(h) TROM - 1.1 Bilim

http://tromsite.com - Çok kapsamlı ve çok iyi organize edilmiş bir belgesel, (indir, youtube'dan izle, altyazılar, jenerik, paylaş, katkıda bulun, ve daha pek çok şey)

Belgeselin içeriği :
-------------------------------------------------------------------------
TROM (Benim Gerçekliğim), şimdiye kadar yapılmış en kapsamlı belgeseldir. Ayrıca, şimdiye kadar her şeyi analiz etmeye çalışan tek belgeseldir: bilimden parasal sisteme kadar herşeyi içeren TROM, herkesin hayatını iyileştirecek somut çözümler de sunuyor.

Dünyayı görmenin yeni ve 'gerçekçi' bir yolu.

"Büyük Patlamadan bugüne ve geleceğe."
-------------------------------------------------------------------------

/ Benim Gerçekliğim /

www.tromsite.com

Beni duyabiliyor musun?

Evet,

Sanırım beni duyabiliyorsun

ancak beni göremiyorsun.

Çünkü kulakların var.

Gözlerini kapatıp ekrana uzanırsan,

ekranın orada olduğunu bilirsin.

Onu, derin sayesinde hissediyorsun.

Dokunmana izin yoksa,

en azından koklayabilirsin.

Sıcak plastiğin kokusunu alınca,

ekranın orada olması gerektiğini anlarsın.

Şanslısın ki bir burnun var.

Peki, onu tadabilir misin?

Bu, biraz daha zor.

Ama önünde sonunda plastiğin tadını alacaksın,

çünkü bir dilin var.

Etrafındaki dünyayı,

etrafında bulunan herşeyi,

bu beş duyu aracılığıyla anlıyorsun.

Kulakların varsa

duyarsın.

Gözlerin varsa

görürsün.

Derin sayesinde

hissedersin.

Dilin tat almanı sağlar,

burnun da koklamanı.

Gözler, kulaklar, burun, dil ve deri,

bunlar senin doğuştan sahip olduğun 'araçlar'.

Bu araçlar, etrafındaki dünyayı anlamanı sağlıyor.

Ancak, bunların hepsini nasıl biliyorsun?

Sadece farkettiğin için.

Peki, bunları beş duyuya nasıl böldük?

[ BİLİM ]

Cevabı BİLİM!

Yaşadığımız dünya çok karmaşık olduğu için,

etrafımızdakileri keşfetmek ve tanımlamak için bilimi kullanıyoruz.

Peki, bilim nedir?

Doğanın gözlem ve akıl yürütme yoluyla

incelenmesi ve araştırılması

ya da araştırma yoluyla edinilen

bilgilerin tümü.

Basit olarak, gördüklerimizi tanımlamamızı sağlayan

deneylerin, sayıların ve harflerin tümü.

Ama, bu nasıl oluyor?

Çoğu kişi işaretleri değer olarak tanır

ve işaretlerin en tanıdık olanları harfler ve sayılardır.

Bunlar, çevremizi anlamamıza

yardımcı olan icatlardır.

Bu işaretlerin nasıl ortaya çıktığını

daha iyi anlamak için

matematik tarihine kısaca bakalım:

İnsanlar, en eski çağlardan beri

basit sorunlara çözümler aradılar.

Ev inşa etmek, mesafe ölçmek,

mevsimleri takip etmek ve objeleri saymak.

Otuz bin seneden bile önce,

yontma taş devrindeki insanlar

mevsimlerin geçişini

ve havadaki değişikleri tarım yapmak için takip ettiler.

Zamanın geçişini ifade etmek için,

mağara duvarlarına

ya da kemiklere, oduna veya taşa çentik attılar.

Her çentik bir sayısı anlamına geliyordu.

Ancak miktarlar büyüyünce

bu sistemi kullanmak zorlaştı,

dolayısıyla, birkaç şeyi birlikte ifade eden

semboller icat ettiler.

Milattan önce dördüncü asırdan kalan

Sümerlilerin kilden ürettikleri taşlar bulundu.

Kilden yapılmış küçük bir çubuk 1,

kilden bir top 10,

ve kilden yapılmış büyük bir koni 60 anlamına geliyordu.

MÖ 3300'den kalan yazıtlar

Babillilerin miktarları sazdan bir kalem yoluyla

kil tabletlere yazdığını gösteriyor

Çivi şekliyle 1'i

Yana yatmış bir V harfi ile 10'u kullanıyorlardı.

Bu sembolleri bir araya getirerek diğer sayıları yazıyorlardı.

Mesela,

Babilliler 19 sayısını böyle ifade ediyorlardı.

Eski Mısırlılar günlük hayatlarından objeleri

sembol olarak kullandılar.

Çubuk 1, boyunduruk 10,

sarılmış ip 100,

nilüfer çiçeği de 1000 anlamına geliyordu

19 sayısı, bir boyunduruk ve 9 çubukla ifade ediliyordu.

Eski Romalılar da bugün bildiğimiz

bir sayı sistemi ortaya koydular.

Diğer sembollerin yanısıra

'X' ile 10 sayısını, 'I' ile de 1 sayısını ifade ettiler.

Orta Çağlara gelindiğinde

Romalılar, 'I'i 'X'in sağına koyarak

11, soluna koyarak da 9 sayısını ifade ediyorlardı.

Böylece, 19 sayısını ifade etmek için XIX yazıyorlardı.

Bütün bu yaratıcı sayı sistemleri

objeleri teker teker ve hep birlikte ifade ediyorlardı.

Bilinen en eski sayı sistemlerinden bazıları

ayak ve eldeki parmaklara dayanır.

Bunlar ise 1, 5, 10 ve 20 sayılarını temel aldılar.

Zulu dilinde 6,

sağ elin baş parmağıyla ifade edilir.

Bu, sol eldeki tüm parmakların sayıldığı

ve diğer baş parmağa ihtiyaç duyulduğu anlamına gelir.

Diğer sistemler ise ticaretle oluştu.

Nijerya'daki Yoruba bölgesinde

deniz kabukları para birimi olarak kullanılıyordu.

20 tabanlı, toplama,

çıkartma ve çarpma yapılabilen

şaşırtıcı derecede karmaşık

bir sayı sistemi ortaya çıktı

Örneğin:

45 sayısını 3x20 eksi 10 eksi 5 olarak düşünüyorlardı

Eski Persler gibi pek çok kültür

sayıları tel ve ipliklere düğüm atarak

kaydediyorlardı.

İnkalılar ise 'quipu' adında

daha incelikli bir sistem kullandılar.

Yatay olarak tutulan kalın bir telden

düğümlü iplikleri sarkıtıyorlardı.

Kullanılan düğüm

ve telin uzunluğunu ve rengini kullanarak

1, 10 ve 100 sayılarını ifade ediyorlardı

Bugün ise, endüstrileşmiş kültürlerin neredeyse tamamı

0'dan 9'a kadar olan sayıları kullanıyor.

Bu semboller, milattan önce üçüncü yüzyılda

Hindistan'da icat edilene kadar ortada yoktu.

Bulunduğu basamağa göre 0'ın değerinin değişmesi fikri ise

tam 800 yıl sonra ortaya çıktı.

Bu büyük fikir

matematiğin çehresini tamamen değiştirdi.

Biz insanlar, hep bir birimizle paylaşım içindeydik.

Kesirler ise, eski kültürlerin yemeklerini,

sularını ve topraklarını

adilce paylaşmak istediklerinde

ortaya çıkmaya başladı.

Eski Mısırlılar, adil paylaşım sembolleri olarak

kesirleri kullandılar.

Kesirlerin payı 1'di.

1/2, 1/3 ve 1/5 gibi.

Bu kesirleri toplayıp bölüyorlardı.

Eğer üç somun ekmeği

ailenin 5 ferdi arasında bölüştürmek istediklerinde

birinci ve ikinci somunları

üçer parçaya,

üçüncü somunu da beş parçaya bölüyorlardı.

Geriye kalan üçte bir somunu ise

beş parçaya bölüyorlardı.

Bunu, 1/3, 1/5 ve 1/15 olarak ifade ettiler.

Biz ise bugün bunu

3/5 ile ifade ediyoruz.

Her kişi için 3/5 somun

veya 3 somunun 5 kişiye bölünmesi.

Sümerliler ve Babilliler

60 tabanlı, kesirli bir sayı sistemi geliştirdiler.

4000 sene sonra, bu sistemi hala kullanıyoruz.

Günün her saati 60 dakika,

ve her dakika 60 saniyeden oluşuyor.

Daire de toplam 360 dereceden oluşuyor.

Çinliler ise abaküsü kullandılar.

Bu sistem de ondalıktı, ancak 0 sayısı yoktu.

İlk ondalık kesirler

abaküs sayesinde ortaya çıktı.

Örneğin:

3/5, abaküste 10'da 6 olarak ifade ediliyordu.

Çinlilerin kesirleri ifade ederken paya 'oğul'

paydaya da 'ana' diyorlardı.

Bugün, kesir çubuğu kullanarak ifade ettiğimiz

bayağı kesirler ise

12. yüzyıla kadar

icat edilmedi.

Bu kesirler bile 500 sene öncesine,

Rönesans'a kadar yaygın olarak kullanılmıyordu.

Tarih boyunca dünyadaki her kültür

hesaplama yapmak için yaratıcı yöntemler geliştirdi.

Örneğin, 12X15 gibi bir işlemi yapmak için

eski Rus köylüleri

ikiye katlama ve ikiye bölme yöntemlerini kullandı.

Tek bir sayıyı ikiye böldüklerinde çıkan kesirleri

aşağı yuvarladılar

sonra da tek sayı çarpanları

topladılar.

Eski Mısırlılar ise, yeterli sayıda gruba ulaşana kadar

ikiye katlama yöntemini kullandılar.

Elde ettikleri grupları toplayarak cevabı buldular.

Orta Çağlarda abaküs, hem Asya'da

hem de Avrupa'da hesap makinesi görevi görüyordu.

Ancak, pek az insan abaküs kullanmayı biliyordu.

Bilenler ise çoğunlukla varlıklı tüccarlar ve tefecilerdi.

Her boncuğun bir basamak değerine sahip olduğu

abaküs, hesaplamada çok etkindi.

Bundan sonra, büyük Arap matematikçisi El Harezmi

Kuzey Amerika ve Avrupa'yı

0'dan 9'a kadar giden Hint rakamlarıyla tanıştırdı

ve yeni hesaplama yöntemleri yarattı.

Bu algoritmalar kağıda yazılabiliyordu.

Yüz yıllar boyunca bu algoritmaları öğrenmek

eğitim görmüş olmanın tek göstergesiydi.

Öğrenciler sayılardan oluşan uzun kolonları

kullanarak hesap yapmayı

sayıları etkin ve güvenilir bir şekilde bir yerden

başka bir yere taşımayı ve uzun bölme yapmayı öğrendiler.

Artık yaptıklarını kaydedebiliyor

ve sonuçlarını kontrol edebiliyorlardı.

Bugün ise, karmaşık hesaplamalar için

hesap makinesi kullanıyoruz.

Artık öğrencilerin, sonuçların

doğruluğunu kontrol edebilmeleri

ve de bunu yapabilmek için pek çok

akıldan hesap yapma stratejisine sahip olmaları gerekiyor.

12x15 gibi basit hesapların çoğu

farklı stratejiler kullanarak akıldan yapılabilir.

Matematiğin ilginç ve canlı tarihinde

yolculuğumuzu sürdürdükçe

fikirlerin ve icatların

insanların ihtiyaçlarını karşılamak

ve günlük hayatımızdaki sorunları çözmek için ortaya çıktığını gördük.

Zaman içinde, dünyadaki pek çok kadın ve erkeğin

matematik alanındaki araştırmaları

bize, dünyayı matematiksel olarak

anlamamızı sağlayan

büyüleyici mercekler sundu.

Bilim, gözlemlediklerimizi tanımlayarak

ve deneyler yaparak

ulaştığımız doğruların bütünüdür.

Matematik, kimya ve fizik

yarlamaya açık olmayan sabit dillerdir.

Bu dilleri kullanarak gördüklerimizi anlatır,

gözlemlerimizi de sınayarak kanıtlarız.

DNA'yı,

hücreleri, galaksileri,

meyveleri,

laptopları,

havalandırma cihazlarını düşün…

Arabaları,

yiyecekleri,

evleri,

hayvanları,

bitkileri düşün…

Atomları,

vücuttaki organları,

iklimi,

ya da giydiğin giysileri düşün…

Herşeyin bilim tarafından tanımlandığını

veya yaratıldığını

farkedersin.

Bilim kavramını anlamak için

bilimsel kuramın ne olduğunu bilmen gerekiyor:

Bilimsel kuram,

gözlemlerin arasındaki ilişkileri

anlamaya yarayan kurallardan (bilimsel kanunlar)

ve de gözlemlenebilir olayların soyutlaştırılması

ve ölçülebilir özellikleri üzerinden

ifade edilmesinden

ortaya çıkan kavramların tamamıdır.

Bilimsel kuramlar,

gözlemler hakkındaki deneysel verilere uyacak şekilde oluşturulur

ve bir grup olguyu açıklayan

bir veya birkaç prensip olarak ifade edilir.

Bilimsel kuramlar diğer kuramlardan

tamamen farklıdır,

çünkü en yeni bulguların ortaya koyduğu

en olası açıklamalardır.

Bilim, dünyayı anlamamız için

geliştirilmiş en iyi araçtır.

Bilim, tamamen insanlara özgü bir bilme şeklidir.

Her zaman bildiklerimizin sınırında yaşıyoruz.

Bilim yeni nesilleri kucaklayan

ve işbirliğiyle yürütülen bir uğraştır.

Yolumuzu açanları anıyor

ve dünyayı onların gözünden görüyoruz.

Bilimden biraz da olsa anlıyorsan

dünya sana tamamen farklı görünür.

Ve bu anlayış seni güçlü kılar.

Gerçek dünya, gerçek bir şiir gibidir.

Bilim, gerçekliğin şiiridir.

Bilim yapabilir ve bilimle

hayatımızı daha iyi hale getirebiliriz.

Gerçek dünya, gerçek bir şiir gibidir.

Bilim, gerçekliğin şiiridir.

İnsanlık tarihi, karanlık köşeleri

aydınlatan fikirlerin tarihidir.

Bilim insanları gizemi severler, bilmedikleri şeylere bayılırlar.

Bilmediğim şeyler beni korkutmuyor.

Bence böylesi çok daha ilginç.

Hepimizden daha büyük ve hepimizi içine alan

bir evrensel gerçeklik var.

Evrenin daha derinine indikçe

bulduğumuz herşey daha şaşırtıcı görünüyor.

Hakikat için hakikati aramak

öğrenmekle dolu bir hikayedir.

Gerçek dünya, gerçek bir şiir gibidir.

Bilim, gerçekliğin şiiridir.

Bilim yapabilir ve bilimle

hayatımızı daha iyi hale getirebiliriz.

Gerçek dünya, gerçek bir şiir gibidir.

Bilim, gerçekliğin şiiridir.

İnsanlık tarihi, karanlık köşeleri

aydınlatan fikirlerin tarihidir.

Evrendeki yalnız köşemizde

düşüncemizin gücüyle

evrenin başlangıcından

sonraki kısa bir ana bakaliyoruz.

Bence bilim,

aklının işleyişini değiştirir.

Herşeyi biraz daha derinlemesine düşünmek.

Biim, herkesin görebileceği kanıtlarla

kişisel önyargıların yerine geçer.

Gerçek dünya, gerçek bir şiir gibidir.

Bilim, gerçekliğin şiiridir.

Bilim yapabilir ve bilimle

hayatımızı daha iyi hale getirebiliriz.

[Bilim, etrafımızdaki dünyayı anlamak için

müthiş bir araçtır.]

[Bilim, çevrendeki gerçekleri

görmeni sağlayan

bir büyüteç gibidir.]

[ Hesaplamanın Gelişimi ]

[ Kesirlerin Gelişimi ]

[Sayı Sisteminin Gelişimi]