Mansa Musa, một trong những người giàu nhất trong lịch sử - Jessica Smith

Xem toàn bộ bài học tại: http://ed.ted.com/lessons/mansa-musa-one-of-the-wealthiest-people-who-ever-lived-jessica-smith

Mansa Musa, vị vua châu Phi của đế chế Mali thế kỷ 14, được cho là đã tích lũy gia sản đủ để ông ta trở thành một trong những người giàu nhất trong lịch sử. Jessica Smith kể về cách mà Mansa Musa đã ghi danh đế chế và tên tuổi của mình trên bản đồ thế giới.

Bài học của Jessica Smith , minh hoạ bởi Sandro Katamashvili.

Nếu ai đó hỏi bạn:
"Ai là người giàu nhất trong lịch sử?",

bạn sẽ nghĩ đến ai?

Tỉ phú ngân hàng
hay đại gia tập đoàn,

Bill Gates hay John D. Rockefeller
chẳng hạn?

Thế còn vị vua châu Phi
Musa Keita I thì sao?

Cai trị đế chế Mali vào thế kỉ 14,
Mansa Musa, hay Vua của các vị Vua,

đã tích lũy khối tài sản
đủ để trở thành

một trong những người
giàu có nhất trong lịch sử.

Nhưng sự giàu có chỉ là một phần
trong di sản vĩ đại của ông.

Khi Mansa Musa lên ngôi năm 1312,

phần lớn châu Âu bị nạn đói
và nội chiến hoành hành,

trong khi nhiều quốc gia châu Phi
và Hồi giáo lại vô cùng thịnh vượng.

Và Mansa Musa đóng vai trò quan trọng
trong việc đem về

cho vương quốc của mình
những thành tựu ấy.

Bằng cách khôn khéo sáp nhập
thành phố Timbuktu,

và giành lại quyền hành
tại thành phố Gao,

ông đã kiểm soát được các tuyến đường
thương mại quan trọng

giữa Địa Trung Hải và bờ biển Tây Phi,

tiếp tục thời kì đỉnh cao
của bành trướng lãnh thổ.

Lãnh thổ của đế chế Mali
giàu về tài nguyên thiên nhiên,

như vàng và muối.

Thế giới đã chứng kiến sự giàu có
của Mansa Musa lần đầu, năm 1324,

khi ông bắt đầu cuộc hành hương đến Meca.

Không phải là người du hành tiết kiệm,

ông mang theo một đoàn tùy tùng
kéo dài tận chân trời.

Chi tiết của chuyến hành trình,
đa phần, được truyền miệng

và được ghi chép không đồng nhất
trong các tài liệu,

vậy nên, rất khó kiểm chứng
tính chính xác.

Nhưng hầu hết đều đồng ý về
sự hoành tráng của chuyến đi.

Các sử gia miêu tả đoàn người
gồm 10 ngàn binh sĩ,

dân thường,
và nô lệ,

500 người mang đồ đạc bằng vàng,
mặc lụa đẹp,

cùng vô số lạc đà và ngựa
để thồ vàng.

Dừng chân ở các thành phố như Cairo,

Mansa Musa được cho là đã tiêu
một lượng vàng rất lớn,

phát cho người nghèo,
mua đồ lưu niệm,

thậm chí, còn cho xây
các nhà thờ dọc đường.

Việc chi tiêu của ông
đã làm nền kinh tế nơi đây

trở nên bất ổn,
gây ra lạm phát.

Cuộc hành trình kéo dài hơn một năm,
và khi trở về,

câu chuyện về sự giàu có của ông
lan đến các bến cảng Địa Trung Hải.

Mali và vị vua của mình
đã đi vào huyền thoại,

và được nêu tên
trên bản đồ Catalan Atlas 1375,

một trong những bản đồ quan trọng nhất
châu Âu thời Trung Cổ.

Trên đó vẽ hình vị vua tay cầm cây trượng
tay cầm thỏi vàng lấp lánh.

Mansa Musa thực sự đã ghi danh
đế chế Mali trên bản đồ.

Nhưng giàu có vật chất không phải
là mối bận tâm duy nhất của ông.

Là một người sùng đạo Hồi,
ông đặc biệt yêu thích Timbutku,

nơi từng là trung tâm tôn giáo và
giáo dục trước khi bị sát nhập.

Vừa trở về sau chuyến hành hương,

ông đã cho xây nhà thờ Djinguereber
tại đây

với sự giúp đỡ
của các kiến trúc sư người Andalusia.

Ông còn thành lập các trường đại học lớn,
nâng cao vị thế của thành phố,

thu hút học giả và sinh viên
từ khắp thế giới Hồi giáo đổ về.

Dưới thời Mansa Musa,
đế chế được đô thị hóa,

với trường học và nhà thờ được xây dựng
ở hàng trăm thị trấn đông dân.

Gia sản của vị vua kéo dài hàng thế kỉ,
những lăng tẩm, thư viện,

nhà thờ do ông xây dựng
còn tồn tại đến ngày nay,

như minh chứng
cho thời hoàng kim của lịch sử Mali.