کۆتا ئەندامە زیندووەکانی جۆرێکی لەناوچوو- جان ستێجسکاڵ
-
0:07 - 0:13لە دەشتە پانوبەرینەکانی کینیا، دوو کەر
کەدەنی مێینەی سپی باکووری، ناین و فاتوو، -
0:13 - 0:16بەدڵخۆشییەوە گیا دەخۆن.
-
0:16 - 0:18لەو کاتەی ئەو ڤیدیۆییە بڵاو دەبێتەوە،
-
0:18 - 0:23ئەم دووانە بە کۆتا کەرکەدەنی سپی باکوری
ناسراون لەسەر زەوەی. -
0:23 - 0:26جۆرەکەیان بەکرداری لەناو چووە—
-
0:26 - 0:30بەبێ نێرینەیەک،
ناین و فاتوو ناتوانن زاوزێ بکەن. -
0:30 - 0:34بەڵام هێشتا، هیوایەک هەیە تا
کەرکەدەنی سپی باکوری ببوژێنینەوە. -
0:34 - 0:36ئەمە چۆن دەکرێت؟
-
0:36 - 0:39چیرۆکەکە نزیکەیی ٥٠ ساڵ
بەر لە ئێستا دەست پێدەکات، -
0:39 - 0:42کاتێک ڕاوجییەکان دەستیانکرد بە ڕاوکردنی
نایاسایی هەزارەها کەرکەدەن -
0:42 - 0:45لە هەموو ئەفریقادا بۆ قۆچەکانیان.
-
0:45 - 0:48ئەمە، شانبەشانی شەڕی ناوخۆیی
لە هەرێمەکەیان، -
0:48 - 0:52جۆری کەرکەدەنی سپی باکوری
بەتەواوەتی لەناوبرد. -
0:52 - 0:57ژینگە دۆستە خەم خۆرەکان دەستیان کرد بە
هەوڵدان بۆ خستنەوەی وەچە پێیان، -
0:57 - 1:01لە ساڵانی ١٩٧٠، تۆوی نێرەکانیان کۆ کردەوەو
پاراستیان. -
1:01 - 1:05تەنها چوار کەرکەدەن لەڕێگەی پرۆگرامی
وەچەخستنەوەی بەرزخوازی لە دایکبوون. -
1:05 - 1:10ناین، و کچەکەی فاتوو
کۆتا دوو دانەن. -
1:10 - 1:15لە ساڵی ٢٠١٤، سروشت پارێزان زانیان
کەوا هیچیان ناتوانن بێچوو بخەنەوە. -
1:15 - 1:20هەرچەندە ناین فاتووی بووە،
ئێستا ئەو لاقەکانی زۆر بێ هێزبوون، -
1:20 - 1:23کەوا زیان بە تەندروستی دەگەیەنێت
ئەگەر دووبارە دووگیان بێتەوە. -
1:23 - 1:27فاتوو، لە هەمان کاتدا
ناوپۆشی منداڵدانی خراپی هەیە. -
1:27 - 1:34پاشان، کۆتا جۆری کەرکەدەنی نێرینەی
سپی باکوری، سودان، لە ساڵی ٢٠١٨ مرد. -
1:34 - 1:38بەڵام یەک تروسکە هیوا هەبوو:
ئەویش زاوزێکردنی دەستکردە. -
1:38 - 1:43بەبێ هیچ نێرێک و مێیەک
دەتوانرێت پڕۆسەی دووگیانکردن ئەنجام بدرێت، -
1:43 - 1:47ئەمە تەنانەت بە قسەش پڕۆسەیەکی
ئالۆز و مەترسیداریشە. -
1:47 - 1:51هەرچەندە زاناکان تۆوی نێرینەیان هەڵگرتووە
دەبوو هێلکەی مێینەشیان کۆ بکردایەتەوە— -
1:51 - 1:57تاقیکردنەوەیەکی ئاڵۆزە پێویستە
بۆ ماوەی دوو کاتژمێر مێینەکە بەنج بکرێت. -
1:57 - 2:00دواتر، دەتوانن کۆرپەلەی تەندروست
لە تاقیگە دروست بکەن— -
2:00 - 2:05شتێک کەوا هەرگیز پێشتر نەکراوە
و کەسیش نازانێت چۆن ئەنجامی بدات. -
2:05 - 2:07هەرچەندە ئەمە تەنها سەرەتایەک بوو—
-
2:07 - 2:10دایکی دووگیان کراو لە ڕیگەی چاندنی
دەستکردوە جۆری دیکەی کەرکەدەن -
2:10 - 2:13دەبوو کۆرپەلەکەی تا ماوەی
ماوەی دووگیانی هەڵبگرێت. -
2:13 - 2:17مێینەکانی جۆرێکی نزیک
لە کەرکەدەنی سپی باشوری، -
2:17 - 2:21هەم بوونە کلیلی
گەشەپێدانی کۆرپەلەکە لە تاقیگە -
2:21 - 2:25و هەم بوونە کاندیدی
دووگیان کراو لە ڕێگەی چاندنی دەستکرد. -
2:25 - 2:30کەرکەدەنی سپی باکوری و باشوری
ملیۆنان ساڵە لە یەکتر جیابوونەتەوە -
2:30 - 2:34بەس هێشتا دوو جۆری
نزیکن لەیەکەوە. -
2:34 - 2:38لە هەرێمی جیاواز نشتەجێ بوون، و
کەمێک سیفەتی جەستەیی جیاوازییان هەیە. -
2:38 - 2:42بە سوتفەیەکی جوان
چەندی کەرکەدەنی مێینە سپی باشووری -
2:42 - 2:45پێویستیان بە چارەسەرکردنە
بۆ گرفتی زاوزێکردنی خۆیان، -
2:45 - 2:49و توێژەرەکان توانیان هێلکەکانیان کۆبکەنەوە
وەک بەشێک لە چارەسەرەکەیان. -
2:49 - 2:53لە باخچەی ئاژەڵانی دڤور کرالۆڤ
لە تشرینی یەکەمی ٢٠١٥، -
2:53 - 2:59شارەزایانی ئاژەڵی کێوی بەرلین دەستیان کرد
بەکۆکردنەوەی هێلکە لە کەرکەدەنی سپی باشوری -
2:59 - 3:05و ناردیان بۆ ئەڤانتیا، تاقیگەی زاوزێکردنی
ئاژەڵان لە ئیتاڵیا. -
3:05 - 3:12زاناکان گەشەیان بە تەکنیکێک دا بۆ
دروست کردنی کۆرپەلەی تەندرووست. -
3:12 - 3:14کاتێک بە تەواوی فێری تەکنیکەکە بوون،
-
3:14 - 3:20توێژەرەوەکان هێلکەیان لە ناین و فاتوو
وەرگرت لە ٢٢ ئابی ٢٠١٩ -
3:20 - 3:22و بۆ ئیتالیایان نارد.
-
3:22 - 3:25سێ ڕۆژ دواتر،
هێلکەکانیان لەگەڵ تۆوی -
3:25 - 3:28کەرکەدەنێکی نێرینەی سپی باکوری پیتاند.
-
3:28 - 3:32دوای هەفتەیەکی تر، دوو هێلکە
توانیان بگەنە قۆناغی گەشەکردنێک -
3:32 - 3:36کە تیایدا کۆرپەلە دەتوانرێت ببەستێندرێت
و بۆ داهاتوو هەڵبگیرێت. -
3:36 - 3:41کۆکردنەوەیەکی ترلە کانوونی یەکەمی ٢٠١٩
کۆرپەلەیەکی تری بەرهەمهێنا. -
3:41 - 3:48لە سەرەتاکانی ٢٠٢٠، پلان دانرا سێ جار لە
ساڵێکدا هێلکە لە ناین و فاتوو وەربگیرێت -
3:48 - 3:50ئەگەر باری تەندروستییان جێگیربێت.
-
3:50 - 3:52لەهەمان کاتدا، توێژەرەوەکان
دەگەڕان بەدوای -
3:52 - 3:55دایکە کەرکەدەنێکی سپی باشوری
دووگیانکراوی بە دەسکرد- -
3:55 - 3:59کە بەباشی ماوەی دووگیان بوونی
پێشووتری تێپەڕاندبێت. -
3:59 - 4:02پلانی چاندنی دەستکرد
شتێکە نازانرێت ئەنجامەکەی چی دەبێت- -
4:02 - 4:05کەرکەدەنە سپییە باکوری و باشورییەکان
وەچەیان خستۆتەوە -
4:05 - 4:10لە کۆتاییەکانی چاخی بەستەڵەک و
لەم دوایانە لە ساڵی ١٩٧٧، -
4:10 - 4:14بۆیە توێژەرەوان گەشیبینن
کە کەرکەدەنێکی سپی باشوری -
4:14 - 4:17دەتوانێت تا کۆتایی ماوەی دووگیانی
کەرکەدەنێکی سپی باکوری هەڵبگرێت. -
4:17 - 4:21هەروەها، ماوەی دووگیانی هەردوو جۆرەکە
هەمان درێژیان هەیە. -
4:21 - 4:25هێشتا، گواستنەوەی کۆرپەلە
بۆ کەرکەدەنەکە گرانە -
4:25 - 4:27لەبەر شێوەی کونی زێ مێینەکە.
-
4:27 - 4:30ئامنجی کۆتایی،
کەوا چەند دەیەکی پێ دەچێت، -
4:30 - 4:34زیاد کردنی وەچەی
کەرکەدەنی سپی باکورییە -
4:34 - 4:37لە سەر شێوە ڕەسەنەکەیان.
-
4:37 - 4:40توێژینەوەکان پێشنیاری ئەوە دەکەن
کەوا نموونەمان هەبێت لە هەموو تاکێک -
4:40 - 4:45بۆ دروستکردنەوەی گرووپەکە بە هەمان هەمە
چەشنی بۆ ماوەیی جۆرەکان سەدەیەک پێش ئێستا. -
4:45 - 4:48هەرچەندە وردەکاری ئەم هەوڵە نایابە
-
4:48 - 4:52بەڵام جۆری زیاتر ڕووبەڕووی مەترسی
توقێنەر و لەناوچوون دەبنەوە، -
4:52 - 4:56ئەمە وا دەکات پرسیاری گەورە درووست ببێت:
-
4:56 - 5:00ئایا ئێمە بەرپرسیارین لە گەڕاندنەوەی
جۆرەکان لە لێواری لەناوچوون، -
5:00 - 5:04بەتایبەتی کە کردارەکانی مرۆڤ
ئەوانی بەم ڕۆژە گەیاندووە؟ -
5:04 - 5:07ئایا هەوڵەکەنمان سنورێکی هەیە پێویست بکات
فراوانی بکەین -
5:07 - 5:10لە پاراستنی ئەو ئاژەڵانەی هەڕەشەی
لەناوچوونیان لەسەرە؟
- Title:
- کۆتا ئەندامە زیندووەکانی جۆرێکی لەناوچوو- جان ستێجسکاڵ
- Speaker:
- جان ستێجسکاڵ
- Description:
-
more » « less
تەواوی وانەکە لەم بەستەرە چاو لێبکە: https://ed.ted.com/lessons/the-last-living-members-of-an-extinct-species-jan-stejskal
لە دەشتە پانوو بەرینەکانی کینیا، دوو کەرکەدەنی مێینەی سپی باکووری بە ناوی ناین و فاتوو ، بەدڵ خۆشییەوە گیا دخۆن. ئەم دوو کەرکەدەنە بە کۆتا دوانەی جۆرەکەیان ناسراون لەسەر زەوی. جۆرەکەیان بە کرداری لەناو چووە، بەبێ هیچ نێرەیەک، ناتوانن زاوزێبکەن. و هێشتا هیوا هەیە تا کەرکەدەنی سپی باکوری ببوژێنرێنەوە. ئەمە چۆن دەکرێت؟ جان ستێجسکاڵ دەچێتە نێو باسی بوژاندنەوەی ئاژەڵێک کە مەترسی لەناوچوونی لەسەرە.
وانەکە لەلایەن جان ستێجسکاڵ، دەرهێنان لە لایەن دێنیس چاپۆن.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:11
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for The last living members of an extinct species | |
|
Rebar Atta accepted Kurdish (Central) subtitles for The last living members of an extinct species | |
|
|
Rebar Atta edited Kurdish (Central) subtitles for The last living members of an extinct species | |
|
|
Rebar Atta edited Kurdish (Central) subtitles for The last living members of an extinct species | |
|
|
Rebar Atta edited Kurdish (Central) subtitles for The last living members of an extinct species | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for The last living members of an extinct species | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for The last living members of an extinct species |