کۆتا ئەندامە زیندووەکانی جۆرێکی لەناوچوو- جان ستێجسکاڵ
-
0:07 - 0:13لە دەشتە پانوبەرینەکانی کینیا، دوو کەر
کەدەنی مێینەی سپی باکووری، ناین و فاتوو، -
0:13 - 0:16بەبێ بەوەستان گیای سەر زەوییەکە دەجوون.
-
0:16 - 0:18لەم کاتەی ئەو ڤیدیۆییە بڵاودەبێتەوە،
-
0:18 - 0:23ئەم دووانە بە کۆتا کەرکەدەنی سپی باکوری
ناسێنراون کە لەسەر زەوەی ماوەتنەوە. -
0:23 - 0:26جۆرەکەیان چالاکانە لە ناودەچن -
-
0:26 - 0:30بەبێ نێرینەیەک،
ناین و فاتوو ناتوانن زاوزێبکەن. -
0:30 - 0:34و هێشتا، هێوایەک هەیە تا
کەرکەدەنی سپی باکوری ببوژێنینەوە. -
0:34 - 0:36ئەم چۆن دەتوانرێت؟
-
0:36 - 0:39چیرۆکەکە نزیک ٥٠ ساڵ
بەر لە ئێستا دەست پێدەکات، -
0:39 - 0:42کاتێک ڕاوجییەکان دەستیانکرد بە ڕاوکردنی
نایاسایی هەزارەها کەرکەدەن -
0:42 - 0:45لە هەموو ئەفریقادا بۆ قۆجەکانیان.
-
0:45 - 0:48ئەمە، کۆبوونەوەی شەڕی ناوخۆی
لە هەرێمەکەیان، -
0:48 - 0:52جۆری کەرکەدەنی سپی باکوری
بەتەواوەتی لەناوبرد. -
0:52 - 0:57نیگەرانی ژینگەدۆستان وایکرد هەوڵبدەن
لە باخچەی ئاژەڵان وەچەیان پێبخەنەوە -
0:57 - 1:01لە ساڵانی ١٩٧٠، کۆکردنەوە و
پاشەکەوتکردنی تۆ لە نێرەکان. -
1:01 - 1:05تەنها چوار کەرکەدەن لەڕێگەی پرۆگرامی
وەچەخستنەوەی بەرزخوازی لە دایکبوون. -
1:05 - 1:10ناین، و کچەکەی فاتوو
کۆتا دوو دانەن. -
1:10 - 1:15لە ساڵی ٢٠١٤، سروشتپارێزان زانیان
کەوا هیچیان ناتوانن بێچوو بخەنەوە. -
1:15 - 1:20هەرچەندە ناین فاتووی بووە،
ئێستا ئەو لاقەکانی زۆر بێ هێزبوون، -
1:20 - 1:23کەوا زیان بە تەندروستی دەگەیەنێت
ئەگەردووبارە دووگیان بێتەوە. -
1:23 - 1:27فاتوو، لەکاتێکدا
ناوپۆشی منداڵدانی خراپی هەیە. -
1:27 - 1:34پاشان، کۆتا جۆری کەرکەدەنی نێرینەی
سپی باکوری، سودان، لە ساڵی ٢٠١٨ مرد. -
1:34 - 1:38بەڵام یەک تروسکە هیوا هەبوو:
ئەویش زاوزێکردن لەڕێگەی دەستکردەوە. -
1:38 - 1:43بەبێ هیچ نێرێک و مێیەک
دەتوانرێت پڕۆسەی دووگیانکردن ئەنجام بدرێت، -
1:43 - 1:47ئەمە تەنانەت بە قسەش پڕۆسەیەکی
ئالۆز و مەترسیداریشە. -
1:47 - 1:51هەرچەندە زاناکان تۆی نێرینەیان هەڵگرتووە
پێویستە هێلکەی مێنە کۆبکەنەوە- -
1:51 - 1:57تاقیکردنەوەیەکی ئاڵۆزە پێویستە
بۆ ماوەی دوو کاتژمێر مێکە بورووژێنرێت. -
1:57 - 2:00دواتر، کۆرپەلەی توانادار
لە تاقیگە دروست دەکرێت- -
2:00 - 2:05شتێک کەوا هەرگیز پێشتر نەکراوە
و کەسیش نازانێت چۆن ئەنجامی بدات. -
2:05 - 2:07هەرچەندە ئەمە تەنها سەرەتاییەکە-
-
2:07 - 2:10دایکی دووگیانکراو لە ڕیگەی چاندنی
دەستکردوە جۆری دیکەی کەرکەدەن -
2:10 - 2:13دەتوانێت کۆرپەلە تا ماوەی
ماوەی دووگیانی هەڵبگرێت. -
2:13 - 2:17مێینەکەن جۆرێکی نزیکن
لە کەرکەدەنی سپی باشوری، -
2:17 - 2:21هەردوو جۆرەکە دەبن بە کلیلێک بۆ
گەشەپێدانی کۆرپەلەی کەرکەدەن لە تاقیگە -
2:21 - 2:25و ڕابەرایەتیکردنی پاڵێوراوەکان بۆ دایکی
دووگیانکراو لە ڕێگەی چاندنی دەستکرد. -
2:25 - 2:30کەرکەدەنی سپی باکوری و باشوری
میلیۆنان ساڵە لە یەکتر جیابۆنەتەوە -
2:30 - 2:34هەرچەندە هێشتا دوو جۆری
نزیکن لەیەکەوە. -
2:34 - 2:38لە هەرێمی جیاواز نشتەجێبوون، و
کەمێک سیفەتی جەستەیی جیاوازییان هەیە. -
2:38 - 2:42لە ڕووداوێکی خۆشبەختانە
چەندان لە کەرکەدەنە مێینە سپیە باشورییەکان -
2:42 - 2:45پێویستیان بە چارەسەرکردن دەبێت
بۆ گرفتی زاوزێکردنی خۆیان، -
2:45 - 2:49و توێژەرەکان دەتوانن هێلکەکانیان کۆبکەنەوە
وەک بەشێک لە چارەسەرەکەیان. -
2:49 - 2:53لە باخچەی ئاژەڵانی دڤور
کرالۆڤ لە تشرینی یەکەمی ٢٠١٥، -
2:53 - 2:59شارەزایانیIZW بەرلین دەستیانکرد بە
کۆکردنەوەی هێلکە لە کەرکەدەنی سپی باشوری -
2:59 - 3:05و بۆ ئەڤانتیەیان، تاقیگەی زاوزێکردنی
ئاژەڵان لە ئیتاڵیا نارد. -
3:05 - 3:12زاناکان گەشەیان بە تەکنیکێک دا و نایابیان
کردوە تا کۆرپەلەی توانادار دروست بکەن. -
3:12 - 3:14جارێک تەکنیکەکەیان ئەنجام دا،
-
3:14 - 3:20توێژەرەوەکان هێلکەیان لە ناین و فاتوو
وەرگرت لە ٢٢ ئابی ٢٠١٩ -
3:20 - 3:22و بۆ ئیتالیایان نارد.
-
3:22 - 3:25سێ ڕۆژ دواتر،
هێلکەکەیان لەگەڵ تۆی -
3:25 - 3:28کەرکەدەنێکی نێرینەی سپی باکوری پیتاند.
-
3:28 - 3:32داوای هەفتەکەی تر، دوو هێلکە
توانیان بگەنە قۆناغی گەشەکردن -
3:32 - 3:36کاتێک کۆرپەلە دەتوانرێت ببەستێندرێت
و بۆ داهاتوو هەڵبگیرێت. -
3:36 - 3:41کۆکردنەوەیەکی ترلە کانوونی یەکەمی ٢٠١٩
کۆرپەلەیەکی تری بەرهەمهێنا. -
3:41 - 3:48لە سەرەتاکانی ٢٠٢٠، پلاندانرا سێ جار لە
ساڵێکدا هێلکە لە ناین و فاتوو وەربگیرێت -
3:48 - 3:50ئەگەر باری تەندروستییان جێگیربێت.
-
3:50 - 3:52لەهەمان کاتدا، توێژەرەوەکان
دەگەران بەدوای -
3:52 - 3:55بەڵینی کەرکەدەنی سپی باشوری دایکی
دووگیانکراو لەڕێگەی چاندنی دەستکردەوە- -
3:55 - 3:59نایابانە توانی ماوەی دووگیانی
پێشتری تێپەڕێنێت. -
3:59 - 4:02پلانی چاندنی دەستکرد
هەرچاندە نازانرێت ئەنجامەکەی چی دەبێت- -
4:02 - 4:05کەرکەدەنە سپییەکانی باکوری و باشوری
بەیەکەوە وەچەیان خستۆتەوە -
4:05 - 4:10لە کۆتاییەکانی چاخی بەستەڵەک و
لەم دوایانە لە ساڵی ١٩٧٧، -
4:10 - 4:14بۆیە توێژەرەوان گەشیبینن
کەرکەدەنێکی سپی باشوری -
4:14 - 4:17دەتوانێت لە تەواوی ماوەی دووگیانی
کەرکەدەنی سپی باکوری هەڵبگرێت. -
4:17 - 4:21هەروەها، ماوەی دووگیانی هەردووو جۆرەکە
هەمان درێژیان هەیە. -
4:21 - 4:25هێشتا، گواستنەوەی کۆرپەلە
بۆ کەرکەدەنەکە فێڵە -
4:25 - 4:27چونکە لەبەر شێوەی کونی زێ مێینە.
-
4:27 - 4:30ئامنجی کۆتایی،
کەوا چەند دەیەکی دەوێیت، -
4:30 - 4:34زیاتکردنی وەچەی
کەرکەدەنی سپی باکورییە -
4:34 - 4:37لە سەر شێوە ڕەسەنەکەیان.
-
4:37 - 4:40توێژینەوەکان پێشنیاری ئەوە دەکەن
کەوا نموونەمان هەیە لە هەموو تاکێک -
4:40 - 4:45بۆ دروستکردنەوەی گرووپەکە لەگەڵ جیناتی
هەمەچەشنی جۆرەکان سەدەیەک پێشا ئێستا. -
4:45 - 4:48هەرچەندە دیاریکراوەی
ئەم ڕەنجە نایابە، -
4:48 - 4:52ەکو جۆری زیاتر ڕووبەڕووی مەترسی
توقێنەر دەبنەوە یاخود چالاکانە لەناودەچن، -
4:52 - 4:56هەروەها مەیدانێکی زۆرانبازییە بۆ
پرسیارە گەورەکان: -
4:56 - 5:00ئایا ئێمە بەرپرسیارین تا هەوڵبدەین
جۆرەکان لە لێواری لەناوچوون بگەڕێنینەوە، -
5:00 - 5:04بەتایبەتی کردارەکانی مرۆڤ
ئەمانی بەم ڕۆژە گەیاندووە؟ -
5:04 - 5:07ئایا ڕەنجە سنوردارکراوەکان
پێویستە بەکاربهێنرین -
5:07 - 5:10لە پاراستنی ئەم ئاژەڵانەی هەڕەشەی
لەناوچوونیان لەسەرە؟
- Title:
- کۆتا ئەندامە زیندووەکانی جۆرێکی لەناوچوو- جان ستێجسکاڵ
- Speaker:
- جان ستێجسکاڵ
- Description:
-
تەواوی وانەکە لەم بەستەرە چاو لێبکە: https://ed.ted.com/lessons/the-last-living-members-of-an-extinct-species-jan-stejskal
لە دەشتە پانوو بەرینەکانی کینیا، دوو کەرکەدەنی مێینە سپی باکووری بە ناوی ناین و فاتوو ، بەبێ وەستان گیان سەر زەویەکە دەجوون. ئەم دوو کەرکەدەنی سپی باکورییە بە کۆتا ناسێنراون لەسەرزەوی. خۆرەکەیان چالاکانە لەناو دەچێت بەبێ هیچ نێرەیەک، ناتوانن زاوزێبکەن. و هێشتا هیوا هەیە تا کەرکەدەنی سپی باکوری ببوژێنرێتەوە. ئەمە چۆن دەکرێت؟ جان ستێجسکاڵ زانست چالاک دەکات لە بوژاندنەوەی جۆرێکی مردوو.
وانەکە لەلایەن جان ستێجسکاڵ، دەرهێنان لە لایەن دێنیس چاپۆن.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:11
Daban Q Jaff approved Kurdish subtitles for The last living members of an extinct species | ||
Daban Q Jaff accepted Kurdish subtitles for The last living members of an extinct species | ||
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for The last living members of an extinct species | ||
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for The last living members of an extinct species | ||
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for The last living members of an extinct species | ||
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for The last living members of an extinct species | ||
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for The last living members of an extinct species | ||
Daban Q Jaff edited Kurdish subtitles for The last living members of an extinct species |