Return to Video

Mansa Musa, şimdiye dek yaşamış en zengin insanlardan biri - Jessica Smith

  • 0:07 - 0:10
    Dünyanın gelmiş geçmiş
    en zengin kişisi sorulsa
  • 0:10 - 0:11
    kimin ismini söylerdiniz?
  • 0:11 - 0:14
    Belki milyarder bir bankacı ya da
  • 0:14 - 0:17
    Bill Gates veya John D. Rockefeller
    gibi bir şirket patronu.
  • 0:17 - 0:21
    Peki ya Afrikalı kral I. Musa Keita?
  • 0:21 - 0:24
    M.S.14. yüzyılda
    Mali İmparatorluğu'nu yöneten
  • 0:24 - 0:27
    Mansa Musa veya Krallar Kralı,
  • 0:27 - 0:29
    yaşamış en varlıklı insanlardan biri
  • 0:29 - 0:33
    olabilecek kadar servet biriktirdi.
  • 0:33 - 0:37
    Ancak zengin mirası engin
    servetinin sadece bir kısmıydı.
  • 0:37 - 0:41
    1312'de Mansa Musa tahta geçtiğinde
  • 0:41 - 0:44
    Avrupa'nın büyük bölümü
    kıtlık ve iç savaşlarla harabeye dönerken,
  • 0:44 - 0:49
    pek çok Afrika krallığı
    ve İslam dünyası zenginleşiyordu.
  • 0:49 - 0:53
    Mansa Musa, bu zenginliğin meyvelerini
  • 0:53 - 0:55
    kendi krallığına kazandırmada
    büyük rol oynadı.
  • 0:55 - 0:58
    Timbuktu şehrini stratejik olarak
    topraklarına katıp
  • 0:58 - 1:01
    Gao şehri üzerinde tekrar güç elde ederek,
  • 1:01 - 1:04
    Akdeniz ve Batı Afrika Kıyısı arasındaki
  • 1:04 - 1:07
    önemli ticaret yollarının
    kontrolünü kazandı.
  • 1:07 - 1:12
    Böylece Mali topraklarının önemli ölçüde
    genişlediği bir dönemi devam ettirdi.
  • 1:12 - 1:16
    Mali İmparatorluğu toprakları,
    altın ve tuz gibi doğal kaynaklar
  • 1:16 - 1:18
    yönünden zengindi.
  • 1:18 - 1:23
    Dünya, Mansa Musa'nın zenginliğinin
    ihtişamına ilk kez 1324'te
  • 1:23 - 1:26
    Mekke'ye çıktığı hac
    yolculuğunda şahit oldu.
  • 1:26 - 1:27
    Az parayla seyahat etmeyen biri olarak,
  • 1:27 - 1:31
    görebileceğimiz en uzak noktaya
    uzanan bir kervan götürdü.
  • 1:31 - 1:35
    Bu yolculuğun kayıtları, daha çok
    sözlü ifadelere ve değişiklik gösteren
  • 1:35 - 1:37
    yazılı kaynaklara dayanıyor.
  • 1:37 - 1:40
    Bu yüzden kesin ayrıntı vermek güç.
  • 1:40 - 1:45
    Ama üzerinde anlaşılan şey, bu yolculuğun
    savurgan bir ölçüde olduğu.
  • 1:45 - 1:49
    Tarihçiler; beraberinde on binlerce asker,
  • 1:49 - 1:50
    sivil ve kölenin yanı sıra,
  • 1:50 - 1:51
    altın değnekli ve kaliteli ipek giysili
  • 1:51 - 1:55
    500 kişiden oluşan kortejden,
  • 1:55 - 2:00
    bolca külçe altın taşıyan
    deve ve atlardan bahseder.
  • 2:00 - 2:02
    Kahire gibi şehirlerde durup
  • 2:02 - 2:06
    Mansa Musa'nın fakirlere altın dağıtarak,
    armağanlar satın alarak,
  • 2:06 - 2:08
    hatta yol üzerinde camiler inşa ettirerek
  • 2:08 - 2:11
    çok fazla altın harcadığı söylenir.
  • 2:11 - 2:15
    Aslında bu harcamaları,
    toplu enflasyona yol açarak
  • 2:15 - 2:18
    bölge ekonomisini karıştırmış olabilir.
  • 2:18 - 2:23
    Rivayete göre, bir yıl süren yolculuktan
    sonra Mansa Musa döndüğünde,
  • 2:23 - 2:28
    akıl almaz serveti ile ilgili hikâyeler
    Akdeniz kıyılarına yayılmış bile.
  • 2:28 - 2:31
    Mali ve kralı, 1375
    Katalan Atlası'na dâhil edilerek
  • 2:31 - 2:36
    neredeyse efsanevi
    bir makama yükseltildi.
  • 2:36 - 2:40
    Orta Çağ Avrupası'nın en önemli
    dünya haritalarından birinde,
  • 2:40 - 2:45
    Kral elinde asa ve parıltılı
    altın külçesi ile resmedildi.
  • 2:45 - 2:50
    Mansa Musa tam anlamıyla imparatorluğunu
    ve kendisini haritaya yazdırdı.
  • 2:50 - 2:53
    Ancak kral, sadece maddi
    zenginlik ile ilgilenmiyordu.
  • 2:53 - 2:57
    Dini bütün bir Müslüman olan Kral,
    topraklarına katılmadan önce
  • 2:57 - 3:02
    bir din ve öğreti merkezi hâline gelmiş
    Timbuktu'ya özel önem verdi.
  • 3:02 - 3:04
    Hac ziyaretinden döndükten sonra,
  • 3:04 - 3:07
    Büyük Djinguereber Camii'ni
  • 3:07 - 3:10
    bir Endülüslü mimara yaptırmıştır.
  • 3:10 - 3:14
    Aynı zamanda, şehrin itibarini yükselten,
    tüm İslam aleminden
  • 3:14 - 3:19
    bilginleri ve öğrencileri çeken
    büyük bir üniversite inşa ettirmiştir.
  • 3:19 - 3:22
    Mansa Musa hükümdarlığında,
    yüzlerce yoğun nüfuslu şehrinde
  • 3:22 - 3:27
    okulları ve camileri ile
    imparatorluk şehirleşmiştir.
  • 3:27 - 3:29
    Kralın zengin mirası nesiller
    boyunca süregelmiş
  • 3:29 - 3:33
    ve bugüne dek Mali tarihinin
    altın çağının simgesi olarak
  • 3:33 - 3:38
    türbeler, kütüphaneler
    ve camiler ayakta kalmıştır.
Title:
Mansa Musa, şimdiye dek yaşamış en zengin insanlardan biri - Jessica Smith
Speaker:
Jessica Smith
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/mansa-musa-one-of-the-wealthiest-people-who-ever-lived-jessica-smith
Mali İmparatorluğu'nun 14. yüzyılda yaşamış Afrikalı kralı Mansa Musa'nın onu şimdiye dek yaşayan en varlıklı insanlardan biri yapan bir servet biriktirdiği söyleniyor. Jessica Smith, Mansa Musa'nın gerçekten imparatorluğunu –ve kendisini– nasıl haritaya koydurduğunun hikâyesini anlatıyor.
Ders: Jessica Smith, animasyon: Sandro Katamashvili.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:55

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.