ئەو تۆڕە شارەوەیەیی کە ئینتەرنێت بەردەست دەکات - ساجان ساینی
-
0:07 - 0:08لە ساڵی ٢٠١٢دا،
-
0:08 - 0:13تيمێکی توێژەری یابانی و دانیمارکی
پێوانەییەکی جیهانییان تۆمار کرد، -
0:13 - 0:16بە گواستنەوەی 1 پێتابیت لە داتا—
-
0:16 - 0:19کە یەکسانە بە ١٠،٠٠٠ کاتژمێر
ڤیدیۆیی کواڵیتی بەرز— -
0:19 - 0:23لە یەک چرکەدا، بە کێبڵێکی ٥٠ کیلۆمەتری.
-
0:23 - 0:24بەڵام ئەمە کێبڵێکی ئاسایی نەبوو.
-
0:24 - 0:27بەڵکو کێبڵی پێشکەوتوی تیشکی بوو—
-
0:27 - 0:30تۆڕە نەبینراوەکە، کە جیهان
بەیەکەوە دەبەستێتەوە -
0:30 - 0:32و ئینتەرنێت بەردەست دەکات.
-
0:32 - 0:33بۆ دەیان ساڵ،
-
0:33 - 0:36پەیوەندی درێژ مەودای
نێوان شار و وڵاتەکان -
0:36 - 0:39بە هۆی ئاماژەی کارەباییەوە کە لە
-
0:39 - 0:40وایەری مس دروست کرابوو،
دەگوازێتەوە. -
0:40 - 0:42ئەمەش هێواش و نا چالاك بوو،
-
0:42 - 0:48بەهۆی سنوورداری لە گواستنەوەی زانیاری و
بەفیڕۆچوونی وزە بە شێوەی گەرمی. -
0:48 - 0:50بەڵام لە کۆتاییەکانی سەدەی بیستەمدا،
-
0:50 - 0:54ئەندازییارەکان شێوازێکی باشتریان
بۆ گواستنەوەی زانیاری دۆزییەوە. -
0:54 - 0:55لە جیاتی کانزا،
-
0:55 - 1:00دەکرێت شوشە بە وریاییەوە بتوێندرێتەوە و
ڕیشاڵی باریکی لێ درووست بکرێت، -
1:00 - 1:05بە درێژایی سەدان کیلۆمەتر،
کە ئەستورییەکی ناگاتە مووی قژ. -
1:05 - 1:06و لە جیاتی کارەبا،
-
1:06 - 1:11ئەم وایەرانە تیشکی ڕوناکی بەکار دەهێنن
بۆ گواستەنەوەی زانیاری. -
1:11 - 1:16بەڵام چۆن ڕوناکی بەناو شوشەدا تێدەپەڕێت،
نەك ڕۆیشتن بەناویدا؟ -
1:16 - 1:22نهێنییەکە لە دیاردەییەکەوە وەرگیراوە کە
ناسراوە بە وێنە دانەوەیی تەواویی ناوەکی. -
1:22 - 1:23لە سەردەمی ئیسحاق نیوتنەوە،
-
1:23 - 1:27درووستکەرانی هاوێنە و زاناکان
زانیویانە ڕووناکی دەشکێتەوە کاتێک بە ناو -
1:27 - 1:32هەوا، ئاو یان مادەی وەکو
شوشەدا تێدەپەڕێت. -
1:32 - 1:36کاتێک تیشکی ڕوناکی لەناو شوشەیەك
بە گۆشەیەکی لێژ لە ڕووەکەی بدات، -
1:36 - 1:40کاتێک کە دەچێتەوە دەرەوە
ئەوا دەشکێتەوە یان دەچەمێتەوە. -
1:40 - 1:43بەڵام ئەگەر تیشکەکە بە گۆشەیەکی
تیژ بڕوات، -
1:43 - 1:46ئەوا دەچەمێتەوە و بە بەستراوی دەمێنێتەوە،
-
1:46 - 1:49و بە درێژایی شوشەکە دەڕوات.
-
1:49 - 1:50لە بارودۆخێکی گونجاودا،
-
1:50 - 1:56دەکرێت بە شتێکی ڕۆشن
ڕوناکی بشاریتەوە لە خەڵکی. -
1:56 - 1:58بەراورد بە کارەبا یان ڕادیۆ،
-
1:58 - 2:02ئاماژەکانی فایبەر ئۆپتیک بە تۆزقاڵ
لە مەودایی دووردا کەم دەکەن— -
2:02 - 2:04و هەندێك وزە پەرت دەبێت،
-
2:04 - 2:07و کێبڵە تیشکییەکان ناتوانن
بە شێوەیەکی تیژ بچەمێننەوە -
2:07 - 2:08ئەگینا ڕوناکیەکە دەچێتە دەرەوە.
-
2:08 - 2:13ئەمڕۆکە، هەر تاکە ڕیشاڵێکی کێبڵی تیشکی
چەندین شەپۆلی ڕوناکی لەخۆ دەگرێت، -
2:13 - 2:15هەریەك لەوان کەناڵێکی
جیاوازی زانیاری پێک دەهێنن. -
2:15 - 2:19و یەک کێبڵی تیشکی لە سەدان ڕیشاڵ پێک دێت.
-
2:19 - 2:23زیاتر لە ملیۆنان کیلۆمیتر لە کێبل
کە تێکەڵ بەیەک دەبن لە دەرییاکاندا -
2:23 - 2:25تاکو کیشوەرەکان پێك ببەستن—
-
2:25 - 2:29ئەوە بەسە بۆ ئەوەی بتوانیت نزیکەی ٣٠ جار
بسوڕێیتەوە بە دەوری هێڵی کەمەرەییدا. -
2:29 - 2:31بە هۆی کێبڵی تیشکییەوە،
-
2:31 - 2:33مەوداکان بە دەگمەن داتاکان سنووردار دەکەن،
-
2:33 - 2:37هەر بۆیە وای لە ئینتەرنێت کرد گەشە بکات
و ببێتە کۆمپیوتەرێکی هەسارەیی. -
2:37 - 2:38هەتا دێت زیاتر،
-
2:38 - 2:43کاری مۆباییلەکانمان پشت بە ڕاژەکاری
گەورە و بەهێز دەبەستێت -
2:43 - 2:47کە لە ناوەندێکی زانیاری زۆر گەورەدا
هەڵدەگیرێن -
2:47 - 2:49کە پێی دەڵێن هەژمارگەیی هەوری،
-
2:49 - 2:51ئەوەش دوو کێشەی لێ دەبێتەوە:
-
2:51 - 2:54بە فیڕۆدانی گەرمی و سنوورداری بەکارهێنان.
-
2:54 - 2:59زۆربەی گواستنەوەی زانیاریەکان لە
ناو بنەکەی زانیاریەکاندا تێپەڕ دەبێت، -
2:59 - 3:04کە هەزاران ڕاژەکار بە یەك بەستراون
بە هۆی کێبلی کارەبایی. -
3:04 - 3:06نيوەی وزە بەکارهێنراوەکە
لە شێوەی گەرمی لەناودەچێت. -
3:06 - 3:10لە هەمان کاتدا، داواکاری لەسەر
خزمەتگوزاری وایەرلێس زیادی کردووە، -
3:10 - 3:14و ئاماژەکانی گێگاهێرتز کە بەکار هاتووە
لە مۆبایلەکانمان -
3:14 - 3:16سنوری گەیاندنی داتاکانی تێپەڕاندووە.
-
3:16 - 3:20وا دیارە کێبڵی تیشکی
زیاد لە پێویست باش بوو، -
3:20 - 3:25کە پشتیوانی بنکەیی زانیاریەکان دەکات.
-
3:25 - 3:30بەڵام فۆتۆنە لێکدراوەکان کە داهێنانێکی
هاوشێوەن، لەم کێشەیەدا هاوکار دەبن. -
3:30 - 3:33ڕوناکی بە تەنها بە ناو کێبڵی تیشکیدا
تێپەڕ نابێت، -
3:33 - 3:36بەڵکو لەناو وایەری زۆر تەنکیی سیلیکۆنیشدا
دەتوانێت تێپەڕ ببێت. -
3:36 - 3:40بەڵام شێوەی تێپەڕ بوونیان وەکو یەک نییە.
-
3:40 - 3:42بەڵام ڕێگە بە ئەندازیاران
دەدات بە بچووک کردنەوەی -
3:42 - 3:46هەموو ئەو ئامێرانەیی کە لە تۆڕێکی ١٠٠
کیلۆمەتری کێبڵی تیشکیدا بەکار هاتووە -
3:46 - 3:49بۆ تەڵەزمی فۆتۆنی بچووك کە دەبەسترێت
بە ڕاژەکارەکانەوە -
3:49 - 3:53و ئاماژە کارەباییەکان دەگۆڕن بۆ
ئاماژەیی ڕوناکی و بە پێچەوانەوە. -
3:53 - 3:59ئەم تەڵزمەی کە ئاماژەی کارەبایی بۆ ڕوناکی
دەگۆڕێت، ڕیگە بە وایەری کارەبایی بێسود -
3:59 - 4:03دەدات کە بگۆڕێن بۆ
وزەی ڕیشاڵی بەهێز. -
4:03 - 4:07تەڵزمە فۆتۆنەکان هەروەها یارمەتی
شکاندنی سنورەکانی بەکارهێنان دەدات. -
4:07 - 4:11توێژەران بۆ گۆڕینی ئاماژەی گێگاهێرتزی
-
4:11 - 4:13بۆ تێرا هێرتزی کار دەکەن،
-
4:13 - 4:16ئەمەش گواستنەی زانییارییەکان
بە هەزاران جار خێراتر دەکات. -
4:16 - 4:18بەڵام ئەمانە ئاماژەیی کورت مەودان:
-
4:18 - 4:20شێی هەوا کار دەکاتە سەرییان،
-
4:20 - 4:22یاخود بینا بەرزەکان دەبن بە بەربەست بۆیان.
-
4:22 - 4:25بەهۆی تەڵزمی بڵاوکەرەوەیی فۆتۆنی
-
4:25 - 4:27کە دابەش کراون لە شارەکان،
-
4:27 - 4:31ئاماژە تیرا هێرتزییەکان دەکرێت بگوازرێنەوە
بۆ مەودای درێژخایەن. -
4:31 - 4:34ئەمە دەکرێت ئەنجام بدرێت بەهۆی میانکاری
جێگیرەوە -
4:34 - 4:39کە ئینتەرنێتی زۆر خێرای بێ وایەر
بەردەست دەکات. -
4:39 - 4:41بە درێژایی مێژووی مرۆڤ،
-
4:41 - 4:44ڕوناکی، بینین و گەرمی پێ بەخشیوین،
-
4:44 - 4:49وەك هاورێیەك خزمەتی کردوین کاتێك
دەگەڕاین بەدوای جیھاندا. -
4:49 - 4:53لە ئێستادا، توانیمان ڕوناکی هەڵگری
زانیاریەکان بکەین و ئاڕاستەیان بکەین -
4:53 - 4:56تا کار بکات بە درێژایی ڕێگە
خێراکەی کێبڵی تیشکیی -
4:56 - 4:59لەگەڵ چەندین بینایی دەرچووی لێکدراوی
جۆراوجۆر کە -
4:59 - 5:03دەبێتە هۆی درووست بوونی جیهانێکی
گەورەتری وەهمیتر.
- Title:
- ئەو تۆڕە شارەوەیەیی کە ئینتەرنێت بەردەست دەکات - ساجان ساینی
- Speaker:
- ساجان ساینی
- Description:
-
more » « less
تەواوی ڤیدیۆکە لێرە ببینە:
https://ed.ted.com/lessons/the-hidden-network-that-makes-the-internet-possible-sajan-sainiلە ساڵی ٢٠١٢دا، تیمێک لە توێژارانی یابانی و دانیمارکی، پێوانەیەکی جیهانییان تۆمارکرد، ئەمەش بە گواستنەوەی یەک پێتابیت لە زانیاری، کە یەکسانە بە ١٠،٠٠٠ کاتژمێر ڤیدیۆی کوالێتی بەرز بە درێژایی کێبڵێکی ٥٠ کیلۆمەتری لە چرکەییکدا. ئەمە کێبڵێکی ئاسایی نەبوو. ئەمە کێبڵێکی پێشکەوتووی تیشکیی بوو، کە بە تۆڕە نهێنییەکە ناسراوە و هەموو جیهانی بە یەکەوە بەستووەتەوە و وای کردووە ئینتەرنێت بەردەست بێت. کێبڵی تیشکی چییە و چۆن کار دەکات؟ ساجان ساینی باس لەمە دەکات.
ئامادەکردنی ساجان ساینی، دەرهێنانی ستۆدیۆی ئارترەیک.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:03
|
halo fariq approved Kurdish subtitles for The hidden network that makes the internet possible | |
|
|
halo fariq edited Kurdish subtitles for The hidden network that makes the internet possible | |
|
|
halo fariq edited Kurdish subtitles for The hidden network that makes the internet possible | |
|
|
halo fariq edited Kurdish subtitles for The hidden network that makes the internet possible | |
|
|
halo fariq edited Kurdish subtitles for The hidden network that makes the internet possible | |
|
|
halo fariq edited Kurdish subtitles for The hidden network that makes the internet possible | |
|
|
halo fariq edited Kurdish subtitles for The hidden network that makes the internet possible | |
|
|
halo fariq edited Kurdish subtitles for The hidden network that makes the internet possible |