WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:04.522
Esperanto to najpopularniejszy
język planowy na świecie.

00:00:04.522 --> 00:00:08.859
Został stworzony na potrzeby
komunikacji międzynarodowej,

00:00:08.859 --> 00:00:12.149
ale obecnie istnieją także osoby,
dla których jest to język ojczysty.

00:00:12.149 --> 00:00:16.190
Jakie jest życie esperanckiego
„native speakera”?

00:00:16.190 --> 00:00:20.023
Esperanto: jak native speaker.

00:00:20.023 --> 00:00:23.479
Kim jesteś?

00:00:23.479 --> 00:00:25.859
Cześć, jestem Stela,

00:00:25.859 --> 00:00:28.371
mam 27 lat.

00:00:28.371 --> 00:00:31.631
Obecnie mieszkam w Brukseli

00:00:31.631 --> 00:00:34.858
i pracuję dla Parlamentu Europejskiego.

00:00:34.858 --> 00:00:38.641
Z pochodzenia jestem Węgierką-Francuzką.

00:00:38.641 --> 00:00:40.987
Nazywam się Leo Sakaguchi.

00:00:40.987 --> 00:00:42.276
Jestem studentem

00:00:42.276 --> 00:00:44.702
na politechnice w Darmstadt.

00:00:44.702 --> 00:00:47.971
Mój ojciec jest Japończykiem,
a matka - Polką,

00:00:47.971 --> 00:00:51.660
ale urodziłem się i wychowałem
w Niemczech.

00:00:51.660 --> 00:00:54.136
Jestem Douglas Oliveira Biscotto,

00:00:54.136 --> 00:00:56.023
mam 14 lat

00:00:56.023 --> 00:00:57.961
i jestem Brazylijczykiem.

00:00:57.961 --> 00:01:00.772
Ja jestem Lívia Oliveira Biscotto

00:01:00.772 --> 00:01:02.641
i jestem jego siostrą.

00:01:02.641 --> 00:01:05.398
Znajdujemy się w Rio de Janeiro,

00:01:05.398 --> 00:01:09.686
przybyliśmy tu na brazylijski
kongres esperancki.

00:01:09.686 --> 00:01:12.646
Cześć! Jestem Gunnar Fischer,

00:01:12.646 --> 00:01:15.253
mieszkam w Münster, w Niemczech.

00:01:15.253 --> 00:01:18.810
Cześć! Mam na imię Klára,
mam 19 lat,

00:01:18.810 --> 00:01:21.042
Jestem Francuzką-Węgierką,

00:01:21.042 --> 00:01:23.808
lecz urodziłam się w Holandii.

00:01:23.808 --> 00:01:28.842
Dlaczego twoi rodzice zdecydowali
nauczyć cię esperanta?

00:01:28.842 --> 00:01:31.529
Ponieważ moi rodzice spotkali się
przez esperanto

00:01:31.529 --> 00:01:33.864
i zawsze rozmawiali ze sobą w esperanto,

00:01:33.864 --> 00:01:36.539
poza tym mam esperanckich znajomych itd.,

00:01:36.539 --> 00:01:38.362
więc słyszałam ten język dookoła

00:01:38.362 --> 00:01:39.752
i tak się nauczyłam.

00:01:39.752 --> 00:01:42.151
Moja mama jest Węgierką,
mój tata Francuzem,

00:01:42.151 --> 00:01:46.072
spotkali się na spotkaniu esperanckim,

00:01:46.072 --> 00:01:47.633
na esperanckim kongresie

00:01:47.633 --> 00:01:49.639
i pomyśleli, że...

00:01:49.639 --> 00:01:51.696
„Najpierw esperanto,
a potem będzie czas

00:01:51.696 --> 00:01:55.420
nauczyć się też innych języków”.

00:01:55.420 --> 00:01:58.086
Czujemy się wygodniej

00:01:58.086 --> 00:02:00.444
z tym językiem, z esperantem,

00:02:00.444 --> 00:02:03.784
a potem będzie nam łatwiej

00:02:03.784 --> 00:02:07.408
uczyć się innych języków.

00:02:07.408 --> 00:02:11.126
Mój tata nauczył się esperanta
kilka lat przed moimi narodzinami

00:02:11.126 --> 00:02:13.847
i zdecydował, że będę dorastać
dwujęzycznie.

00:02:13.847 --> 00:02:17.685
Rozmawiał ze mną po esperancku,
tylko po esperancku,

00:02:17.685 --> 00:02:20.864
przez pierwsze dwanaście lat mojego życia.

00:02:20.864 --> 00:02:23.860
I mieliśmy wielu gości z zagranicy,

00:02:23.860 --> 00:02:27.203
a także często spędzaliśmy wakacje
w Esperancji.

00:02:27.203 --> 00:02:32.221
Jak reagują ludzie, jak dowiadują się,
że mówisz po esperancku?

00:02:32.221 --> 00:02:35.642
Słyszą o tym tylko wtedy, gdy mówimy
wprost o esperancie,

00:02:35.642 --> 00:02:38.780
bo moim głównym językiem jest francuski.

00:02:38.780 --> 00:02:41.583
Myślę, że pierwszą reakcją
jest zaskoczenie,

00:02:41.583 --> 00:02:45.329
bo nie mogą sobie wyobrazić,
że ktoś mógłby znać

00:02:45.329 --> 00:02:48.480
ten dziwny język od urodzenia.

00:02:48.480 --> 00:02:51.261
Język, który został wymyślony,
jak to możliwe,

00:02:51.261 --> 00:02:54.916
żeby istniało dziecko,
które zna je od urodzenia?

00:02:54.916 --> 00:02:58.071
Ale generalnie reakcje są pozytywne:

00:02:58.071 --> 00:03:00.475
„O, naprawdę?”, więc są zainteresowani.

00:03:00.475 --> 00:03:04.909
Pierwsze pytanie to często „Co to jest?”.

00:03:04.909 --> 00:03:06.511
Są zaciekawieni, dlaczego

00:03:06.511 --> 00:03:09.914
i, oczywiście, chcą usłyszeć ode mnie

00:03:09.914 --> 00:03:12.328
parę zdań czy słów po esperancku.

00:03:12.328 --> 00:03:15.127
Ponieważ mówimy w dwóch językach,

00:03:15.127 --> 00:03:19.145
dostajemy wyłącznie pochwały

00:03:19.145 --> 00:03:23.059
i nie jesteśmy źle traktowani.

00:03:23.059 --> 00:03:25.420
W Lufthansie
(niemieckich liniach lotniczych),

00:03:25.420 --> 00:03:27.391
w dziale inżynierskim,

00:03:27.391 --> 00:03:30.587
miałem rozmowę kwalifikacyjną

00:03:30.587 --> 00:03:33.491
i osoba, z którą rozmawiałem, zapytała:

00:03:33.491 --> 00:03:36.791
„Ma pan napisane w papierach,
że pańskim pierwszym językiem

00:03:36.791 --> 00:03:39.259
jest esperanto. Jak to?”.

00:03:39.259 --> 00:03:42.453
I była ona pod wielkim wrażeniem

00:03:42.453 --> 00:03:45.103
z tego właśnie powodu

00:03:45.103 --> 00:03:46.645
i wydaje mi się,

00:03:46.645 --> 00:03:50.635
że była to moja zaleta.

00:03:50.635 --> 00:03:52.937
Ale spotkałem mnóstwo ludzi,

00:03:52.937 --> 00:03:57.156
dla których idea esperanta 
jako języka ojczystego

00:03:57.172 --> 00:04:00.023
była obca i nie do zaakceptowania,

00:04:00.023 --> 00:04:01.930
więc chcieli się ze mną kłócić,

00:04:01.930 --> 00:04:05.811
że esperanto nie może być
moim ojczystym językiem.

00:04:05.811 --> 00:04:08.859
Jak pomogła ci dwujęzyczność?

00:04:08.859 --> 00:04:12.574
Można używać esperanta w sklepie,


00:04:12.574 --> 00:04:14.464
rozmawiając z rodzicami,
mówiąc,

00:04:14.464 --> 00:04:16.779
że czegoś nie lubisz, bo coś.

00:04:16.779 --> 00:04:21.411
Właściwie, kiedy moi rodzice mówili do mnie
po esperancku,

00:04:21.411 --> 00:04:23.864
nigdy nie odpowiadałam po esperancku.

00:04:23.864 --> 00:04:26.400
Więc jeżeli to ja używałam esperanta,

00:04:26.400 --> 00:04:29.166
to znaczyło, że chciałam powiedzieć coś,

00:04:29.166 --> 00:04:32.308
czego nie chciałabym,
żeby inni zrozumieli.

00:04:32.308 --> 00:04:34.163
Używam od urodzenia
czterech języków,

00:04:34.163 --> 00:04:36.438
potem w szkole uczyłam się dwóch,

00:04:36.438 --> 00:04:39.043
więc już teraz mówię
w sześciu językach,

00:04:39.043 --> 00:04:41.674
po prostu z powodu
mojej naturalnej wielojęzyczności.

00:04:41.674 --> 00:04:44.565
Więc jeżeli ma się wiele języków
na starcie,

00:04:44.565 --> 00:04:47.780
można się szybko uczyć nowych

00:04:47.780 --> 00:04:50.926
i ma to praktyczne zalety,

00:04:50.926 --> 00:04:54.104
na przykład mogę kupić bilet na pociąg

00:04:54.104 --> 00:04:56.871
w Anglii, Niemczech, Austrii, Francji, Holandii...

00:04:56.871 --> 00:04:59.808
bez jakiekokolwiek problemu,
bo mówię w danym języku.

00:04:59.808 --> 00:05:02.737
Z dwoma językami ojczystymi

00:05:02.737 --> 00:05:05.769
uczyłem się, oczywiście, łatwiej innych.

00:05:05.769 --> 00:05:08.931
Raz nawet zaproszono mnie do telewizji,

00:05:08.931 --> 00:05:11.883
ponieważ mówię od urodzenia po esperancku

00:05:11.883 --> 00:05:14.383
i byłem z tego powodu bardzo dumny.

00:05:14.383 --> 00:05:17.569
Jest też łatwiej i szybciej poznawać znajomych,

00:05:17.569 --> 00:05:19.751
ja mam wielu przyjaciół i myślę,

00:05:19.751 --> 00:05:22.513
że jednym z powodów jest fakt,

00:05:22.513 --> 00:05:26.647
że mogę do nich mówić
wprost w ich języku.

00:05:26.647 --> 00:05:29.263
Jeżeli mówię po holendersku do Holendra

00:05:29.263 --> 00:05:32.710
czy po niemiecku do Niemca, jest dla niego łatwiej

00:05:32.710 --> 00:05:34.890
ufać mi i zaprzyjaźnić się ze mną.

00:05:34.890 --> 00:05:37.468
Ogólnie, cieszę się z bycia esperanckim
native speakerem

00:05:37.468 --> 00:05:40.758
i lubię się z innymi native speakerami

00:05:40.758 --> 00:05:44.084
spotykać, rozmawiać i...

00:05:44.084 --> 00:05:47.771
Dziękuję za uwagę

00:05:47.771 --> 00:05:51.819
i do zobaczenia!

00:06:00.468 --> 00:06:04.468
Esperanto: jak native speaker