0:00:00.000,0:00:02.300
Ben bir çevreciyim.

0:00:02.942,0:00:07.296
Çocukluğumun çoğunu [br]devasa bir kızıl kayının büyük gövdesinde

0:00:07.400,0:00:11.219
dönüşümlü olarak okuyarak ve dallarının[br]arasından gökyüzüne bakarak geçirdim.

0:00:11.243,0:00:13.346
Güvenli ve ilgilenilmiş

0:00:13.370,0:00:16.946
ve kendimden çok büyük [br]bir şeye bağlanmış hissettim.

0:00:16.970,0:00:21.250
Ağaçların ölümsüz olduklarını, [br]hep burada olacaklarını düşünürdüm.

0:00:22.340,0:00:23.966
Yanılmışım.

0:00:23.990,0:00:25.768
Ağaçlar ölüyor.

0:00:25.792,0:00:28.576
İklim değişikliği, Lübnan katran ağacını

0:00:28.600,0:00:30.885
ve Amerika'nın batısının [br]ormanlarını öldürüyor.

0:00:31.528,0:00:33.470
Ölenler sadece ağaçlar değil.

0:00:33.960,0:00:39.827
1998'den beri aşırı sıcaklık[br]160.000'den çok insanı öldürdü

0:00:39.851,0:00:43.500
ve kontrolsüz iklim değişikliği [br]milyonlarca fazlasını öldürebilir.

0:00:43.970,0:00:45.640
Bu noktaya nasıl geldik?

0:00:45.960,0:00:47.730
Tabii ki bir sürü sebep var

0:00:47.730,0:00:49.451
ama en önemlilerinden birisi

0:00:49.451,0:00:53.310
kapitalizmin korkunç bir şeye [br]dönüşmesine izin vermemiz.

0:00:53.780,0:00:56.666
En iyi halindeki kapitalizmin [br]büyük bir hayranıyım.

0:00:56.690,0:01:00.521
En nihayetinde bir ekonomist[br]ve işletme fakültesi profesörüyüm.

0:01:01.040,0:01:03.816
Bence gerçekten[br]özgür ve tarafsız piyasalar

0:01:03.840,0:01:06.553
insan ırkının en büyük buluşlarından biri.

0:01:07.035,0:01:08.974
Sorun şu ki

0:01:08.998,0:01:13.813
piyasalar, sadece fiyatlar gerçek [br]maliyetleri yansıtınca hünerini gösterir.

0:01:14.163,0:01:16.734
Şu an fiyatlar çok uyumsuz.

0:01:17.369,0:01:23.246
Fosil yakıtları satan firmaların [br]ve aslında sera gazı yayan kimselerin

0:01:23.400,0:01:27.123
bedelini ödemeleri gerekmeyen devasa [br]zararlara yol açmalarına izin veriyoruz.

0:01:27.570,0:01:29.483
Bu neredeyse hiç adil değil.

0:01:30.401,0:01:32.583
Bir an için ellerimin

0:01:32.607,0:01:35.940
telefonunuza 10 seneden fazla[br]güç sağlayabilecek

0:01:35.964,0:01:39.140
10 dolar değerindeki[br]kömür yakmalı elektrik olan

0:01:39.164,0:01:42.526
elektron bulutuyla dolu olduğunu düşünün.

0:01:42.550,0:01:44.976
Bu muhtemelen epey[br]iyi bir anlaşma gibi gelir.

0:01:45.000,0:01:49.792
Bu sadece sebep olduğu zararı [br]siz ödemediğiniz için ucuz.

0:01:50.436,0:01:55.016
Yanan kömür, cıva ve kurşun gibi[br]zehirli maddeleri havaya gönderir

0:01:55.016,0:01:58.001
ki bu da sağlık bakım maliyetlerini [br]milyarlarca dolar artırır

0:01:58.001,0:02:02.850
ve her yıl yüz binlerce insanın[br]ölümüne sebep olur.

0:02:02.850,0:02:06.596
Ayrıca karbondioksitin [br]büyük miktarını yayar.

0:02:06.620,0:02:09.263
Kömürün başka bir bedeli de

0:02:09.287,0:02:13.806
sebep olacağı ve çoktan [br]sebep olduğu iklim zararı.

0:02:14.410,0:02:17.946
Bu yaz California'da [br]bir milyondan fazla arazi yandı

0:02:17.970,0:02:21.956
ve büyük su baskınları Bangladeş'in [br]üçte birini sular altında bıraktı.

0:02:21.980,0:02:26.196
Yüzlerce araştırma bu bedellere [br]bir sayı biçmeyi denedi.

0:02:26.220,0:02:27.834
Bu çalışmayı anlamlandırıyorum

0:02:27.858,0:02:31.096
ve bu noktada insan sağlığına[br]en az sekiz dolar değerinde zarar veren

0:02:31.120,0:02:33.350
ve en az sekiz dolar[br]değerinde iklim zararına

0:02:33.350,0:02:37.376
ve muhtemelen daha da fazlasına sebep olan

0:02:37.400,0:02:42.166
kömür yakmalı elektriğe[br]on dolar değer biçen

0:02:42.190,0:02:48.525
Halk Sağlığı Okulundaki iş arkadaşlarıma [br]ve ekonomideki arkadaşlarıma güveniyorum.

0:02:48.570,0:02:51.541
Bu bir avuç elektronun [br]gerçek bedeli ne mi?

0:02:51.565,0:02:53.211
On dolar değil,

0:02:53.235,0:02:56.118
daha çok 26 dolar gibi bir bedel.

0:02:56.870,0:03:00.386
Petrol ve gaz yakmak ve et yemek gibi[br]şeyler yapmanın gizli bedeli

0:03:00.410,0:03:05.055
tıpkı adil olmadığı gibi [br]aynı şekilde oldukça büyük.

0:03:05.792,0:03:09.586
Temiz bir ekonomi [br]inşa etmeye çalışan herkes

0:03:09.610,0:03:12.911
sağlığımızın yok olması[br]ve iklimimizin bozulması için

0:03:12.935,0:03:16.640
aşırı ölçüde para yardımı yapılmış [br]firmalarla rekabet etmek zorunda.

0:03:17.306,0:03:20.052
Bu, içinde bulunmak[br]istediğim kapitalizm değil.

0:03:20.076,0:03:25.710
Bu, özgür ve adil bir piyasa değil.

0:03:27.007,0:03:29.959
Peki ne yapabiliriz?

0:03:30.540,0:03:35.236
En basit cevap, devletlerin [br]sera gazı salan herkese

0:03:35.260,0:03:39.667
neden oldukları zararı [br]ödemeleri için ısrar etmesi.

0:03:40.240,0:03:44.483
Ancak şu anda devletlerin buna[br]hazır olduğuna dair bir işaret yok

0:03:44.490,0:03:48.856
çünkü fosil yakıt [br]şirketleri son 20 yıllarını

0:03:48.880,0:03:51.974
ciddi ölçüde para yatırılmış kârlarını

0:03:51.998,0:03:54.553
iklim değişikliğini [br]inkar etmek için kullanarak

0:03:54.577,0:03:58.735
ve onları düzene sokan politikacıları [br]para yağmuruna tutarak geçirdi.

0:03:59.320,0:04:01.726
İşte benim çılgın fikrim şu:

0:04:02.280,0:04:04.293
Bence işletmeler gücünü arttırmalı.

0:04:04.730,0:04:08.321
Bence işletmeler kapitalizmi düzeltmeli.

0:04:08.861,0:04:10.338
Farkındayım. (Güler)

0:04:10.362,0:04:14.518
Muhtemelen birçoğunuz [br]"hiç şansın yok" diye düşünüyorsunuz.

0:04:15.237,0:04:19.536
Az önce şirketlerin bilimi inkar ettiğini,

0:04:19.560,0:04:22.766
piyasayı bozduğunu ve politikacılarla[br]kulis yaptığını söylemedim mi?

0:04:22.790,0:04:24.043
Söyledim.

0:04:24.817,0:04:29.314
Ama bunu düzeltmek [br]doğrudan özel sektörün ilgi alanı.

0:04:29.789,0:04:35.274
Gerçek şu ki eğer iklim değişikliğini [br]düzeltmezsek işletmeler hapı yutar.

0:04:35.725,0:04:37.706
Büyük sahil kentleri sular altındayken

0:04:37.730,0:04:40.404
ve milyonlarca kızgın insan[br]hasat ürün vermediği için

0:04:40.428,0:04:45.106
Kuzey'e göç ederken [br]para kazanmak zor olacak.

0:04:45.130,0:04:48.146
Eğer çoğu insan zenginlerin [br]ve beyazların kendi yararları adına

0:04:48.170,0:04:51.236
gezegeni tahrip etmek için[br]kullandıklarına inanırsa

0:04:51.260,0:04:55.166
özel girişimi canlı tutmak zorlaşacak.

0:04:56.006,0:04:59.476
Size bunun gerçekte [br]nasıl göründüğünü anlatayım.

0:04:59.500,0:05:03.836
Arkadaşım Erik Osmundsen,[br]bir atık şirketinin CEO'su olmak için

0:05:03.860,0:05:07.109
özel sermaye şirketinde[br]kolay bir işi bıraktı.

0:05:08.130,0:05:11.298
Bu kulağa biraz tuhaf[br]bir fikir gibi gelebilir

0:05:11.830,0:05:14.203
ama Erik bir farklılık yaratmak istedi

0:05:14.227,0:05:16.446
ve çöple başa çıkma yolunu değiştirmek

0:05:16.470,0:05:19.383
milyonlarca ton emisyonu azaltabilirdi.

0:05:19.970,0:05:22.906
Aniden büyük bir problemle karşılaştı:

0:05:22.930,0:05:25.666
Endüstri tümüyle bozulmuştu.

0:05:25.690,0:05:29.276
Firmalar yasa dışı bir şekilde[br]çöp atarak maliyeti düşürüyordu,

0:05:29.300,0:05:31.706
düzenlemeler kötü bir şekilde[br]uygulanıyordu

0:05:31.706,0:05:34.119
ve ihlal için konan [br]para cezaları çok azdı.

0:05:34.790,0:05:37.395
Erik, bu şekilde davranmanın[br]bedelini ödemek için

0:05:37.419,0:05:40.476
temizliğe girişeceğini [br]ve fiyatları arttıracağını açıkladı.

0:05:40.720,0:05:43.785
Kıdemli takımındaki birçok kişi[br]onun deli olduğunu düşündü.

0:05:44.440,0:05:46.156
Yarısı istifa etti

0:05:46.180,0:05:48.322
ve müşterilerinin çoğunu da kaybetti.

0:05:48.346,0:05:52.366
Rakipleri, endüstriye kötü bir ün[br]getirdiği için onu suçladı

0:05:52.390,0:05:55.021
ve tehditler almaya başladı.

0:05:55.790,0:05:58.833
Ama yozlaşma, gizli gerçekleştiğinde[br]en iyi şekilde çalışır.

0:05:59.493,0:06:03.753
Erik halka açılır açılmaz[br]insanlar güçlerini arttırmaya başladı.

0:06:04.120,0:06:06.780
Birkaç müşteri daha fazla ödeme[br]yapmak istiyordu.

0:06:06.780,0:06:10.207
Yatırımcıları, doğru olanı yapmanın [br]buna değeceği konusunda hemfikirdi.

0:06:10.635,0:06:15.238
Yanında kalan çalışanları [br]taraf tutma fikrini sevdi

0:06:15.262,0:06:18.445
ve maliyetleri düşürmek için[br]bütün yasal yolları buldu.

0:06:18.469,0:06:21.269
Erik, rakiplerinden birkaçını[br]yasa dışı yollarla

0:06:21.269,0:06:24.501
çöplerden kurtulmayı reddetmeleri için [br]ona katılmalarında ikna etti

0:06:24.501,0:06:28.299
ve düzenleyiciler için [br]kenarda durmak daha da zorlaştı.

0:06:28.989,0:06:32.526
Bugün Erik'in şirketi Norsk Gjenvinning

0:06:32.550,0:06:36.036
İskandinavya'daki en büyük [br]geri dönüşüm şirketlerinden biri.

0:06:36.060,0:06:37.630
Konuyu genelleyeyim.

0:06:38.030,0:06:40.435
Değişim için 4 koşul şu:

0:06:41.310,0:06:45.096
Doğru fiyatı koyup [br]yine de kâr eden bir iş kurun.

0:06:46.540,0:06:49.169
Rakiplerinizi aynı şeyi [br]yapmaları için ikna edin.

0:06:49.700,0:06:53.304
Yatırımcıların para kazanacaklarını [br]anladıklarından emin olun.

0:06:53.870,0:06:57.046
Devletleri doğru fiyatı [br]yasallaştırmaları için zorlayın

0:06:57.070,0:06:59.429
böylece fırsatçılar ayakta kalamaz.

0:06:59.783,0:07:02.601
Size bunu başardığımızı söylemiyorum.

0:07:02.903,0:07:04.629
İşler oldukça umutsuz

0:07:05.320,0:07:09.445
ama Erik gibi binlerce iş insanı

0:07:09.469,0:07:11.932
ve bizim gibi milyonlarca insan var.

0:07:12.480,0:07:17.957
Bizler müşteri, çalışan,[br]yatırımcı ve vatandaşız.

0:07:17.981,0:07:21.596
Kapitalizmden vazgeçmek yerine

0:07:21.620,0:07:26.166
piyasanın tamamen [br]adil ve özgür olduğundan

0:07:26.190,0:07:28.916
ve birinin üzerimize çöp atıp[br]bunun bedelini ödemeden

0:07:28.940,0:07:31.602
uzaklaşamayacağından[br]emin olarak kapitalizmi düzeltelim.

0:07:32.170,0:07:37.828
İklim değişikliğini çözmek için[br]kaynak ve teknolojimiz var.

0:07:37.852,0:07:42.291
Birlikte ağaçları [br]ve birbirimizi kurtarabiliriz.

0:07:43.360,0:07:44.763
Teşekkürler.