1
00:00:00,000 --> 00:00:04,522
Esperanto to najpopularniejszy
język planowy na świecie.

2
00:00:04,522 --> 00:00:08,859
Został stworzony na potrzeby
komunikacji międzynarodowej,

3
00:00:08,859 --> 00:00:12,149
ale obecnie istnieją także osoby,
dla których jest to język ojczysty.

4
00:00:12,149 --> 00:00:16,190
Jakie jest życie esperanckiego
„native speakera”?

5
00:00:16,190 --> 00:00:20,023
Esperanto: jak native speaker.

6
00:00:20,023 --> 00:00:23,479
Kim jesteś?

7
00:00:23,479 --> 00:00:25,859
Cześć, jestem Stela,

8
00:00:25,859 --> 00:00:28,371
mam 27 lat.

9
00:00:28,371 --> 00:00:31,631
Obecnie mieszkam w Brukseli

10
00:00:31,631 --> 00:00:34,858
i pracuję dla Parlamentu Europejskiego.

11
00:00:34,858 --> 00:00:38,641
Z pochodzenia jestem Węgierką-Francuzką.

12
00:00:38,641 --> 00:00:40,987
Nazywam się Leo Sakaguchi.

13
00:00:40,987 --> 00:00:42,276
Jestem studentem

14
00:00:42,276 --> 00:00:44,702
na politechnice w Darmstadt.

15
00:00:44,702 --> 00:00:47,971
Mój ojciec jest Japończykiem,
a matka - Polką,

16
00:00:47,971 --> 00:00:51,660
ale urodziłem się i wychowałem
w Niemczech.

17
00:00:51,660 --> 00:00:54,136
Jestem Douglas Oliveira Biscotto,

18
00:00:54,136 --> 00:00:56,023
mam 14 lat

19
00:00:56,023 --> 00:00:57,961
i jestem Brazylijczykiem.

20
00:00:57,961 --> 00:01:00,772
Ja jestem Lívia Oliveira Biscotto

21
00:01:00,772 --> 00:01:02,641
i jestem jego siostrą.

22
00:01:02,641 --> 00:01:05,398
Znajdujemy się w Rio de Janeiro,

23
00:01:05,398 --> 00:01:09,686
przybyliśmy tu na brazylijski
kongres esperancki.

24
00:01:09,686 --> 00:01:12,646
Cześć! Jestem Gunnar Fischer,

25
00:01:12,646 --> 00:01:15,253
mieszkam w Münster, w Niemczech.

26
00:01:15,253 --> 00:01:18,810
Cześć! Mam na imię Klára,
mam 19 lat,

27
00:01:18,810 --> 00:01:21,042
Jestem Francuzką-Węgierką,

28
00:01:21,042 --> 00:01:23,808
lecz urodziłam się w Holandii.

29
00:01:23,808 --> 00:01:28,842
Dlaczego twoi rodzice zdecydowali
nauczyć cię esperanta?

30
00:01:28,842 --> 00:01:31,529
Ponieważ moi rodzice spotkali się
przez esperanto

31
00:01:31,529 --> 00:01:33,864
i zawsze rozmawiali ze sobą w esperanto,

32
00:01:33,864 --> 00:01:36,539
poza tym mam esperanckich znajomych itd.,

33
00:01:36,539 --> 00:01:38,362
więc słyszałam ten język dookoła

34
00:01:38,362 --> 00:01:39,752
i tak się nauczyłam.

35
00:01:39,752 --> 00:01:42,151
Moja mama jest Węgierką,
mój tata Francuzem,

36
00:01:42,151 --> 00:01:46,072
spotkali się na spotkaniu esperanckim,

37
00:01:46,072 --> 00:01:47,633
na esperanckim kongresie

38
00:01:47,633 --> 00:01:49,639
i pomyśleli, że...

39
00:01:49,639 --> 00:01:51,696
„Najpierw esperanto,
a potem będzie czas

40
00:01:51,696 --> 00:01:55,420
nauczyć się też innych języków”.

41
00:01:55,420 --> 00:01:58,086
Czujemy się wygodniej

42
00:01:58,086 --> 00:02:00,444
z tym językiem, z esperantem,

43
00:02:00,444 --> 00:02:03,784
a potem będzie nam łatwiej

44
00:02:03,784 --> 00:02:07,408
uczyć się innych języków.

45
00:02:07,408 --> 00:02:11,126
Mój tata nauczył się esperanta
kilka lat przed moimi narodzinami

46
00:02:11,126 --> 00:02:13,847
i zdecydował, że będę dorastać
dwujęzycznie.

47
00:02:13,847 --> 00:02:17,685
Rozmawiał ze mną po esperancku,
tylko po esperancku,

48
00:02:17,685 --> 00:02:20,864
przez pierwsze dwanaście lat mojego życia.

49
00:02:20,864 --> 00:02:23,860
I mieliśmy wielu gości z zagranicy,

50
00:02:23,860 --> 00:02:27,203
a także często spędzaliśmy wakacje
w Esperancji.

51
00:02:27,203 --> 00:02:32,221
Jak reagują ludzie, jak dowiadują się,
że mówisz po esperancku?

52
00:02:32,221 --> 00:02:35,642
Słyszą o tym tylko wtedy, gdy mówimy
wprost o esperancie,

53
00:02:35,642 --> 00:02:38,780
bo moim głównym językiem jest francuski.

54
00:02:38,780 --> 00:02:41,583
Myślę, że pierwszą reakcją
jest zaskoczenie,

55
00:02:41,583 --> 00:02:45,329
bo nie mogą sobie wyobrazić,
że ktoś mógłby znać

56
00:02:45,329 --> 00:02:48,480
ten dziwny język od urodzenia.

57
00:02:48,480 --> 00:02:51,261
Język, który został wymyślony,
jak to możliwe,

58
00:02:51,261 --> 00:02:54,916
żeby istniało dziecko,
które zna je od urodzenia?

59
00:02:54,916 --> 00:02:58,071
Ale generalnie reakcje są pozytywne:

60
00:02:58,071 --> 00:03:00,475
„O, naprawdę?”, więc są zainteresowani.

61
00:03:00,475 --> 00:03:04,909
Pierwsze pytanie to często „Co to jest?”.

62
00:03:04,909 --> 00:03:06,511
Są zaciekawieni, dlaczego

63
00:03:06,511 --> 00:03:09,914
i, oczywiście, chcą usłyszeć ode mnie

64
00:03:09,914 --> 00:03:12,328
parę zdań czy słów po esperancku.

65
00:03:12,328 --> 00:03:15,127
Ponieważ mówimy w dwóch językach,

66
00:03:15,127 --> 00:03:19,145
dostajemy wyłącznie pochwały

67
00:03:19,145 --> 00:03:23,059
i nie jesteśmy źle traktowani.

68
00:03:23,059 --> 00:03:25,420
W Lufthansie
(niemieckich liniach lotniczych),

69
00:03:25,420 --> 00:03:27,391
w dziale inżynierskim,

70
00:03:27,391 --> 00:03:30,587
miałem rozmowę kwalifikacyjną

71
00:03:30,587 --> 00:03:33,491
i osoba, z którą rozmawiałem, zapytała:

72
00:03:33,491 --> 00:03:36,791
„Ma pan napisane w papierach,
że pańskim pierwszym językiem

73
00:03:36,791 --> 00:03:39,259
jest esperanto. Jak to?”.

74
00:03:39,259 --> 00:03:42,453
I była ona pod wielkim wrażeniem

75
00:03:42,453 --> 00:03:45,103
z tego właśnie powodu

76
00:03:45,103 --> 00:03:46,645
i wydaje mi się,

77
00:03:46,645 --> 00:03:50,635
że była to moja zaleta.

78
00:03:50,635 --> 00:03:52,937
Ale spotkałem mnóstwo ludzi,

79
00:03:52,937 --> 00:03:57,156
dla których idea esperanta 
jako języka ojczystego

80
00:03:57,172 --> 00:04:00,023
była obca i nie do zaakceptowania,

81
00:04:00,023 --> 00:04:01,930
więc chcieli się ze mną kłócić,

82
00:04:01,930 --> 00:04:05,811
że esperanto nie może być
moim ojczystym językiem.

83
00:04:05,811 --> 00:04:08,859
Jak pomogła ci dwujęzyczność?

84
00:04:08,859 --> 00:04:12,574
Można używać esperanta w sklepie,


85
00:04:12,574 --> 00:04:14,464
rozmawiając z rodzicami,
mówiąc,

86
00:04:14,464 --> 00:04:16,779
że czegoś nie lubisz, bo coś.

87
00:04:16,779 --> 00:04:21,411
Właściwie, kiedy moi rodzice mówili do mnie
po esperancku,

88
00:04:21,411 --> 00:04:23,864
nigdy nie odpowiadałam po esperancku.

89
00:04:23,864 --> 00:04:26,400
Więc jeżeli to ja używałam esperanta,

90
00:04:26,400 --> 00:04:29,166
to znaczyło, że chciałam powiedzieć coś,

91
00:04:29,166 --> 00:04:32,308
czego nie chciałabym,
żeby inni zrozumieli.

92
00:04:32,308 --> 00:04:34,163
Używam od urodzenia
czterech języków,

93
00:04:34,163 --> 00:04:36,438
potem w szkole uczyłam się dwóch,

94
00:04:36,438 --> 00:04:39,043
więc już teraz mówię
w sześciu językach,

95
00:04:39,043 --> 00:04:41,674
po prostu z powodu
mojej naturalnej wielojęzyczności.

96
00:04:41,674 --> 00:04:44,565
Więc jeżeli ma się wiele języków
na starcie,

97
00:04:44,565 --> 00:04:47,780
można się szybko uczyć nowych

98
00:04:47,780 --> 00:04:50,926
i ma to praktyczne zalety,

99
00:04:50,926 --> 00:04:54,104
na przykład mogę kupić bilet na pociąg

100
00:04:54,104 --> 00:04:56,871
w Anglii, Niemczech, Austrii, Francji, Holandii...

101
00:04:56,871 --> 00:04:59,808
bez jakiekokolwiek problemu,
bo mówię w danym języku.

102
00:04:59,808 --> 00:05:02,737
Z dwoma językami ojczystymi

103
00:05:02,737 --> 00:05:05,769
uczyłem się, oczywiście, łatwiej innych.

104
00:05:05,769 --> 00:05:08,931
Raz nawet zaproszono mnie do telewizji,

105
00:05:08,931 --> 00:05:11,883
ponieważ mówię od urodzenia po esperancku

106
00:05:11,883 --> 00:05:14,383
i byłem z tego powodu bardzo dumny.

107
00:05:14,383 --> 00:05:17,569
Jest też łatwiej i szybciej poznawać znajomych,

108
00:05:17,569 --> 00:05:19,751
ja mam wielu przyjaciół i myślę,

109
00:05:19,751 --> 00:05:22,513
że jednym z powodów jest fakt,

110
00:05:22,513 --> 00:05:26,647
że mogę do nich mówić
wprost w ich języku.

111
00:05:26,647 --> 00:05:29,263
Jeżeli mówię po holendersku do Holendra

112
00:05:29,263 --> 00:05:32,710
czy po niemiecku do Niemca, jest dla niego łatwiej

113
00:05:32,710 --> 00:05:34,890
ufać mi i zaprzyjaźnić się ze mną.

114
00:05:34,890 --> 00:05:37,468
Ogólnie, cieszę się z bycia esperanckim
native speakerem

115
00:05:37,468 --> 00:05:40,758
i lubię się z innymi native speakerami

116
00:05:40,758 --> 00:05:44,084
spotykać, rozmawiać i...

117
00:05:44,084 --> 00:05:47,771
Dziękuję za uwagę

118
00:05:47,771 --> 00:05:51,819
i do zobaczenia!

119
00:06:00,468 --> 00:06:04,468
Esperanto: jak native speaker