Dame Ellen MacArthur chia sẻ tầm nhìn về kinh tế tuần hoàn vì một hành tinh tốt đẹp hơn

Thủy thủ từng phá kỷ lục thế giới Dame Ellen MacArthur đã dành rất nhiều thời gian cho biển cả. Bà chia sẻ việc làm thế nào mà những trải nghiệm này đã khơi mào suy nghĩ về cách quản lý nguồn tài nguyên hữu hạn trên hành tinh của chúng ta. Hãy cùng nghe lý do tại sao bà lại lạc quan về việc chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn, một hệ thống mà tại đó, chúng ta giảm đáng kể lượng chất thải và ô nhiễm.

Tôi sẽ không bao giờ quên được
cảm giác của mình

khi tôi nhìn thấy biển

và lần đầu đặt chân lên chiếc thuyền đó.

Với đứa trẻ bốn tuổi ấy,

đó là cảm giác tự do nhất
tôi có thể tưởng tượng ra.

Bạn biết đấy, ở tuổi đó,
tôi chỉ cảm thấy

tôi chắc chắn muốn chèo thuyền quanh thế giới này
một ngày, theo một cách nào đó.

[Tháng 2/2005, Ellen lập kỷ lục thế giới mới
khi một mình vòng quanh thế giới trong thời gian ngắn nhất.]

Khi bạn khởi hành những chuyến đi đó,

bạn biết đấy, bạn sẽ mang theo
mọi thứ cần thiết để tồn tại.

Bạn chỉ có những gì bạn có.

Bạn phải quản lý những thứ mình đang có

đến giọt diesel cuối cùng,
đến gói đồ ăn cuối cùng.

Chắc chắn phải như vậy,
nếu không bạn sẽ không thể đi.

Rồi tôi chợt nhận ra:
"Thế giới của chúng ta có khác gì đâu?"

Bạn biết đấy, chúng ta có
nguồn tài nguyên hữu hạn,

có sẵn cho ta chỉ một lần
trong lịch sử nhân loại.

Kim loại, nhựa, phân bón.

Ta đào chúng lên từ đất
rồi dùng hết.

Việc này hiệu quả trong dài hạn
thế nào được?

Chắc chắn ta đã có một cách khác để
dùng các nguồn tài nguyên trên toàn cầu.

Đó là ta dùng chúng nhưng không dùng hết.

Đó là câu hỏi trong đầu tôi,

và tôi đã mất một khoảng thời gian dài

để nhận ra rằng ta có một cách khác
để vận hành nền kinh tế này,

ta có một cách khác để
sử dụng các công cụ, nguyên liệu.

Đó là kinh tế tuần hoàn.

Cách thức hoạt động chủ yếu của kinh tế
ngày nay là khai thác rất nhiều.

Nó đi theo trình tự.

Ta lấy ra một thứ gì đó từ lòng đất,
ta chế ra một thứ gì đó từ đó.

Rồi khi sản phẩm đó hết giá trị sử dụng,
ta vứt nó đi.

Không cần biết bạn dùng hiệu quả thế nào
những nguyên liệu bạn đưa vào hệ thống đó,

kể cả khi bạn làm ra sản phẩm đó

mà dùng ít năng lượng hơn,
ít nguyên liệu hơn chút đỉnh,

bạn vẫn sẽ tiêu hết thôi.

Nếu bạn đảo chiều
và nhìn vào một mô hình tuần hoàn

mà theo mô hình đó,
khi bạn thiết kế một sản phẩm,

bạn lấy nguyên liệu lên khỏi lòng đất,
hay lý tưởng là bạn dùng đồ tái chế,

đưa chúng vào sản phẩm,

nhưng bạn sẽ thiết kế sản phẩm đó
sao cho có thể thu lại những nguyên liệu này,

có mục đích, ngay từ đầu.

Bạn tính toán để giảm
chất thải và ô nhiễm.

Bạn tạo ra thứ đó để làm gì
trong một thế giới tài nguyên có hạn?

Quan trọng là thiết kế tóm tắt này.

Ngày nay, khi mua một chiếc máy giặt,

bạn đóng thuế lúc mua máy,
bạn sở hữu tất cả nguyên vật liệu làm nên máy,

và khi nó hỏng,
chuyện đó đương nhiên sẽ xảy ra,

bạn lại đóng thuế - thuế chôn lấp.

Trong một hệ thống tuần hoàn,
tất cả những điều đó đều thay đổi.

Bạn không sở hữu chiếc máy của bạn
mà bạn trả tiền cho từng lần giặt.

Chiếc máy sẽ được nhà sản xuất chăm sóc

và họ đảm bảo rằng

một khi chiếc máy này
không thể chạy được nữa,

họ sẽ thu hồi máy,
họ biết có gì bên trong

và họ tái sinh
những nguyên vật liệu từ máy.

Và cuối cùng, đúng mục đích,
bạn có một hệ thống tuần hoàn.

Chúng tôi đã nghiên cứu rất lâu
những con số đằng sau đó,

bạn biết đấy, nó gọi là tính kinh tế,

và nó rẻ hơn rất nhiều.

Chỉ 12 cent Mỹ so với 27 cent
cho một lần giặt

là bạn có được chiếc máy tuần hoàn đó rồi.

Chúng ta sẽ sống trong
một hệ thống có hiệu quả.

Chúng ta sẽ không tạo ra rác thải.

Chúng ta sẽ có dịch vụ tốt hơn.

Chúng ta sẽ tiếp cận công nghệ tốt hơn.

Theo những nghiên cứu chúng tôi đã thực hiện,

vì những nhà sản xuất đó
không mua hết nguyên liệu,

rồi bán hết chúng đi,

chúng ta sẽ được hưởng
một cái giá tốt hơn

vì nhà sản xuất biết chắc rằng
dòng chảy nguyên liệu của họ

sẽ quay lại hệ thống này.

Tôi vô cùng lạc quan

vì khi bạn nhìn vào những con số,

khi bạn nhìn vào tính kinh tế đằng sau nó,

việc chuyển đổi sang
kinh tế tuần hoàn là hợp lý.

Một nền kinh tế tuần hoàn có nhiều
giá trị hơn một nền kinh tế tuyến tính.

Đối với một tổ chức lớn, việc chuyển đổi
tất nhiên sẽ tốn một khoản

nhưng có lẽ bạn cần
tự hỏi một câu hỏi khác:

Rủi ro trong kinh tế tuyến tính là gì?

Vì với tôi, điều đó không phải nghĩ.

Kinh tế tuyến tính có một rủi ro lớn.

Đơn giản, nó không thể là tương lai,
dựa trên kinh tế học thuần tuý.

Vậy thực chất bạn đang dành thời gian vào đâu?

Bạn đang dành nỗ lực của mình vào đâu?

Hãy tìm hiểu tuần hoàn
thực sự là như thế nào

và cố gắng vẽ ra bức tranh tuần hoàn đó
một cách tốt nhất có thể.

Dịch: Thu Trang Đỗ, Minh Truong
Hiệu đính: Mỹ Linh