:06:28,526 --> 00:06:30,496
ကျွန်တော်တို့ဟာ နေထိုင်မှု သိပ်သည်းလာတယ်။

118
00:06:30,520 --> 00:06:32,136
ဥရောပတိုက်ထဲမှာဆိုရင် ဝံပုလွေတွေ

119
00:06:32,160 --> 00:06:36,080
ပြန်ရှိလာလျက် သူတို့ဟာ တိုက်ကြီးရဲ့
အနောက်ဖက်ကို ရွှေ့ပြောင်းနေကြတယ်။

120
00:06:37,200 --> 00:06:38,600
ကမ္ဘာကြီး ပြောင်းလာနေတယ်။

121
00:06:40,920 --> 00:06:42,240
စိုးရိမ်စရာတွေ ရှိပါတယ်။

122
00:06:43,680 --> 00:06:48,576
ဒီမြေပုံက ဂြိုဟ်ပေါ်က မိုးရေ အများဆုံး
နေရာတွေကို ပြထားတယ်။

123
00:06:48,600 --> 00:06:50,296
အဲဒါကို ကျွန်တော်တို့ သိကြပါတယ်။

124
00:06:50,320 --> 00:06:54,096
ကျွန်တော် ပြောခဲ့တဲ့ Çatalhöyük 
တည်ရှိခဲ့တဲ့ နေရာက

125
00:06:54,120 --> 00:06:56,696
အာဖရိက၊ အာရှ နဲ့ ဥရောပ တိုက်ကြီး
သုံးခု ဆုံတဲ့ နေရာပါ။

126
00:06:56,720 --> 00:06:59,696
အဲဒီ တဝိုက်မှာ နေထိုင်ကြတဲ့
လူဦးရေဟာ အတော့်ကို ကြီးမားပေမဲ့

127
00:06:59,720 --> 00:07:01,296
ရေကျတော့ နည်းနည်းလေးပဲ ရှိတယ်။

128
00:07:01,320 --> 00:07:05,016
ပြီးတော့ မိုးအကြီးအကျယ် ရွာတဲ့
နေရာတွေကိုလည်း ကျွန်တော်တို့ မြင်နိုင်တယ်။

129
00:07:05,040 --> 00:07:07,200
ဒါကို ပိုဆန်းပြားအောင် လုပ်ပေးနိုင်တယ်။

130
00:07:08,440 --> 00:07:11,816
မြေပုံကို လူတွေဖြင့် ပုံဖေါ်ပေးမယ့်အစား၊

131
00:07:11,840 --> 00:07:14,056
ရေတွေဖြင့် ပုံဖေါ်ပေးနိုင်ပါတယ်။

132
00:07:14,080 --> 00:07:15,936
အဲဒီနောက်မှာ မြေပုံကို လစဉ်

133
00:07:15,960 --> 00:07:17,616
ကမ္ဘာကြီးရဲ့ နေရာသေးသေးလေးတွေမှာ

134
00:07:17,640 --> 00:07:20,840
ကျလာတဲ့ မိုးရေကို ပြပေးဖို့ 
ပြောင်းလဲ ဖေါ်ပြပေးနိုင်ပါတယ်။

135
00:07:21,920 --> 00:07:25,216
ကမ္ဘာဂြိုဟ်ကြီးကို ဖြတ်စီးနေကြတဲ့
မုတ်သုန်လေတွေကို မြင်ကြရမယ်၊

136
00:07:25,240 --> 00:07:28,840
ဒါကို ကြည့်လိုက်တော့ ဂြိုဟ်ကြီးဆီမှာ
နှလုံးခုန်သံတောင် ရှိသလို ခံစားရမယ်။

137
00:07:29,720 --> 00:07:34,240
ကျွန်တော်တို့ နေထိုင်ကြတဲ့
နေရာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး

138
00:07:34,920 --> 00:07:36,696
အခုလို မြင်တွေ့မြင်လို့ ရလာနိုင်တာက

139
00:07:36,720 --> 00:07:39,880
ကျွန်တော် သက်တမ်း ကာလ တစ်ခု
အတွင်းမှာကို ဖြစ်ပါတယ်။

140
00:07:40,410 --> 00:07:42,220
ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ ရေလုံလောက်တယ်။

141
00:07:43,760 --> 00:07:48,120
ဒီမြေပုံက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အစားအစာတွေကို
စိုက်ပျိုးတဲ့ နေရာတွေပါ။

142
00:07:49,280 --> 00:07:53,720
ဒီဒေသတွေက ဆန်၊ ဖူးစားပြောင်း
နဲ့ ဂျုံအတွက် မှီခိုရတဲ့ ဒေသတွေပါ။

143
00:07:55,760 --> 00:07:58,616
အစားအစာတွေ လုံလောက်ပါ့မလား ဆိုပြီး
လူတွေ စိုးရိမ်ကြပေမဲ့၊

144
00:07:58,640 --> 00:08:03,416
ကျွန်တော်တို့ အသားကို လျှော့စားလျက်
ကောက်စပါးတွေကို တိရိစ္ဆာန်တို့အား

145
00:08:03,440 --> 00:08:05,856
လျှော့ကျွေးကာ လူတွေက 
စုစည်းနေကြမယ် ဆိုပါက၊

146
00:08:05,880 --> 00:08:10,200
လူတိုင်းအတွက် အစားရေစာ လုံလောက်မှာ
ကျွန်တော်တို့ သိကြပါတယ်။

147
00:08:12,120 --> 00:08:13,400
ကျွန်တော် သိထားသေးတာက

148
00:08:15,280 --> 00:08:17,336
ဒီနေ့တွင် ဆိုးဆိုးဝါးဝါး လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့

149
00:08:17,360 --> 00:08:19,920
အရာတွေကိုပါ။

150
00:08:21,480 --> 00:08:26,320
ခင်ဗျားတို့ဟာ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ဒီလို
မြေပုံကို အရင်တုန်းက မြင်ခဲ့ဘူးကြမှာပါ။

151
00:08:27,480 --> 00:08:29,416
ဒီမြေပုံကို ဂြိုဟ်တူမှနေပြီး

152
00:08:29,440 --> 00:08:32,816
ရိုက်ပေးခဲ့တဲ့ ပုံတွေဖြင့် ရေးဆွဲ
ထုတ်လုပ်ပေးတာ ဖြစ်ပြီး၊

153
00:08:32,840 --> 00:08:35,616
ကျွန်တော် ပြခဲ့တဲ့ ပထမဦးဆုံး 
ဆလိုက်ကို မှတ်မိကြမယ်ဆိုရင်၊

154
00:08:35,640 --> 00:08:37,790
ဂြိုဟ်တုတွေဟာ ကမ္ဘာကြီးကို ဝန်းရံထားကြတယ်၊

155
00:08:39,240 --> 00:08:42,240
ကမ္ဘာဂြိုဟ်ကို ညဘက်မှာ မြင်တွေ့ရတဲ့
ပုံကို ဖေါ်ပြပေးထားပါတယ်။

156
00:08:43,340 --> 00:08:45,616
ခင်ဗျားတို့က ဒီမြေပုံကို 
ပုံမှန် ကြည့်မယ်ဆိုရင်

157
00:08:45,640 --> 00:08:49,160
ကျွန်တော်တို့ တွေ့မြင်နေကြ မြေပုံ
တစ်ခုလို ကြည့်ပါက၊

158
00:08:50,160 --> 00:08:53,440
ဒါဟာ လူတွေ နေထိုင်မှုကို ပြတဲ့
မြေပုံလို့ ထင်စရာ ရှိပါတယ်။

159
00:08:54,120 --> 00:08:56,600
မီးတွေ တောက်ပနေတဲ့ နေရာတွေဟာ
လူတွေ နေတဲ့ နေရာတွေပေါ့။

160
00:08:57,320 --> 00:09:01,696
ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ ဒီမြေပုံကိုလည်း
ကျွန်တော်တို့ဟာ

161
00:09:01,720 --> 00:09:03,600
ဆွဲဆန့်ထားတာကို သတိရဖို့ မမေ့ကြပါနဲ့။

162
00:09:05,320 --> 00:09:09,680
ဒီမြေပုံထဲတွင် နေရာတိုင်းမှာ
လူဦးရေ ထူထပ်မှုဟာ တူညီပါတယ်။

163
00:09:10,480 --> 00:09:12,656
နေရာ တစ်ခုခုမှာ လူတွေ မနေဘူးဆိုရင်၊

164
00:09:12,680 --> 00:09:14,576
အဲဒါကို ကျွန်ုပ်တို့ ချုံ့ထုတ်လိုက်လို့

165
00:09:14,600 --> 00:09:16,136
၎င်းဟာ ပျောက်ကွယ်သွားတယ်။

166
00:09:16,160 --> 00:09:18,296
ဒီလိုနည်းဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့ဟာ လူတိုင်းကို

167
00:09:18,320 --> 00:09:19,760
တည်းတူရည်တူ အရေးပေးထားတယ်။

168
00:09:21,320 --> 00:09:24,616
အခုတော့ အလင်းရောင်ဟာ လူတွေ
ရှိတဲ့ နေရာကို ပြသတာ မဟုတ်ပါ၊

169
00:09:24,640 --> 00:09:26,080
လူတွေက နေရာတိုင်းမှာ ရှိတယ်။

170
00:09:27,120 --> 00:09:29,056
အခုတော့ မြေပုံထဲက မီးတွေက

171
00:09:29,080 --> 00:09:32,056
လန်ဒန်က မီးတွေ၊ ကိုင်ရိုမြို့က မီးတွေ၊
တိုကျို့မြို့က မီးတွေ၊

172
00:09:32,080 --> 00:09:35,016
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုထဲ
အနောက်ဖက်ခြင်း ကမ်းခြေဒေသ မီးတွေ၊

173
00:09:35,040 --> 00:09:37,976
လူတွေက စွမ်းအင်ကို အကြီးအကျယ်
သုံးဖြုန်းနိုင်ကြတဲ့ လူတွေရဲ့

174
00:09:38,000 --> 00:09:40,200
ရပ်ကွက်တွေက မီးတွေ ဖြစ်ကြတယ်၊

175
00:09:41,160 --> 00:09:42,680
သူတို့ဟာ ငွေကြေးတတ်နိုင်ကြလို့

176
00:09:43,680 --> 00:09:45,216
မီးတွေကို ထွန်းလင်းလိုက်တာ

177
00:09:45,240 --> 00:09:48,696
ဘယ်လောက်တောင် တောက်ပသလဲဆိုတော့

178
00:09:48,720 --> 00:09:51,800
ဂြိုဟ်တုတွေကတောင် ရိုက်ယူလို့
ရနိုင်လောက်ပါတယ်။

179
00:09:52,840 --> 00:09:54,960
မြေပုံပေါ်က မှောင်မည်းနေကြတဲ့
နေရာတွေ ကျတော့၊

180
00:09:55,720 --> 00:09:59,440
စွမ်းအင်ကို လူတွေ အဲဒီလို ဖြုန်းနိုင်စွမ်း
မရှိကြတဲ့ နေရာတွေ၊

181
00:10:00,400 --> 00:10:02,496
ဒါမှမဟုတ် ဖြုန်းနိုင်စွမ်း ရှိကြပေမဲ့၊

182
00:10:02,520 --> 00:10:07,360
မီးတွေဖြင့် ကောင်းကင်ကို လင်းလာစေတဲ့
လုပ်ရပ်မျိုးရပ်စဲသင့်တာ သိကြတဲ့ နေရာတွေပါ။

183
00:10:07,960 --> 00:10:11,496
တကယ်လိုများ ဒီမြေပုံကို
အချိန်ကာလ အလျောက် ပြောင်းလဲပုံကို

184
00:10:11,520 --> 00:10:15,096
လှုပ်ရှားပုံအဖြစ် ကျွန်တော်
ဖေါ်ပြပြနိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင်၊ တိုကျိုဟာ

185
00:10:15,120 --> 00:10:17,920
လက်တွေ့တွင် မှောင်လာတာကို မြင်ရပါမယ်၊
ဆူနာမီရဲ့ နောက်မှာ

186
00:10:18,880 --> 00:10:21,296
ဂျပန်ဟာ ထိခိုက်သွားတဲ့ နျူကလီယား
စွမ်းအင်ဌာနကို

187
00:10:21,320 --> 00:10:24,510
ပိတ်လိုက်လို့ သုံးနိုင်တဲ့ စွမ်းအင် 
လေးပုံတစ်ပုံ လျော့သွားခဲ့တယ်။

188
00:10:24,970 --> 00:10:26,640
ကမ္ဘာကြီး ချုပ်ငြိမ်း မသွားခဲ့ပါ။

189
00:10:27,400 --> 00:10:29,576
ကောင်းကင်ဖက် ထိုးပေးတဲ့

190
00:10:29,600 --> 00:10:31,520
မီးရောင် လျော့သွားရုံပါပဲ။

191
00:10:33,320 --> 00:10:36,296
ကမ္ဘာကြီးမှာ ကောင်းတဲ့ သတင်းတွေ

192
00:10:36,320 --> 00:10:38,760
တကယ့်ကို အများကြီး ရှိကြပါတယ်။

193
00:10:39,880 --> 00:10:43,296
မွေးခါစ ကလေးတွေရဲ့ သေဆုံးမှုနှုန်း
ကျဆင်းလာနေတယ်၊

194
00:10:43,320 --> 00:10:47,200
ပြီးတော့ မယုံနိုင်ဖွယ်နှုန်းနဲ့ကို
ကျဆင်းလာနေတာ။

195
00:10:47,680 --> 00:10:49,360
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် အနည်းငယ်တုန်းက၊

196
00:10:50,240 --> 00:10:54,176
ကမ္ဘာကြီးတွင် မွေးပြီးတစ်နှစ်အတွင်းမှာ
သေကြတဲ့ ကလေးတွေရဲ့ ဦးရေဟာ

197
00:10:54,200 --> 00:10:57,280
တစ်နှစ်အတွင်း ငါးရာခိုင်နှုန်း ရှိခဲ့တယ်။

198
00:10:59,600 --> 00:11:02,096
ကျောင်းကို သွားကြတဲ့ ကလေးတွေ
ပိုများလာပါတယ်၊

199
00:11:02,120 --> 00:11:04,736
စာရေး၊ စာဖတ်နိုင်အောင် သင်ယူနေကြကာ

200
00:11:04,760 --> 00:11:07,576
အင်တာနက်ကို ဆက်သွယ် သုံးလာကြပြီး

201
00:11:07,600 --> 00:11:10,616
တက္ကသိုလ်ကို တက်လာကြတဲ့ ကလေးတွေဟာ

202
00:11:10,640 --> 00:11:14,536
မကြုံစဖူး မြင့်မားတဲ့ နှုန်းဖြင့် တိုးလာကာ

203
00:11:14,560 --> 00:11:20,016
ကမ္ဘာကြီးမှာ တက္ကသိုလ်ကို တက်နေကြတဲ့
လူငယ် အများစုက

204
00:11:20,040 --> 00:11:21,920
အမျိုးသားတွေ မဟုတ်ဘဲ
အမျိုးသမီးတွေပါ။

205
00:11:23,160 --> 00:11:27,056
ကျွန်တော်ဟာ အဲဒီလို ကောင်းမွန်တဲ့
သတင်းတွေကို တစ်ခုပြီးတစ်ခု

206
00:11:27,080 --> 00:11:29,696
ဆက်ဖေါ်ပြစရာ ရှိနေပေမဲ့၊

207
00:11:29,720 --> 00:11:32,280
ကျွန်တော်တို့ဟာ အရေးပေါ် ဖြစ်တဲ့

208
00:11:33,880 --> 00:11:36,616
ဆိုးတဲ့ သတင်းတွေကို 
ပိုပြီး အာရုံပြုလိုကြပါတယ်။

209
00:11:36,640 --> 00:11:39,840
အဲဒါကို Rebecca Solnit 
ထောက်ပြခဲ့တာ

210
00:11:41,160 --> 00:11:45,600
သိပ်ကို ကောင်းပါတယ်၊ “တိုးတက်မှုကို
စွမ်းဆောင်ပေးနိုင်ကြကာ

211
00:11:45,850 --> 00:11:48,670
ကျွန်ုပ်တို့ ခေတ်ထဲမှာ ဖြစ်ပွားနေကြတဲ့
မြင်မရနိုင်တဲ့

212
00:11:48,670 --> 00:11:52,436
တိုးတိုးဖြစ်ပျက်လာနေကြတဲ့ အပြောင်းအလဲတွေဟာ
အရင်နှင့်မတူ သိပ်ကို ခြားနားကြပါတယ်။”

213
00:11:52,436 --> 00:11:54,890
အတိတ် ကာလတွေဟာ များစွာမှ
တည်ငြိမ်ခဲ့ကြပါတယ်။

214
00:11:55,640 --> 00:12:00,616
“မသိသာတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေရဲ့ အံ့ဖွယ်
မဟုတ်တဲ့ သဘာဝကို ရံဖန်ရံခါ ဖြစ်တတ်တဲ့

215
00:12:00,640 --> 00:12:03,600
ဗလောင်ဆူမှုတွေက ပိုလို့ကို ပြတ်သားအောင်
ထောက်ပြနေကြတာပါ။”

216
00:12:04,320 --> 00:12:06,670
မကြာခဏဆိုသလို ကြောက်စရာ
အရာတွေ ဖြစ်ပျက်ကြပါတယ်။

217
00:12:06,670 --> 00:12:10,426
အဲဒီလို ကြောက်မက်စရာတွေကို
အပတ်စဉ်တိုင်းမှာ၊

218
00:12:10,426 --> 00:12:13,856
နေ့စဉ်လိုလို သတင်းတွေထဲမှာ
ပြသနေကြပါတယ်။

219
00:12:13,880 --> 00:12:17,856
ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ကျဆင်းလာနေတဲ့
အကြောင်းတွေကို သူတို့ မပြောကြပါဘူး။

220
00:12:17,880 --> 00:12:20,896
ကမ္ဘာကြီးဟာ မကြုံစဖူး ချိတ်ဆက်
ဆက်သွယ်လာနေခြင်းကို ပြောမပြကြဘူး။

221
00:12:20,920 --> 00:12:24,576
လူတွေရဲ့ သိရှိနားလည်မှုတွေဟာ အံ့ဖွယ်
တိုးတက်လာနေတာကို ပြောမပြကြပါဘူး။

222
00:12:24,600 --> 00:12:27,736
ကျွန်ုပ်ုတို့ဟာ အမှိုက်တွေကို လျှော့ပစ်ရန်
စားသုံးမှုကို လျှော့ရန်

223
00:12:27,760 --> 00:12:30,216
အားထုတ်လာနေကြတာကို ပြောမပြကြပါဘူး။

224
00:12:30,240 --> 00:12:31,440
ဒါက နောက်ဆုံး မြေပုံပါ။

225
00:12:32,360 --> 00:12:34,736
ဒီမြေပုံထဲကနေပြီး ကျွန်တော်တို့ဟာ 
သမုဒ္ဒရာတွေ နဲ့

226
00:12:34,760 --> 00:12:36,560
ပင်လယ်တွေကို ထုတ်ပစ်လိုက်တယ်။

227
00:12:37,480 --> 00:12:39,496
ဒါကြောင့်မို့လို့ အခု မြင်နေကြရတာက

228
00:12:39,520 --> 00:12:43,376
၇.၄ ဘီလီယံ ရှိကြတဲ့ လူဦးရေပါ၊

229
00:12:43,400 --> 00:12:46,320
လူဦးရေ အချိုးအစားကို အခြေခံပြီး
မြေပုံကို ရေးဆွဲထားတာပါ။

230
00:12:47,240 --> 00:12:49,296
တရုတ်နိုင်ငံထဲတွင် တစ်ဘီလီယံ 
ကျော်ကျော်၊

231
00:12:49,320 --> 00:12:52,136
ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး မြို့ကြီးကို
တရုတ်နိုင်ငံမှာ မြင်နိုင်ပေမဲ့

232
00:12:52,160 --> 00:12:53,640
၎င်းရဲ့ အမည်ကိုတော့ မသိကြပါ။

233
00:12:55,080 --> 00:12:56,936
အိန္ဒိယကို ကမ္ဘာကြီးရဲ့

234
00:12:56,960 --> 00:12:59,040
အလယ်ဗဟိုမှာ ကျွန်ုပ်တို့ မြင်နိုင်ပါတယ်။

235
00:12:59,640 --> 00:13:02,936
ဥရောပဟာ အစွန်းတစ်နေရာမှာ 
ရှိနေတာကို ခင်ဗျားတို့ မြင်နိုင်တယ်။

236
00:13:02,960 --> 00:13:06,016
ကျွန်ုပ်တို့ အားလုံး ဒီနေ့ ရှိနေကြတာက

237
00:13:06,040 --> 00:13:08,976
ဂြိုဟ်ကြီးရဲ့ အဖျား တစ်နေရာက
Exeter ဒေသပါ။

238
00:13:09,000 --> 00:13:11,976
ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ဥရောပရဲ့ အဝေး တစ်နေရာ

239
00:13:12,000 --> 00:13:13,696
ကျောက်တုန်း အသေးလေးပါ

240
00:13:13,720 --> 00:13:16,336
အဲဒီထဲမှာ ကမ္ဘာသက်ကြီးတွေရဲ့
တစ်ရာခိုင်နှုန်းလျော့လျော့

241
00:13:16,360 --> 00:13:18,376
ကမ္ဘာရှိကြတဲ့ ကလေးတွေရဲ့


242
00:13:18,400 --> 00:13:20,936
ရာခိုင်နှုန်းဝက်လောက်သာ

243
00:13:20,960 --> 00:13:22,800
နေထိုင်နေကြတာပါ။

244
00:13:23,640 --> 00:13:28,256
ကျွန်ုပ်တို့ဟာ တည်ငြိမ်လာနေကာ
မြို့ပြနဲ့ တူလာနေတဲ့

245
00:13:28,280 --> 00:13:30,256
အိုမင်းလာနေတဲ့ ကမ္ဘာကြီးပါ၊

246
00:13:30,280 --> 00:13:32,416
ချိတ်ဆက်မိလာနေတဲ့ ကမ္ဘာကြီးပါ။

247
00:13:32,440 --> 00:13:35,880
စိုးရိမ်ကြောက်လန့်စရာ အကြောင်းတွေ
အများကြီး ရှိကြတာ မှန်ပါတယ်၊

248
00:13:36,720 --> 00:13:41,936
ဒါပေမဲ့ ကျွန်ုပ်တို့ဟာ တစ်ဦးကိုတစ်ဦး
အရင်တုန်းကလို ကြောက်ရန် မလိုပါ၊

249
00:13:41,960 --> 00:13:46,200
ကျွန်တော်တို့ဟာ ကမ္ဘာကြီး အသစ်ထဲမှာ
နေထိုင်နေကြတာ ကျွန်ုပ်တို့ မြင်ရန်လိုတယ်။

250
00:13:46,960 --> 00:13:48,176
အထူး ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

251
00:13:48,200 --> 00:13:50,840
(လက်ခုပ်သံများ)