1
00:00:08,031 --> 00:00:10,751
لە ساڵی ١٩٠٣، سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتوەکان

2
00:00:10,751 --> 00:00:15,068
گەشتێکی سێ ڕۆژەی بۆ دۆڵی یۆسۆمێتی
لە کالیفۆرنیا کرد.

3
00:00:15,068 --> 00:00:19,792
سەرۆک سیۆدۆر ڕۆزفێڵت
لە دارستانێکی داری بەرزی سیوکیا نووست،

4
00:00:19,792 --> 00:00:23,322
لە گەردەلولێکی بەفر چادری هەڵدا، چەند
کاتژمێر بە قسەکردن لە دەوری ئاگرەکە

5
00:00:23,322 --> 00:00:27,280
لەگەڵ میوان و ڕێبەرەکەی
جۆن میور بەسەر برد.

6
00:00:27,280 --> 00:00:29,930
ڕۆزفێلت بە ناوبانگییەوە
ئارەزووی دەرەوەی دەکرد،

7
00:00:29,930 --> 00:00:33,340
بەڵام مویر بانگێشتی کردبوو
زیاتر لە مەبەستی مانەوە لە چادردا:

8
00:00:33,340 --> 00:00:35,680
یۆسێمیتی لە مەترسیدا بوو.

9
00:00:35,680 --> 00:00:39,520
هەرچەندە یۆسێمێتی لە ساڵی ١٨٦٤وە 
بوو بە خاکێکی پارێزراو،

10
00:00:39,520 --> 00:00:43,260
دۆڵەکە هیشتا لە مەترسیدا بوو
بۆ پەرەسەندنی زۆر لە ساڵی ١٩٠٣.

11
00:00:43,260 --> 00:00:46,340
لە دڵی ململانێی دە ساڵە دابوو
بۆ یەکلایکردنەوەی خاک

12
00:00:46,340 --> 00:00:49,250
بۆ پاراستن و بەکارهێنانی گشتی -

13
00:00:49,250 --> 00:00:52,770
دوو ئامانج کە زۆر ئاسانتر بوون
لەوەی کە ئەنجام درابوون.

14
00:00:52,770 --> 00:00:57,378
جەنگ لەسەر یۆسۆمێتی لە ساڵی ١٨٤٩ 
لەگەڵ دۆزینەوەی بە پەلەی زێر دەستیپێکرد،

15
00:00:57,378 --> 00:01:02,365
کاتیك کرێکارانی کانزا چوون بۆ ڕۆژئاوا،
بۆ گەڕان بەدوای زێڕ لە بناری چیای سیرا ناڤادا.

16
00:01:02,365 --> 00:01:05,415
لە ساڵی ١٨٥١، میلیشیایەکی حکومی،

17
00:01:05,415 --> 00:01:09,248
هۆزی ئەهوەنچی لە دۆڵی
یۆسۆمێتی دوورخستەوە.

18
00:01:09,248 --> 00:01:13,168
ئەوانەی کە توانیان بە شایەتی جێگیری سپی
پێستەکان بگەرێنەوە کە داوای زەوی دەکەن،

19
00:01:13,168 --> 00:01:17,708
بڕینەوەی دارە سیوکیا گەورەکان،
و بنیاتنانی هۆتێل و هۆڵ.

20
00:01:17,708 --> 00:01:20,891
لە وەڵامدا، 
گرووپێکی بچووکی نیگەران لە کالیفۆرنیا

21
00:01:20,891 --> 00:01:25,681
پشتگیری سیناتۆر جۆن کۆنسیان کرد
بۆ پاراستنی دۆلەکە بۆ بەرژەوەندی تایبەت.

22
00:01:25,681 --> 00:01:29,391
لە ساڵی ١٨٦٤، کۆنگرێس پرۆژە یاسای کۆنیسی
تێپەڕاند،

23
00:01:29,391 --> 00:01:33,008
بەدەستهێنانی دۆڵی یۆسێمێتی
بۆ ویلایەتی کالیفۆرنیا،

24
00:01:33,008 --> 00:01:37,713
بۆ یەکەمجار حکومەتی ئەمریکا
زەوییەکی خستە ژێر دەستی پاراستنی گشتییەوە.

25
00:01:37,713 --> 00:01:40,813
بەلام بەرێوەبردنی ئەو زەوییە
وەک پرسیارێکی کراوە ماوەتەوە،

26
00:01:40,813 --> 00:01:42,920
یەکێکە کە تەنها ئالۆزتر دەبێت

27
00:01:42,920 --> 00:01:46,890
کاتێک کە زەوی زیاتر 
دێنە ژێر هەمان پاراستن.

28
00:01:46,890 --> 00:01:49,690
دوای حەوت ساڵ، زەویناس فێردیناند هایدن

29
00:01:49,690 --> 00:01:52,520
سەرکردایەتی هەڵمەتێکی کرد
بۆ بەرزاییەکانی یەلۆستۆن،

30
00:01:52,520 --> 00:01:56,860
کە زۆربەی هۆزە ئەمریکییە ڕەسەنەکان
بۆ بۆنە، ڕاو و بازرگانی بەکاریان دەهێنا.

31
00:01:56,860 --> 00:01:59,889
گەشتی زانا و هونەرمەندەکان هەواڵی هێنا

32
00:01:59,889 --> 00:02:02,790
لە ئاوی گەرم و کانی گەرم،

33
00:02:02,790 --> 00:02:06,870
پشتگیرییەکەی بەربڵاوی بەدوای خۆیدا هێنا
بۆ پاراستنی یەلۆستۆن لە ژێر سایەی حکومەت -

34
00:02:06,870 --> 00:02:09,880
و دانانی سنوورێک بۆ خەڵکی ڕەسەن 
بۆ بەدەستهێنانی زەوی.

35
00:02:09,880 --> 00:02:14,355
هەرچەندە، جیاواز لە یۆسۆمیتی،
نەدەتوانرا یەلۆستۆن بخرێتە سەر ویلایەتێک -

36
00:02:14,355 --> 00:02:18,402
ئەمە بەشێک بوو لە سێ هەرێمی ئەمریکا
کە تا ئەوکات نەببوون بە ویلایەت.

37
00:02:18,402 --> 00:02:23,465
لەجیاتی ئەوە، کۆنگرێس لە ساڵی ١٨٧٢ 
یەلۆستۆنی هێنایە ژێر چاودێری فیدراڵی،

38
00:02:23,465 --> 00:02:27,155
درووستکردنی یەکەم پارکی ڕاستی نەتەوەیی.

39
00:02:27,155 --> 00:02:30,165
لە ماوەی سەرۆکایەتی،
تێدی ڕۆزفێڵت ئامرازێک بوو

40
00:02:30,165 --> 00:02:33,135
لە فراوانکردنی زەوییەکان
لە ژێر پاراستنی گشتییدا

41
00:02:33,135 --> 00:02:37,235
تا ساڵی ١٩١٦، پانزە پارکی نەتەوەی هەبوو.

42
00:02:37,235 --> 00:02:39,992
بەڵام کێشەی بەڕێوەبەرایەتی
بە چارەسەرنەکراوی مایەوە،

43
00:02:39,992 --> 00:02:43,045
و پاراستنی پارکەکە 
بە شێوەیەکی سەرپێی چارسەرکرا

44
00:02:43,045 --> 00:02:45,725
بەسەر چەندین بەشی حکومەتدا.

45
00:02:45,725 --> 00:02:49,535
ئەرکی ڕاستەوخۆ وەک درووستکردنی ڕێگاوبان
و دامەزراندنی کارمەند

46
00:02:49,535 --> 00:02:52,915
ناکارامەیی لە بیرۆکارتیدا پێویستە.

47
00:02:52,915 --> 00:02:56,045
هیچ لە بەشەکان یاسایان دانەناوە
بۆ ئەنجامدان لە پارکەکە،

48
00:02:56,045 --> 00:03:00,087
بۆیە ڕاوچییەکان ژیانی کێوی و
لەوڕگاکانیان کوشت،

49
00:03:00,087 --> 00:03:02,945
و سەردانیکەران شوێنەوارەکانیان تێکدا.

50
00:03:02,945 --> 00:03:05,375
چارەسەرەکە لە کەنەداوە هات،

51
00:03:05,375 --> 00:03:08,635
کە کاریگەریەکی زۆری لەسەر
خزمەتگووزاری پارکەکە هەبوو.

52
00:03:08,635 --> 00:03:12,625
لە ساڵی ١٩١٦، ویلایەتە یەکگرتوەکان
خزمەتگووزاری پارکی نەتەوەی دامەزراند

53
00:03:12,625 --> 00:03:14,505
لەسەر ئەم مۆدێلە دامەزراند.

54
00:03:14,505 --> 00:03:18,215
تا ئەم ڕۆژە، ئامانجی خزمەتگوزاری پارکەکە
دوو ئامانج لە خۆدەگرێت

55
00:03:18,215 --> 00:03:20,435
کە هەندێکجار ناکۆکی درووست دەکات:

56
00:03:20,435 --> 00:03:22,575
بۆ پاراستنی پارکەکە لە داهاتوو

57
00:03:22,575 --> 00:03:25,819
و ڕێگەدان بە خەڵکی بۆ چێژ لێوەرگرتنی.

58
00:03:25,819 --> 00:03:29,372
ئەمە کارێکی هاوسەنگی ناسکە:
ڕێگە، شوێن و ژێرخانی تر

59
00:03:29,372 --> 00:03:32,952
ڕێگە بە خەڵکی دەدات بۆ سەردانی پارک،
بەڵام هەروەها دیمەنی سرووشتیش تێکدەدات،

60
00:03:32,952 --> 00:03:36,331
لە کاتێکدا سەردانیکەران دەتوانن بەژداری
بکەن لە پیس بوون و خاوێنکردنەوە،

61
00:03:36,331 --> 00:03:39,124
و زیان بگەێنن بە سیستەمی ژینگەیی.

62
00:03:39,124 --> 00:03:43,706
هەروەها دەکرێت مێژووی پاراستن 
لەهەمان بەرە لەگەڵ ئەم ئەرکە دابێت.

63
00:03:43,706 --> 00:03:46,296
زۆربەی پارکەکان
لە کاتی دۆزینەوەیان دا نەبوون،

64
00:03:46,296 --> 00:03:50,746
چۆڵەوانی بووبە ستاندارێك بۆ پاراستنیان .

65
00:03:50,746 --> 00:03:54,636
لە جیاتی، زۆربەی ماڵ و شوێنی پەرەستن بوو
بۆ خەڵکە ڕەسەنەکەی،

66
00:03:54,636 --> 00:03:58,358
کە دەستگەیشتنیان بەو زەویانە لەدەستداوە
لە ژێر ناوی بەکارهێنانی گشتییەوە.

67
00:03:58,358 --> 00:04:00,538
تەنها لەم دوایانە
خزمەتگوزاری پارکی نەتەوەی

68
00:04:00,538 --> 00:04:04,018
دەستیکرد بە لێپرسینەوە لەگەڵ ئەو میراتە
و بە بەژداری ئەمریکییە ڕەسەنەکان

69
00:04:04,018 --> 00:04:05,948
لە بەرێوەبردنی پارکەکان.

70
00:04:05,948 --> 00:04:09,307
لە سەرتاسەری جیهاندا، کۆمەڵگە ڕەسەنەکان
ڕۆڵێکی گرنگیان هەیە

71
00:04:09,307 --> 00:04:12,777
لە بەڕێوەبردنی زەوی و پاراستنی.

72
00:04:12,777 --> 00:04:15,987
ئەمرۆ، هەزاران پارکی نەتەوەی
لە سەرتاسەری جیهان هەن،

73
00:04:15,987 --> 00:04:21,310
و هەریەکێک پێویستە هاوسەنگی گشتی لەگەڵ
پاراستنی ژینگەیی و مێژووی ڕابگرێت.

74
00:04:21,310 --> 00:04:24,740
پارکەکان لە نیوزلەندا، ئایسلەندا،
ئوسترالیا و باشووری ئەفریقا

75
00:04:24,740 --> 00:04:29,310
ئەزموونی ڕاملینێکی توندیان کردوە
کاتیک ژمارەی سەردانیکەران بەرزبۆتەوە.

76
00:04:29,310 --> 00:04:32,930
هەندێکیان، وەک پارکی نەتەوەیی
مو کو سیمیلان لە تایلاند،

77
00:04:32,930 --> 00:04:37,971
بەشی سەردانی گەشتیارانی بەتەواوی داخست
بۆ ئەوەی سیستەمی ژینگەیی چاک ببێتەوە.

78
00:04:37,971 --> 00:04:40,871
پارکە نەتەوەییەکان
پارێزگاریان لە دیمەنە نەگۆڕەکان کردوە

79
00:04:40,871 --> 00:04:43,127
بۆ نەوەکانی داهاتوو.

80
00:04:43,127 --> 00:04:46,217
هەروەها ناچارمان دەکەن بە
پرسیارێکی قورس دەست پێ بکەین:

81
00:04:46,217 --> 00:04:50,815
بەرپرسیارەتی ئێمە بۆ ئەم هەسارەیە، 
و بەرامبەر یەکدی چییە؟