1
00:00:00,760 --> 00:00:02,216
Kada sam išao u peti razred,

2
00:00:02,240 --> 00:00:06,616
kupio sam 57. izdanje
„DC Comics Presents“

3
00:00:06,640 --> 00:00:09,376
sa stalka u lokalnoj knjižari

4
00:00:09,400 --> 00:00:13,096
i taj strip mi je promenio život.

5
00:00:13,120 --> 00:00:16,480
Kombinacija reči i slika
je uradila nešto u mojoj glavi

6
00:00:16,480 --> 00:00:18,076
što se nikad do tada nije desilo.

7
00:00:18,080 --> 00:00:21,776
Momentalno sam se zaljubio u stripove

8
00:00:21,800 --> 00:00:24,976
i postao sam halapljivi čitalac stripova,

9
00:00:25,000 --> 00:00:26,726
ali ih nikada nisam donosio u školu.

10
00:00:26,726 --> 00:00:32,536
Instiktivno sam znao da stripovima
nije mesto u učionici.

11
00:00:32,560 --> 00:00:35,136
Moji roditelji definitivno
nisu bili ljubitelji stripa,

12
00:00:35,136 --> 00:00:38,096
pa sam bio ubeđen
da ni moji nastavnici ne bi bili.

13
00:00:38,120 --> 00:00:40,406
Uostalom, nisu ih nikad
koristili za predavanje,

14
00:00:40,406 --> 00:00:44,296
stripovi i grafički romani nikad nisu bili
dozvoljeni tokom ekstenzivnog čitanja,

15
00:00:44,320 --> 00:00:47,816
i nikada nisu bili prodavani
na našem godišnjem sajmu knjiga.

16
00:00:47,840 --> 00:00:50,416
Uprkos tome, ja sam nastavio
da čitam stripove,

17
00:00:50,440 --> 00:00:52,056
čak sam počeo i da ih pravim.

18
00:00:52,080 --> 00:00:55,096
Vremenom sam postao crtač stripova,

19
00:00:55,120 --> 00:00:57,920
koji je zarađivao pišući
i crtajući stripove.

20
00:00:58,680 --> 00:01:00,936
Takođe sam postao
i nastavnik u srednjoj školi.

21
00:01:00,960 --> 00:01:02,256
Ovde sam predavao:

22
00:01:02,280 --> 00:01:05,096
srednja škola „Biskup O'Daud”,
u Oklandu u Kaliforniji.

23
00:01:05,120 --> 00:01:07,270
Predavao sam malo matematiku
i malo umetnost,

24
00:01:07,300 --> 00:01:08,850
ali većinom informatiku,

25
00:01:08,870 --> 00:01:11,496
i tamo sam radio 17 godina.

26
00:01:11,520 --> 00:01:13,376
Kada sam tek počinjao raditi,

27
00:01:13,400 --> 00:01:16,536
pokušao sam da uvedem stripove u učionicu.

28
00:01:16,560 --> 00:01:19,656
Sećam se kako bih prvog dana škole
učenicima svih razreda govorio

29
00:01:19,680 --> 00:01:21,776
da sam ja takođe i crtač stripova.

30
00:01:21,800 --> 00:01:24,896
Nisam time planirao da počnem
da ih učim iz stripova,

31
00:01:24,920 --> 00:01:28,936
nego sam se više nadao
da će zbog stripova smatrati da sam kul.

32
00:01:28,960 --> 00:01:30,376
(Smeh)

33
00:01:30,400 --> 00:01:31,776
Pogrešio sam.

34
00:01:31,800 --> 00:01:33,776
Ovo su bile '90-e,

35
00:01:33,800 --> 00:01:38,096
tako da stripovi nisu baš imali
onaj kulturološki status koji imaju danas.

36
00:01:38,120 --> 00:01:42,056
Moji učenici nisu smatrali da sam kul.
Mislili su da sam neka vrsta autsajdera.

37
00:01:42,080 --> 00:01:44,976
Još gore, kada bi gradivo postalo teško,

38
00:01:45,000 --> 00:01:48,296
koristili bi stripove da mi skrenu pažnju.

39
00:01:48,320 --> 00:01:50,936
Podizali bi ruke i pitali me pitanja tipa:

40
00:01:50,960 --> 00:01:53,406
„Gospodine Jeng, šta mislite,
ko bi pobedio u borbi,

41
00:01:53,406 --> 00:01:54,576
Supermen ili Hulk?”

42
00:01:54,600 --> 00:01:55,616
(Smeh)

43
00:01:55,640 --> 00:02:00,696
Veoma brzo sam shvatio da moram
razdvojiti predavanje od stripova.

44
00:02:00,720 --> 00:02:04,136
Izgledalo je da je moj instikt
iz petog razreda bio ispravan.

45
00:02:04,160 --> 00:02:07,200
Stripovima nije bilo mesta u učionici.

46
00:02:07,800 --> 00:02:09,240
Ipak, pogrešio sam.

47
00:02:09,800 --> 00:02:11,856
Nakon par godina predavanja,

48
00:02:11,880 --> 00:02:16,776
saznao sam iz prve ruke
koji je obrazovni potencijal stripova.

49
00:02:16,800 --> 00:02:20,336
Jednog polugodišta, zamolili su me
da predajem na zameni algebru 2.

50
00:02:20,360 --> 00:02:24,656
Zatražili su da predajem na duži rok,
i ja sam pristao. Ali postojao je problem.

51
00:02:24,680 --> 00:02:28,376
U to vreme, ja sam takođe bio
i školski obrazovni tehnolog,

52
00:02:28,400 --> 00:02:30,506
što je značilo da bih
svakih nekoliko nedelja

53
00:02:30,506 --> 00:02:33,736
morao da propustim par časova algebre 2,

54
00:02:33,760 --> 00:02:36,616
zato što bih bio u drugoj učionici
pomažući drugom nastavniku

55
00:02:36,616 --> 00:02:38,716
sa njegovom aktivnosti
vezanom za kompjutere.

56
00:02:38,720 --> 00:02:41,856
Za učenike koji su pohađali
algebru 2, to je bilo užasno.

57
00:02:41,880 --> 00:02:44,496
Ionako je dovoljno strašno
imati dugoročnu zamenu,

58
00:02:44,520 --> 00:02:47,640
ali imati zamenu za zamenu,
to je bila najgora opcija.

59
00:02:48,360 --> 00:02:52,216
Da bih obezbedio makar neki
kontinuitet svojim učenicima,

60
00:02:52,240 --> 00:02:55,096
počeo sam da snimam svoja predavanja.

61
00:02:55,120 --> 00:02:58,736
Tada bih ove snimke dao mojoj zameni
da ih pušta mojim učenicima.

62
00:02:58,760 --> 00:03:03,216
Trudio sam se da ovi snimci
budu što zanimljiviji.

63
00:03:03,240 --> 00:03:05,376
Čak sam uključio i specijalne efekte.

64
00:03:05,400 --> 00:03:08,256
Na primer, kada bih završio
zadatak na tabli,

65
00:03:08,280 --> 00:03:09,896
pljesnuo bih rukama,

66
00:03:09,920 --> 00:03:12,336
i tabla bi se magično izbrisala.

67
00:03:12,360 --> 00:03:13,776
(Smeh)

68
00:03:13,800 --> 00:03:15,790
Ja sam smatrao da je to baš fenomenalno.

69
00:03:16,160 --> 00:03:19,016
Bio sam prilično siguran
da će se dopasti mojim učenicima,

70
00:03:19,040 --> 00:03:20,256
ali sam pogrešio.

71
00:03:20,280 --> 00:03:21,656
(Smeh)

72
00:03:21,680 --> 00:03:24,536
Ova video-predavanja su bila katastrofa.

73
00:03:24,560 --> 00:03:26,560
Učenici su mi dolazili i govorili:

74
00:03:26,580 --> 00:03:29,446
„Gospodine Jeng, mi smo mislili
da ste uživo dosadni,

75
00:03:29,446 --> 00:03:32,896
ali na snimku ste nepodnošljivi.”

76
00:03:32,920 --> 00:03:34,536
(Smeh)

77
00:03:34,560 --> 00:03:39,896
Kao očajnički, drugi pokušaj, počeo sam
da crtam predavanja kao stripove.

78
00:03:39,920 --> 00:03:42,376
Radio bih veoma brzo, sa malo planiranja.

79
00:03:42,400 --> 00:03:45,216
Uzeo bih olovku i crtao
jednu scenu za drugom,

80
00:03:45,240 --> 00:03:47,936
stvarajući koncept u hodu.

81
00:03:47,960 --> 00:03:49,696
Ova predavanja u vidu stripova

82
00:03:49,720 --> 00:03:51,816
su imala od četiri do šest strana.

83
00:03:51,840 --> 00:03:56,816
Kopirao bih ih i dao mojoj zameni
da ih podeli učenicima.

84
00:03:56,840 --> 00:03:59,056
Na moje iznenađenje,

85
00:03:59,080 --> 00:04:01,896
ova predavanja u obliku stripa
su bila pun pogodak.

86
00:04:01,920 --> 00:04:05,456
Moji učenici su tražili da ih pravim

87
00:04:05,480 --> 00:04:08,416
čak i kada sam bio prisutan na času.

88
00:04:08,440 --> 00:04:12,536
Izgledalo je kao da im se ja u stripu
više dopadam nego stvaran ja.

89
00:04:12,560 --> 00:04:14,616
(Smeh)

90
00:04:14,640 --> 00:04:18,336
Ovo me je iznenadilo,
zato što su moji učenici deo generacije

91
00:04:18,360 --> 00:04:20,255
koja je odrasla uz ekrane,

92
00:04:20,279 --> 00:04:23,496
pa sam bio ubeđen
da će pre želeti da uče sa ekrana

93
00:04:23,520 --> 00:04:26,056
nego sa stranice.

94
00:04:26,080 --> 00:04:27,896
Ali kada sam pričao sa mojim učenicima

95
00:04:27,896 --> 00:04:30,976
zašto toliko vole
ova stripovna predavanja,

96
00:04:31,000 --> 00:04:35,376
počeo sam da shvatam
obrazovni potencijal stripova.

97
00:04:35,400 --> 00:04:38,016
Prvo, za razliku od njihovih
udžbenika iz matematike,

98
00:04:38,040 --> 00:04:40,616
ova predavanja u obliku stripa
su ih učila vizualno.

99
00:04:40,640 --> 00:04:43,456
Naši učenici su odrasli
u vizualnoj kulturi,

100
00:04:43,480 --> 00:04:46,216
pa su navikli da primaju
informacije na taj način.

101
00:04:46,240 --> 00:04:49,016
Za razliku od ostalih oblika
vizualne naracije,

102
00:04:49,040 --> 00:04:53,856
kao što su film, televizija,
animacija ili video,

103
00:04:53,880 --> 00:04:56,736
stripovi su, kako ja volim
da kažem, trajni.

104
00:04:56,760 --> 00:05:02,416
U stripovima prošlost, sadašnjost
i budućnost sede na istoj stranici.

105
00:05:02,440 --> 00:05:05,856
Što znači da je brzina protoka informacija

106
00:05:05,880 --> 00:05:08,600
čvrsto u rukama čitaoca.

107
00:05:09,560 --> 00:05:13,576
Kada moji učenici nešto ne bi razumeli
u mojim predavanjima u obliku stripa,

108
00:05:13,600 --> 00:05:17,966
mogli su jednostavno ponovo pročitati
pasus onom brzinom koja im je potrebna.

109
00:05:17,966 --> 00:05:21,816
To je bilo kao da sam im dao
daljinski upravljač za informacije.

110
00:05:21,840 --> 00:05:24,736
Što nije bio slučaj
sa mojim video-predavanjima,

111
00:05:24,760 --> 00:05:27,536
pa čak ni sa mojim predavanjima uživo.

112
00:05:27,560 --> 00:05:32,296
Kada predajem, ja informacije
iznosim brzinom kojom ja želim.

113
00:05:32,320 --> 00:05:35,696
Za određene učenike
i za određene informacije,

114
00:05:35,720 --> 00:05:40,656
ova dva aspekta stripa kao medija,
njegova vizualna priroda i trajnost,

115
00:05:40,680 --> 00:05:44,336
su ga učinile neverovatno
moćnom obrazovnom alatkom.

116
00:05:44,360 --> 00:05:46,336
Dok sam predavao algebru 2,

117
00:05:46,360 --> 00:05:48,430
pohađao sam master studije obrazovanja

118
00:05:48,430 --> 00:05:50,630
na Kalifornijskom univerzitetu
Istočnog zaliva.

119
00:05:50,630 --> 00:05:54,656
Toliko sam bio impresioniran iskustvom
sa predavanjima u obliku stripa

120
00:05:54,680 --> 00:05:59,776
da sam odlučio da tema
mog master rada budu stripovi.

121
00:05:59,800 --> 00:06:02,776
Želeo sam da shvatim
zašto su američki nastavnici

122
00:06:02,800 --> 00:06:08,016
toliko dugo protivili
upotrebi stripova na svojim časovima.

123
00:06:08,040 --> 00:06:10,136
Evo šta sam otkrio.

124
00:06:10,160 --> 00:06:12,816
Strip se kao medijum pojavio 1940-ih,

125
00:06:12,840 --> 00:06:15,096
kada je prodavano
milion primeraka mesečno,

126
00:06:15,096 --> 00:06:17,416
što su tadašnji nastavnici primetili.

127
00:06:17,440 --> 00:06:21,416
Mnogi inovativni nastavnici su počeli
donositi stripove na svoje časove,

128
00:06:21,440 --> 00:06:22,776
kao eksperiment.

129
00:06:22,800 --> 00:06:26,656
Godine 1944, „Časopis
sociologije obrazovanja”

130
00:06:26,680 --> 00:06:30,256
čak je posvetio čitavo izdanje ovoj temi.

131
00:06:30,280 --> 00:06:32,656
Stvari su naizgled napredovale.

132
00:06:32,680 --> 00:06:35,056
Nastavnici su počeli da shvataju.

133
00:06:35,080 --> 00:06:37,376
Ali onda se pojavljuje ovaj čovek.

134
00:06:37,400 --> 00:06:41,376
Ovo je dečiji psiholog,
dr Fredrik Vertam,

135
00:06:41,400 --> 00:06:45,336
koji je 1954. godine napisao knjigu
„Zavođenje nevinih”,

136
00:06:45,360 --> 00:06:49,896
gde iznosi tvrdnje da su stripovi
uzrok maloletne delikvencije.

137
00:06:49,920 --> 00:06:50,976
(Smeh)

138
00:06:51,000 --> 00:06:52,616
Pogrešio je.

139
00:06:52,640 --> 00:06:55,016
Dr Vertam je u suštini
bio veoma pristojan čovek.

140
00:06:55,040 --> 00:06:58,236
Veći deo svoje karijere je proveo
radeći sa maloletnim delikventima,

141
00:06:58,236 --> 00:07:03,336
i u svom radu je primetio da većina
njegovih klijenata čita stripove.

142
00:07:03,360 --> 00:07:07,096
Ono što je dr Vertamu promaklo
je da je u 1940-im i '50-im

143
00:07:07,120 --> 00:07:11,316
skoro svako dete u Americi
čitalo stripove.

144
00:07:11,316 --> 00:07:14,616
Dr Vertam prilično neuverljivo
iznosi svoju tvrdnju,

145
00:07:14,640 --> 00:07:17,976
ali je ova knjiga inspirisala
Senat Sjedinjenih Američkih Država

146
00:07:18,000 --> 00:07:20,096
da održi niz saslušanja

147
00:07:20,120 --> 00:07:24,120
kako bi proverili da li stvarno stripovi
prouzrokuju maloletničku delikvenciju.

148
00:07:24,720 --> 00:07:27,456
Ova saslušanja su trajala
skoro dva meseca.

149
00:07:27,480 --> 00:07:31,976
Završila su se bez zaključka, ali ne pre
nego što su naneli ogromnu štetu

150
00:07:32,000 --> 00:07:36,176
reputaciji stripa
u očima američke javnosti.

151
00:07:36,200 --> 00:07:40,536
Nakon ovoga, ugledni
američki nastavnici su se povukli,

152
00:07:40,560 --> 00:07:42,376
i držali su se decenijama po strani.

153
00:07:42,400 --> 00:07:43,856
Tek 1970-ih

154
00:07:43,880 --> 00:07:47,336
nekoliko hrabrih duša
ih je počelo vraćati natrag.

155
00:07:47,360 --> 00:07:51,166
A tek odnedavno, možda
od prošle decenije ili tako nekako,

156
00:07:51,166 --> 00:07:54,056
stripovi su malo bolje prihvaćeni

157
00:07:54,080 --> 00:07:55,856
među američkim nastavnicima.

158
00:07:55,880 --> 00:08:00,326
Stripovi i grafički romani
se sada konačno vraćaju natrag

159
00:08:00,326 --> 00:08:01,896
u američke učionice,

160
00:08:01,920 --> 00:08:05,736
čak i u Biskupu O'Daudu,
gde sam ja predavao.

161
00:08:05,760 --> 00:08:07,826
Gospodin Smit,
jedan od mojih bivših kolega,

162
00:08:07,826 --> 00:08:10,616
koristi knjigu „Razumevanje stripova"
autora Skota Maklauda

163
00:08:10,640 --> 00:08:14,616
na svojim časovima književnosti i filma,
zato što ta knjiga uči njegove učenike

164
00:08:14,640 --> 00:08:19,736
o vezi između reči i slika.

165
00:08:19,760 --> 00:08:23,656
Gospodin Berns svake godine
učenicima dodeljuje esej u obliku stripa.

166
00:08:23,680 --> 00:08:27,616
Tražeći od njih da prepričaju
roman koristeći slike,

167
00:08:27,640 --> 00:08:30,176
gospodin Berns od njih traži
da razmišljaju dublje,

168
00:08:30,200 --> 00:08:32,135
ne samo o priči,

169
00:08:32,159 --> 00:08:35,176
nego i o načinu na koji je ona ispričana.

170
00:08:35,200 --> 00:08:38,296
A gospođa Marok koristi moj strip
„Kinez rođen u Americi”

171
00:08:38,320 --> 00:08:40,096
sa učenicima engleskog 1.

172
00:08:40,120 --> 00:08:41,736
Po njoj, grafički romani

173
00:08:41,760 --> 00:08:45,536
su odličan način da bi se ispunili
Zajednički državni standardi.

174
00:08:45,560 --> 00:08:49,056
Po ovim standardima, učenici bi trebalo
da imaju sposobnost da analiziraju

175
00:08:49,056 --> 00:08:54,200
kako vizualni elementi doprinose
značenju, tonu i lepoti teksta.

176
00:08:54,760 --> 00:08:57,976
U biblioteci, gospođa Kaunts
je izgradila prilično impresivnu

177
00:08:58,000 --> 00:09:00,336
kolekciju grafičkih romana
u Biskup O'Daudu.

178
00:09:00,360 --> 00:09:03,536
Gospođa Kaunts
i sve njene kolege bibliotekari

179
00:09:03,560 --> 00:09:06,576
su zaista bili na prvoj liniji
odbrane stripova,

180
00:09:06,600 --> 00:09:10,096
još od ranih '80-tih, kada je članak
školskog bibliotekarskog časopisa

181
00:09:10,120 --> 00:09:14,456
potvrdio da je sama prisutnost
grafičkih romana u biblioteci

182
00:09:14,480 --> 00:09:17,256
povećalo upotrebu za oko 80 procenata

183
00:09:17,280 --> 00:09:21,336
i povećalo cirkulaciju materijala
koji nisu bili stripovi

184
00:09:21,360 --> 00:09:22,600
za oko 30 procenata.

185
00:09:23,240 --> 00:09:26,656
Inspirisani ovim ponovnim
interesom američkih nastavnika,

186
00:09:26,680 --> 00:09:31,616
američki crtači stripova sada proizvode
mnogo jasnije obrazovni sadržaj

187
00:09:31,640 --> 00:09:34,336
namenjen osnovnoškolskom
i srednjoškolskom uzrastu.

188
00:09:34,360 --> 00:09:37,536
Mnogi su namenjeni jezičkim predmetima,

189
00:09:37,560 --> 00:09:39,616
ali sve više stripova i grafičkih romana

190
00:09:39,640 --> 00:09:43,136
počinju da se fokusiraju
na matematiku i nauku.

191
00:09:43,160 --> 00:09:47,656
NTIM grafički romani su, u stvari,
kao neotkrivena teritorija,

192
00:09:47,680 --> 00:09:49,120
spremna za istraživanje.

193
00:09:49,920 --> 00:09:52,416
Amerika konačno prihvata činjenicu

194
00:09:52,440 --> 00:09:56,616
da stripovi nisu uzrok
maloletničke delikvencije.

195
00:09:56,640 --> 00:09:57,656
(Smeh)

196
00:09:57,680 --> 00:10:01,856
Da oni zaista treba da budu
deo alata svakog nastavnika.

197
00:10:01,880 --> 00:10:05,216
Ne postoji dobar razlog
za držanje stripova i grafičkih romana

198
00:10:05,240 --> 00:10:07,906
podalje od osnovnoškolskog
i srednjoškolskog obrazovanja.

199
00:10:07,906 --> 00:10:08,976
Oni uče vizualno

200
00:10:09,000 --> 00:10:11,760
i daju našim učenicima
onaj daljinski upravljač.

201
00:10:12,520 --> 00:10:15,216
Obrazovni potencijal je tu,

202
00:10:15,240 --> 00:10:16,976
samo čeka da ga iskoristi

203
00:10:17,000 --> 00:10:18,940
neko od kreativnih ljudi kao što ste vi.

204
00:10:19,440 --> 00:10:20,656
Hvala vam.

205
00:10:20,680 --> 00:10:23,760
(Aplauz)