1
00:00:00,760 --> 00:00:03,456
26 Ocak 2013 günü,

2
00:00:03,480 --> 00:00:06,976
El-Kaide'li militan grup, Sahra Çölü'nün
güney kıyısında bulunan

3
00:00:07,000 --> 00:00:09,000
Timbuktu antik kentine girdi.

4
00:00:09,640 --> 00:00:14,256
Orada bir orta çağ kütüphanesinde
bulunan, Arapça ve

5
00:00:14,280 --> 00:00:17,056
çeşitli Afrika dillerinde,
astronomiden coğrafyaya,

6
00:00:17,080 --> 00:00:22,816
tarihten tıbba kadar uzanan
konularda yazılı, belki de sertleşme sorunu

7
00:00:22,840 --> 00:00:24,536
tedavisi hakkında yazılmış ilk

8
00:00:24,560 --> 00:00:28,480
kitabı da içerisinde barındıran,
30.000 el yazmasını ateşe verdiler.

9
00:00:29,760 --> 00:00:31,056
Batıda bilinmeyen,

10
00:00:31,080 --> 00:00:34,496
bu tüm kıtanın bilgi
birikimiydi ve

11
00:00:34,520 --> 00:00:38,600
aynı zamanda Afrika'nın olmadığını
düşündüğü anda sesi olduğuydu.

12
00:00:39,480 --> 00:00:41,976
Olayı gören Bamako belediye başkanı,
el yazmalarının

13
00:00:42,000 --> 00:00:43,936
yakılmasının "dünya kültür mirasına

14
00:00:43,960 --> 00:00:46,200
karşı bir suç olduğunu." belirtti.

15
00:00:46,880 --> 00:00:48,416
Ve haklıydı da--

16
00:00:48,440 --> 00:00:51,880
ya da gerçekte yalan söylediği durumu
olmasaydı haklı olabilirdi.

17
00:00:52,560 --> 00:00:55,296
Aslında olan, Afrikalı bilimciler

18
00:00:55,320 --> 00:00:59,456
eski kitapları rastgele bir
seçimle toplayıp geriye kalanları

19
00:00:59,480 --> 00:01:01,976
teröristlerin yakması için bırakmasıydı.

20
00:01:02,000 --> 00:01:04,936
Bugün, Mali'nin başkenti Bamako'da,

21
00:01:04,959 --> 00:01:06,336
varlığı yalanlanan,
bu saklı

22
00:01:06,360 --> 00:01:08,456
koleksiyon,
yüksek rutubetten çürümekte.

23
00:01:08,480 --> 00:01:10,336
Şimdi ise türlü dolaplar sayesinde

24
00:01:10,360 --> 00:01:12,096
kurtarılanlar çevre şartlarından

25
00:01:12,120 --> 00:01:13,360
dolayı tehlike altında.

26
00:01:14,200 --> 00:01:16,616
Ancak sadece Afrika ve dünyanın

27
00:01:16,640 --> 00:01:18,936
ücra köşelerindeki değil,

28
00:01:18,960 --> 00:01:23,256
ana yerlerde bulunan dünya kültür 
tarihini değiştirebilecek el yazmaları da

29
00:01:23,280 --> 00:01:24,800
tehlike altında.

30
00:01:25,920 --> 00:01:30,656
Bir kaç yıl önce, Avrupa araştırma
kütüphaneleri için çalışma yürüttüm

31
00:01:30,680 --> 00:01:32,936
ve şunu keşfettim;
en az 60.000

32
00:01:32,960 --> 00:01:36,176
el yazmasının

33
00:01:36,200 --> 00:01:37,816
öncelikli olarak 1500'ü

34
00:01:37,840 --> 00:01:40,776
su hasarından, renk solmasından,
küflenmeden ve kimyasal

35
00:01:40,800 --> 00:01:44,776
maddelerden dolayı okunamaz halde.

36
00:01:44,800 --> 00:01:47,776
Gerçek rakam bunun iki katı kadarı

37
00:01:47,800 --> 00:01:49,976
ve Rönesans el yazmaları, modern

38
00:01:50,000 --> 00:01:52,616
el yazmaları ve haritalar gibi kültürel

39
00:01:52,640 --> 00:01:55,760
miras objelerini işin
içine katmıyoruz bile.

40
00:01:57,960 --> 00:02:00,416
Peki eğer bu kaybolan ve gizli eserleri

41
00:02:00,440 --> 00:02:05,776
kurtarabilecek bir teknolojimiz
olsaydı ne olurdu?

42
00:02:05,800 --> 00:02:10,216
Geçmişteki gizli kalan, yüzlerce,
binlerce yıllık metinlerin,

43
00:02:10,240 --> 00:02:13,176
dünya çapında,
tarihi bilgilerimizi radikalce

44
00:02:13,200 --> 00:02:16,240
nasıl değiştirebileceğini hayal edin.

45
00:02:18,280 --> 00:02:22,296
Keşfedebileceğimiz gizli klasiklerin
edebi, tarihi, felsefi,

46
00:02:22,320 --> 00:02:25,656
müzikal ilkelerin--
ya da daha etkili bir biçimde,

47
00:02:25,680 --> 00:02:27,120
kültürel kimliklerimizi

48
00:02:27,840 --> 00:02:31,376
yeniden tanımlayarak,
insanlar ve kültürler arasında

49
00:02:31,400 --> 00:02:34,760
yeni köprüler oluşturduğunu hayal edin.

50
00:02:35,520 --> 00:02:38,056
Bu soruları bana, metin bilimcilerin


51
00:02:38,080 --> 00:02:40,896
arasında bulunan bir orta çağ alimi,

52
00:02:40,920 --> 00:02:42,720
bir metin okuyucusu yöneltti.

53
00:02:44,120 --> 00:02:46,416
"Okuyucu" ne kadar da tatminsiz
bir kelime.

54
00:02:46,440 --> 00:02:49,016
Benim açımdan, koltukta boş boş oturup,
bilginin ona

55
00:02:49,040 --> 00:02:51,456
küçük bir kutuda gelmesini


56
00:02:51,480 --> 00:02:53,776
bekleyen birinin,
hareketsizliğinin

57
00:02:53,800 --> 00:02:55,496
resmini yansıtıyor.

58
00:02:55,520 --> 00:02:58,536
Geçmişte keşfedilmemiş bir ülkede

59
00:02:58,560 --> 00:03:01,736
gizli yazıtları arayan 
bir maceracı olsaydı

60
00:03:01,760 --> 00:03:04,160
ne kadar da iyi olabilirdi.

61
00:03:05,360 --> 00:03:07,800
Akademisyen olarak, sadece
bir okuyucuydum.

62
00:03:08,560 --> 00:03:10,976
İnsanların yüzlerce yıldır
okuyup, öğrettiği

63
00:03:11,000 --> 00:03:14,136
Virgil, Ovid, Chaucer, Petrarch--

64
00:03:14,160 --> 00:03:17,176
gibi benzer klasikleri okudum ve öğredim.

65
00:03:17,200 --> 00:03:19,536
Yayınladığım her bilimsel makaleyle,

66
00:03:19,560 --> 00:03:22,760
insanlığın bilgi birikimine ufak ufak
katkı sağladım.

67
00:03:24,760 --> 00:03:26,336
Geçmişte olmak istediğim şey

68
00:03:26,360 --> 00:03:28,456
bir arkeolojist,

69
00:03:28,480 --> 00:03:30,056
bir bilgi kaşifi,

70
00:03:30,080 --> 00:03:31,976
bir kırbaçsız Indiana Jones olmaktı--

71
00:03:32,000 --> 00:03:33,496
ya da aslında kırbaçlı.

72
00:03:33,520 --> 00:03:34,736
(Gülüşmeler)

73
00:03:34,760 --> 00:03:38,456
Bunu sadece kendim için değil
öğrencilerim içinde istedim.

74
00:03:38,480 --> 00:03:42,376
Böylelikle altı yıl sonra kariyer
gidişatını değiştirdim.

75
00:03:42,400 --> 00:03:45,416
Bir zaman, Avrupa Orta Çağı'nın
hiç düzenlenmemiş,

76
00:03:45,440 --> 00:03:48,296
son önemli uzun şiiri olan 
"The Chess of Love,"

77
00:03:48,320 --> 00:03:49,936
üzerinde çalıştım.

78
00:03:49,960 --> 00:03:52,976
Düzeltilememişti çünkü var olan
tek el yazması, 2. Dünya Savaşı

79
00:03:53,000 --> 00:03:56,256
esnasında gerçekleşen Dresden
bombalaması sırasında

80
00:03:56,280 --> 00:03:57,496
kötü bir biçimde

81
00:03:57,520 --> 00:04:00,400
hasar görüp, yitirildiği bilimciler
tarafından bildirilmişti.

82
00:04:01,400 --> 00:04:04,856
Beş yıl boyunca, morötesi lambasıyla
yazmaların kalıntılarını

83
00:04:04,880 --> 00:04:06,776
kurtarmaya çalıştım ve

84
00:04:06,800 --> 00:04:09,216
teknolojinin el verdiği ölçüde,

85
00:04:09,240 --> 00:04:10,616
bu konuda ilerledim.

86
00:04:10,640 --> 00:04:12,736
Yani çoğu insanın yaptığını yaptım.

87
00:04:12,760 --> 00:04:14,776
İnternet üzerinden,

88
00:04:14,800 --> 00:04:16,536
ünlü Yunan matematikçi Arşimet'in,

89
00:04:16,560 --> 00:04:21,136
13. yüzyılda palimpsestlerinden 
kayıp iki eseri,

90
00:04:21,160 --> 00:04:24,056
çok bantlı görüntüleme kullanarak

91
00:04:24,080 --> 00:04:25,616
nasıl kurtarıldığını öğrendim.

92
00:04:25,640 --> 00:04:28,920
Palimpsest, silinmiş ve 
üzeri tekrar yazılmış el yazmasıdır.

93
00:04:30,200 --> 00:04:31,456
Ve birdenbire,

94
00:04:31,480 --> 00:04:34,536
Arşimet palimpsest projelesinin

95
00:04:34,560 --> 00:04:36,776
baş görüntüleme bilimcisi,

96
00:04:36,800 --> 00:04:38,296
Profesör Roger Easton'a
plan

97
00:04:38,320 --> 00:04:40,136
ve talep yazısı
yazmaya karar verdim.

98
00:04:40,160 --> 00:04:42,200
Aslında sürpriz olan, bana geri döndü.

99
00:04:44,000 --> 00:04:47,656
Onunda yardımıyla, ABD'den, 
taşınabilir bir

100
00:04:47,680 --> 00:04:51,696
çoklu bant laboratuvarı inşa etmek 
için teminat aldım.

101
00:04:51,720 --> 00:04:56,536
Bu laboratuvar ile yakılmış ve 
solmuş olan bir dağınıklığı,

102
00:04:56,560 --> 00:04:58,560
yeni bir orta çağ klasiğine çevirdim.

103
00:04:59,360 --> 00:05:02,136
Peki çoklu bant görüntüleme 
aslında nasıl çalışıyor?

104
00:05:02,160 --> 00:05:04,616
Çoklu bant görüntülemenin 
arkasındaki fikir,

105
00:05:04,640 --> 00:05:08,936
kızılötesi gece görüş gözlüğüne 
aşina olanlar

106
00:05:08,960 --> 00:05:10,336
hemen anlayacak,

107
00:05:10,360 --> 00:05:12,856
görebileceğimiz ışık spektrumu

108
00:05:12,880 --> 00:05:15,200
toplam olanın sadece çok ufak bir parçası.

109
00:05:15,720 --> 00:05:17,920
Aynı şey görünür yazılar içinde geçerli.

110
00:05:19,280 --> 00:05:23,456
Sistemimiz, morötesi ve 
kızılötesi arasında bulunan

111
00:05:23,480 --> 00:05:25,976
12 ışık dalga boyunu kullanıyor ve

112
00:05:26,000 --> 00:05:29,056
bunlar yukarıdaki LED yığınlarından, 
el yazmalarının

113
00:05:29,080 --> 00:05:30,696
üzerine düşüyor.

114
00:05:30,720 --> 00:05:32,576
Bir diğer çok bantlı ışık kaynağıysa,

115
00:05:32,600 --> 00:05:35,553
tek olarak direkt sayfaya gönderiyor.

116
00:05:35,577 --> 00:05:40,096
Çok güçlü dijital kameralar
kullanılarak sayfanın,

117
00:05:40,120 --> 00:05:42,740
her bir dizesi için 35 
görüntü oluşturuluyor.

118
00:05:42,764 --> 00:05:44,736
Dünyada 5 tane var olan,

119
00:05:44,760 --> 00:05:46,856
kuvarstan yapılma lenslere sahipler.

120
00:05:46,880 --> 00:05:48,696
Bu görüntüleri çektiğimiz zaman,

121
00:05:48,720 --> 00:05:50,776
onları istatiksel algoritma

122
00:05:50,800 --> 00:05:53,296
kullanarak, iyileştirip temizliyoruz.

123
00:05:53,320 --> 00:05:56,696
Bu yazılım aslında uydu görüntüleme,

124
00:05:56,720 --> 00:06:00,096
jeo-uzamsal bilimciler gibileri ve CIA

125
00:06:00,120 --> 00:06:01,320
tarafından kullanılıyor.

126
00:06:02,040 --> 00:06:04,336
Sonuçlar şaşırtıcı olabiliyor.

127
00:06:04,360 --> 00:06:06,536
Yavaş yavaş jelatinleşen

128
00:06:06,560 --> 00:06:07,936
Ölü Deniz Parşömenleri'ne

129
00:06:07,960 --> 00:06:09,520
ne olduğunu duymuşsunuzdur.

130
00:06:10,480 --> 00:06:14,136
Kızılötesi kullanarak, Ölü Deniz 
Parşömenleri'nin en siyahlanmış

131
00:06:14,160 --> 00:06:15,880
kısımlarını okuyabiliyoruz.

132
00:06:16,880 --> 00:06:18,336
Bunun yanında, risk altındaki

133
00:06:18,360 --> 00:06:21,096
diğer İncil metinlerinden de
haberdar olmayabilirsiniz.

134
00:06:21,120 --> 00:06:24,536
Örnek olarak, burada görüntülediğimiz,

135
00:06:24,560 --> 00:06:26,336
el yazması sayfası

136
00:06:26,360 --> 00:06:30,240
belkide dünyadaki 
en değerli Hristiyan İncili.

137
00:06:30,880 --> 00:06:36,656
Codex Vercellensis, Latince'deki
en eski İncil çevirisi ve

138
00:06:36,680 --> 00:06:39,280
dördüncü yüzyılın ilk yarısı tarihli.

139
00:06:40,560 --> 00:06:42,816
Bu bizi, Hristiyanlığın

140
00:06:42,840 --> 00:06:46,776
İmparator Konstantin 
tarafından kurulduğu zamana,

141
00:06:46,800 --> 00:06:48,416
ve aynı zamanda Hristiyanlık 
temel ilkelerinin

142
00:06:48,440 --> 00:06:50,976
kabul edildiği İznik Konseyi zamanına

143
00:06:51,000 --> 00:06:54,496
en çok yaklaştıran İncil.

144
00:06:54,520 --> 00:06:57,776
Bu yazma, ne yazık ki çok kötü 
bir biçimde zarar görmüş.

145
00:06:57,800 --> 00:07:00,016
Çünkü yüzyıllar boyu, kilisedeki

146
00:07:00,040 --> 00:07:02,496
yemin seramonileri esnasında

147
00:07:02,520 --> 00:07:05,216
kullanılmış ve elle tutulmuş.

148
00:07:05,240 --> 00:07:09,896
Aslında, sol kısımda gördüğünüz
mor leke,

149
00:07:09,920 --> 00:07:14,216
bir mantar olan Aspergillus ki

150
00:07:14,240 --> 00:07:17,776
veremli bir kişinin yıkanmamış

151
00:07:17,800 --> 00:07:19,800
ellerinden ortaya çıkar.

152
00:07:20,640 --> 00:07:23,696
Görüntülememiz, bu el yazmasının 
250 sene içerisindeki,

153
00:07:23,720 --> 00:07:26,320
ilk yazımını bulmamı sağladı.

154
00:07:27,800 --> 00:07:31,256
İhtiyaç halinde, koleksiyona seyahat 
edebilen bir laboratuvar,

155
00:07:31,280 --> 00:07:32,760
çözümün sadece bir kısmı.

156
00:07:33,480 --> 00:07:36,336
Teknoloji çok pahalı ve az bulunur.

157
00:07:36,360 --> 00:07:39,576
Görüntüleme ve görüntü işleme becerileri
olağan dışı.

158
00:07:39,600 --> 00:07:41,296
Bunun anlamı, kurtarılanların

159
00:07:41,320 --> 00:07:46,216
montajını, çoğu araştırmacıdan ziyade, 
varlıklı enstitüler yapabilir.

160
00:07:46,240 --> 00:07:49,016
Bu, bireysel çalışan araştırmacılara
ve bütçesiz,

161
00:07:49,040 --> 00:07:50,696
daha ufak enstitülere,

162
00:07:50,720 --> 00:07:54,696
çoklu bant görüntüleyici 
sağlayabilmek adına

163
00:07:54,720 --> 00:07:58,560
kar amacı gütmeyen,
Lazarus Projesi'ni kurmamın sebebi.

164
00:07:59,560 --> 00:08:01,176
Geçen beş yılda,

165
00:08:01,200 --> 00:08:05,056
görüntüleme bilimcisi takımımız, 
bilimcilerimiz ve öğrencilerimiz

166
00:08:05,080 --> 00:08:07,256
yedi farklı ülkeye seyahat ettiler ve

167
00:08:07,280 --> 00:08:11,136
içerisinde İngilizce en eski kitap 
olan Vercelli Book, Gal dilindeki

168
00:08:11,160 --> 00:08:14,160
en eski kitap olan Black Book of
Carmarthen ve

169
00:08:14,184 --> 00:08:16,800
eski Sovyet Gürcistan'ındaki
bazı çok değerli erken

170
00:08:16,824 --> 00:08:20,296
dönem İncilleri'nin de bulunduğu, 
dünyanın zarar görmüş,

171
00:08:20,320 --> 00:08:23,200
en kıymetli, bazı yazmalarını kurtardılar.

172
00:08:24,600 --> 00:08:27,560
Yani görüngelsel görüntüleme, 
kayıp metinleri kurtarabiliyor.

173
00:08:28,360 --> 00:08:33,456
Dahası her bir eşyanın 
arkasındaki, kimin, neden, nasıl

174
00:08:33,480 --> 00:08:38,176
yazdığına dair ikinci bir hikayeyi ve
bazen yazarın, yazım esnasında

175
00:08:38,200 --> 00:08:41,600
ne düşündüğünü de ortaya çıkarabiliyor.

176
00:08:42,600 --> 00:08:45,696
Örnek olarak, bir kaç yıl önce 
bazı arkadaşlarım,

177
00:08:45,720 --> 00:08:48,136
Kongre Kütüphanesi'nde bulunan,
Thomas Jefferson'ın

178
00:08:48,160 --> 00:08:50,589
kendi elleriyle yazdığı, 
Bağımsızlık Bildirisi'nin

179
00:08:50,613 --> 00:08:51,933
taslağını görüntülediler.

180
00:08:52,360 --> 00:08:55,056
Kuratörler bir kelimenin baştan sona

181
00:08:55,080 --> 00:08:57,456
karalanıp tekrar yazıldığını fark ettiler.

182
00:08:57,480 --> 00:08:59,560
Tekrar yazılan kelime "vatandaşlar" idi.

183
00:09:00,240 --> 00:09:02,840
Belki de altındaki kelimeyi
tahmin edebilirsiniz.

184
00:09:03,960 --> 00:09:05,376
"Yurttaşlar"

185
00:09:05,400 --> 00:09:08,216
Orada, bayanlar ve baylar,
Thomas Jefferson'ın

186
00:09:08,240 --> 00:09:10,320
ellerinde gelişen Amerikan
demokrasisi var.

187
00:09:11,360 --> 00:09:15,216
Ya da Yale'in Beinecke El Yazmaları
Kütüphanesi'nde görüntülediğimiz,

188
00:09:15,240 --> 00:09:17,576
1491 yapımı Martellus Haritası'nı
ele alalım.

189
00:09:17,600 --> 00:09:20,056
Bu büyük ihtimalle, Columbus'un Yeni Dünya

190
00:09:20,080 --> 00:09:21,776
yolculuğuna çıkmadan
önce başvurduğu

191
00:09:21,800 --> 00:09:24,536
ve Asya'nın neye benzediği
ile Japonya'nın yeri

192
00:09:24,560 --> 00:09:26,160
fikirlerini ona veren harita.

193
00:09:27,640 --> 00:09:30,656
Bu haritayla ilgili sorunumuz,
mürekkebi ve pigmentleri

194
00:09:30,680 --> 00:09:32,776
zamanla ağarmış ki bu durum,

195
00:09:32,800 --> 00:09:34,936
yaklaşık 2 metre büyüklüğündeki
bu haritada,

196
00:09:34,960 --> 00:09:37,040
dünyayı dev bir çöle çevirmiş.

197
00:09:37,520 --> 00:09:41,136
Şu ana kadar Columbus'un dünya hakkında
ne bildiğiyle ve dünya kültürlerinin

198
00:09:41,160 --> 00:09:42,816
nasıl resmedildiği ile ilgili

199
00:09:42,840 --> 00:09:44,760
çok az, detaylı fikrimiz vardı.

200
00:09:45,240 --> 00:09:49,376
Haritayla ilgili yaygın efsane, normal
ışık altında tümüyle okunamadığıydı.

201
00:09:49,400 --> 00:09:51,656
Morötesi ışık çok az yardımda bulunmuştu.

202
00:09:51,680 --> 00:09:53,680
Çok bantlı görüntüleme bize hepsini verdi.

203
00:09:54,640 --> 00:09:58,216
Asya'da, tüm vücudunu
kaplayan uzunlukta kulaklara

204
00:09:58,240 --> 00:10:00,560
sahip canavarların var olduğunu öğrendik.

205
00:10:01,040 --> 00:10:05,440
Afrika'da ise, toprakta islenmeye 
neden olan bir yılan var.

206
00:10:06,680 --> 00:10:08,936
Tıpkı bir yıldız ışığı gibi, Evrenin

207
00:10:08,960 --> 00:10:11,536
uzak geçmişindeki 
görüntüleri bize getirebiliyor.

208
00:10:11,560 --> 00:10:15,456
Yani çok bantlı ışık bizi eşyaların
yaratıldığı emekleme

209
00:10:15,480 --> 00:10:16,760
anlarına götürebiliyor.

210
00:10:17,480 --> 00:10:21,416
Bu lensler aracılığıyla hatalara,
fikir değişikliklerine, toyluklara,

211
00:10:21,440 --> 00:10:24,336
sansürsüz düşüncelere, insanın

212
00:10:24,360 --> 00:10:26,576
hayal gücünün kusurlarına
tanıklık ediyoruz.

213
00:10:26,600 --> 00:10:29,416
Ki bu kutsallaşmış eşyaları ve
onların yazarlarını

214
00:10:29,440 --> 00:10:31,096
daha gerçekçi kılarak tarihi

215
00:10:31,120 --> 00:10:33,640
bize daha yakın bir hale sokuyor.

216
00:10:34,760 --> 00:10:36,040
Peki geleceğe dair ne var?

217
00:10:36,480 --> 00:10:38,656
Geçmiş adına çok daha fazlası var ve

218
00:10:38,680 --> 00:10:41,896
bunları sonsuza kadar kaybolmadan

219
00:10:41,920 --> 00:10:45,800
kurtarabilecek beceride çok az insan var.

220
00:10:46,480 --> 00:10:49,776
Bu, "metin bilimi" dediğim
bu yeni karma disiplini

221
00:10:49,800 --> 00:10:51,696
öğretmeye başlamamın nedeni.

222
00:10:51,720 --> 00:10:53,336
Metin bilimi, geleneksel

223
00:10:53,360 --> 00:10:55,736
edebi bilimcilik becerisiyle, 
eski dilleri ve

224
00:10:55,760 --> 00:10:58,296
el yazılarını okuyabilme
kabiliyetinin bir birleşimi.

225
00:10:58,320 --> 00:11:00,016
Görüntüleme bilimi, mürekkep ve

226
00:11:00,040 --> 00:11:02,176
pigment kimyası, bilgisayar destekli optik

227
00:11:02,200 --> 00:11:04,936
karakter algılama gibi yeni tekniklerle,
metinlerin

228
00:11:04,960 --> 00:11:07,536
nasıl oluşturulduğunu, konumlandırıp

229
00:11:07,560 --> 00:11:09,960
zamanlandırarak öğrenme şansı veriyor.

230
00:11:11,160 --> 00:11:13,336
Geçen sene, sınıfımdaki
Latince ve Yunanca'ya

231
00:11:13,360 --> 00:11:14,576
hakim bir birinci sınıf

232
00:11:14,600 --> 00:11:16,416
öğrencisi Roma'da ünlü


233
00:11:16,440 --> 00:11:18,776
bir kütüphanede fotoğrafladığımız

234
00:11:18,800 --> 00:11:21,520
bir palimpsestin görüntüsünü işliyordu.

235
00:11:22,240 --> 00:11:27,000
O çalıştıkça, metinin arkasında, küçücük
Yunanca bir yazı belirmeye başladı.

236
00:11:28,200 --> 00:11:29,696
Herkes etrafında toplandı ve

237
00:11:29,720 --> 00:11:32,376
o Yunan komedi yazarı Menander'in

238
00:11:32,400 --> 00:11:34,720
kayıp işlerinden bir mısra okudu.

239
00:11:35,760 --> 00:11:38,456
Bu kelimeler, üzerinden
binlerce yıl geçtikten

240
00:11:38,480 --> 00:11:41,040
sonra, ilk defa sesli bir
şekilde telaffuz edildi.

241
00:11:41,880 --> 00:11:44,440
Şu anda kendisi bir bilimci oldu.

242
00:11:45,440 --> 00:11:48,320
Bayanlar ve baylar,
bu geleceğin geçmişi.

243
00:11:48,840 --> 00:11:50,056
Hepinize çok teşekkürler.

244
00:11:50,080 --> 00:11:53,080
(Alkış)