[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.76,0:00:03.46,Default,,0000,0000,0000,,Op 26 januari 2013
Dialogue: 0,0:00:03.48,0:00:06.98,Default,,0000,0000,0000,,bestormde een troep Al Qaida strijders\Nde oude stad Timboektoe,
Dialogue: 0,0:00:07.00,0:00:09.00,Default,,0000,0000,0000,,aan de zuidelijke rand van de Sahara.
Dialogue: 0,0:00:09.64,0:00:14.26,Default,,0000,0000,0000,,Ze stichtten brand in een middeleeuwse\Nbibliotheek met 30.000 manuscripten,
Dialogue: 0,0:00:14.28,0:00:17.06,Default,,0000,0000,0000,,geschreven in het Arabisch\Nen een aantal Afrikaanse talen,
Dialogue: 0,0:00:17.08,0:00:22.69,Default,,0000,0000,0000,,variërend in onderwerp van astronomie tot\Ngeografie, geschiedenis en geneeskunde.
Dialogue: 0,0:00:22.84,0:00:26.21,Default,,0000,0000,0000,,Zo was er een boek\Ndat mogelijk de eerste behandeling
Dialogue: 0,0:00:26.21,0:00:28.48,Default,,0000,0000,0000,,van erectiestoornissen\Nbij mannen beschrijft.
Dialogue: 0,0:00:29.76,0:00:31.06,Default,,0000,0000,0000,,Onbekend in het Westen
Dialogue: 0,0:00:31.08,0:00:34.50,Default,,0000,0000,0000,,was dit de verzamelde kennis\Nvan een heel continent,
Dialogue: 0,0:00:34.52,0:00:38.60,Default,,0000,0000,0000,,de stem van Afrika in een tijd waarin\Nmen dacht dat Afrika geen stem had.
Dialogue: 0,0:00:39.48,0:00:41.98,Default,,0000,0000,0000,,De burgemeester van Bamako,\Ndie het zag gebeuren,
Dialogue: 0,0:00:42.00,0:00:43.94,Default,,0000,0000,0000,,noemde de verbranding\Nvan de manuscripten
Dialogue: 0,0:00:43.96,0:00:46.36,Default,,0000,0000,0000,,een misdaad tegenover\Nhet culturele werelderfgoed.
Dialogue: 0,0:00:46.88,0:00:48.29,Default,,0000,0000,0000,,En hij had gelijk --
Dialogue: 0,0:00:48.44,0:00:51.88,Default,,0000,0000,0000,,of zou gelijk gehad hebben;\Nhij vertelde namelijk een leugen.
Dialogue: 0,0:00:52.56,0:00:55.30,Default,,0000,0000,0000,,Want kort tevoren
Dialogue: 0,0:00:55.32,0:00:59.46,Default,,0000,0000,0000,,hadden Afrikaanse geleerden een aantal\Nwillekeurige oude boeken verzameld
Dialogue: 0,0:00:59.48,0:01:01.98,Default,,0000,0000,0000,,en daar voor de terroristen achtergelaten.
Dialogue: 0,0:01:02.00,0:01:04.94,Default,,0000,0000,0000,,De collectie ligt tegenwoordig\Nverstopt in Bamako,
Dialogue: 0,0:01:04.96,0:01:06.34,Default,,0000,0000,0000,,de hoofdstad van Mali,
Dialogue: 0,0:01:06.36,0:01:08.46,Default,,0000,0000,0000,,wegrottend in de hoge vochtigheid.
Dialogue: 0,0:01:08.48,0:01:10.34,Default,,0000,0000,0000,,Wat gered werd door een list
Dialogue: 0,0:01:10.36,0:01:12.10,Default,,0000,0000,0000,,wordt opnieuw bedreigd,
Dialogue: 0,0:01:12.12,0:01:13.36,Default,,0000,0000,0000,,dit keer door het klimaat.
Dialogue: 0,0:01:14.20,0:01:16.62,Default,,0000,0000,0000,,Afrika en de verafgelegen\Nuithoeken van de wereld
Dialogue: 0,0:01:16.64,0:01:18.94,Default,,0000,0000,0000,,zijn niet de enige of voornaamste plaatsen
Dialogue: 0,0:01:18.96,0:01:23.26,Default,,0000,0000,0000,,waar manuscripten die de geschiedenis\Nvan de wereldcultuur kunnen veranderen,
Dialogue: 0,0:01:23.28,0:01:24.80,Default,,0000,0000,0000,,in gevaar zijn.
Dialogue: 0,0:01:25.92,0:01:28.43,Default,,0000,0000,0000,,Een paar jaar terug\Nheb ik onderzoek gedaan
Dialogue: 0,0:01:28.43,0:01:30.68,Default,,0000,0000,0000,,onder Europese onderzoeksbibliotheken
Dialogue: 0,0:01:30.68,0:01:32.94,Default,,0000,0000,0000,,en ik ontdekte dat er ten minste
Dialogue: 0,0:01:32.96,0:01:36.18,Default,,0000,0000,0000,,60.000 manuscripten zijn,
Dialogue: 0,0:01:36.20,0:01:37.82,Default,,0000,0000,0000,,daterend van voor 1500,
Dialogue: 0,0:01:37.84,0:01:40.78,Default,,0000,0000,0000,,die onleesbaar zijn door waterschade,
Dialogue: 0,0:01:40.80,0:01:44.63,Default,,0000,0000,0000,,vervaging, schimmel\Nen chemische verbindingen.
Dialogue: 0,0:01:44.80,0:01:47.78,Default,,0000,0000,0000,,Het werkelijke aantal is\Nwaarschijnlijk tweemaal zo groot
Dialogue: 0,0:01:47.80,0:01:49.98,Default,,0000,0000,0000,,en dat is exclusief
Dialogue: 0,0:01:50.00,0:01:52.62,Default,,0000,0000,0000,,renaissancemanuscripten,\Nmoderne manuscripten
Dialogue: 0,0:01:52.64,0:01:55.76,Default,,0000,0000,0000,,en objecten die tot het culturele\Nerfgoed behoren, zoals kaarten.
Dialogue: 0,0:01:57.96,0:02:00.42,Default,,0000,0000,0000,,Wat als er een technologie bestond
Dialogue: 0,0:02:00.44,0:02:05.40,Default,,0000,0000,0000,,die deze verloren en onbekende\Nwerken kon herstellen?
Dialogue: 0,0:02:05.80,0:02:10.22,Default,,0000,0000,0000,,Stel je voor hoe wereldwijd\Nhonderdduizenden
Dialogue: 0,0:02:10.24,0:02:13.18,Default,,0000,0000,0000,,voorheen onbekende teksten
Dialogue: 0,0:02:13.20,0:02:16.24,Default,,0000,0000,0000,,onze kennis van het verleden\Nradicaal zouden kunnen veranderen.
Dialogue: 0,0:02:18.28,0:02:22.30,Default,,0000,0000,0000,,Stel je voor welke onbekende klassiekers\Nwe zouden kunnen ontdekken,
Dialogue: 0,0:02:22.32,0:02:25.66,Default,,0000,0000,0000,,die de canons van literatuur,\Ngeschiedenis, filosofie en muziek
Dialogue: 0,0:02:25.68,0:02:27.12,Default,,0000,0000,0000,,zouden herschrijven --
Dialogue: 0,0:02:27.84,0:02:31.38,Default,,0000,0000,0000,,of die zelfs onze culturele identiteiten\Nzouden kunnen herschrijven
Dialogue: 0,0:02:31.40,0:02:34.76,Default,,0000,0000,0000,,en zo nieuwe bruggen bouwen\Ntussen mensen en culturen.
Dialogue: 0,0:02:35.52,0:02:38.06,Default,,0000,0000,0000,,Door deze vragen veranderde ik
Dialogue: 0,0:02:38.08,0:02:40.90,Default,,0000,0000,0000,,van een middeleeuwen-kenner,\Niemand die teksten leest,
Dialogue: 0,0:02:40.92,0:02:42.72,Default,,0000,0000,0000,,in een tekstuele wetenschapper.
Dialogue: 0,0:02:44.12,0:02:46.42,Default,,0000,0000,0000,,'Lezer' is zo'n vervelend woord.
Dialogue: 0,0:02:46.44,0:02:49.02,Default,,0000,0000,0000,,Het wekt bij mij\Nbeelden van passiviteit op,
Dialogue: 0,0:02:49.04,0:02:52.23,Default,,0000,0000,0000,,iemand die lui in een\Ngemakkelijke stoel zit te wachten
Dialogue: 0,0:02:52.24,0:02:55.26,Default,,0000,0000,0000,,tot de kennis hem bereikt\Nin een mooi klein pakketje.
Dialogue: 0,0:02:55.52,0:02:58.54,Default,,0000,0000,0000,,Het is toch veel beter om actief\Ndeel te nemen aan het verleden,
Dialogue: 0,0:02:58.56,0:03:01.74,Default,,0000,0000,0000,,een avonturier\Nin een onontdekt land te zijn,
Dialogue: 0,0:03:01.76,0:03:04.16,Default,,0000,0000,0000,,op zoek naar een verborgen tekst.
Dialogue: 0,0:03:05.36,0:03:07.80,Default,,0000,0000,0000,,Als academicus was ik\Nniet meer dan een lezer.
Dialogue: 0,0:03:08.56,0:03:10.98,Default,,0000,0000,0000,,Ik las en onderwees\Ndezelfde klassieke teksten
Dialogue: 0,0:03:11.00,0:03:14.02,Default,,0000,0000,0000,,die mensen al honderd jaar\Nlezen en onderwijzen --
Dialogue: 0,0:03:14.16,0:03:16.93,Default,,0000,0000,0000,,Vergilius, Ovidius, Chaucer, Petrarca --
Dialogue: 0,0:03:17.20,0:03:19.52,Default,,0000,0000,0000,,en met ieder artikel dat ik publiceerde,
Dialogue: 0,0:03:19.56,0:03:22.76,Default,,0000,0000,0000,,droeg ik bij aan de menselijke kennis,\Nin steeds kleinere mate.
Dialogue: 0,0:03:24.76,0:03:26.34,Default,,0000,0000,0000,,Wat ik wou zijn,
Dialogue: 0,0:03:26.36,0:03:28.46,Default,,0000,0000,0000,,was een archeoloog van het verleden,
Dialogue: 0,0:03:28.48,0:03:30.06,Default,,0000,0000,0000,,een ontdekker van literatuur,
Dialogue: 0,0:03:30.08,0:03:31.98,Default,,0000,0000,0000,,een Indiana Jones zonder de zweep --
Dialogue: 0,0:03:32.00,0:03:33.50,Default,,0000,0000,0000,,of, eigenlijk, met de zweep.
Dialogue: 0,0:03:33.57,0:03:34.71,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:03:34.76,0:03:38.25,Default,,0000,0000,0000,,Ik wou dat niet alleen voor mijzelf,\Nmaar ook voor mijn studenten.
Dialogue: 0,0:03:38.48,0:03:42.35,Default,,0000,0000,0000,,Dus ben ik zes jaar geleden\Neen andere richting ingegaan.
Dialogue: 0,0:03:42.40,0:03:45.42,Default,,0000,0000,0000,,Ik werkte op dat moment\Naan 'The Chess of Love',
Dialogue: 0,0:03:45.44,0:03:48.30,Default,,0000,0000,0000,,een belangrijk dichtwerk\Nuit de Europese middeleeuwen
Dialogue: 0,0:03:48.32,0:03:49.94,Default,,0000,0000,0000,,dat nog nooit was bewerkt.
Dialogue: 0,0:03:49.96,0:03:52.98,Default,,0000,0000,0000,,Het was nog nooit bewerkt\Nomdat er maar één manuscript was\N
Dialogue: 0,0:03:53.00,0:03:56.26,Default,,0000,0000,0000,,en dat was zo ernstig beschadigd\Ntijdens de bombardementen in Dresden
Dialogue: 0,0:03:56.28,0:03:57.68,Default,,0000,0000,0000,,in de Tweede Wereldoorlog,
Dialogue: 0,0:03:57.68,0:04:00.49,Default,,0000,0000,0000,,dat generaties geleerden\Nhet als verloren hadden beschouwd.
Dialogue: 0,0:04:01.40,0:04:04.81,Default,,0000,0000,0000,,Vijf jaar lang werkte ik met een uv-lamp
Dialogue: 0,0:04:04.81,0:04:06.84,Default,,0000,0000,0000,,om restanten van het handschrift te vinden
Dialogue: 0,0:04:06.84,0:04:10.05,Default,,0000,0000,0000,,en ik kwam zo ver als ik kon\Nmet de technologie van dat moment.
Dialogue: 0,0:04:10.64,0:04:12.74,Default,,0000,0000,0000,,Toen deed ik wat veel mensen doen.
Dialogue: 0,0:04:12.76,0:04:14.78,Default,,0000,0000,0000,,Ik ging online
Dialogue: 0,0:04:14.80,0:04:16.54,Default,,0000,0000,0000,,en las daar
Dialogue: 0,0:04:16.56,0:04:21.14,Default,,0000,0000,0000,,hoe met behulp van multispectrale \Nbeeldvorming twee verborgen verhandelingen
Dialogue: 0,0:04:21.16,0:04:24.06,Default,,0000,0000,0000,,van de beroemde Griekse wiskundige\NArchimedes werden ontdekt
Dialogue: 0,0:04:24.08,0:04:25.62,Default,,0000,0000,0000,,in een 13-eeuwse palimpsest.
Dialogue: 0,0:04:25.64,0:04:28.92,Default,,0000,0000,0000,,Een palimpsest is een manuscript\Ndat is uitgewist en overgeschreven.
Dialogue: 0,0:04:30.20,0:04:31.46,Default,,0000,0000,0000,,Ik besloot spontaan
Dialogue: 0,0:04:31.48,0:04:34.54,Default,,0000,0000,0000,,om te schrijven naar het hoofd\Nvan de groep wetenschappers
Dialogue: 0,0:04:34.56,0:04:36.78,Default,,0000,0000,0000,,die aan het Archimedespalimpsest werkte,
Dialogue: 0,0:04:36.80,0:04:38.30,Default,,0000,0000,0000,,Professor Roger Easton,
Dialogue: 0,0:04:38.32,0:04:40.14,Default,,0000,0000,0000,,met een plan en een pleidooi.
Dialogue: 0,0:04:40.16,0:04:42.20,Default,,0000,0000,0000,,En hij schreef nog terug ook.
Dialogue: 0,0:04:44.00,0:04:47.66,Default,,0000,0000,0000,,Met zijn hulp kon ik een subsidie\Nkrijgen van de Amerikaanse overheid
Dialogue: 0,0:04:47.68,0:04:51.56,Default,,0000,0000,0000,,voor het bouwen van een verplaatsbaar lab\Nvoor multispectrale beeldvorming.
Dialogue: 0,0:04:51.72,0:04:56.54,Default,,0000,0000,0000,,En in dat lab transformeerde ik\Neen verkoolde en verbleekte zooi
Dialogue: 0,0:04:56.56,0:04:58.70,Default,,0000,0000,0000,,in een nieuwe middeleeuwse klassieker.
Dialogue: 0,0:04:59.36,0:05:02.14,Default,,0000,0000,0000,,Hoe werkt multispectrale \Nbeeldvorming eigenlijk?
Dialogue: 0,0:05:02.16,0:05:04.62,Default,,0000,0000,0000,,Het idee achter\Nmultispectrale beeldvorming
Dialogue: 0,0:05:04.64,0:05:08.94,Default,,0000,0000,0000,,is iets wat iedereen\Ndie bekend is met infraroodbrillen
Dialogue: 0,0:05:08.96,0:05:10.34,Default,,0000,0000,0000,,onmiddellijk zal herkennen:
Dialogue: 0,0:05:10.36,0:05:12.86,Default,,0000,0000,0000,,wat we zien in het zichtbare lichtspectrum
Dialogue: 0,0:05:12.88,0:05:15.20,Default,,0000,0000,0000,,is maar een fractie\Nvan wat er daadwerkelijk is.
Dialogue: 0,0:05:15.72,0:05:17.92,Default,,0000,0000,0000,,Dat geldt ook voor onzichtbaar schrift.
Dialogue: 0,0:05:19.28,0:05:23.46,Default,,0000,0000,0000,,Ons systeem maakt gebruik\Nvan licht op 12 golflengtes,
Dialogue: 0,0:05:23.48,0:05:25.98,Default,,0000,0000,0000,,tussen het ultraviolet en het infrarood.
Dialogue: 0,0:05:26.00,0:05:29.06,Default,,0000,0000,0000,,Dat wordt van bovenaf\Nop het manuscript gericht
Dialogue: 0,0:05:29.08,0:05:30.70,Default,,0000,0000,0000,,met behulp van ledlampen
Dialogue: 0,0:05:30.72,0:05:32.58,Default,,0000,0000,0000,,en een andere multispectrale lichtbron
Dialogue: 0,0:05:32.60,0:05:35.45,Default,,0000,0000,0000,,schijnt van onderen door de\Nbladzijden van het manuscript.
Dialogue: 0,0:05:35.58,0:05:40.10,Default,,0000,0000,0000,,Zo maken we van elke bladzijde\Nongeveer 35 opnames
Dialogue: 0,0:05:40.12,0:05:42.74,Default,,0000,0000,0000,,met een krachtige digitale camera\Nvoorzien van een lens
Dialogue: 0,0:05:42.76,0:05:44.74,Default,,0000,0000,0000,,die gemaakt is van kwarts.
Dialogue: 0,0:05:44.76,0:05:46.86,Default,,0000,0000,0000,,Daar zijn er ongeveer\Nvijf van in de wereld.
Dialogue: 0,0:05:46.88,0:05:48.70,Default,,0000,0000,0000,,Als we die beelden hebben gemaakt,
Dialogue: 0,0:05:48.72,0:05:50.78,Default,,0000,0000,0000,,laten we er statistische\Nalgoritmes op los,
Dialogue: 0,0:05:50.80,0:05:53.30,Default,,0000,0000,0000,,om ze te verbeteren en te verhelderen,
Dialogue: 0,0:05:53.32,0:05:56.70,Default,,0000,0000,0000,,met software die oorspronkelijk\Nwas ontworpen voor satellietbeelden
Dialogue: 0,0:05:56.72,0:06:00.10,Default,,0000,0000,0000,,en gebruikt werd door bijvoorbeeld\Ngeospatiale wetenschappers
Dialogue: 0,0:06:00.12,0:06:01.32,Default,,0000,0000,0000,,en de CIA.
Dialogue: 0,0:06:02.04,0:06:04.27,Default,,0000,0000,0000,,De resultaten zijn soms spectaculair.
Dialogue: 0,0:06:04.36,0:06:06.54,Default,,0000,0000,0000,,Misschien ben je al wel\Nbekend met het werk
Dialogue: 0,0:06:06.56,0:06:07.94,Default,,0000,0000,0000,,aan de Dode Zee-rollen,
Dialogue: 0,0:06:07.96,0:06:09.52,Default,,0000,0000,0000,,die langzaam vergelen.
Dialogue: 0,0:06:10.48,0:06:14.14,Default,,0000,0000,0000,,Met behulp van infrarood kunnen\Nwe zelfs de donkerste hoeken
Dialogue: 0,0:06:14.16,0:06:15.88,Default,,0000,0000,0000,,van de Dode Zee-rollen lezen.
Dialogue: 0,0:06:16.88,0:06:18.34,Default,,0000,0000,0000,,Maar je weet misschien niet
Dialogue: 0,0:06:18.36,0:06:21.10,Default,,0000,0000,0000,,dat meer Bijbelse teksten gevaar lopen.
Dialogue: 0,0:06:21.12,0:06:24.54,Default,,0000,0000,0000,,Dit is bijvoorbeeld een bladzijde\Nvan een manuscript
Dialogue: 0,0:06:24.56,0:06:26.34,Default,,0000,0000,0000,,waar we opnames van hebben gemaakt,
Dialogue: 0,0:06:26.36,0:06:30.24,Default,,0000,0000,0000,,misschien wel de meest waardevolle\Nchristelijke bijbel van de wereld.
Dialogue: 0,0:06:30.88,0:06:36.66,Default,,0000,0000,0000,,De Codex Vercellensis is de oudste\Nvertaling van de evangeliën in het Latijn,
Dialogue: 0,0:06:36.68,0:06:39.28,Default,,0000,0000,0000,,daterend uit de eerste helft\Nvan de vierde eeuw.
Dialogue: 0,0:06:40.56,0:06:42.82,Default,,0000,0000,0000,,Dit is het beste voorbeeld
Dialogue: 0,0:06:42.84,0:06:46.78,Default,,0000,0000,0000,,van een bijbel uit de tijd\Nvan het ontstaan van het christendom
Dialogue: 0,0:06:46.80,0:06:48.42,Default,,0000,0000,0000,,onder keizer Constantijn
Dialogue: 0,0:06:48.44,0:06:50.98,Default,,0000,0000,0000,,en uit de tijd van het concilie van Nicea,
Dialogue: 0,0:06:51.00,0:06:54.50,Default,,0000,0000,0000,,toen het algemene credo\Nvan het christendom werd vastgelegd.
Dialogue: 0,0:06:54.52,0:06:57.78,Default,,0000,0000,0000,,Dit manuscript is helaas\Nernstig beschadigd,
Dialogue: 0,0:06:57.80,0:07:00.02,Default,,0000,0000,0000,,omdat het eeuwenlang
Dialogue: 0,0:07:00.04,0:07:02.50,Default,,0000,0000,0000,,werd gebruikt en aangeraakt
Dialogue: 0,0:07:02.52,0:07:05.22,Default,,0000,0000,0000,,tijdens inwijdingsceremonies in de kerk.
Dialogue: 0,0:07:05.24,0:07:09.90,Default,,0000,0000,0000,,Die paarse vlek die je daar\Nin de linkerbovenhoek ziet
Dialogue: 0,0:07:09.92,0:07:14.22,Default,,0000,0000,0000,,is Aspergillus, een schimmel,
Dialogue: 0,0:07:14.24,0:07:17.78,Default,,0000,0000,0000,,afkomstig van de ongewassen handen
Dialogue: 0,0:07:17.80,0:07:19.80,Default,,0000,0000,0000,,van iemand met tuberculose.
Dialogue: 0,0:07:20.64,0:07:23.70,Default,,0000,0000,0000,,Door middel van ons beeldvormen,\Nheb ik de eerste transcriptie
Dialogue: 0,0:07:23.72,0:07:26.32,Default,,0000,0000,0000,,van dit manuscript\Nkunnen maken in 250 jaar.
Dialogue: 0,0:07:27.80,0:07:31.26,Default,,0000,0000,0000,,Maar een lab dat je mee kunt nemen\Nnaar de betreffende collecties,
Dialogue: 0,0:07:31.28,0:07:33.28,Default,,0000,0000,0000,,is slechts een gedeeltelijke oplossing.
Dialogue: 0,0:07:33.48,0:07:36.34,Default,,0000,0000,0000,,De technologie is duur en zeer zeldzaam
Dialogue: 0,0:07:36.36,0:07:39.58,Default,,0000,0000,0000,,en de beeldvormings- en\Nverwerkingsvaardigheden zijn esoterisch.
Dialogue: 0,0:07:39.60,0:07:41.30,Default,,0000,0000,0000,,Dus de herstelwerkzaamheden
Dialogue: 0,0:07:41.32,0:07:46.22,Default,,0000,0000,0000,,kunnen maar door een paar onderzoekers\Nen de rijkste instituten worden gebruikt.
Dialogue: 0,0:07:46.24,0:07:50.45,Default,,0000,0000,0000,,Daarom heb ik het Lazarus Project\Nopgericht, een non-profit initiatief
Dialogue: 0,0:07:50.72,0:07:54.70,Default,,0000,0000,0000,,om multispectrale beeldvorming\Naan individuele onderzoekers te geven,
Dialogue: 0,0:07:54.72,0:07:58.56,Default,,0000,0000,0000,,en aan kleinere instituten,\Ntegen weinig of geen kosten.
Dialogue: 0,0:07:59.56,0:08:01.18,Default,,0000,0000,0000,,De afgelopen vijf jaar
Dialogue: 0,0:08:01.20,0:08:05.06,Default,,0000,0000,0000,,is ons team van wetenschappers,\Ngeleerden en studenten
Dialogue: 0,0:08:05.08,0:08:07.26,Default,,0000,0000,0000,,naar zeven verschillende landen gereisd
Dialogue: 0,0:08:07.28,0:08:11.14,Default,,0000,0000,0000,,en ze hebben een paar van de waardevolste,\Nbeschadigde manuscripten gered,
Dialogue: 0,0:08:11.16,0:08:14.16,Default,,0000,0000,0000,,waaronder het Vercelli Book,\Noudste boek met Engelse teksten,
Dialogue: 0,0:08:14.18,0:08:16.77,Default,,0000,0000,0000,,het zwarte boek van Carmarthen,\Noudste boek in het Welsh,
Dialogue: 0,0:08:16.77,0:08:20.30,Default,,0000,0000,0000,,en een paar van de waardevolste,\Nvroegste evangelies,
Dialogue: 0,0:08:20.32,0:08:23.20,Default,,0000,0000,0000,,in wat nu voormalig Sovjet Georgië is.
Dialogue: 0,0:08:24.60,0:08:27.56,Default,,0000,0000,0000,,Dus spectrale beeldvorming\Nkan verloren geschriften herwinnen.
Dialogue: 0,0:08:28.36,0:08:33.46,Default,,0000,0000,0000,,En het kan zelfs nog een tweede verhaal\Nachter elk object onthullen,
Dialogue: 0,0:08:33.48,0:08:38.18,Default,,0000,0000,0000,,het verhaal van hoe, wanneer en door wie\Neen geschrift werd gecreëerd
Dialogue: 0,0:08:38.20,0:08:41.60,Default,,0000,0000,0000,,en soms zelfs wat de auteur dacht\Ntoen hij aan het schrijven was.
Dialogue: 0,0:08:42.60,0:08:45.70,Default,,0000,0000,0000,,Neem dit concept van de\NAmerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring,
Dialogue: 0,0:08:45.72,0:08:48.00,Default,,0000,0000,0000,,in Thomas Jefferson's eigen handschrift,
Dialogue: 0,0:08:48.00,0:08:50.67,Default,,0000,0000,0000,,dat een aantal collega's\Neen tijdje terug heeft opgenomen
Dialogue: 0,0:08:50.67,0:08:51.93,Default,,0000,0000,0000,,in de Library of Congress.
Dialogue: 0,0:08:52.36,0:08:55.06,Default,,0000,0000,0000,,Curatoren hadden gezien\Ndat een bepaald woord telkens
Dialogue: 0,0:08:55.08,0:08:57.46,Default,,0000,0000,0000,,was doorgestreept en vervangen.
Dialogue: 0,0:08:57.48,0:08:59.56,Default,,0000,0000,0000,,Het was vervangen door 'burgers'.
Dialogue: 0,0:09:00.24,0:09:02.84,Default,,0000,0000,0000,,Misschien kan je wel raden\Nwat het woord eronder was.
Dialogue: 0,0:09:03.96,0:09:05.31,Default,,0000,0000,0000,,'Onderdanen'.
Dialogue: 0,0:09:05.40,0:09:08.22,Default,,0000,0000,0000,,Dat, dames en heren,\Nis de Amerikaanse democratie
Dialogue: 0,0:09:08.24,0:09:10.81,Default,,0000,0000,0000,,die zich daar onder de hand van\NThomas Jefferson ontwikkelt.
Dialogue: 0,0:09:11.36,0:09:15.22,Default,,0000,0000,0000,,Of neem de kaart van Martellus uit 1491,
Dialogue: 0,0:09:15.24,0:09:17.58,Default,,0000,0000,0000,,gescand in de Beinecke Library van Yale.
Dialogue: 0,0:09:17.60,0:09:20.09,Default,,0000,0000,0000,,Dit was de kaart die Columbus\Nwaarschijnlijk zag
Dialogue: 0,0:09:20.09,0:09:21.98,Default,,0000,0000,0000,,voor zijn vertrek naar de Nieuwe Wereld
Dialogue: 0,0:09:21.98,0:09:24.54,Default,,0000,0000,0000,,en die hem een idee gaf\Nvan hoe Azië eruit zag
Dialogue: 0,0:09:24.56,0:09:26.51,Default,,0000,0000,0000,,en waar Japan lag.
Dialogue: 0,0:09:27.64,0:09:30.66,Default,,0000,0000,0000,,Het probleem met deze kaart was\Ndat de inkt en kleurpigmenten
Dialogue: 0,0:09:30.68,0:09:32.78,Default,,0000,0000,0000,,zo waren afgebroken over de jaren
Dialogue: 0,0:09:32.80,0:09:34.94,Default,,0000,0000,0000,,dat op deze grote kaart van twee meter
Dialogue: 0,0:09:34.96,0:09:37.04,Default,,0000,0000,0000,,de wereld eruitzag\Nals een enorme woestijn.
Dialogue: 0,0:09:37.52,0:09:41.14,Default,,0000,0000,0000,,Tot nog toe hadden we geen idee,\Nniet in detail in ieder geval,
Dialogue: 0,0:09:41.16,0:09:42.82,Default,,0000,0000,0000,,wat Columbus wist over de wereld
Dialogue: 0,0:09:42.84,0:09:44.76,Default,,0000,0000,0000,,en hoe culturen werden weergegeven.
Dialogue: 0,0:09:45.24,0:09:49.38,Default,,0000,0000,0000,,De hoofdlegenda was onleesbaar\Nonder normale lichtomstandigheden.
Dialogue: 0,0:09:49.40,0:09:51.66,Default,,0000,0000,0000,,Ultravioletlicht hielp weinig.
Dialogue: 0,0:09:51.68,0:09:53.68,Default,,0000,0000,0000,,Multispectraal gaf ons alles.
Dialogue: 0,0:09:54.64,0:09:58.22,Default,,0000,0000,0000,,In Azië zagen we monsters met oren zo lang
Dialogue: 0,0:09:58.24,0:10:00.89,Default,,0000,0000,0000,,dat ze het hele lichaam van\Nhet beest konden bedekken.
Dialogue: 0,0:10:01.04,0:10:05.44,Default,,0000,0000,0000,,In Afrika een slang\Ndie de grond kon laten roken.
Dialogue: 0,0:10:06.68,0:10:08.94,Default,,0000,0000,0000,,Zoals sterlicht een beeld kan geven
Dialogue: 0,0:10:08.96,0:10:11.54,Default,,0000,0000,0000,,van hoe het universum er\Nlang geleden uitzag,
Dialogue: 0,0:10:11.56,0:10:15.46,Default,,0000,0000,0000,,zo kan multispectraal licht ons\Nmeevoeren naar de allereerste momenten
Dialogue: 0,0:10:15.48,0:10:17.23,Default,,0000,0000,0000,,van de creatie van een object.
Dialogue: 0,0:10:17.48,0:10:21.42,Default,,0000,0000,0000,,Door deze lens zien we de fouten,\Nde gedachteveranderingen,
Dialogue: 0,0:10:21.44,0:10:24.34,Default,,0000,0000,0000,,de naïviteiten,\Nde ongecensureerde gedachtes,
Dialogue: 0,0:10:24.36,0:10:26.58,Default,,0000,0000,0000,,de imperfecties van de menselijke fantasie
Dialogue: 0,0:10:26.60,0:10:31.09,Default,,0000,0000,0000,,waardoor deze sacrale objecten\Nen hun auteurs échter worden
Dialogue: 0,0:10:31.12,0:10:33.64,Default,,0000,0000,0000,,en de geschiedenis dichterbij brengen.
Dialogue: 0,0:10:34.76,0:10:36.04,Default,,0000,0000,0000,,En de toekomst?
Dialogue: 0,0:10:36.48,0:10:38.66,Default,,0000,0000,0000,,Er is zo veel van het verleden
Dialogue: 0,0:10:38.68,0:10:41.90,Default,,0000,0000,0000,,en er zijn zo weinig getrainde mensen\Ndie de objecten kunnen redden,
Dialogue: 0,0:10:41.92,0:10:45.80,Default,,0000,0000,0000,,voordat ze voor altijd verdwenen zijn.
Dialogue: 0,0:10:46.48,0:10:49.78,Default,,0000,0000,0000,,Daarom geef ik nu les\Nin deze nieuwe, hybride discipline,
Dialogue: 0,0:10:49.80,0:10:51.70,Default,,0000,0000,0000,,die ik 'tekstuele wetenschappen' noem.
Dialogue: 0,0:10:51.72,0:10:53.34,Default,,0000,0000,0000,,Tekstuele wetenschappen is een mix
Dialogue: 0,0:10:53.36,0:10:55.74,Default,,0000,0000,0000,,van traditionele literaire wetenschappen,
Dialogue: 0,0:10:55.76,0:10:58.30,Default,,0000,0000,0000,,het lezen van oude talen\Nen oude handschriften,
Dialogue: 0,0:10:58.32,0:11:00.02,Default,,0000,0000,0000,,weten hoe teksten zijn gemaakt,
Dialogue: 0,0:11:00.04,0:11:02.18,Default,,0000,0000,0000,,zodat je ze kunt plaatsen en dateren,
Dialogue: 0,0:11:02.20,0:11:04.94,Default,,0000,0000,0000,,en nieuwe technieken zoals\Nbeeldvormingwetenschappen,
Dialogue: 0,0:11:04.96,0:11:07.54,Default,,0000,0000,0000,,de scheikunde van inkt en pigmenten,
Dialogue: 0,0:11:07.56,0:11:09.96,Default,,0000,0000,0000,,computerondersteunde\Noptische tekenherkenning.
Dialogue: 0,0:11:11.16,0:11:13.34,Default,,0000,0000,0000,,Vorig jaar was een van mijn studenten,
Dialogue: 0,0:11:13.36,0:11:14.58,Default,,0000,0000,0000,,een eerstejaars,
Dialogue: 0,0:11:14.60,0:11:16.42,Default,,0000,0000,0000,,die Grieks en Latijn studeerde,
Dialogue: 0,0:11:16.44,0:11:18.78,Default,,0000,0000,0000,,de beelden aan het verwerken\Nvan een palimpset,
Dialogue: 0,0:11:18.80,0:11:21.52,Default,,0000,0000,0000,,gefotografeerd in een beroemde\Nbibliotheek in Rome.
Dialogue: 0,0:11:22.24,0:11:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Langzaam werden heel klein geschreven\NGriekse woorden zichtbaar.
Dialogue: 0,0:11:28.20,0:11:29.70,Default,,0000,0000,0000,,Iedereen kwam om hem heen staan
Dialogue: 0,0:11:29.72,0:11:32.38,Default,,0000,0000,0000,,en hij las een zin uit het verloren werk
Dialogue: 0,0:11:32.40,0:11:34.72,Default,,0000,0000,0000,,van de Griekse komedieschrijver Menander.
Dialogue: 0,0:11:35.76,0:11:38.46,Default,,0000,0000,0000,,Het was de eerste keer\Nin ruim duizend jaar
Dialogue: 0,0:11:38.48,0:11:41.04,Default,,0000,0000,0000,,dat die woorden hardop\Nwerden uitgesproken.
Dialogue: 0,0:11:41.88,0:11:44.44,Default,,0000,0000,0000,,Op dat moment werd hij een geleerde.
Dialogue: 0,0:11:45.44,0:11:48.32,Default,,0000,0000,0000,,Dames en heren,\Ndat is de toekomst van het verleden.
Dialogue: 0,0:11:48.84,0:11:50.06,Default,,0000,0000,0000,,Hartelijk bedankt.
Dialogue: 0,0:11:50.08,0:11:53.08,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)