Harf karakteri Apollo'nun fırlatılmasına nasıl yardım etti

İnsanoğlu 1969'da aya ilk ayak bastığında harf karakteri Futura, onların hemen yanı başlarındaydı. Tipografinin bu büyüleyici tarihinde, tasarımcı Douglas Thomas, Futura'nın Apollo 11 uzay aracını fırlatılmasındaki rolünü ve nasıl dünyanın en çok kullanılan yazı tiplerinden biri haline geldiğini paylaşıyor.

1969 yılının Temmuz ayında,

3 Amerikalı uzaya gönderildi.

Onlar Ay'ın yüzeyine indiler

ve herkesçe bilinen bir şekilde
insanlık için çok büyük bir adım attılar.

Buzz Aldrin, Neil Armstrong
Ay'ın yüzeyinde yürüdüler

ve bu bayrağı diktiler.

Biz bu anı haklı olarak Amerika’da
zafer havasında kutlarız.

Bunun inanılmaz bir başarı
olduğunu düşünürüz.

Gerçi onlar geride sadece
bu bayrağı bırakmadılar.

Ayrıca bu levhayı da bıraktılar.

Bu levha öyle güzel bir obje ki

size bundan biraz bahsetmek istiyorum.

İlk olarak, orada Dünya'nın
tamamını temsil eden

iki küre olduğunu fark edebilirsiniz

ve karşımıza şu güzel ifade çıkar:

"İnsanlık adına barış içinde geldik."

İlk bakışta bu yalnızca
hoş bir şiir dili gibi görünür

ama aynı zamanda bu an için mükemmel olan
bir "harf karakteriyle" yazılmıştır.

Bu karakter endüstriyel
ve tasarlanmış görünür.

Ayrıca aydaki bir şey için seçebileceğiniz

en iyi yazı tipi ismidir: "Futura."

Sizinle, yazı tipleri

ve bu yazı tipinin neden an için mükemmel
olduğu hakkında konuşmak istiyorum.

Aslında bu sadece törensel
olmaktan daha fazlasıdır.

Hepiniz bugün buraya geldiğinizde

yazı tipleri hakkında
düşünmek zorunda kaldınız.

Belki fark etmemiş olabilirsiniz

ama hepiniz tipografi konusunda
"bilinçsiz" uzmanlarsınız.

Tipografi, yazı tiplerinin dünyamıza nasıl
yerleştiğini inceleyen bir bilim dalıdır,

onlar kullandığımız
kelimelerin görsel dilidir.

İşte bu konuda komik olan şey de
budur aslında.

Muhtemelen benim gibi bir
"yazı tipi delisi" değilsinizdir,

belki bazılarınız öyle
ama değilseniz sorun değil

çünkü ben her gün, en uygun yazı tipini

en uygun proje için seçmeye
çalışarak saatlerimi geçirebilirim

ya da doğru özelliğe sahip olanı
bulmaya çalışırken

yılda binlerce dolar harcayabilirim.

Ama aslında hepiniz her gün yazı tiplerini
değerlendirerek saatler geçiriyorsunuz.

Bana inanmıyorsanız
buraya nasıl geldiğinizi düşünün.

Her biriniz işaretlere dayanarak
karar vermek zorundaydınız

ve hatta telefonunuzdaki

güvenilecek ve göz ardı edilecek
sinyallere bile karar verdiniz.

Yazı tiplerini değerlendiriyordunuz.

Veya belki sadece yeni bir
ürün satın alırken bile

bir şeyin pahalı veya ucuz olduğunu

ya da bulunması zor veya kolay
olduğunu düşünmeniz gerekir.

Komik olan şey şu ki

bu size sıra dışı görünmeyebilir

ama birşeylerin yerinde olmadığını
gördüğünüz anda

onu anında fark edersiniz.

(Kahkahalar)

Tipografi hakkında sevdiğim şey,

yazı tiplerini

ve Futura'yı sevmemin benim için sebebi;

çalıştığım şeyin her yerde olması.

Yürüdüğüm her sokak, aldığım her kitap,
okuduğum her şey sevdiğim şeyle dolu.

Tarih ve tipografi ile
ne olduğunu bir kez anladığınızda

aslında sizden önceki her şeyin
tarihine sahip olursunuz.

Ve bu Futura yazı tipidir.

Daha önce de tartıştığımız gibi,
bu minyatürün modernizmidir.

Bu, modernizmin bu ülkeye sızmasının

ve yirminci yüzyılın belki de
en popüler veya karışık yazı tipi

haline gelmesinin yoludur.

"Az ama öz," bunlar
modernizmin vecizesidir.

Görsel sanatlarda da aynı şey oldu.

Şimdi ana hatlara, temel şekillere,

geometriye odaklanalım.

Aslında Futura özünde bunu barındırır.

Futura'da özgün şekillerin
olduğunu fark edebilirsiniz.

Bunlar daire, kare ve üçgen gibi şekiller.

Şekillerin bazıları

O, D ve C gibi dairelere dayanmaktadır

veya diğerleri üçgenin
sivri tepesine sahiptir.

Diğerleri sadece
bir cetvel veya pergel ile

yapılmış gibi görünür.

Geometrik, matematiksel,
kusursuz hissedilirler.

Aslında, tüm bu sistem

harf karakterlerinin
tasarlanmasıyla başarılır.

Diğer harf karakterleri gibi değil de,
yeni bir şey olması için tasarlandı.

İşte burada hafif,
orta ve kalın ağırlıkta.

Tüm türleri, takdire değer
farklı öğelere sahiptir.

Bu, insan ürünü değil de, bir makine
tarafından yapılmış gibi görünen şey,

geçmişten bilinçli bir kopuştu.

İnsan yapımı olmadığını söylediğimde
bunu kastediyorum.

Bu, biz kaligrafik bir fırça veya bir
kalemle birşeyler yaratabileceğimiz zaman,

olabilecekler hakkında
düşündüğümüz şeydir.

Kalınlar ve inceler oluşur.

Hatta 'Garamond' gibi
daha geleneksel yazı tipleri bile,

bu eski sistemin izlerini barındırır,

ki bu eski sistemde siz A'nın
yukarıda biraz daha inceldiğini

ve aşağıda kalınlaştığını görürsünüz

çünkü o biri tarafından elle yazılmış
gibi gösterilmeye çalışılır.

Ancak tersine, Futura

hiçbir şekilde el değmemiş gibi,

bir makine tarafından, bir makine çağı

ve endüstriyel çağ için üretilmiş
gibi görünecek şekilde tasarlanmıştır.

Aslında burada, 1927'de bunu yapan

tasarımcı Paul Renner'ın
kullandığı bir el kurnazlığı vardır.

Dairesel şeklin

dikey gövdeyle birleşme şekline bakarsanız

hafifçe daraldığını fark edeceksiniz.

Bu, yazı tipinin matematiksel
olarak olmasa da

geometrik olarak mükemmel
görünmesi için kullanılan

yüzlerce tasarım şeklinden biridir.

Bu, tasarımcıların yazı tiplerinin
gündelik hayatta çalışması için

her zaman yaptıkları bir şeydir.

Bunu Avrupa ve Amerika'da aynı anda
yapan başka tasarımcılar vardı.

Avrupa'da geliştirilmiş,
yeni çağ ve günümüz için

yeni bir şeyler yaratmaya çalışan
bazı diğer mükemmel örnekler vardır.

Bunların diğerleri Almanya'dadır,

bazı yönleriyle Futura'ya çok benzerler,

belki daha yüksek veya alçak belli,
veya farklı oranlardadırlar.

Öyleyse neden "Futura"
dünyayı ele geçirdi?

Bu durumda, oradaki başlıkları
okuyabiliyorsanız

bu adlardan bazılarına
kolayca diliniz dönmez:

"Erbar, Kabel Light,
Berthold-Grotesk, Elegant-Grotesk."

Bunlar her gün
kullanılan isimler değiller,

bunu Futura ile karşılaştırdığınızda

bunun pazarlama ekibi tarafından yapılmış
iyi bir seçim olduğunu anlıyorsunuz.

Bu isimde harika olan şey ise --

Bu ismin özelliği,

aslında "umut ve gelecek hakkında
fikir uyandıran" bir isim olmasıdır

ve bu aslında Almanca'daki
"gelecek" kelimesi

ve Almanca bir isim değil,

aslında daha geniş, daha büyük,

evrensel bir kitleye
hitap edecek bir şey seçtiler.

Bunu Amerika'da yapılanlarla
karşılaştırdığınızda --

bunlar 1920'lerde ABD'deki

aynı döneme ait harf karakterleri olan

"bold, brash, braggadocios"tur.

Bunun 1920'lerde

borsanın kötüye gittiği zamanki
haline nasıl benzediğini hatırlayın.

Böylece Futura'nın devrimci bir şey
yaptığını anlarsınız.

Geri adım atıp harf karakterlerinin
kullanım örneklerinden

bahsetmek istiyorum.

Bugün muhtemelen hepimizin
bildiği bir dergi var, "Vanity Fair."

1929'un yazında böyle görünüyordu

ve birçok açıdan
bu tasarımda yanlış bir şey yok.

Bu 1920'lerde kesinlikle tipik bir durum.

Önemli bir kişinin fotoğrafı var,

bu durumda New York valisi
Franklin Roosevelt.

Her şey ortalanmış ve simetrik görünüyor.

Hâlâ biraz süs var,

hâlâ ressam kadının fırçasının
bazı izleri var

ve tamamen modernist değil.

Ama her şey sağlam görünüyor.

Metne girmenize yardımcı olacak
büyük ilk harfler bile var.

Ancak bunların hepsi
çok hızlı değişti ve Ekim 1929'da

Berlinli bir tasarımcı geldi
ve "Vanity Fair"i yeniden tasarladı.

İşte Futura ile de böyle görünüyor.

Şimdi vali yerine

soyut, güzel bir ortamın
fotoğrafına sahibiz,

bir okyanusun bir resmi var.

Büyük ilk harfler dışında hiçbir şey yok

ve ortalanmış bir düzen yerine
şimdi asimetri konmuş.

Dergiye girdikçe daha da radikalleşiyor.

Bu durum, daha da çarpıcı bir asimetri.

Burada, Pablo Picasso'nun çizimleri,
sayfa boyunca hareket ediyor

ve iki sayfanın oluğunu aşıyor

ve daha radikal bir şey daha var.

Futura'ya yakından bakarsanız
fark edebileceğiniz bir şey var:

İlk başta anlamayabilirsiniz

ancak sayfadaki başlıklarda
veya alt başlıklarda büyük harfler yok.

Bunun çok radikal olduğunu
düşünmeyebilirsiniz,

herhangi bir dergiyi, kitabı alın
veya bir web sitesine gidin,

size garanti ederim,
bunu çok kolay bulamayacaksınız.

Bu hâlâ radikal bir fikir.

Peki bu neden radikal?

Büyük harflerin neyi
ifade ettiğini düşündüğümüzde

ister ismimiz isterse başlığımız olsun

onlar önemli bir şeyi belirtirler.

Hatta belki sadece şirketlerimizin adı

veya ticari markalarımız olabilir.

Aslında bazı açılardan,
Amerika bir "büyük harf kullanma ülkesi."

Büyük harfleri her şeye koymayı seviyoruz.

(Kahkahalar)

Ancak içinden bütün büyük harfleri
çıkarttığınız bir dergiyi tanıtmanın

ne kadar radikal olacağını düşünün.

Bu belki de, bugün
zamirler üzerine olduğu gibi

toplumumuzda üzerine tartıştığımız
şeylerle aynı siyasi güce sahiptir.

1920'lerde,

ki bu Sovyet Rusya'nın komünist
devriminden kısa bir süre sonraydı,

onlar için, bu aslında Amerika'ya
sosyalist bir sızıntıyı temsil ediyordu.

Tamamen küçük harflerin kullanılması,
bunun "eşitlikçi" olduğu

ve her şeyin eşit şartlı bir rekabet
alanına indirilmesi anlamına geliyordu.

Bu hâlâ radikal bir fikir.

Bir şeyin daha güçlü
veya prestijli olması için

ne sıklıkla büyük harf
kullandığınızı düşünün.

Yani onlar, bunu yaparak Futura'nın
kullandığı bu fikirden faydalandılar.

Diğer tasarımcılar Futura ile
başka şeyler yapıyorlardı.

Diğerleri, ilginç yeni çizim stilleri

veya ilginç yeni kolaj türleri olsun,

başka modernizm fikirleri de getirdiler.

Hatta Avrupa'dan gelsin ya da gelmesin

yeni kitap kapaklarını bile getirdiler.

Ama işin komik tarafı şu:

1920'lerde, yeni bir harf karakteri
kullanmak istediğinizde

öylece bilgisayarınıza indiremezdiniz.

Aslında "kurşun parçalarına"
ihtiyacınız vardı.

Dolayısıyla, bunu benimsemek

ve kendi sisteminin bir parçası
yapmak isteyen Amerikalılar,

yani günlük tipografide,

reklamlarda veya başka
bir şekilde kullanabilecekleri

bir şey haline getirmek isteyenlerin
metal harflere sahip olması gerekiyordu.

Peki iyi Amerikan "büyük harfçi"leri
olarak biz ne yaptık?

Her türlü kopyayı ürettik.

Futura adıyla hiçbir ilgisi olmayan,

"Spartan" veya "Tempo" olsun

ama onunla aynı görünenleri ürettik.

Öyle ki İkinci Dünya Savaşı başladığında

Amerikan şirketleri Nazi mallarını
boykot etmeye çalışıyorlardı

ama buna rağmen "Devam edin
ve kopyalarımızı kullanın" dediler.

20. yüzyıl Spartan, Vogue, Tempo kullanın.

Bunlar Futura ile aynı," dediler.

Hatta, çoğu insanlar
yeni isimleri öğrenmediler bile,

hepsine "Futura" adını verdiler.

Böylece Amerika
bu harf karakterlerini aldı,

sahiplendi ve kendi malı haline getirdi.

Böylece, İkinci Dünya Savaşı bittiğinde

Amerikalılar bunu kataloglarda,

atlaslarda, ansiklopedilerde,
çizelgelerde,

grafiklerde, takvimlerde,

hatta siyasi materyal dahi olsun,
her şeyde kullanıyorlardı.

Hatta bir üst lige çıkan futbol takımı
için logo olarak bile kullandılar.

Öyle ki 20. yüzyılın en önemli
reklamlarında bile bu kullanıldı.

Bu şekilde,

ABD Hükümeti, II. Dünya Savaşı'ndan sonra
haritalar ve projelerde kullanmak için

harf karaketleri belirledi

ve Futura'yı seçtiler.

Bu şaşırtıcı bir seçim değildi,
radikal bir seçim de değildi.

Bunun komünizmle hiçbir ilgisi yoktu.

Ancak bu durumda, bazı
çok önemli haritalarda kullanıldı,

ki bunlardan biri 1962'de
hava kuvvetleri haritasıydı

veya 1966'daki Vietnam
haritasında kullanılmıştı.

Bu durum astronotlar için

Merkür programına ilk
başladıklarında da bir sürpriz değildi.

Mesela John Glenn
dünyanın yörüngesine yerleşirken,

onun kullandığı tablolar
ve haritalar Futura'yla yazılmıştı.

Böylece, Merkür Apollo'ya dönüştüğünde

daha fazla şey için daha da fazla
kullanılmaya başlandı.

Bu durumda bir güvenlik planı için

hatta gösterge panellerinde,

veya yardımcı seyir ekipmanında bile
kullanılmaya başlandı.

Sistemin nasıl çalıştığını gösteren
diyagramlarda dahi kullandılar

ancak inanılmaz olan şey şu ki

o sadece insanlara dağıttıkları
kağıtlar için kullanılmadı.

Astronotlara arayüzlerde,

aracın nasıl kullanıldığını
öğrenmelerine yardımcı olan

tüm sistemde kullanılmaya başlandı.

NASA herşeyi yapan tek büyük şirket değil.

yüzlerce yüklenici var.

Boeing, IBM, McDonnell Douglas --

hepsi farklı makineler yapıyorlar.

Astronotların uzay araçlarında
kullandıkları her bileşen için

farklı harf karakterleri ve sistemler
kullandıklarını hayal edin.

Yönlendirmek imkânsız olurdu

ve her seferinde yeni bir
sistem açtıklarında

bilişsel bir aşırı yüklenme
meydana gelirdi.

Bu durumda, ara yüzeylerde
Futura'nın kullanılması

onların kavramsal kargaşayı
yönlendirmelerini kolaylaştırmaya

ve bunu daha da
belirginleştirmeye yardımcı oldu.

Bu sadece düğmelerde değil,

levhalarda ve gıda tayınlarında

ve araç kitlerinde kullanıldı.

Onlara ne yapacaklarını söyleyen
topuz ve kollarda kullanıldı.

Öyle ki karmaşık olan şeylerin

onlar için daha basit olması
gereken yerlerde bile,

yönergeler tamamen Futura olarak basıldı.

Böylece astronotlar anında
ne yapacaklarını biliyorlardı.

Onlar kafalarındaki her şeyi
hatırlamak zorunda değillerdi,

onu dünyanın herhangi bir yerinde
görebilir ve bahsedebilirlerdi.

Bu durumda, Futura zaten çok zor
ve karmaşık olan bu sistemin

daha az karmaşık hale gelmesine

yardımcı oldu.

Öyle ki, bir astronotun
gemiye girerken veya çıkarken

gördüğü ilk ve son şey

Futura ile oluyordu.

Futura'nın bu şekilde nasıl çalıştığını
gösteren en favori örneklerimden biri

işte bu kamera.

Bu İsveç şirketi yapımı bir Hasselblad.

Bu bazılarınızın kullanmış olabileceği,
mükemmel bir kamera,

fotoğrafçılar tarafından
"harika bir kamera" olarak ödüllendirildi.

Eğer kameralar hakkında bir şeyler
biliyorsanız fark etmiş olmalısınız ki

bunun üstünde bazı
modifikasyonlar yapılmış.

Burada, film kaplarının
ve kameranın diğer parçalarının

üzerine yapıştırılmış etiketler var.

Bu, NASA'nın

astronotlardan harika bir iş
çıkarmasını sağlayan şeydi.

Onlar fotoğrafçı
ve sanat uzmanları değiller.

Ancak onlar emin olmalıydılar ki

astronotlar Futura ile yazılmış
etiketler yerleştirilen

bu kamerayı nasıl
kullanacaklarını bileceklerdi.

Bu durumda, Futura kazanmıştı
ve onların kullandıkları şeylerde

meşruiyeti olduğuna emin olmuştu.

Bu durumda, filmi ışığa
tutmadan çıkartmamalı.

Burada bu etiket olmadan

sahip olduğumuz muhteşem
fotoğraflardan hiçbirine sahip olamazdık.

Bunun gibi dekoratif bir şey gördüğümüzde

bir tören amblemi ya da ayda bu plak gibi
bir şey gördüğümüzde

Futura'nın sadece
törensel bir şey olmaktan,

yalnızca tasarımı için seçilen bir şey
olmaktan daha fazlası olduğunu fark ederiz

Hatta, bu seçimden dolayı
Futura, bir otoriteye,

meşruiyete ve güce sahiptir.

Bitirmeden önce söylemek istediğim
bi diğer şey ise şudur:

Futura bir hikâye anlatır.

Benim harf karakteri hakkında sevdiğim şey
onların hepsinin hikâye anlatmasıdır.

Bu durumda, bu harf karakteri
çok güçlü bir hikaye anlatır;

bu asimilasyon hakkındadır,

bir şeyin Amerika'ya sokulup onun
kültürünün parçası yapılması hakkındadır.

Amerika'nın yaptığı en iyi
ve en kötü şeylerden biri şudur ki

bir şeyleri kültürümüze alır
ve tekrar ortaya çıkarır

ve kendimize mal ederiz.

İşte bu durumda,
Futura tüm sistemi çürüten teknolojinin

tam olarak ne yaptığını yansıtmaktadır.

Futura, alınıp Amerika'ya mal edilen
bir Alman harf karakteridir.

Teknolojiler de öyle,

roketler, bilim adamları
hepsi de Almanya'dan geldi.

Bazı yönlerden, Amerikan tabelası
üzerindeki bu Alman harf karakteri,

teknolojide olanları
mükemmel bir şekilde yansıtıyor.

Bu durumda,

bu hikâye hakkında düşündüğünüz zaman,

aydaki levhanın meşuriyeti ve otoriteyi
gösterdiğini fark edersiniz

ve bu, astronotlara
aya ulaşma gücü veren şeydi.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)