0:00:00.760,0:00:03.456
Op 26 januari 2013

0:00:03.480,0:00:06.976
bestormde een troep Al Qaida strijders[br]de oude stad Timboektoe,

0:00:07.000,0:00:09.000
aan de zuidelijke rand van de Sahara.

0:00:09.640,0:00:14.256
Ze stichtten brand in een middeleeuwse[br]bibliotheek met 30.000 manuscripten,

0:00:14.280,0:00:17.056
geschreven in het Arabisch[br]en een aantal Afrikaanse talen,

0:00:17.080,0:00:22.686
variërend in onderwerp van astronomie tot[br]geografie, geschiedenis en geneeskunde.

0:00:22.840,0:00:26.206
Zo was er een boek[br]dat mogelijk de eerste behandeling

0:00:26.206,0:00:28.480
van erectiestoornissen[br]bij mannen beschrijft.

0:00:29.760,0:00:31.056
Onbekend in het Westen

0:00:31.080,0:00:34.496
was dit de verzamelde kennis[br]van een heel continent,

0:00:34.520,0:00:38.600
de stem van Afrika in een tijd waarin[br]men dacht dat Afrika geen stem had.

0:00:39.480,0:00:41.976
De burgemeester van Bamako,[br]die het zag gebeuren,

0:00:42.000,0:00:43.936
noemde de verbranding[br]van de manuscripten

0:00:43.960,0:00:46.360
een misdaad tegenover[br]het culturele werelderfgoed.

0:00:46.880,0:00:48.286
En hij had gelijk --

0:00:48.440,0:00:51.880
of zou gelijk gehad hebben;[br]hij vertelde namelijk een leugen.

0:00:52.560,0:00:55.296
Want kort tevoren

0:00:55.320,0:00:59.456
hadden Afrikaanse geleerden een aantal[br]willekeurige oude boeken verzameld

0:00:59.480,0:01:01.976
en daar voor de terroristen achtergelaten.

0:01:02.000,0:01:04.936
De collectie ligt tegenwoordig[br]verstopt in Bamako,

0:01:04.959,0:01:06.336
de hoofdstad van Mali,

0:01:06.360,0:01:08.456
wegrottend in de hoge vochtigheid.

0:01:08.480,0:01:10.336
Wat gered werd door een list

0:01:10.360,0:01:12.096
wordt opnieuw bedreigd,

0:01:12.120,0:01:13.360
dit keer door het klimaat.

0:01:14.200,0:01:16.616
Afrika en de verafgelegen[br]uithoeken van de wereld

0:01:16.640,0:01:18.936
zijn niet de enige of voornaamste plaatsen

0:01:18.960,0:01:23.256
waar manuscripten die de geschiedenis[br]van de wereldcultuur kunnen veranderen,

0:01:23.280,0:01:24.800
in gevaar zijn.

0:01:25.920,0:01:28.430
Een paar jaar terug[br]heb ik onderzoek gedaan

0:01:28.430,0:01:30.680
onder Europese onderzoeksbibliotheken

0:01:30.680,0:01:32.936
en ik ontdekte dat er ten minste

0:01:32.960,0:01:36.176
60.000 manuscripten zijn,

0:01:36.200,0:01:37.816
daterend van voor 1500,

0:01:37.840,0:01:40.776
die onleesbaar zijn door waterschade,

0:01:40.800,0:01:44.626
vervaging, schimmel[br]en chemische verbindingen.

0:01:44.800,0:01:47.776
Het werkelijke aantal is[br]waarschijnlijk tweemaal zo groot

0:01:47.800,0:01:49.976
en dat is exclusief

0:01:50.000,0:01:52.616
renaissancemanuscripten,[br]moderne manuscripten

0:01:52.640,0:01:55.760
en objecten die tot het culturele[br]erfgoed behoren, zoals kaarten.

0:01:57.960,0:02:00.416
Wat als er een technologie bestond

0:02:00.440,0:02:05.396
die deze verloren en onbekende[br]werken kon herstellen?

0:02:05.800,0:02:10.216
Stel je voor hoe wereldwijd[br]honderdduizenden

0:02:10.240,0:02:13.176
voorheen onbekende teksten

0:02:13.200,0:02:16.240
onze kennis van het verleden[br]radicaal zouden kunnen veranderen.

0:02:18.280,0:02:22.296
Stel je voor welke onbekende klassiekers[br]we zouden kunnen ontdekken,

0:02:22.320,0:02:25.656
die de canons van literatuur,[br]geschiedenis, filosofie en muziek

0:02:25.680,0:02:27.120
zouden herschrijven --

0:02:27.840,0:02:31.376
of die zelfs onze culturele identiteiten[br]zouden kunnen herschrijven

0:02:31.400,0:02:34.760
en zo nieuwe bruggen bouwen[br]tussen mensen en culturen.

0:02:35.520,0:02:38.056
Door deze vragen veranderde ik

0:02:38.080,0:02:40.896
van een middeleeuwen-kenner,[br]iemand die teksten leest,

0:02:40.920,0:02:42.720
in een tekstuele wetenschapper.

0:02:44.120,0:02:46.416
'Lezer' is zo'n vervelend woord.

0:02:46.440,0:02:49.016
Het wekt bij mij[br]beelden van passiviteit op,

0:02:49.040,0:02:52.226
iemand die lui in een[br]gemakkelijke stoel zit te wachten

0:02:52.240,0:02:55.256
tot de kennis hem bereikt[br]in een mooi klein pakketje.

0:02:55.520,0:02:58.536
Het is toch veel beter om actief[br]deel te nemen aan het verleden,

0:02:58.560,0:03:01.736
een avonturier[br]in een onontdekt land te zijn,

0:03:01.760,0:03:04.160
op zoek naar een verborgen tekst.

0:03:05.360,0:03:07.800
Als academicus was ik[br]niet meer dan een lezer.

0:03:08.560,0:03:10.976
Ik las en onderwees[br]dezelfde klassieke teksten

0:03:11.000,0:03:14.016
die mensen al honderd jaar[br]lezen en onderwijzen --

0:03:14.160,0:03:16.926
Vergilius, Ovidius, Chaucer, Petrarca --

0:03:17.200,0:03:19.520
en met ieder artikel dat ik publiceerde,

0:03:19.560,0:03:22.760
droeg ik bij aan de menselijke kennis,[br]in steeds kleinere mate.

0:03:24.760,0:03:26.336
Wat ik wou zijn,

0:03:26.360,0:03:28.456
was een archeoloog van het verleden,

0:03:28.480,0:03:30.056
een ontdekker van literatuur,

0:03:30.080,0:03:31.976
een Indiana Jones zonder de zweep --

0:03:32.000,0:03:33.496
of, eigenlijk, met de zweep.

0:03:33.570,0:03:34.706
(Gelach)

0:03:34.760,0:03:38.246
Ik wou dat niet alleen voor mijzelf,[br]maar ook voor mijn studenten.

0:03:38.480,0:03:42.346
Dus ben ik zes jaar geleden[br]een andere richting ingegaan.

0:03:42.400,0:03:45.416
Ik werkte op dat moment[br]aan 'The Chess of Love',

0:03:45.440,0:03:48.296
een belangrijk dichtwerk[br]uit de Europese middeleeuwen

0:03:48.320,0:03:49.936
dat nog nooit was bewerkt.

0:03:49.960,0:03:52.976
Het was nog nooit bewerkt[br]omdat er maar één manuscript was[br]

0:03:53.000,0:03:56.256
en dat was zo ernstig beschadigd[br]tijdens de bombardementen in Dresden

0:03:56.280,0:03:57.676
in de Tweede Wereldoorlog,

0:03:57.676,0:04:00.490
dat generaties geleerden[br]het als verloren hadden beschouwd.

0:04:01.400,0:04:04.810
Vijf jaar lang werkte ik met een uv-lamp

0:04:04.810,0:04:06.836
om restanten van het handschrift te vinden

0:04:06.836,0:04:10.046
en ik kwam zo ver als ik kon[br]met de technologie van dat moment.

0:04:10.640,0:04:12.736
Toen deed ik wat veel mensen doen.

0:04:12.760,0:04:14.776
Ik ging online

0:04:14.800,0:04:16.536
en las daar

0:04:16.560,0:04:21.136
hoe met behulp van multispectrale [br]beeldvorming twee verborgen verhandelingen

0:04:21.160,0:04:24.056
van de beroemde Griekse wiskundige[br]Archimedes werden ontdekt

0:04:24.080,0:04:25.616
in een 13-eeuwse palimpsest.

0:04:25.640,0:04:28.920
Een palimpsest is een manuscript[br]dat is uitgewist en overgeschreven.

0:04:30.200,0:04:31.456
Ik besloot spontaan

0:04:31.480,0:04:34.536
om te schrijven naar het hoofd[br]van de groep wetenschappers

0:04:34.560,0:04:36.776
die aan het Archimedespalimpsest werkte,

0:04:36.800,0:04:38.296
Professor Roger Easton,

0:04:38.320,0:04:40.136
met een plan en een pleidooi.

0:04:40.160,0:04:42.200
En hij schreef nog terug ook.

0:04:44.000,0:04:47.656
Met zijn hulp kon ik een subsidie[br]krijgen van de Amerikaanse overheid

0:04:47.680,0:04:51.556
voor het bouwen van een verplaatsbaar lab[br]voor multispectrale beeldvorming.

0:04:51.720,0:04:56.536
En in dat lab transformeerde ik[br]een verkoolde en verbleekte zooi

0:04:56.560,0:04:58.700
in een nieuwe middeleeuwse klassieker.

0:04:59.360,0:05:02.136
Hoe werkt multispectrale [br]beeldvorming eigenlijk?

0:05:02.160,0:05:04.616
Het idee achter[br]multispectrale beeldvorming

0:05:04.640,0:05:08.936
is iets wat iedereen[br]die bekend is met infraroodbrillen

0:05:08.960,0:05:10.336
onmiddellijk zal herkennen:

0:05:10.360,0:05:12.856
wat we zien in het zichtbare lichtspectrum

0:05:12.880,0:05:15.200
is maar een fractie[br]van wat er daadwerkelijk is.

0:05:15.720,0:05:17.920
Dat geldt ook voor onzichtbaar schrift.

0:05:19.280,0:05:23.456
Ons systeem maakt gebruik[br]van licht op 12 golflengtes,

0:05:23.480,0:05:25.976
tussen het ultraviolet en het infrarood.

0:05:26.000,0:05:29.056
Dat wordt van bovenaf[br]op het manuscript gericht

0:05:29.080,0:05:30.696
met behulp van ledlampen

0:05:30.720,0:05:32.576
en een andere multispectrale lichtbron

0:05:32.600,0:05:35.453
schijnt van onderen door de[br]bladzijden van het manuscript.

0:05:35.577,0:05:40.096
Zo maken we van elke bladzijde[br]ongeveer 35 opnames

0:05:40.120,0:05:42.740
met een krachtige digitale camera[br]voorzien van een lens

0:05:42.764,0:05:44.736
die gemaakt is van kwarts.

0:05:44.760,0:05:46.856
Daar zijn er ongeveer[br]vijf van in de wereld.

0:05:46.880,0:05:48.696
Als we die beelden hebben gemaakt,

0:05:48.720,0:05:50.776
laten we er statistische[br]algoritmes op los,

0:05:50.800,0:05:53.296
om ze te verbeteren en te verhelderen,

0:05:53.320,0:05:56.696
met software die oorspronkelijk[br]was ontworpen voor satellietbeelden

0:05:56.720,0:06:00.096
en gebruikt werd door bijvoorbeeld[br]geospatiale wetenschappers

0:06:00.120,0:06:01.320
en de CIA.

0:06:02.040,0:06:04.266
De resultaten zijn soms spectaculair.

0:06:04.360,0:06:06.536
Misschien ben je al wel[br]bekend met het werk

0:06:06.560,0:06:07.936
aan de Dode Zee-rollen,

0:06:07.960,0:06:09.520
die langzaam vergelen.

0:06:10.480,0:06:14.136
Met behulp van infrarood kunnen[br]we zelfs de donkerste hoeken

0:06:14.160,0:06:15.880
van de Dode Zee-rollen lezen.

0:06:16.880,0:06:18.336
Maar je weet misschien niet

0:06:18.360,0:06:21.096
dat meer Bijbelse teksten gevaar lopen.

0:06:21.120,0:06:24.536
Dit is bijvoorbeeld een bladzijde[br]van een manuscript

0:06:24.560,0:06:26.336
waar we opnames van hebben gemaakt,

0:06:26.360,0:06:30.240
misschien wel de meest waardevolle[br]christelijke bijbel van de wereld.

0:06:30.880,0:06:36.656
De Codex Vercellensis is de oudste[br]vertaling van de evangeliën in het Latijn,

0:06:36.680,0:06:39.280
daterend uit de eerste helft[br]van de vierde eeuw.

0:06:40.560,0:06:42.816
Dit is het beste voorbeeld

0:06:42.840,0:06:46.776
van een bijbel uit de tijd[br]van het ontstaan van het christendom

0:06:46.800,0:06:48.416
onder keizer Constantijn

0:06:48.440,0:06:50.976
en uit de tijd van het concilie van Nicea,

0:06:51.000,0:06:54.496
toen het algemene credo[br]van het christendom werd vastgelegd.

0:06:54.520,0:06:57.776
Dit manuscript is helaas[br]ernstig beschadigd,

0:06:57.800,0:07:00.016
omdat het eeuwenlang

0:07:00.040,0:07:02.496
werd gebruikt en aangeraakt

0:07:02.520,0:07:05.216
tijdens inwijdingsceremonies in de kerk.

0:07:05.240,0:07:09.896
Die paarse vlek die je daar[br]in de linkerbovenhoek ziet

0:07:09.920,0:07:14.216
is Aspergillus, een schimmel,

0:07:14.240,0:07:17.776
afkomstig van de ongewassen handen

0:07:17.800,0:07:19.800
van iemand met tuberculose.

0:07:20.640,0:07:23.696
Door middel van ons beeldvormen,[br]heb ik de eerste transcriptie

0:07:23.720,0:07:26.320
van dit manuscript[br]kunnen maken in 250 jaar.

0:07:27.800,0:07:31.256
Maar een lab dat je mee kunt nemen[br]naar de betreffende collecties,

0:07:31.280,0:07:33.280
is slechts een gedeeltelijke oplossing.

0:07:33.480,0:07:36.336
De technologie is duur en zeer zeldzaam

0:07:36.360,0:07:39.576
en de beeldvormings- en[br]verwerkingsvaardigheden zijn esoterisch.

0:07:39.600,0:07:41.296
Dus de herstelwerkzaamheden

0:07:41.320,0:07:46.216
kunnen maar door een paar onderzoekers[br]en de rijkste instituten worden gebruikt.

0:07:46.240,0:07:50.446
Daarom heb ik het Lazarus Project[br]opgericht, een non-profit initiatief

0:07:50.720,0:07:54.696
om multispectrale beeldvorming[br]aan individuele onderzoekers te geven,

0:07:54.720,0:07:58.560
en aan kleinere instituten,[br]tegen weinig of geen kosten.

0:07:59.560,0:08:01.176
De afgelopen vijf jaar

0:08:01.200,0:08:05.056
is ons team van wetenschappers,[br]geleerden en studenten

0:08:05.080,0:08:07.256
naar zeven verschillende landen gereisd

0:08:07.280,0:08:11.136
en ze hebben een paar van de waardevolste,[br]beschadigde manuscripten gered,

0:08:11.160,0:08:14.160
waaronder het Vercelli Book,[br]oudste boek met Engelse teksten,

0:08:14.184,0:08:16.770
het zwarte boek van Carmarthen,[br]oudste boek in het Welsh,

0:08:16.770,0:08:20.296
en een paar van de waardevolste,[br]vroegste evangelies,

0:08:20.320,0:08:23.200
in wat nu voormalig Sovjet Georgië is.

0:08:24.600,0:08:27.560
Dus spectrale beeldvorming[br]kan verloren geschriften herwinnen.

0:08:28.360,0:08:33.456
En het kan zelfs nog een tweede verhaal[br]achter elk object onthullen,

0:08:33.480,0:08:38.176
het verhaal van hoe, wanneer en door wie[br]een geschrift werd gecreëerd

0:08:38.200,0:08:41.600
en soms zelfs wat de auteur dacht[br]toen hij aan het schrijven was.

0:08:42.600,0:08:45.696
Neem dit concept van de[br]Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring,

0:08:45.720,0:08:48.000
in Thomas Jefferson's eigen handschrift,

0:08:48.000,0:08:50.669
dat een aantal collega's[br]een tijdje terug heeft opgenomen

0:08:50.669,0:08:51.933
in de Library of Congress.

0:08:52.360,0:08:55.056
Curatoren hadden gezien[br]dat een bepaald woord telkens

0:08:55.080,0:08:57.456
was doorgestreept en vervangen.

0:08:57.480,0:08:59.560
Het was vervangen door 'burgers'.

0:09:00.240,0:09:02.840
Misschien kan je wel raden[br]wat het woord eronder was.

0:09:03.960,0:09:05.306
'Onderdanen'.

0:09:05.400,0:09:08.216
Dat, dames en heren,[br]is de Amerikaanse democratie

0:09:08.240,0:09:10.810
die zich daar onder de hand van[br]Thomas Jefferson ontwikkelt.

0:09:11.360,0:09:15.216
Of neem de kaart van Martellus uit 1491,

0:09:15.240,0:09:17.576
gescand in de Beinecke Library van Yale.

0:09:17.600,0:09:20.086
Dit was de kaart die Columbus[br]waarschijnlijk zag

0:09:20.086,0:09:21.976
voor zijn vertrek naar de Nieuwe Wereld

0:09:21.976,0:09:24.536
en die hem een idee gaf[br]van hoe Azië eruit zag

0:09:24.560,0:09:26.510
en waar Japan lag.

0:09:27.640,0:09:30.656
Het probleem met deze kaart was[br]dat de inkt en kleurpigmenten

0:09:30.680,0:09:32.776
zo waren afgebroken over de jaren

0:09:32.800,0:09:34.936
dat op deze grote kaart van twee meter

0:09:34.960,0:09:37.040
de wereld eruitzag[br]als een enorme woestijn.

0:09:37.520,0:09:41.136
Tot nog toe hadden we geen idee,[br]niet in detail in ieder geval,

0:09:41.160,0:09:42.816
wat Columbus wist over de wereld

0:09:42.840,0:09:44.760
en hoe culturen werden weergegeven.

0:09:45.240,0:09:49.376
De hoofdlegenda was onleesbaar[br]onder normale lichtomstandigheden.

0:09:49.400,0:09:51.656
Ultravioletlicht hielp weinig.

0:09:51.680,0:09:53.680
Multispectraal gaf ons alles.

0:09:54.640,0:09:58.216
In Azië zagen we monsters met oren zo lang

0:09:58.240,0:10:00.890
dat ze het hele lichaam van[br]het beest konden bedekken.

0:10:01.040,0:10:05.440
In Afrika een slang[br]die de grond kon laten roken.

0:10:06.680,0:10:08.936
Zoals sterlicht een beeld kan geven

0:10:08.960,0:10:11.536
van hoe het universum er[br]lang geleden uitzag,

0:10:11.560,0:10:15.456
zo kan multispectraal licht ons[br]meevoeren naar de allereerste momenten

0:10:15.480,0:10:17.230
van de creatie van een object.

0:10:17.480,0:10:21.416
Door deze lens zien we de fouten,[br]de gedachteveranderingen,

0:10:21.440,0:10:24.336
de naïviteiten,[br]de ongecensureerde gedachtes,

0:10:24.360,0:10:26.576
de imperfecties van de menselijke fantasie

0:10:26.600,0:10:31.086
waardoor deze sacrale objecten[br]en hun auteurs échter worden

0:10:31.120,0:10:33.640
en de geschiedenis dichterbij brengen.

0:10:34.760,0:10:36.040
En de toekomst?

0:10:36.480,0:10:38.656
Er is zo veel van het verleden

0:10:38.680,0:10:41.896
en er zijn zo weinig getrainde mensen[br]die de objecten kunnen redden,

0:10:41.920,0:10:45.800
voordat ze voor altijd verdwenen zijn.

0:10:46.480,0:10:49.776
Daarom geef ik nu les[br]in deze nieuwe, hybride discipline,

0:10:49.800,0:10:51.696
die ik 'tekstuele wetenschappen' noem.

0:10:51.720,0:10:53.336
Tekstuele wetenschappen is een mix

0:10:53.360,0:10:55.736
van traditionele literaire wetenschappen,

0:10:55.760,0:10:58.296
het lezen van oude talen[br]en oude handschriften,

0:10:58.320,0:11:00.016
weten hoe teksten zijn gemaakt,

0:11:00.040,0:11:02.176
zodat je ze kunt plaatsen en dateren,

0:11:02.200,0:11:04.936
en nieuwe technieken zoals[br]beeldvormingwetenschappen,

0:11:04.960,0:11:07.536
de scheikunde van inkt en pigmenten,

0:11:07.560,0:11:09.960
computerondersteunde[br]optische tekenherkenning.

0:11:11.160,0:11:13.336
Vorig jaar was een van mijn studenten,

0:11:13.360,0:11:14.576
een eerstejaars,

0:11:14.600,0:11:16.416
die Grieks en Latijn studeerde,

0:11:16.440,0:11:18.776
de beelden aan het verwerken[br]van een palimpset,

0:11:18.800,0:11:21.520
gefotografeerd in een beroemde[br]bibliotheek in Rome.

0:11:22.240,0:11:27.000
Langzaam werden heel klein geschreven[br]Griekse woorden zichtbaar.

0:11:28.200,0:11:29.696
Iedereen kwam om hem heen staan

0:11:29.720,0:11:32.376
en hij las een zin uit het verloren werk

0:11:32.400,0:11:34.720
van de Griekse komedieschrijver Menander.

0:11:35.760,0:11:38.456
Het was de eerste keer[br]in ruim duizend jaar

0:11:38.480,0:11:41.040
dat die woorden hardop[br]werden uitgesproken.

0:11:41.880,0:11:44.440
Op dat moment werd hij een geleerde.

0:11:45.440,0:11:48.320
Dames en heren,[br]dat is de toekomst van het verleden.

0:11:48.840,0:11:50.056
Hartelijk bedankt.

0:11:50.080,0:11:53.080
(Applaus)