WEBVTT

00:00:01.134 --> 00:00:03.074
Dozvolite mi da počnem sa Rojom Amarom.

00:00:04.350 --> 00:00:08.561
Roj tvrdi da je većina
novih tehnoloških dostignuća precenjena

00:00:08.585 --> 00:00:10.653
na početku u smislu njihovog uticaja,

00:00:10.677 --> 00:00:12.473
a onda dugoročno bivaju potcenjeni

00:00:12.473 --> 00:00:14.487
zato što se naviknemo na njih.

NOTE Paragraph

00:00:14.487 --> 00:00:16.687
Ovo je stvarno doba čuda.

00:00:17.433 --> 00:00:19.814
Sećate li se one divne pesme Pola Sajmona?

00:00:20.365 --> 00:00:21.703
Imala je dva stiha.

00:00:21.727 --> 00:00:25.414
Šta se to u ono vreme smatralo čudesnim?

00:00:26.393 --> 00:00:28.465
Usporavanje stvari - usporen film,

00:00:29.371 --> 00:00:31.099
i međunarodni telefonski pozivi.

00:00:31.941 --> 00:00:34.504
Zato što ste, naravno, navikli
da vas operater prekida

00:00:34.504 --> 00:00:37.371
sa pitanjem: „Međunarodni poziv. 
Da li želite da prekinete?”

00:00:37.371 --> 00:00:40.107
A sada nam zvanje po celom svetu
ne predstavlja ništa.

00:00:41.040 --> 00:00:43.670
Nešto slično možda se dešava

00:00:43.694 --> 00:00:45.766
i sa očitavanjem i programiranjem života.

NOTE Paragraph

00:00:46.636 --> 00:00:48.364
No, pre nego što otkrijem to,

00:00:49.069 --> 00:00:51.753
hajde da pričamo o teleskopima.

00:00:52.798 --> 00:00:57.109
Teleskopi su na početku bili precenjeni
u pogledu njihovog uticaja.

00:00:57.133 --> 00:00:59.302
Ovo je jedan od Galilejovih ranih modela.

00:01:00.090 --> 00:01:03.449
Ljudi su mislili
da će uništiti sve religije.

NOTE Paragraph

00:01:03.473 --> 00:01:04.623
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:01:06.862 --> 00:01:09.576
Dakle, ne obraćamo
mnogo pažnju na teleskope.

00:01:10.628 --> 00:01:14.710
Naravno, teleskopi koji su proizvedeni
pre deset godina, kao što ste čuli,

00:01:14.734 --> 00:01:17.725
mogu na ovom folksvagenu
koji je odleteo do Meseca,

00:01:17.749 --> 00:01:23.605
videti farove kada se upale na Mesecu.

00:01:24.624 --> 00:01:27.886
To je rezolucija
koja vam dozvoljava da vidite

00:01:28.592 --> 00:01:32.196
male čestice prašine
koje plutaju oko udaljenih sunca.

00:01:32.220 --> 00:01:35.724
Zamislite na trenutak da je ovo sunce
udaljeno milijardu svetlosnih godina

00:01:36.310 --> 00:01:38.897
i vidite male čestice prašine
kako dolaze ispred njega.

00:01:39.566 --> 00:01:42.067
Tako izgleda otkrivanje egzoplanete.

00:01:43.268 --> 00:01:47.058
Dobra stvar kod ovih novih teleskopa

00:01:48.138 --> 00:01:51.143
je što vam dozvoljavaju da vidite
i sveću zapaljenu na mesecu.

00:01:52.279 --> 00:01:55.107
Ako napravite razdvajanje jednom pločom,

00:01:55.131 --> 00:01:57.925
videćete dve odvojene sveće
na toj udaljenosti.

NOTE Paragraph

00:01:59.124 --> 00:02:01.937
To je rezolucija koja vam je potrebna

00:02:01.961 --> 00:02:04.429
da vidite te male čestice prašine

00:02:04.453 --> 00:02:05.739
kako kruže oko sunca

00:02:05.763 --> 00:02:07.812
i da vidite imaju li plavo-zeleni obris.

00:02:09.120 --> 00:02:10.705
Ako imaju plavo-zeleni obris,

00:02:10.705 --> 00:02:13.435
to znači da je život svuda u svemiru.

00:02:13.459 --> 00:02:17.655
Prvi put kada vidite
plavo-zeleni obris na udaljenoj planeti,

00:02:17.679 --> 00:02:19.672
to znači da tamo postoji fotosinteza,

00:02:19.696 --> 00:02:20.977
da tamo ima vode,

00:02:21.001 --> 00:02:24.873
a šansa da vidite samo jednu
planetu sa fotosintezom

00:02:24.897 --> 00:02:26.260
je jednaka nuli.

00:02:27.108 --> 00:02:29.004
A to je događaj koji menja sve.

00:02:29.670 --> 00:02:32.992
Postoji vreme pre i vreme nakon
što smo mislili da smo sami u svemiru;

00:02:32.992 --> 00:02:35.006
zaboravite na otkrića bilo kog kontinenta.

00:02:36.751 --> 00:02:38.331
Dok razmišljate o ovom,

00:02:38.355 --> 00:02:40.761
sada smo u mogućnosti
da vidimo veći deo svemira.

00:02:40.761 --> 00:02:43.535
To jeste vreme čuda,

00:02:43.559 --> 00:02:45.911
a mi to olako prihvatamo.

NOTE Paragraph

00:02:47.562 --> 00:02:49.477
Nešto slično se dešava i sa životom.

00:02:49.501 --> 00:02:52.539
Slušamo o životu u tim
malim delovima i komadićima,

00:02:52.563 --> 00:02:53.845
slušamo o CRISPR-u,

00:02:53.845 --> 00:02:55.985
i slušamo o ovoj i onoj tehnologiji.

00:02:55.985 --> 00:03:00.323
Ali suština je da je život ispao kod.

00:03:01.900 --> 00:03:04.544
A posmatranje života kroz kod
je veoma značajan koncept,

00:03:04.544 --> 00:03:09.084
zato što to znači da,
kao što pišete rečenice

00:03:09.108 --> 00:03:12.226
na engleskom, francuskom
ili kineskom jeziku,

00:03:13.146 --> 00:03:16.052
baš kao što možete prepisati rečenicu,

00:03:16.076 --> 00:03:18.602
isto kao što možete izmeniti rečenicu,

00:03:18.626 --> 00:03:20.976
na potpuno isti način
kao što štampate rečenice,

00:03:21.000 --> 00:03:23.359
sada postaje moguće
da isto to radite sa životom.

00:03:25.237 --> 00:03:28.748
To znači da počinjemo da učimo
kako se čita ovaj jezik.

00:03:28.772 --> 00:03:32.008
A to je jezik koji koristi ova narandža.

NOTE Paragraph

00:03:32.702 --> 00:03:34.498
Kako ova narandža izvršava kod?

00:03:34.522 --> 00:03:37.230
Ne radi to kao kompjuteri
sa jedinicama i nulama.

00:03:37.254 --> 00:03:39.139
Visi na drvetu i jednog dana uradi -

00:03:39.163 --> 00:03:40.313
plop!

00:03:40.819 --> 00:03:42.624
To znači - izvršiti.

00:03:43.149 --> 00:03:46.421
AATCAAG: napravi mi mali koren.

00:03:47.057 --> 00:03:49.559
TCGACC: napravi mi malu stabljiku.

00:03:49.583 --> 00:03:53.021
GAC: napravi mi lišća.
AGC: napravi mi cvetove.

00:03:53.045 --> 00:03:55.902
i onda GCAA: napravi mi još narandži.

NOTE Paragraph

00:03:56.984 --> 00:04:01.057
Ako stavim rečenicu na engleskom
u procesor za reči,

00:04:03.153 --> 00:04:06.594
onda možete da se prebacujete
sa jedne reči na drugu.

00:04:08.134 --> 00:04:10.270
Ako nešto dodam ovoj narandži

00:04:10.294 --> 00:04:15.277
i stavim GCAAC, koristeći CRISPR
ili nešto drugo za šta ste čuli,

00:04:16.261 --> 00:04:18.058
onda ova narandža postaje limun,

00:04:18.957 --> 00:04:20.505
ili grejpfrut,

00:04:20.529 --> 00:04:22.186
ili mandarina.

00:04:23.102 --> 00:04:25.120
A ako promenim jedno od hiljadu slova,

00:04:25.144 --> 00:04:27.504
postaćete osoba koja danas sedi pored vas.

00:04:28.757 --> 00:04:30.277
Budite oprezniji gde sedate.

NOTE Paragraph

00:04:30.301 --> 00:04:31.490
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:04:33.014 --> 00:04:36.489
Stvar je u tome da je na početku
ovo bio veoma skup proces.

00:04:36.513 --> 00:04:38.208
Kao nekada međunarodni pozivi.

00:04:39.399 --> 00:04:43.005
Ali cena ovoga pada 50 procenata
brže od Murovog zakona.

00:04:43.909 --> 00:04:47.741
Kompanija Veritas je juče najavila
prvi potpuni genom od 200 dolara.

00:04:48.494 --> 00:04:50.624
Dok gledate ove sisteme, mislite:

00:04:50.648 --> 00:04:54.450
ovo nije važno, ni ovo,
ni ovo nije važno - a ipak jeste.

NOTE Paragraph

00:04:54.474 --> 00:04:57.879
Dozvolite da vam pokažem mapu ovoga.

00:04:58.973 --> 00:05:01.532
Ovo je veliko otkriće.

00:05:01.556 --> 00:05:03.479
Tu su 23 hromozoma.

00:05:03.503 --> 00:05:04.731
Kul.

00:05:05.287 --> 00:05:07.680
Hajde sada da iskoristimo
teleskopski pogled,

00:05:07.700 --> 00:05:11.310
ali umesto teleskopa,
koristićemo mikroskop da zumiramo

00:05:11.334 --> 00:05:13.406
površinu podređene među hromozomima

00:05:13.430 --> 00:05:15.051
odnosno, hromozom Y.

00:05:16.432 --> 00:05:19.446
On je veličine trećine hromozoma X,
recesivan i mutiran.

00:05:20.443 --> 00:05:21.594
Ali ipak,

00:05:22.262 --> 00:05:23.481
to je samo muškarac.

00:05:24.914 --> 00:05:27.194
Dok posmatrate ovo,

00:05:27.218 --> 00:05:30.668
evo neke vrste širokog pogleda

00:05:30.692 --> 00:05:32.896
sa rezolucijom od 400 baznih parova,

00:05:32.920 --> 00:05:36.339
zatim zumirate na 550,
zatim zumirate na 850,

00:05:36.363 --> 00:05:39.648
i sa svakim zumiranjem možete
da identifikujete sve više i više gena.

00:05:40.249 --> 00:05:42.553
Onda još zumirate

00:05:43.473 --> 00:05:46.277
i možete videti ko ima leukemiju,

00:05:47.543 --> 00:05:50.071
kako su dobili leukemiju,
koju vrstu leukemije imaju,

00:05:50.071 --> 00:05:52.655
šta se promenilo sa jednog na drugo mesto.

00:05:53.330 --> 00:05:56.188
Onda zumirate na nivo
Guglovog uličnog pogleda.

00:05:57.387 --> 00:06:00.060
Evo šta se dešava
ako imate rak debelog creva,

00:06:00.084 --> 00:06:04.291
kod konkretnog pacijenta
u rezoluciji slovo po slovo.

NOTE Paragraph

00:06:06.148 --> 00:06:09.258
Ono što mi ovde radimo
je skupljanje informacija

00:06:09.282 --> 00:06:11.798
i generisanje ogromne količine istih.

00:06:11.822 --> 00:06:14.696
To je jedna od najvećih
baza podataka na zemlji

00:06:14.720 --> 00:06:18.592
i raste brže nego što možemo napraviti
kompjutere za njeno skladištenje.

00:06:20.063 --> 00:06:22.529
Sa ovim možete napraviti
neverovatne mape.

00:06:23.292 --> 00:06:26.263
Želite da razumete kugu,
zašto je jedna bubonske vrste,

00:06:26.287 --> 00:06:27.815
druga je drugačije vrste

00:06:27.815 --> 00:06:29.819
a i treća je drugačija vrsta kuge?

00:06:29.819 --> 00:06:31.539
Evo mape kuge.

00:06:33.037 --> 00:06:34.851
Neke su apsolutno smrtonosne za ljude,

00:06:34.871 --> 00:06:36.066
dok druge nisu.

00:06:36.486 --> 00:06:38.506
Obratite pažnju pri kraju dok gledate ovo,

00:06:38.506 --> 00:06:40.659
kako izgleda u poređenju sa tuberkulozom?

00:06:41.708 --> 00:06:45.337
Ovo je razlika između tuberkuloze
i raznih vrsta kuge.

00:06:45.361 --> 00:06:47.696
Možete se igrati detektiva,

00:06:47.720 --> 00:06:50.195
zato što možete uzeti
veoma specifičnu vrstu kolere

00:06:50.219 --> 00:06:51.409
koja je pogodila Haiti,

00:06:52.377 --> 00:06:55.063
i možete videti iz koje zemlje je došla,

00:06:55.087 --> 00:06:56.813
iz kog regiona,

00:06:57.496 --> 00:07:02.238
i verovatno koji ju je vojnik doneo
iz te afričke zemlje na Haiti.

NOTE Paragraph

00:07:05.133 --> 00:07:06.645
Smanjivanje rezolucije.

00:07:06.669 --> 00:07:08.240
Ne radi se samo povećanje.

00:07:09.042 --> 00:07:11.896
Ovo je jedna od najboljih mapa
koje je čovek ikada napravio.

00:07:12.446 --> 00:07:15.502
Oni su prikupili sve genetičke
informacije koje su imali

00:07:15.526 --> 00:07:17.007
o svim vrstama,

00:07:17.031 --> 00:07:20.461
i napravili drvo života na jednoj stranici

00:07:20.485 --> 00:07:22.443
koju možete smanjivati ili povećavati.

00:07:22.443 --> 00:07:26.405
Ovo nam daje pregled šta je nastalo prvo,
kako je postalo različito, kako se granalo

00:07:26.405 --> 00:07:27.739
i koliko je velik taj genom,

00:07:27.739 --> 00:07:28.860
sve na jednoj stranici.

00:07:29.619 --> 00:07:31.682
To je neka vrsta svemira života na zemlji,

00:07:31.706 --> 00:07:34.155
koji se neprekidno dopunjava i dovršava.

NOTE Paragraph

00:07:34.982 --> 00:07:36.841
Dok gledate sve ovo,

00:07:36.865 --> 00:07:40.216
jako bitna promena je ta
da je stara biologija bila reaktivna.

00:07:40.240 --> 00:07:42.960
Imali ste puno biologa sa mikroskopima,

00:07:42.984 --> 00:07:46.283
imali su lupe, šetali su naokolo
i posmatrali životinje.

00:07:46.897 --> 00:07:48.766
Nova biologija je proaktivna.

00:07:49.433 --> 00:07:52.452
Više niste samo posmatrač,
sada pravite nešto.

00:07:53.135 --> 00:07:54.783
To je zaista velika promena

00:07:54.807 --> 00:07:57.616
zato što nam ona omogućava
da radimo stvari kao što je ova.

00:07:58.559 --> 00:08:01.026
Znam da ste uzbuđeni zbog ove slike.

NOTE Paragraph

00:08:01.050 --> 00:08:02.161
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:08:02.185 --> 00:08:04.679
Trebalo nam je samo četiri godine
i 40 miliona dolara

00:08:04.679 --> 00:08:06.355
da bismo napravili ovu fotografiju.

NOTE Paragraph

00:08:06.355 --> 00:08:07.439
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:08:07.463 --> 00:08:08.834
A ono što smo uradili

00:08:09.586 --> 00:08:12.861
je da smo uzeli
celokupni kod gena iz ćelije -

00:08:12.885 --> 00:08:16.796
ne jedan gen, ne dva gena,
ceo genetski kod iz ćelije -

00:08:18.016 --> 00:08:19.856
napravili potpuno novi genetski kod,

00:08:20.825 --> 00:08:22.400
utisnuli ga u ćeliju,

00:08:22.424 --> 00:08:25.356
našli način da ćelija izvrši taj kod

00:08:25.380 --> 00:08:27.174
i izgradili potpuno novu vrstu.

00:08:28.884 --> 00:08:31.369
Ovo je prvi sintetički
oblik života na svetu.

NOTE Paragraph

00:08:33.810 --> 00:08:35.705
I šta raditi sa tim?

00:08:36.430 --> 00:08:38.634
Ovo je nešto što će promeniti svet.

00:08:39.417 --> 00:08:41.356
Reći ću vam tri kratkoročna trenda

00:08:41.380 --> 00:08:43.635
u smislu kako će promeniti svet.

NOTE Paragraph

00:08:44.269 --> 00:08:46.700
Prvo, videćemo novu
industrijsku revoluciju.

00:08:47.674 --> 00:08:49.155
I to mislim bukvalno.

00:08:49.992 --> 00:08:54.483
Na isti način na koji su Švajcarska,
Nemačka i Velika Britanija

00:08:54.507 --> 00:08:58.165
promenile svet mašinama
sličnim onima koje vidite ovde u holu,

00:08:59.537 --> 00:09:00.733
i stvorile moć -

00:09:01.273 --> 00:09:03.937
na isti način kao što CERN menja svet,

00:09:03.961 --> 00:09:07.308
koristeći nove instrumente
i naš koncept svemira -

00:09:08.060 --> 00:09:11.114
životni oblici koje možemo programirati
takođe će promeniti svet,

00:09:11.810 --> 00:09:13.637
jer kada možete da programirate ćeliju

00:09:13.637 --> 00:09:15.847
isto kao što programirate
kompjuterski čip,

00:09:17.736 --> 00:09:19.429
tada možete napraviti bilo šta.

NOTE Paragraph

00:09:20.369 --> 00:09:23.148
Vaš kompjuterski čip
može praviti fotografije,

00:09:23.172 --> 00:09:25.245
može praviti muziku ili film,

00:09:25.269 --> 00:09:27.416
može praviti ljubavna pisma ili tabele.

00:09:27.416 --> 00:09:29.910
Sve to samo sa nulama i jedinicama
koje proleću tamo.

00:09:30.604 --> 00:09:33.209
Ako ATCG-ovi mogu da rade u ćelijama

00:09:34.123 --> 00:09:37.177
onda ovaj softver sam sebi pravi hardver,

00:09:37.201 --> 00:09:39.273
što znači da se razvija veoma brzo.

00:09:40.487 --> 00:09:42.138
Bez obzira šta se desilo,

00:09:42.162 --> 00:09:44.350
ako ostavite mobilni telefon
pored kreveta,

00:09:44.350 --> 00:09:46.290
nećete imati milijardu telefona ujutro.

00:09:47.489 --> 00:09:52.402
Ali ako to uradite sa živim organizmom,

00:09:53.222 --> 00:09:55.611
možete napraviti nešto velikih proporcija.

00:09:57.390 --> 00:10:00.446
Jedna od stvari koje možete da uradite
je da počnete proizvodnju

00:10:00.446 --> 00:10:02.533
nečega sličnog ugljenično
neutralnom gorivu

00:10:02.557 --> 00:10:04.983
za komercijalnu upotrebu do 2025. godine,

00:10:06.054 --> 00:10:07.815
što radimo sa kompanijom „Ekson“.

00:10:08.870 --> 00:10:11.369
Možete to koristiti kao zamenu
za obradivo zemljište.

00:10:11.369 --> 00:10:16.054
Umesto da imate 100 hektara
da biste proizveli ulje ili proteine,

00:10:16.078 --> 00:10:17.937
možete ih praviti u ovim bazenima

00:10:17.961 --> 00:10:20.829
sa 10 ili 100 puta većom
produktivnosti po hektaru.

00:10:21.488 --> 00:10:24.614
Možete skladištiti informacije
ili proizvesti sve vakcine na svetu

00:10:24.614 --> 00:10:25.833
u ova tri bazena.

00:10:27.276 --> 00:10:31.225
Ili možete uskladištiti većinu informacija
koja se drži u CERN-u.

00:10:32.350 --> 00:10:35.559
DNK je zaista veoma moćna naprava
za skladištenje informacija.

NOTE Paragraph

00:10:36.806 --> 00:10:38.394
Drugi preokret:

00:10:38.418 --> 00:10:41.202
počinjete da uviđate uspon
teorijske biologije.

00:10:42.256 --> 00:10:46.458
Odeljenja medicinskih škola su među
najkonzervativnijim mestima na zemlji.

00:10:46.482 --> 00:10:49.899
Način na koji predaju anatomiju
je sličan načinu na koji su je predavali

00:10:49.923 --> 00:10:51.089
pre 100 godina.

00:10:51.113 --> 00:10:53.137
„Dobrodošli, studenti. Evo vam leš.”

00:10:54.149 --> 00:10:57.500
Ono u čemu medicinske škole nisu vične
jeste stvaranje novih odeljenja,

00:10:57.500 --> 00:10:59.389
zbog toga je sve ovo veoma neobično.

00:11:00.351 --> 00:11:05.783
Isak Kohen je sada otvorio odeljenje
koje se bazira na informatici,

00:11:05.783 --> 00:11:09.454
podacima i znanju na Harvardskom
medicinskom fakultetu.

00:11:09.454 --> 00:11:11.585
Na neki način, počelo je da se dešava

00:11:11.609 --> 00:11:14.091
da biologija počinje da dobija
dovoljno podataka

00:11:14.115 --> 00:11:16.881
tako da može da krene stopama fizike,

00:11:16.905 --> 00:11:20.293
koja je prvo bila samo posmatračka,

00:11:20.317 --> 00:11:22.288
pa eksperimentalna,

00:11:22.312 --> 00:11:24.514
a onda je počela da stvara
teorijsku biologiju.

00:11:24.514 --> 00:11:26.502
To je ono što počinjete da viđate

00:11:26.526 --> 00:11:28.786
zato što sada imate
toliko medicinskih podataka,

00:11:28.786 --> 00:11:30.206
toliko podataka o ljudima,

00:11:30.206 --> 00:11:32.720
imate njihove genome,
imate njihove viruse,

00:11:32.720 --> 00:11:34.514
imate njihove mikrobiome.

00:11:34.538 --> 00:11:36.519
I dok se ove informacije gomilaju,

00:11:36.543 --> 00:11:38.606
možete početi sa predviđanjima.

NOTE Paragraph

00:11:40.149 --> 00:11:43.404
Treća stvar koja se dešava
je da to dolazi do potrošača.

00:11:44.629 --> 00:11:48.785
Tako da i vi možete dobiti
analizu svojih gena.

00:11:49.698 --> 00:11:52.426
Ovo je početak stvaranja
kompanija kao što je „23 i ja”,

00:11:52.450 --> 00:11:54.928
a one će vam davati

00:11:54.952 --> 00:11:56.304
sve više i više podataka,

00:11:56.328 --> 00:11:57.872
ne samo o vašim rođacima,

00:11:58.562 --> 00:11:59.922
nego i o vašem telu,

00:11:59.946 --> 00:12:01.081
porediće stvari,

00:12:01.081 --> 00:12:02.558
porediće ih kroz vreme,

00:12:02.558 --> 00:12:04.775
i to će postati veoma
velika baza podataka.

NOTE Paragraph

00:12:06.249 --> 00:12:09.211
Ovo će takođe uticati
i na niz drugih poslova

00:12:09.235 --> 00:12:10.772
na veoma neočekivane načine.

00:12:11.802 --> 00:12:15.553
Obično kada reklamirate nešto,
ne želite da vaš potrošač

00:12:15.577 --> 00:12:20.144
odnese reklamni letak u kupatilo
i popiški se na njega.

00:12:21.993 --> 00:12:24.048
Naravno, osim ako niste IKEA.

00:12:25.381 --> 00:12:28.287
Ako ovo iscepite iz časopisa
i popiškite se na to,

00:12:28.311 --> 00:12:30.380
ono će poplaviti ako ste trudni.

NOTE Paragraph

00:12:30.404 --> 00:12:31.617
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:12:32.214 --> 00:12:36.087
I oni će vam dati popust na kolevku.

NOTE Paragraph

00:12:36.111 --> 00:12:37.269
(Smeh)

NOTE Paragraph

00:12:37.293 --> 00:12:39.308
Kada kažem osnaživanje potrošača,

00:12:39.332 --> 00:12:42.071
a ovo prevazilazi biotehniku,

00:12:42.095 --> 00:12:43.914
zaista to i mislim.

NOTE Paragraph

00:12:46.273 --> 00:12:49.638
Trenutno počinjemo sa proizvodnjom,
u kompaniji „Sintetička genomika”,

00:12:50.540 --> 00:12:52.011
štampača

00:12:53.228 --> 00:12:56.758
koji vam omogućavaju da kreirate ćeliju,

00:12:56.782 --> 00:12:57.949
odštampate je,

00:12:57.973 --> 00:12:59.818
i unesete program u ćeliju.

00:13:00.825 --> 00:13:02.928
Sada možemo odštampati vakcine

00:13:02.952 --> 00:13:05.199
u realnom vremenu,
od momenta poletanja aviona

00:13:05.223 --> 00:13:06.413
pre nego što sleti.

00:13:07.929 --> 00:13:10.501
Ove godine šaljemo 78 ovakvih mašina.

00:13:12.068 --> 00:13:16.541
Ovo nije teorijska biologija.
Ovo je štamparska biologija.

NOTE Paragraph

00:13:18.182 --> 00:13:20.378
Reći ću vam dva dugoročna trenda

00:13:21.374 --> 00:13:24.700
koja će nastupiti
u dužem vremenskom periodu.

00:13:25.658 --> 00:13:28.314
Prvo, počećemo sa redizajniranjem vrsta.

00:13:29.055 --> 00:13:30.832
Čuli ste za to, zar ne?

00:13:30.856 --> 00:13:33.537
Redizajniramo drveće i cveće.

00:13:33.561 --> 00:13:35.854
Redizajniramo jogurt,

00:13:36.513 --> 00:13:38.543
sir i šta god drugo vam padne na pamet.

00:13:39.678 --> 00:13:42.328
A ovo donosi interesantno pitanje:

00:13:42.884 --> 00:13:45.220
kako i kada ćemo redizajnirati ljude?

00:13:47.566 --> 00:13:51.123
Mnogi od nas misle: „Ma ne,
nećemo nikad redizajnirati ljude.”

00:13:52.147 --> 00:13:54.862
Osim ukoliko npr. vaše dete
nema Hantingtonov gen

00:13:54.886 --> 00:13:56.275
i osuđeno je na smrt.

00:13:57.172 --> 00:14:00.535
Ili ukoliko ste prenosilac
gena cistične fibroze.

00:14:00.559 --> 00:14:02.963
U tom slučaju ne želite
samo sebe da redizajnirate,

00:14:02.963 --> 00:14:05.322
nego i svoju decu i njihovu decu.

00:14:06.723 --> 00:14:10.368
Ovo su komplikovane rasprave
i dešavaće se uskoro.

NOTE Paragraph

00:14:10.839 --> 00:14:12.790
Daću vam jedan primer.

00:14:13.531 --> 00:14:16.683
Jedna od rasprava koje se danas
vode u nacionalnim akademijama je:

00:14:17.896 --> 00:14:22.598
imate mogućnost da umetnete
genetsku izmenu u komarce

00:14:22.622 --> 00:14:25.606
tako da ubijete sve malarične komarce.

00:14:27.547 --> 00:14:30.107
Neki ljudi kažu:

00:14:30.964 --> 00:14:34.629
„Ovo će uticati na ekološko okruženje
i to na ekstreman način. Ne radite to.”

00:14:35.326 --> 00:14:36.481
Drugi kažu:

00:14:36.505 --> 00:14:39.732
„To je nešto što godišnje
ubija milione ljudi.

00:14:39.756 --> 00:14:43.304
Ko ste vi da mi kažete da ne mogu
da spasim decu u mojoj zemlji?”

00:14:45.183 --> 00:14:47.206
A zašto je ova rasprava tako komplikovana?

00:14:47.206 --> 00:14:49.941
Zato što, čim to uradite u Brazilu

00:14:49.965 --> 00:14:51.388
ili Južnoj Floridi,

00:14:51.412 --> 00:14:52.953
komarci neće poštovati granice.

00:14:52.977 --> 00:14:55.278
Vi donosite odluku za čitav svet

00:14:55.302 --> 00:14:57.209
kada puštate genetski izmene u etar.

NOTE Paragraph

00:15:02.145 --> 00:15:04.240
Ovaj divan čovek je dobio
Nobelovu nagradu,

00:15:05.103 --> 00:15:07.953
i nakon što je dobio Nobelovu nagradu,
stalno je razmišljao

00:15:09.531 --> 00:15:11.634
kako je život počeo na ovoj planeti

00:15:11.658 --> 00:15:14.249
i kolika je verovatnoća
da postoji i na drugim mestima?

00:15:15.097 --> 00:15:18.299
On je obilazio svoje studente

00:15:18.323 --> 00:15:20.041
i govorio im:

00:15:20.864 --> 00:15:24.476
„Napravite mi život, ali bez korišćenja
modernih hemikalija ili instrumenata.

00:15:24.476 --> 00:15:27.585
Napravite mi nešto što je postojalo
ovde pre tri milijarde godina.

00:15:27.585 --> 00:15:30.895
Ne možete da koristite lasere,
ne možete da koristite ovo, niti ono.”

00:15:32.330 --> 00:15:35.575
Pre tri nedelje dao mi je uzorak
onoga što je stvorio.

00:15:36.639 --> 00:15:37.818
Šta je stvorio?

00:15:37.842 --> 00:15:41.867
Stvorio je nešto što je u osnovi izgledalo
kao sapunica koja se pravi od lipida.

00:15:41.891 --> 00:15:44.457
Napravio je prethodnika RNA.

00:15:45.291 --> 00:15:49.043
Imao je prethodnika RNA
apsorbovanog od strane ćelije,

00:15:50.194 --> 00:15:52.077
a onda su se ćelije podelile.

00:15:54.031 --> 00:15:55.988
Možda nismo toliko daleko,

00:15:57.687 --> 00:16:00.804
recimo deceniju ili dve,

00:16:00.828 --> 00:16:02.798
od pravljenja života od nule

00:16:04.285 --> 00:16:06.088
izvan protozajednica.

NOTE Paragraph

00:16:07.512 --> 00:16:09.158
Drugi dugoročni trend:

00:16:10.273 --> 00:16:13.799
živeli smo i živimo u digitalnom dobu -

00:16:13.823 --> 00:16:15.916
počinjemo da živimo u dobu genoma,

00:16:15.916 --> 00:16:19.981
biologije, CRISPR-a
i sintetičke biologije -

00:16:20.870 --> 00:16:23.777
a sve to će se spojiti u doba mozga.

00:16:24.743 --> 00:16:28.724
Dolazimo do tačke da možemo ponovo
napraviti veći deo naših delova tela

00:16:28.748 --> 00:16:32.404
na isti način kao kad slomite kost
ili opečete kožu, a ona ponovo naraste.

00:16:32.428 --> 00:16:35.096
Počinjemo da učimo kako da obnovimo dušnik

00:16:35.120 --> 00:16:36.984
ili kako da obnovimo bešiku.

00:16:37.008 --> 00:16:39.314
Oba organa su već ugrađena u ljude.

00:16:39.338 --> 00:16:42.066
Toni Atala radi na 32 organa.

00:16:43.487 --> 00:16:45.377
Ali suština je u ovome,

00:16:45.401 --> 00:16:48.455
zato što ste to vi,
a sve ostalo je samo pakovanje.

00:16:50.011 --> 00:16:53.558
Niko neće živeti
preko 120, 130 ili 140 godina

00:16:53.582 --> 00:16:55.317
ako ne popravimo ovo.

00:16:56.084 --> 00:16:57.794
A to je najinteresantniji izazov.

00:16:57.794 --> 00:17:00.285
To je sledeće pomeranje
granica, zajedno sa:

00:17:00.309 --> 00:17:02.656
„Koliko je čest život u svemiru?”

00:17:02.680 --> 00:17:04.486
„Odakle smo došli?”

00:17:04.510 --> 00:17:06.144
i slična pitanja.

NOTE Paragraph

00:17:08.031 --> 00:17:11.221
Dozvolite mi da završim
navodno Ajnštajnovim citatom:

NOTE Paragraph

00:17:11.697 --> 00:17:13.916
(Možete živeti kao da je sve čudo,

00:17:13.940 --> 00:17:16.212
ili kao da ništa nije čudo.)

NOTE Paragraph

00:17:16.236 --> 00:17:17.749
Izbor je vaš.

00:17:18.555 --> 00:17:21.034
Možete se fokusirati na loše, na strašno,

00:17:21.058 --> 00:17:23.474
a sigurno ima puno toga
zastrašujućeg u svetu.

00:17:24.012 --> 00:17:28.744
Ali koristite 10 procenata svog mozga
da se fokusirate na ovo, ili možda 20

00:17:28.768 --> 00:17:30.594
ili 30 procenata.

00:17:31.474 --> 00:17:33.256
Ali zapamtite,

00:17:33.280 --> 00:17:35.889
mi zaista živimo u dobu čuda.

00:17:36.271 --> 00:17:39.822
Srećni smo što živimo danas.
Srećni što možemo da vidimo ove stvari.

00:17:39.846 --> 00:17:42.807
Srećni smo što možemo da komuniciramo
sa ljudima kao što su oni

00:17:42.807 --> 00:17:44.821
koji prave sve u ovoj prostoriji.

NOTE Paragraph

00:17:45.487 --> 00:17:48.462
Zato hvala vam svima,
na svemu što radite.

NOTE Paragraph

00:17:49.066 --> 00:17:52.762
(Aplauz)