Return to Video

Richard Dawkins na temat walczącego ateizmu

  • 0:00 - 0:05
    Ta wspaniała muzyka na wejście,
  • 0:05 - 0:11
    "Marsz słoni" z Aidy, to utwór, który wybrałem na swój pogrzeb...
  • 0:11 - 0:12
    (Śmiech)
  • 0:12 - 0:17
    zobaczycie dlaczego. Jest triumfalna.
  • 0:17 - 0:21
    Nie będę już nic czuł, ale gdybym mógł,
  • 0:21 - 0:25
    odczuwałbym triumf, że w ogóle żyłem,
  • 0:25 - 0:27
    że żyłem na tej wspaniałej planecie,
  • 0:27 - 0:30
    oraz że dostałem sposobność zrozumienia
  • 0:30 - 0:37
    dlaczego się tu znalazłem, nie będąc tu wcześniej.
  • 0:37 - 0:44
    Rozumiecie mój osobliwy angielski akcent?
  • 0:44 - 0:50
    Byłem oczarowany wczorajszą sesją na temat zwierząt,
  • 0:50 - 0:55
    Roberta Fulla, Fransa Lantinga i innych,
  • 0:55 - 0:57
    pięknem zjawisk, które pokazywali.
  • 0:57 - 1:03
    Jedynym zgrzytem były słowa Jeffrey'a Katzenberga o mustangach:
  • 1:03 - 1:07
    "najwspanialsze stworzenia boże na ziemi".
  • 1:07 - 1:10
    Owszem, wiemy, że nie miał tego naprawdę na myśli,
  • 1:10 - 1:14
    ale dzisiaj, w tym kraju, ostrożność nie zawadzi.
  • 1:14 - 1:15
    (Śmiech)
  • 1:15 - 1:22
    Jestem biologiem, a główne twierdzenie biologii: teoria projektu,
  • 1:22 - 1:27
    teoria Darwina o ewolucji przez dobór naturalny,
  • 1:27 - 1:31
    jest powszechnie przyjmowana przez profesjonalistów.
  • 1:31 - 1:37
    Laicy spoza Ameryki w zasadzie ją ignorują.
  • 1:37 - 1:41
    Ale w Ameryce, w kręgach nieprofesjonalistów,
  • 1:41 - 1:44
    wzbudza tyle wrogości...
  • 1:44 - 1:45
    (Śmiech)
  • 1:45 - 1:51
    że amerykańscy biolodzy są w stanie wojny.
  • 1:51 - 1:53
    Ta wojna tak mnie niepokoi,
  • 1:53 - 1:55
    wobec spraw sądowych w kolejnych stanach,
  • 1:55 - 1:58
    że muszę się w tej sprawie wypowiedzieć.
  • 1:58 - 2:02
    Jeśli chcecie wiedzieć, co mówię na temat samego Darwinizmu,
  • 2:02 - 2:05
    obawiam się, że musicie zajrzeć do moich książek,
  • 2:05 - 2:08
    których nie znajdziecie w pobliskiej księgarni.
  • 2:08 - 2:11
    (Śmiech)
  • 2:11 - 2:13
    Obecne sprawy sądowe
  • 2:13 - 2:17
    często dotyczą rzekomo nowej wersji kreacjonizmu,
  • 2:17 - 2:21
    zwanej Inteligentnym Projektem (IP).
  • 2:21 - 2:25
    Nie dajcie się zwieść. W IP nie ma nic nowego.
  • 2:25 - 2:28
    To tylko kreacjonizm pod nową nazwą,
  • 2:28 - 2:32
    przechrzczony, wybrałem to słowo z rozmysłem,
  • 2:32 - 2:33
    (Śmiech)
  • 2:33 - 2:35
    z taktycznych, politycznych powodów.
  • 2:35 - 2:37
    Argumenty tzw. teoretyków IP
  • 2:37 - 2:40
    to te same stare argumenty, które obalano raz za razem,
  • 2:40 - 2:44
    od czasów Darwina po dziś dzień.
  • 2:44 - 2:47
    Istnieje skuteczne lobby na rzecz ewolucji
  • 2:47 - 2:49
    koordynujące walkę na rzecz nauki.
  • 2:49 - 2:52
    Staram się jak mogę, by im pomóc,
  • 2:52 - 2:56
    ale denerwuje ich, gdy ludzie tacy jak ja śmią wspomnieć,
  • 2:56 - 3:00
    że jesteśmy ateistami, zarówno jak ewolucjonistami.
  • 3:00 - 3:05
    Postrzegają nas jako mąciwody i można zrozumieć dlaczego.
  • 3:05 - 3:10
    Kreacjoniści z braku spójnych naukowych argumentów
  • 3:10 - 3:15
    zwracają się ku powszechnej fobii na punkcie ateizmu.
  • 3:15 - 3:19
    Ucz swoje dzieci o ewolucji na biologii,
  • 3:19 - 3:24
    a zaraz wpadną w narkotyki, rozboje i perwersje seksualne.
  • 3:24 - 3:29
    (Śmiech)
  • 3:29 - 3:32
    Wykształceni teologowie od papieża w dół,
  • 3:32 - 3:35
    mocno wspierają ewolucję.
  • 3:35 - 3:38
    Książka Kennetha Millera "Odnajdując Boga Darwina"
  • 3:38 - 3:40
    jest jednym z najbardziej skutecznych ataków na IP
  • 3:40 - 3:43
    jaki znam, i tym skuteczniejszym,
  • 3:43 - 3:46
    że napisanym przez pobożnego chrześcijanina.
  • 3:46 - 3:51
    Tacy ludzie są jak "zesłańcy niebios" dla ewolucyjnego lobby,
  • 3:51 - 3:52
    (Śmiech)
  • 3:52 - 3:56
    bo obnażają kłamstwo, jakoby ewolucjonizm
  • 3:56 - 3:58
    był, w gruncie rzeczy, równoznaczny z ateizmem.
  • 3:58 - 4:03
    Z drugiej strony, ludzie tacy jak ja mącą wodę.
  • 4:03 - 4:06
    Ale tu chcę wtrącić coś miłego o kreacjonistach.
  • 4:06 - 4:09
    Nie często tak robię, więc słuchajcie uważnie.
  • 4:09 - 4:10
    (Śmiech)
  • 4:10 - 4:13
    Myślę, że mają rację, co do jednego.
  • 4:13 - 4:15
    Mają rację, że ewolucja
  • 4:15 - 4:18
    jest zasadniczo wroga wobec religii.
  • 4:18 - 4:22
    Wielu pojedynczych ewolucjonistów, jak papież,
  • 4:22 - 4:25
    równocześnie są religijni, ale chyba sami się oszukują.
  • 4:25 - 4:28
    Wierzę, że prawdziwe zrozumienie Darwinizmu
  • 4:28 - 4:33
    głęboko niszczy wiarę.
  • 4:33 - 4:39
    Być może to brzmi jakbym chciał propagować ateizm,
  • 4:39 - 4:42
    ale chcę was zapewnić, że nie o to mi chodzi.
  • 4:42 - 4:46
    Przy widowni tak wyrobionej, jak ta tutaj,
  • 4:46 - 4:49
    byłoby to nawracanie wiernych.
  • 4:49 - 4:53
    To, do czego chcę was nawoływać
  • 4:53 - 4:55
    (Śmiech)
  • 4:55 - 5:00
    to ateizm walczący.
  • 5:00 - 5:02
    (Śmiech)
  • 5:02 - 5:05
    (Brawa)
  • 5:05 - 5:08
    Takie ujęcie sprawy źle brzmi.
  • 5:08 - 5:13
    Gdybym chciał chronić wiarę religijną,
  • 5:13 - 5:18
    przerażałaby mnie pozytywna siła nauki o ewolucji,
  • 5:18 - 5:20
    nauki w ogóle, ale ewolucji w szczególności,
  • 5:20 - 5:28
    bo inspiruje i czaruje, właśnie dlatego, że jest ateistyczna.
  • 5:28 - 5:32
    Każda teoria projektów biologicznych ma trudne zadanie
  • 5:32 - 5:38
    objaśnienia statystycznego nieprawdopodobieństwa życia.
  • 5:38 - 5:43
    Statystyczne nieprawdopodobieństwo dobrego projektu,
  • 5:43 - 5:45
    "złożoność" to inne określenie.
  • 5:45 - 5:50
    Kreacjonizm ma w zasadzie tylko jeden argument,
  • 5:50 - 5:52
    czyli statystyczne nieprawdopodobieństwo.
  • 5:52 - 5:56
    Żyjące istoty są zbyt skomplikowane, by powstać z przypadku,
  • 5:56 - 5:58
    zatem musiały mieć projektanta.
  • 5:58 - 6:00
    Rzecz jasna, taki argument to strzał w stopę.
  • 6:00 - 6:04
    Projektant zdolny do zaprojektowania czegoś złożonego,
  • 6:04 - 6:09
    sam musi być jeszcze bardziej złożony,
  • 6:09 - 6:11
    i to jeszcze zanim rozpatrzymy jego pozostałe zadania,
  • 6:11 - 6:14
    jak odpuszczanie grzechów, błogosławienie małżeństw,
  • 6:14 - 6:17
    słuchanie modlitw, sprzyjanie nam w wojnie,
  • 6:17 - 6:19
    (Śmiech)
  • 6:19 - 6:22
    potępianie naszego życia seksualnego, itd.
  • 6:22 - 6:24
    (Śmiech)
  • 6:24 - 6:29
    Złożoność to problem, który każda teoria biologii musi rozwiązać
  • 6:29 - 6:34
    i nie rozwiąże go postulowanie za czynnikiem jeszcze bardziej złożonym,
  • 6:34 - 6:37
    tym samym po prostu zwiększając problem.
  • 6:37 - 6:41
    Selekcja naturalna Darwina zachwyca elegancją,
  • 6:41 - 6:45
    bo rozwiązuje problem wyjaśnienia złożoności
  • 6:45 - 6:49
    w najprostszych słowach.
  • 6:49 - 6:52
    Zasadniczo, daje nam łagodną rampę
  • 6:52 - 6:56
    powolnego, stopniowego wzrostu.
  • 6:56 - 6:58
    Tutaj chcę jedynie zaznaczyć,
  • 6:58 - 7:02
    że elegancja darwinizmu koroduje religię właśnie dlatego
  • 7:02 - 7:07
    że jest taka elegancka, taka oszczędna, taka potężna,
  • 7:07 - 7:09
    taka zwięźle potężna.
  • 7:09 - 7:18
    Ma w sobie potęgę przepięknego mostu wiszącego.
  • 7:18 - 7:20
    Teoria Boga to nie tylko zła teoria.
  • 7:20 - 7:26
    Z założenia nie potrafi wykonać swego zadania.
  • 7:26 - 7:29
    Zatem wracając do taktyki i lobby na rzecz ewolucji,
  • 7:29 - 7:38
    chcę dowieść, że być może właśnie należy mącić wodę.
  • 7:38 - 7:44
    Atakuję kreacjonizm inaczej niż lobby ewolucyjne.
  • 7:44 - 7:49
    Moje podejście to atak na religię w ogóle,
  • 7:49 - 7:53
    i warto tu odnotować to niezwykłe tabu
  • 7:53 - 7:56
    zakazujące mówienia źle o religii,
  • 7:56 - 7:59
    a oddam je słowami nieżyjącego Douglasa Adamsa,
  • 7:59 - 8:01
    drogiego przyjaciela, który jeśli nigdy nie wystąpił na TED
  • 8:01 - 8:04
    bezspornie winien był być zaproszony.
  • 8:04 - 8:06
    (R.S. Wurman: Był.)
  • 8:06 - 8:08
    R.Dawkins: To dobrze. Tak podejrzewałem.
  • 8:08 - 8:11
    Jego przemowę zarejestrowano w Cambridge
  • 8:11 - 8:13
    na krótko przed jego śmiercią.
  • 8:13 - 8:17
    Zaczyna od wyjaśnienia, jak nauka testuje hipotezy,
  • 8:17 - 8:21
    które próbuje się obalić, a potem kontynuuje.
  • 8:21 - 8:25
    Cytuję: "Religia najwyraźniej nie działa w ten sposób.
  • 8:25 - 8:29
    Skupia się wokół idei, które nazywamy uświęconymi lub świętymi.
  • 8:29 - 8:32
    Tak naprawdę oznacza to ideę lub pogląd,
  • 8:32 - 8:36
    o którym nie wolno ci mówić nic złego.
  • 8:36 - 8:40
    Po prostu nie wolno. Dlaczego nie? Bo nie!
  • 8:40 - 8:44
    (Śmiech)
  • 8:44 - 8:48
    Dlaczego uzasadnione jest popieranie Republikanów lub Demokratów,
  • 8:48 - 8:53
    takiego czy innego modelu gospodarki, McIntosha zamiast Windowsa,
  • 8:53 - 8:56
    ale posiadanie opinii o początku Wszechświata,
  • 8:56 - 9:00
    i jego twórcy już nie? Nie, to świętość.
  • 9:00 - 9:03
    Przywykliśmy nie kwestionować idei religijnych,
  • 9:03 - 9:06
    to ciekawe, jakie wzburzenie wywołuje Richard,
  • 9:06 - 9:10
    kiedy je porusza". Miał mnie na myśli.
  • 9:10 - 9:13
    "Wszyscy dostają szału
  • 9:13 - 9:17
    bo nie wolno nam o tym mówić, ale patrząc racjonalnie
  • 9:17 - 9:21
    nie ma powodu, by o tych pojęciach nie dyskutować,
  • 9:21 - 9:25
    jak o wszystkich innych, tyle tylko że jakoś się utarło,
  • 9:25 - 9:32
    żeby tego nie robić". Koniec cytatu z Douglasa.
  • 9:32 - 9:36
    W moim przekonaniu, nie tylko nauka niszczy religię,
  • 9:36 - 9:40
    ale też religia niszczy naukę.
  • 9:40 - 9:46
    Uczy, by akceptować trywialne nadnaturalne nie-wyjaśnienia
  • 9:46 - 9:52
    i oślepia na cudowne, rzeczywiste wyjaśnienia w zasięgu ręki.
  • 9:52 - 9:59
    Uczy, by zaakceptować władzę, objawienia i wiarę
  • 9:59 - 10:04
    zamiast stale wymagać dowodów.
  • 10:04 - 10:10
    Douglas Adams na zdjęciu ze swojej książki "Ostatnia okazja, by ujrzeć".
  • 10:10 - 10:14
    "Kwartalny przegląd biologii" to typowy periodyk naukowy.
  • 10:14 - 10:17
    Jako redaktor gościnny, zamierzam złożyć
  • 10:17 - 10:22
    specjalne wydanie nt.: "Czy asteroida zabiła dinozaury?"
  • 10:22 - 10:26
    Pierwszy tekst to standardowa publikacja naukowa,
  • 10:26 - 10:30
    dowodząca: "warstwa irydu na granicy kreda-trzeciorzęd,
  • 10:30 - 10:32
    ślady potasu i argonu w kraterze na Jukatanie,
  • 10:32 - 10:35
    wskazują, że asteroida zabiła dinozaury".
  • 10:35 - 10:38
    Najzwyklejsza publikacja naukowa.
  • 10:38 - 10:42
    Kolejna: "Przewodniczący Towarzystwa Królewskiego
  • 10:42 - 10:46
    dostąpił głębokiego wewnętrznego przekonania... (Śmiech)
  • 10:46 - 10:49
    ... że asteroida zabiła dinozaury".
  • 10:49 - 10:53
    (Śmiech)
  • 10:53 - 10:59
    "Prof. Huxtane doznał osobistego objawienia,
  • 10:59 - 11:01
    że asteroida wybiła dinozaury".
  • 11:01 - 11:04
    (Śmiech)
  • 11:04 - 11:07
    "Prof. Hordleya wychowano w duchu
  • 11:07 - 11:10
    całkowitej i niezachwianej wiary...
  • 11:10 - 11:11
    (Śmiech)
  • 11:11 - 11:18
    że asteroida wybiła dinozaury".
  • 11:18 - 11:23
    "Profesor Hawkins obwieścił oficjalny dogmat
  • 11:23 - 11:26
    obowiązujący wszystkich lojalnych wyznawców,
  • 11:26 - 11:29
    że asteroida wybiła dinozaury".
  • 11:29 - 11:32
    (Śmiech)
  • 11:32 - 11:36
    To oczywiście nie do pomyślenia.
  • 11:36 - 11:38
    Ale przyjmijmy ...(Brawa)
  • 11:38 - 11:48
    (Napis: zwolennicy teorii asteroidów nie mogą być patriotami.)
  • 11:48 - 11:51
    W 1987 r. spytano George'a Busha seniora
  • 11:51 - 11:54
    czy uznaje obywatelską i patriotyczną postawę
  • 11:54 - 11:57
    Amerykanów - ateistów.
  • 11:57 - 12:00
    Odpowiedź Busha okazała się skandaliczna.
  • 12:00 - 12:04
    "Uważam, że nie można uznawać ateistów
  • 12:04 - 12:06
    ani za obywateli ani za patriotów.
  • 12:06 - 12:09
    Jesteśmy jednym narodem oddanym Bogu".
  • 12:09 - 12:12
    Bigoteria Busha to nie odosobniona pomyłka,
  • 12:12 - 12:15
    rzucona bez zastanowienia, a potem odwołana.
  • 12:15 - 12:20
    Niczego nie wyjaśnił ani nie odwołał. To nie była pomyłka.
  • 12:20 - 12:21
    Niczego nie wyjaśnił ani nie odwołał. To nie była pomyłka.
  • 12:21 - 12:27
    Dobrze wiedział, że nie zaszkodzi mu to w wyborach. Przeciwnie.
  • 12:27 - 12:31
    Demokraci i Republikanie demonstrują religijność podczas wyborów.
  • 12:31 - 12:37
    Obie partie odwołują się do "narodu oddanego Bogu".
  • 12:37 - 12:42
    Tomasz Jefferson powiedział: "ksiądz jest wrogiem wolności".
  • 12:42 - 12:47
    Zwykle nie chwalę się, że jestem Brytyjczykiem,
  • 12:47 - 12:51
    ale nie da się uniknąć porównania.
  • 12:51 - 12:59
    (Brawa)
  • 12:59 - 13:02
    W praktyce, kim jest ateista?
  • 13:02 - 13:06
    Ateista to ktoś, kto ma podobne podejście do Jahwe,
  • 13:06 - 13:13
    jak przyzwoity chrześcijanin do Thora, Baala czy złotego cielca.
  • 13:13 - 13:17
    Wszyscy jesteśmy ateistami względem większości bogów.
  • 13:17 - 13:22
    Niektórzy poszli o jednego boga dalej.
  • 13:22 - 13:25
    (Śmiech)
  • 13:25 - 13:32
    (Brawa)
  • 13:32 - 13:35
    Ateizm to rodzaj akademickiego przekonania,
  • 13:35 - 13:39
    do którego mamy prawo bez oszczerczych określeń,
  • 13:39 - 13:44
    jak niepatriotyczny, niewybieralny pół-obywatel.
  • 13:44 - 13:47
    Nie da się ukryć, że przyznanie się do ateizmu
  • 13:47 - 13:53
    równa się uchodzeniu za Hitlera czy Belzebuba.
  • 13:53 - 13:56
    To wszystko bierze się z postrzegania ateistów
  • 13:56 - 14:01
    jako rodzaju dziwnej, ekscentrycznej mniejszości.
  • 14:01 - 14:04
    Natalie Angier napisała smutny artykuł w New Yorkerze,
  • 14:04 - 14:06
    o wyobcowaniu, które czuje jako ateistka.
  • 14:06 - 14:09
    Czuje się jak osaczona mniejszość,
  • 14:09 - 14:15
    ale właściwie ilu jest amerykańskich ateistów?
  • 14:15 - 14:18
    Ostatnie badanie zaskakująco dodaje otuchy.
  • 14:18 - 14:20
    Chrześcijanie stanowią lwią część populacji,
  • 14:20 - 14:24
    blisko 160 milionów.
  • 14:24 - 14:27
    A kto jest w drugiej najliczebniejszej grupie,
  • 14:27 - 14:33
    wyraźnie wyprzedzając Żydów (2,8 mln), muzułmanów (1,1 mln),
  • 14:33 - 14:36
    hindusów, buddystów i inne religie razem wzięte?
  • 14:36 - 14:39
    Ta licząca blisko 30 mln. osób grupa
  • 14:39 - 14:44
    jest określana jako niereligijna lub świecka.
  • 14:44 - 14:47
    Trudno zrozumieć, dlaczego szukający głosów politycy
  • 14:47 - 14:52
    lękają się potęgi żydowskiego lobby.
  • 14:52 - 14:54
    Izrael rzeczywiście zawdzięcza swe istnienie
  • 14:54 - 14:58
    głosom amerykańskich Żydów, a jednocześnie
  • 14:58 - 15:03
    skazują niewierzących na polityczny niebyt.
  • 15:03 - 15:07
    Gdyby odpowiednio zmobilizować świeckie głosy niewierzących,
  • 15:07 - 15:11
    przewyższałyby dziewięciokrotnie liczbę głosów żydowskich.
  • 15:11 - 15:14
    Dlaczego ta znacznie pokaźniejsza większość
  • 15:14 - 15:18
    nie zrobi czegoś, by napiąć polityczne muskuły?
  • 15:18 - 15:22
    Tyle jeśli idzie o ilość. A co z jakością?
  • 15:22 - 15:25
    Czy istnieje jakiś związek, pozytywny lub negatywny,
  • 15:25 - 15:28
    między inteligencją, a skłonnością do religijności?
  • 15:28 - 15:36
    (Śmiech) (Bush: "oni mnie niedozrozumieli!")
  • 15:36 - 15:39
    Badanie ARIS, które przytoczyłem nie analizuje
  • 15:39 - 15:42
    danych względem klasy społeczno-ekonomicznej, wykształcenia,
  • 15:42 - 15:44
    ilorazu inteligencji, czy czegokolwiek innego.
  • 15:44 - 15:48
    Ale ostatni artykuł Paula G. Bella w magazynie Mensy
  • 15:48 - 15:50
    zwiastuje przyszłe wydarzenia.
  • 15:50 - 15:52
    Mensa, jak wiecie, to międzynarodowa organizacja
  • 15:52 - 15:56
    zrzeszająca ludzi o wysokim ilorazie inteligencji.
  • 15:56 - 16:00
    Bazując na meta-analizie literatury,
  • 16:00 - 16:06
    Bell wnosi: "Z 43 badań przeprowadzonych od 1927 r.
  • 16:06 - 16:10
    nt. związku między religijnością, a inteligencją i wykształceniem,
  • 16:10 - 16:15
    wszystkie, prócz 4, okazały się odwrotnie proporcjonalne.
  • 16:15 - 16:18
    Im większą inteligencja i poziom wykształcenia,
  • 16:18 - 16:21
    tym mniejsze szanse, że będzie religijny".
  • 16:21 - 16:26
    Nie widziałem tych badań, więc nie skomentuję meta-analizy,
  • 16:26 - 16:30
    ale chciałbym zobaczyć więcej tego typu badań.
  • 16:30 - 16:32
    Niech mi będzie wolno napomknąć,
  • 16:32 - 16:34
    że są tu na sali ludzie dostatecznie zamożni,
  • 16:34 - 16:40
    by sfinansować szerokie badania rozstrzygające tę kwestię.
  • 16:40 - 16:42
    Ot, taka moja sugestia.
  • 16:42 - 16:44
    Pozwólcie, że pokażę wam dane,
  • 16:44 - 16:46
    które należycie opublikowano i przeanalizowano
  • 16:46 - 16:51
    na specjalnej grupie czołowych naukowców.
  • 16:51 - 16:54
    W 1998 Larson i Witham
  • 16:54 - 16:57
    przepytali śmietankę amerykańskich uczonych,
  • 16:57 - 17:01
    powołanych do Państwowej Akademii Nauk.
  • 17:01 - 17:03
    W tej wybranej grupie
  • 17:03 - 17:10
    wiara w osobowego Boga runęła z łoskotem do 7%.
  • 17:10 - 17:15
    20% stanowią agnostycy, a reszta to w zasadzie ateiści.
  • 17:15 - 17:18
    Podobny wynik dało pytanie o wiarę w nieśmiertelność.
  • 17:18 - 17:21
    Wśród biologów ten wynik jest jeszcze niższy.
  • 17:21 - 17:28
    Zaledwie 5,5 % z nich wierzy w Boga, i 7,5 % fizyków.
  • 17:28 - 17:31
    Nie znam danych o innych uczonych,
  • 17:31 - 17:34
    z dziedzin takich, jak historia czy filozofia,
  • 17:34 - 17:37
    ale zdziwiłbym się, gdyby się różniły.
  • 17:37 - 17:41
    Zatem osiągnęliśmy niesamowitą sytuację,
  • 17:41 - 17:46
    groteskową rozbieżność między amerykańską inteligencją,
  • 17:46 - 17:48
    a amerykańskimi wyborcami.
  • 17:48 - 17:52
    Filozoficzny pogląd na temat istoty wszechświata,
  • 17:52 - 17:56
    podzielany przez większość czołowych uczonych USA
  • 17:56 - 18:00
    a pewnie i większość ogółu inteligencji,
  • 18:00 - 18:02
    tak bardzo odraża amerykański elektorat,
  • 18:02 - 18:08
    że żaden kandydat nie przyzna się do niego publicznie.
  • 18:08 - 18:11
    Jeśli mam rację, oznacza to, że do najwyższych urzędów
  • 18:11 - 18:13
    w najwspanialszym kraju na świecie
  • 18:13 - 18:19
    nie dopuszcza się osób najlepiej do tego wykwalifikowanych, inteligencji,
  • 18:19 - 18:22
    chyba, że ukryją prawdę o swoich przekonaniach.
  • 18:22 - 18:25
    Mówiąc bez ogródek, polityczne szanse Ameryki
  • 18:25 - 18:28
    są zablokowane dla tych,
  • 18:28 - 18:31
    którzy są zarówno inteligentni, jak i uczciwi.
  • 18:31 - 18:38
    (Brawa)
  • 18:38 - 18:42
    Choć nie jestem obywatelem USA, nie obraźcie się,
  • 18:42 - 18:45
    jeśli zasugeruję, że coś z tym trzeba zrobić.
  • 18:45 - 18:47
    (Śmiech)
  • 18:47 - 18:50
    Już napomknąłem, o czym mowa.
  • 18:50 - 18:54
    Myślę, że TED świetnie się do tego nadaje.
  • 18:54 - 18:57
    Obawiam się, że to będzie kosztować.
  • 18:57 - 18:59
    Potrzebujemy akcji uświadamiającej,
  • 18:59 - 19:03
    w stylu "ujawnij się, amerykański ateisto".
  • 19:03 - 19:05
    (Śmiech)
  • 19:05 - 19:08
    Podobnej do kampanii homoseksualistów
  • 19:08 - 19:10
    kilka lat temu,
  • 19:10 - 19:13
    chociaż niech Bóg broni nas przed zniżaniem się
  • 19:13 - 19:15
    do ujawniania ludzi wbrew ich woli.
  • 19:15 - 19:18
    Większość ludzi, którzy się ujawnili
  • 19:18 - 19:22
    pomoże zniszczyć mit, że z ateistami jest coś nie tak.
  • 19:22 - 19:24
    Przeciwnie,
  • 19:24 - 19:26
    pokażą, że często ateiści to ludzie,
  • 19:26 - 19:29
    mogący służyć za przykład dzieciom,
  • 19:29 - 19:34
    wybierani do reklamowania produktów,
  • 19:34 - 19:38
    tacy ludzie, jak ci na tej sali.
  • 19:38 - 19:41
    To da efekt kuli śnieżnej, sprzężenia zwrotnego,
  • 19:41 - 19:44
    w którym im więcej nazwisk, tym więcej osiągamy.
  • 19:44 - 19:47
    Moglibyśmy uzyskać nieliniowość, efekty progowe.
  • 19:47 - 19:49
    Gdy osiągniemy masę krytyczną,
  • 19:49 - 19:52
    członków zacznie szybko przybywać.
  • 19:52 - 19:55
    Do tego potrzebne są pieniądze.
  • 19:55 - 19:59
    Podejrzewam, że samo słowo "ateista"
  • 19:59 - 20:02
    jest największą przeszkodą,
  • 20:02 - 20:06
    nieproporcjonalnie do znaczenia. Przeszkadza ludziom,
  • 20:06 - 20:09
    którzy w przeciwnym razie chętnie by się ujawnili.
  • 20:09 - 20:12
    Jakich słów użyć, żeby przetrzeć szlak?
  • 20:12 - 20:19
    Sam Darwin wolał określenie "agnostyk",
  • 20:19 - 20:25
    nie tylko przez lojalność wobec przyjaciela, który je wymyślił.
  • 20:25 - 20:27
    Darwin powiedział: "Nigdy nie byłem ateistą
  • 20:27 - 20:31
    w znaczeniu: kimś, kto zaprzecza istnieniu boga.
  • 20:31 - 20:33
    Uważam, że określenie "agnostyk"
  • 20:33 - 20:37
    najlepiej określałoby mój stan umysłu".
  • 20:37 - 20:42
    Zrobił się osobliwie rozdrażniony wobec Edwarda Avelinga.
  • 20:42 - 20:44
    Aveling był walczącym ateistą,
  • 20:44 - 20:46
    któremu nie udało się przekonać Darwina,
  • 20:46 - 20:49
    by przyjął dedykację jego książki na temat ateizmu,
  • 20:49 - 20:52
    nota bene, dając początek fascynującej legendzie,
  • 20:52 - 20:55
    jakoby Karol Marks chciał zadedykować Darwinowi "Kapitał",
  • 20:55 - 20:57
    co nie jest prawdą. Chodziło o Edwarda Avelinga.
  • 20:57 - 21:02
    Otóż kochanką Avelinga była córka Marksa
  • 21:02 - 21:05
    Kiedy Darwin i Marks zmarli,
  • 21:05 - 21:09
    prace Marksa pomieszały się z pracami Avelinga,
  • 21:09 - 21:14
    oraz listem, w którym Darwin pisał: "Drogi Panie, dziękuję bardzo
  • 21:14 - 21:16
    ale nie nie chcę, by Pan dedykował mi swoją książkę",
  • 21:16 - 21:19
    Błędnie uważano, że adresatem był Marks,
  • 21:19 - 21:22
    co zrodziło cały mit. Już to zapewne słyszeliście.
  • 21:22 - 21:24
    To rodzaj legendy,
  • 21:24 - 21:27
    jakoby Marks próbował zadedykować "Kapitał" Darwinowi.
  • 21:27 - 21:35
    Podczas spoktania Darwin prowokował Avelinga:
  • 21:35 - 21:42
    "Dlaczego nazywacie się ateistami?"
  • 21:42 - 21:46
    "Agnostyk" odparł Aveling, "to po prostu "ateista" godny szacunku,
  • 21:46 - 21:50
    a "ateista" to po prostu "agnostyk" napastliwy".
  • 21:50 - 21:54
    Darwin narzekał: "Po co jesteście tacy napastliwi?"
  • 21:54 - 21:57
    Darwin uważał, że ateizm mógłby równie dobrze służyć inteligencji,
  • 21:57 - 22:02
    ale zwykli ludzie do tego, zacytuję "nie dojrzeli".
  • 22:02 - 22:06
    Czyli znany nam już argument "o mąceniu wody".
  • 22:06 - 22:11
    Nie wiadomo, czy Aveling kazał Darwinowi spuścić z tonu.
  • 22:11 - 22:13
    (Śmiech)
  • 22:13 - 22:15
    Działo się to sto lat temu.
  • 22:15 - 22:18
    Zdawałoby się, że mogliśmy dorosnąć od tamtej pory.
  • 22:18 - 22:23
    Mój znajomy, inteligentny, niepraktykujący Żyd,
  • 22:23 - 22:25
    który przypadkowo przestrzegał szabatu
  • 22:25 - 22:27
    z powodów solidarności kulturowej,
  • 22:27 - 22:31
    mówi o sobie: "wróżkowy agnostyk".
  • 22:31 - 22:33
    Nie chce określać siebie mianem ateisty,
  • 22:33 - 22:37
    bo w zasadzie nie sposób udowodnić negacji
  • 22:37 - 22:40
    a termin "agnostyk" mogłoby znaczyć,
  • 22:40 - 22:44
    że zrównujemy prawdopodobieństwo istnienia i nie-istnienia Boga.
  • 22:44 - 22:49
    Mój znajomy jest agnostykiem względem wróżek
  • 22:49 - 22:54
    choć są mało prawdopodobne. Jak Bóg.
  • 22:54 - 22:56
    Stąd określenie "wróżkowy agnostyk".
  • 22:56 - 22:58
    Bertrand Russell twierdził podobnie,
  • 22:58 - 23:02
    mówiąc o hipotetycznym czajniczku na orbicie Marsa.
  • 23:02 - 23:04
    Musielibyście przyjąć postawę ściśle agnostyczną
  • 23:04 - 23:06
    wobec tego, czy czajniczek krąży dookoła Marsa,
  • 23:06 - 23:09
    co nie znaczy, że uznajemy jego istnienie
  • 23:09 - 23:12
    za równie prawdopodobne, co nieistnienie.
  • 23:12 - 23:15
    Lista rzeczy wobec których jesteśmy agnostykami
  • 23:15 - 23:19
    nie kończy się na wróżkach i czajniczkach. Nie ma końca.
  • 23:19 - 23:21
    Jeśli chcesz wierzyć którąś z nich:
  • 23:21 - 23:26
    w jednorożce, wróżki, czajniczki czy Jahwe,
  • 23:26 - 23:28
    ciężar dowodu spoczywa na tobie.
  • 23:28 - 23:32
    To nie my musimy udowadniać, że ich nie ma.
  • 23:32 - 23:37
    My, ateiści, jesteśmy tak a-wróżkowcami, jak i a-czajnikowcami.
  • 23:37 - 23:39
    (Śmiech)
  • 23:39 - 23:42
    Ale nie kwapimy się, by o tym mówić.
  • 23:42 - 23:45
    Dlatego znajomy używa terminu "wróżkowy agnostyk",
  • 23:45 - 23:48
    na coś, co większość ludzi nazwałaby ateistą.
  • 23:48 - 23:54
    Aby zachęcić ateistów do publicznego ujawnienia się,
  • 23:54 - 23:56
    będziemy potrzebować czegoś więcej
  • 23:56 - 24:01
    niż "wróżkowy" czy "czajniczkowy agnostyk" na transparentach.
  • 24:01 - 24:04
    Co powiecie na "humanistę"?
  • 24:04 - 24:09
    Jego zaletą jest światowa sieć prężnych stowarzyszeń,
  • 24:09 - 24:11
    periodyków i innych wdrożeń.
  • 24:11 - 24:14
    Mam tylko problem z jego jawnym antropocentryzmem.
  • 24:14 - 24:16
    Nauczyliśmy się od Darwina,
  • 24:16 - 24:18
    że gatunek ludzki
  • 24:18 - 24:22
    jest jednym z milionów bliższych i dalszych kuzynów.
  • 24:22 - 24:25
    Istnieją inne możliwości jak "naturalizm",
  • 24:25 - 24:27
    który też powoduje zamieszanie,
  • 24:27 - 24:29
    bo dla Darwina naturalizm
  • 24:29 - 24:32
    w znaczeniu: przeciwieństwo nadprzyrodzoności
  • 24:32 - 24:34
    jak się go czasami używa,
  • 24:34 - 24:37
    mieszałby się z innym znaczeniem "naturalizmu",
  • 24:37 - 24:41
    podobnie jak czynią to inni,
  • 24:41 - 24:43
    którzy mylą ten termin z nudyzmem.
  • 24:43 - 24:45
    (Śmiech)
  • 24:45 - 24:52
    Tacy ludzie mogliby znaleźć się w tłumie,
  • 24:52 - 24:57
    który w zeszłym roku zlinczował pediatrę, myląc go z pedofilem.
  • 24:57 - 25:02
    (Śmiech)
  • 25:02 - 25:07
    Uważam, że najlepszą możliwą alternatywą dla "ateisty" to zwykłe "nie-teista."
  • 25:07 - 25:10
    Brak mu ścisłego skojarzenia, że zdecydowanie Boga nie ma,
  • 25:10 - 25:16
    i równie dobrze może być przyjęty przez czajniczkowych czy wróżkowych agnostyków.
  • 25:16 - 25:20
    Jest całkowicie zgodny z Bogiem fizyków.
  • 25:20 - 25:24
    Kiedy ateiści, tacy jak Stephen Hawking
  • 25:24 - 25:28
    czy Albert Einstein używają słowa "Bóg",
  • 25:28 - 25:31
    używają, rzecz jasna, metaforycznego skrótu myślowego
  • 25:31 - 25:36
    na coś głębszego, tajemniczą część, której jeszcze nie zrozumieli.
  • 25:36 - 25:42
    "Nie-teista", w przeciwieństwie do "ateisty",
  • 25:42 - 25:49
    nie wywołuje takiej samej fobii, histerycznych reakcji
  • 25:49 - 25:51
    Właściwie uważam, że alternatywa
  • 25:51 - 25:54
    to wzięcie byka za rogi jakim jest słowo "ateizm",
  • 25:54 - 25:57
    właśnie dlatego, że jest słowem tabu,
  • 25:57 - 26:01
    wzbudzającym histeryczną fobię.
  • 26:01 - 26:05
    Będzie trudniej osiągnąć masę krytyczną z etykietką "ateista",
  • 26:05 - 26:06
    niż "nie-teista",
  • 26:06 - 26:08
    lub innym niekontrowersyjnym słowem.
  • 26:08 - 26:12
    Gdyby jednak udało się z tym okropnym słowem "ateista",
  • 26:12 - 26:16
    to polityczny wydźwięk byłby jeszcze większy.
  • 26:16 - 26:20
    Gdybym był religijny, bałbym się ewolucji. Powiem więcej:
  • 26:20 - 26:23
    W ogóle bałbym się dobrze rozumianej nauki.
  • 26:23 - 26:27
    A to dlatego, że światopogląd naukowy
  • 26:27 - 26:30
    jest o wiele bardziej ekscytujący, poetycki,
  • 26:30 - 26:33
    przepełniony najzwyklejszym zdumieniem,
  • 26:33 - 26:39
    niż jakikolwiek zubożały arsenał religijnej wyobraźni.
  • 26:39 - 26:44
    Carl Sagan, kolejny nie żyjący bohater, ujął to tak:
  • 26:44 - 26:48
    "Dlaczego żadna z wielkich religii nie powiedziała o nauce:
  • 26:48 - 26:53
    "Jest lepiej, niż przypuszczaliśmy!
  • 26:53 - 26:55
    Wszechświat jest większy, niż mówili prorocy,
  • 26:55 - 27:01
    okazalszy, subtelniejszy, elegantszy. Zamiast tego wołają: Nie! Nie!
  • 27:01 - 27:06
    Mój Bóg jest malutkim bogiem i chcę, by takim pozostał".
  • 27:06 - 27:08
    Religia, stara czy nowa,
  • 27:08 - 27:11
    podkreślająca wspaniałość Wszechświata
  • 27:11 - 27:13
    ukazywanego przez współczesną naukę,
  • 27:13 - 27:16
    sięgnęłaby do pokładów czci i zachwytu,
  • 27:16 - 27:21
    których tradycyjne religie nie poruszają".
  • 27:21 - 27:24
    Siedzi tutaj elitarna publiczność,
  • 27:24 - 27:31
    więc sądzę, że 10% z was jest wierząca.
  • 27:31 - 27:38
    Wielu z was podziela kulturowe przekonanie, że religii należny jest szacunek,
  • 27:38 - 27:42
    ale podejrzewam, że równie wiele osób
  • 27:42 - 27:46
    skrycie gardzi religią tak mocno jak ja.
  • 27:46 - 27:47
    (Śmiech)
  • 27:47 - 27:50
    Wielu z was nie podziela tego uczucia,
  • 27:50 - 27:53
    ale jeśli je podzielacie, proszę byście przestali być mili,
  • 27:53 - 27:57
    ujawnijcie się, a jeśli jesteście majętni,
  • 27:57 - 28:02
    pomyślcie jakich można dokonać zmian.
  • 28:02 - 28:05
    Lobby religijne w tym kraju
  • 28:05 - 28:10
    dysponuje wielkimi funduszami, pomijając same korzyści podatkowe,
  • 28:10 - 28:15
    dzięki fundacjom, takim jak Fundacja Templetona lub Instytut Disovery.
  • 28:15 - 28:21
    Potrzebujemy anty-Tempeltona.
  • 28:21 - 28:24
    Gdydym sprzedawał tyle książek co Stephen Hawking
  • 28:24 - 28:30
    a nie Richard Dawkins, zrobiłbym to sam.
  • 28:30 - 28:39
    Ciągle słyszę: Jak zmienił cię 11 września?
  • 28:39 - 28:41
    Oto, jak zmienił mnie.
  • 28:41 - 28:46
    Przestańmy być tak cholernie pełni szacunku.
  • 28:46 - 28:48
    Bardzo dziękuję.
  • 28:48 - 28:53
    (Brawa)
Title:
Richard Dawkins na temat walczącego ateizmu
Speaker:
Richard Dawkins
Description:

W tym płomiennym, humorystycznym i wpływowym wystąpieniu, Richard Dawkins nawołuje wszystkich ateistów, by otwarcie ujawniali swoje przekonania, oraz zwalczali ingerencję kościoła w politykę i naukę.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
28:53
Sławomir Apel added a translation

Polish subtitles

Revisions