WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:04.522
Esperantoa eraikitako hizkuntza gehien erabilia da munduan.

00:00:04.522 --> 00:00:08.859
Jatorrian nazioarteko komunikazioarentzat egina zen,

00:00:08.859 --> 00:00:12.149
baina orain jatorrizko Esperantoa duen pertsonak daude.

00:00:12.149 --> 00:00:16.190
Nola da jatorrizko Esperantoa duen pertsonen bizia?

00:00:16.190 --> 00:00:20.023
Esperanto: jaiotzatiko hiztuna bezala

00:00:20.023 --> 00:00:23.479
Nor zara?

00:00:23.479 --> 00:00:25.859
Kaixo, Stela naiz.

00:00:25.859 --> 00:00:28.371
Hogeita zazpi urte dauzkat.

00:00:28.371 --> 00:00:31.631
Oraintxe Bruselan bizi naiz,

00:00:31.631 --> 00:00:34.858
Europako Parlamentuarentzat lan egiten dut.

00:00:34.858 --> 00:00:38.641
Berez Hungariako-Frantziakoa naiz.

00:00:38.641 --> 00:00:40.987
Nire izena Leo Sakaguchi da.

00:00:40.987 --> 00:00:42.276
Ikaslea naiz

00:00:42.276 --> 00:00:44.702
Darmstadteko Unibertsitate Teknikoan.

00:00:44.702 --> 00:00:47.971
Nire aita Japoniakoa da, nire ama Poloniakoa da,

00:00:47.971 --> 00:00:51.660
eta ni Alemanian jaio eta hazi nintzen.

00:00:51.660 --> 00:00:54.136
Douglas Oliveira Biscotto naiz.

00:00:54.136 --> 00:00:56.023
Hamalau urte dauzkat.

00:00:56.023 --> 00:00:57.961
Eta … Brasilgoa naiz.

00:00:57.961 --> 00:01:00.772
Lívia Oliveira Biscotto naiz.

00:01:00.772 --> 00:01:02.641
Bere arreba naiz.

00:01:02.641 --> 00:01:05.398
Rio de Janeiron gaude.

00:01:05.398 --> 00:01:09.686
Brasilgo Esperanto kongresura etorri gara.

00:01:09.686 --> 00:01:12.646
Kaixo! Gunnar Fischer naiz.

00:01:12.646 --> 00:01:15.253
Münsterren (Alemanian) bizi naiz.

00:01:15.253 --> 00:01:18.810
Kaixo! Nire izena Klára da, hemeretzi urte dauzkat,

00:01:18.810 --> 00:01:21.042
Frantziako-Hungariakoa naiz,

00:01:21.042 --> 00:01:23.808
eta Herbehereetan jaio nintzen.

00:01:23.808 --> 00:01:28.842
Zure aita-amek zergatik erabaki zuten zuri Esperantoa irakastea?

00:01:28.842 --> 00:01:31.529
Nire aita-amek Esperanto batzar batean ezagutu zuten elkar

00:01:31.529 --> 00:01:33.864
eta beti elkarrekin Esperantoz hitz egin zuten

00:01:33.864 --> 00:01:36.539
eta Esperanto lagunetatik aditu nuelako eta abar.

00:01:36.539 --> 00:01:38.362
Beraz, hizkuntza nire inguruan aditu nuen

00:01:38.362 --> 00:01:39.752
eta honela ikasi nuen.

00:01:39.752 --> 00:01:42.151
Nire ama Hungariakoa da, nire aita Frantziakoa da.

00:01:42.151 --> 00:01:46.072
Esperanto batzar batean ezagutu zuten elkar,

00:01:46.072 --> 00:01:47.633
Esperanto kongresuan.

00:01:47.633 --> 00:01:49.639
Pentsatu zuten:

00:01:49.639 --> 00:01:51.696
“Lehenik Esperantoa eta orduan denbora edukiko dut

00:01:51.696 --> 00:01:55.420
beste hizkuntzak ere ikasteko.”

00:01:55.420 --> 00:01:58.086
Eroso egon gaitezke

00:01:58.086 --> 00:02:00.444
hizkuntzarekin, Esperantoarekin.

00:02:00.444 --> 00:02:03.784
Orduan arinagoa dakiguke

00:02:03.784 --> 00:02:07.408
beste hizkuntzak ikastea.

00:02:07.408 --> 00:02:11.126
Nire aita Esperantoa ikasi zuen, ni jaio baino urte batzuk lehenago.

00:02:11.126 --> 00:02:13.847
Erabaki zuen ni bi hizkuntzarekin haziko nintzela

00:02:13.847 --> 00:02:17.685
eta nirekin Esperantoz, soilik Esperantoz hitz egin zuen

00:02:17.685 --> 00:02:20.864
nire biziko lehen hamabi urteetan.

00:02:20.864 --> 00:02:23.860
Eta atzerriko nazioarteko gonbidatu asko genituen

00:02:23.860 --> 00:02:27.203
eta sarri Esperantozko oporretan egon ginen.

00:02:27.203 --> 00:02:32.221
Jendeak nola erantzuten du Esperantoa badakizuela jabetzen direnean?

00:02:32.221 --> 00:02:35.642
Soilik hau adituko du zuzenean Esperantoari buruz hitz egiten dutenean

00:02:35.642 --> 00:02:38.780
nire hizkuntza nagusia frantsesa da-eta.

00:02:38.780 --> 00:02:41.583
Beraz, pentsatzen dut lehengo erantzuna harridura dela

00:02:41.583 --> 00:02:45.329
guztiz ez zaiolako iruditzen gizaki batek

00:02:45.329 --> 00:02:48.480
hizkuntza arraro hau ama hizkuntza bezala duela,

00:02:48.480 --> 00:02:51.261
gizaki batek asmatu zuen hizkuntza. Nola da litekeena

00:02:51.261 --> 00:02:54.916
jatorriz duten haurrak egotea?!

00:02:54.916 --> 00:02:58.071
Baina gehienetan erantzuna ona da:

00:02:58.071 --> 00:03:00.475
“A bai?” Beraz, hori interesatzen zaie.

00:03:00.475 --> 00:03:04.909
Sarri lehengo galdera da: “Zer da?”

00:03:04.909 --> 00:03:06.511
Zergatik interesatzen zaie,

00:03:06.511 --> 00:03:09.914
eta noski, esaldi batzuk aditu nahi dituzte

00:03:09.914 --> 00:03:12.328
edo hitz batzuk Esperantoz.

00:03:12.328 --> 00:03:15.127
Beraz, bi hizkuntza badakizkigunean

00:03:15.127 --> 00:03:19.145
soilik gorespenak hartzen ditugu

00:03:19.145 --> 00:03:23.059
eta ez gara gaizki tratatuak.

00:03:23.059 --> 00:03:25.420
Lufthansa Alemaniako airelinearen

00:03:25.420 --> 00:03:27.391
ingeniaritza departamentuan

00:03:27.391 --> 00:03:30.587
lan-elkarrizketa nuen.

00:03:30.587 --> 00:03:33.491
Gizakiak zera galdetu zidan:

00:03:33.491 --> 00:03:36.791
“Zure paperetan idatzia da jatorrizko Esperantoa duzuela.

00:03:36.791 --> 00:03:39.259
Nola liteke?”

00:03:39.259 --> 00:03:42.453
Gizaki hark itxura ona hartu ninduen

00:03:42.453 --> 00:03:45.103
jatorrizko Esperantoa dutelako.

00:03:45.103 --> 00:03:46.645
Eta pentsatzen dut

00:03:46.645 --> 00:03:50.635
hortaz, abantailaz jokatu nuela.

00:03:50.635 --> 00:03:52.937
Baina

00:03:52.937 --> 00:03:57.156
Esperantoa ama hizkuntza izateko ideia

00:03:57.172 --> 00:04:00.023
bitxia eta onartezina den gizakiak ezagutu nituen


00:04:00.023 --> 00:04:01.930
eta nirekin eztabaidatu nahi dute

00:04:01.930 --> 00:04:05.811
ezin dela Esperantoa nire ama hizkuntza izan.

00:04:05.811 --> 00:04:08.859
Bi hizkuntza jakiteak nola lagundu zaitu?

00:04:08.859 --> 00:04:12.574
Erabiltzen ahal zara zure gurasoekin dendan

00:04:12.574 --> 00:04:14.464
zerbait gustatzen zaizunean

00:04:14.464 --> 00:04:16.779
edo gustatzen ez zaizunean

00:04:16.779 --> 00:04:21.411
zeren … Nire gurasoek nirekin Esperantoz hitz egin zutenean

00:04:21.411 --> 00:04:23.864
nik ez nien Esperantoz erantzuten.

00:04:23.864 --> 00:04:26.400
Orokorrean Esperantoa erabiltzen nuenean

00:04:26.400 --> 00:04:29.166
zerbait esan nahi nuen

00:04:29.166 --> 00:04:32.308
eta ez nuen besteek ulertzea nahi.

00:04:32.308 --> 00:04:34.163
Lau ama hizkuntza badakizkit

00:04:34.163 --> 00:04:36.438
eta ondoren bi ikasi dut eskolan,

00:04:36.438 --> 00:04:39.043
beraz, nire adinean sei hizkuntza dakizkit

00:04:39.043 --> 00:04:41.674
ama hizkuntzak asko ikasi ditut-eta.

00:04:41.674 --> 00:04:44.565
Ama hizkuntza asko baldin badauzkate

00:04:44.565 --> 00:04:47.780
hizkuntza berriak arinago ikasiko dituzte

00:04:47.780 --> 00:04:50.926
eta abantaila baliagarriak dituzte.

00:04:50.926 --> 00:04:54.104
Adibidez, tren-txartelak Ingalaterran erosi ditzaket,

00:04:54.104 --> 00:04:56.871
Alemanian, Austrian, Frantzian, Herbehereetan …

00:04:56.871 --> 00:04:59.808
arazorik gabe, hizkuntza badakidalako.

00:04:59.808 --> 00:05:02.737
Bi ama hizkuntzarekin

00:05:02.737 --> 00:05:05.769
noski beste hizkuntzak arinago ikasten ditut.

00:05:05.769 --> 00:05:08.931
Behin telebistara gonbidatu ninduten

00:05:08.931 --> 00:05:11.883
jatorrizko Esperantoz badakitelako.

00:05:11.883 --> 00:05:14.383
Oso harro nago honekin.

00:05:14.383 --> 00:05:17.569
Lagunak egitea errezagoa da ere,

00:05:17.569 --> 00:05:19.751
oso lagun asko dauzkat eta pentsatzen dut

00:05:19.751 --> 00:05:21.273
arrazoi bat dela

00:05:21.273 --> 00:05:26.647
haiekin zuzenean ama hizkuntzaz hitz egin dezaketela.

00:05:26.647 --> 00:05:29.263
Nederlandarrekin nederlanderaz hitz egiten dutenean

00:05:29.263 --> 00:05:31.230
edo alemaniarrekin alemanez,

00:05:31.230 --> 00:05:34.890
nitaz fidatzea eta nire lagun egitea arinagoa zaie.

00:05:34.890 --> 00:05:37.468
Gehienean, asko pozten naiz jaiotzatiko hiztuna naizelako.

00:05:37.468 --> 00:05:40.758
Eta jaiotzatiko beste hiztunekin era asko pozten naiz

00:05:40.758 --> 00:05:44.084
batu, berriketan egin eta …

00:05:44.084 --> 00:05:47.771
Ondo, entzuteagatik eskerrak ematen dizkizuet.

00:05:47.771 --> 00:05:51.819
Eta hurren arte!

00:06:00.468 --> 00:06:04.468
Esperanto: jaiotzatiko hiztuna bezala