Atrevédevos a soñar co futuro

"O futuro non se predí; o futuro imaxínase", di a autora de ciencia ficción Charlie Jane Anders. Nunha conferencia que é en parte soño e en parte extrapolación a partir da investigación científica, fainos un percorrido excitante e especulativo polas delicias e os desafíos que nos deparará o futuro, e móstranos como soñar posibilidades estrañas e futuristas confírenos o poder de construír un mañá mellor.

Todo autor de ciencia ficción

ten algún relato sobre un tempo
no que o futuro chegou demasiado pronto.

Eu teño moitos deses relatos.

Este, por exemplo:

Hai anos estaba a escribir unha historia
na que o goberno

comeza a matar xente con drons.

Eu cría que era unha idea
moi intensa e futurista,

pero para cando foi publicada,

o goberno xa estaba a usar drons
para matar xente.

O noso mundo muda rapidísimo,

e cada vez se acelera máis

o ciclo no que o cambio tecnolóxico
e o social se retroalimentan.

Cando era pequena, na década de 1980,

sabiamos como ía ser o futuro.

Ía ser algunha versión
de "Xuíz Dredd" ou "Blade Runner".

Habería megalópoles de neón
e vehículos voantes.

Pero agora ninguén sabe
como vai ser o futuro

nin sequera dentro dun par de anos,

e terribles fantasmas axexan no horizonte.

Desde as catástrofes climáticas
ata o autoritarismo.

todo o mundo está obsesionado
coas apocalipses,

aínda que o mundo non pare de acabarse
e nós sigamos aquí.

Non teñades medo de pensar no futuro,
de soñar co futuro,

de escribir sobre o futuro.

Eu atópoo moi liberador e divertido.

É un xeito de vacinarse

contra o peor "choque do futuro" posible.

É ademais unha fonte de empoderamento,

porque non te podes preparar para algo
se non o visualizas antes.

Pero tedes que saber algo.

O futuro non se predí;

o futuro imaxínase.

Como escritora de ciencia ficción

cuxas historias adoitan acontecer
no futuro, dentro de anos ou de séculos,

descubrín que a xente devece
por visións do futuro

que sexan á vez excitantes e habitables,

pero vin que para chegar aí
non abondaba con investigar.

No canto diso, combino a capacidade
de soñar de forma activa

co coñecemento das novas tendencias
en ciencia e tecnoloxía

e a comprensión da historia humana.

Penso moito no que sei
sobre a natureza humana

e o xeito en que a xente respondeu
no pasado ante enormes cambios

e conmocións e transformacións.

E conecto iso coa atención aos detalles,

porque é nos detalles onde vivimos.

Contamos a historia do noso mundo
por medio das ferramentas que creamos

e os espazos nos que vivimos.

Neste punto, cómpre coñecer
un par de termos

que os autores de ciencia ficción
usamos todo o tempo:

"historia futura" e
"efectos de segunda orde".

Ben, a historia futura é
máis ou menos o que parece.

É unha cronoloxía de cousas
que aínda non aconteceron,

como o coñecido ciclo de relatos
de Robert A. Heinlein,

que traía un esquema detallado
de acontecementos futuros

que chegaba ata o ano 2100.

Ou, para a miña última novela,

ocorréuseme unha liña temporal
moi complicada

que chega ata o século XXXIII

e ten un final no que a xente
vive noutro planeta.

Por outra banda, un efecto de segunda orde
é en esencia iso que acontece

tralas consecuencias dunha nova tecnoloxía
ou dun cambio moi grande.

Segundo un dito a miúdo atribuído
ao escritor e editor Frederik Pohl,

"un bo relato de ciencia ficción

debería predicir non só
a invención do automóbil,

senón tamén o atasco".

E falando de atascos,

botei moito tempo intentando
imaxinar a cidade do futuro.

Como é? De que está feita?

Para quen é?

Intento imaxinar unha cidade verde
con granxas verticais

e estruturas que son en parte
cultivadas máis ca construídas

e pasarelas no canto de rúas,

porque xa ninguén se despraza en coche.

Unha cidade que vive e respira.

Comezo por imaxinar
as ideas máis fantasiosas

que son quen de concibir,

e entón volvo ao modo investigadora

e trato de facelas
o máis verosímiles posible

mesturando futurismo urbano,
interiorismo de luxo

e especulación tecnolóxica.

E logo volvo a intentar imaxinar
como sería realmente

estar dentro desa cidade.

Así que o meu proceso comeza
e remata coa imaxinación,

como se a miña imaxinación fosen
as dúas rebandas de pan

dun bocadillo de investigación.

Como narradora, trato ante todo

de vivir no mundo a través dos ollos
dos meus personaxes

e intento ver como se desenvolven
ante os seus desafíos persoais

no contexto do espazo que eu creei.

Que olen? Que tocan?

Como é namorarse
nunha cidade intelixente?

Que ves cando miras pola fiestra?

Depende de como o software da fiestra
interactúe co teu estado de ánimo?

E por último pregúntome como
unha cidade xenial do futuro

garantiría que todos tivesen un teito
e que ninguén se coase polas fendas.

E aí é onde a historia futura
resulta moi útil,

porque as cidades non brotan
dun día para outro.

Xorden e transfórmanse.

Mostran as cicatrices e os ornamentos
das guerras, as migracións,

as expansións económicas,
os espertares culturais.

Unha cidade do futuro debería
ter monumentos, si,

pero debería ter tamén
capas de arquitecturas pasadas,

edificios reconvertidos

e tódolos indicios de como chegamos
ata este lugar.

E logo están os efectos de segunda orde,

por exemplo, como as cousas
saen mal --ou ben--

dun xeito que ninguén previra?

Se as paredes do teu piso
están feitas dalgún tipo de fungo

que pode rexenerarse só
para reparar defectos,

qué pasaría se a xente comezase
a comer os tabiques?

(Risas)

Falando de comer,

cómo é a rede de sumidoiros
da cidade do futuro?

É unha pregunta trampa.
Non hai sumidoiros.

O sistema que temos hoxe
nos Estados Unidos

é estrañísimo.

Os refugallos saen por un túnel

onde se mesturan coa auga de choiva
e a miúdo van parar ao océano.

Por non mencionar o papel hixiénico.

Un grupiño de expertos,
dirixidos por Bill Gates,

están agora mesmo intentando
reinventar o retrete,

e pode que o retrete do futuro

lle pareza estrañísimo
a alguén de hoxe en día.

Como é entón que a historia do futuro,
todo ese ensaio e erro,

acaba nunha forma mellor
de ir ao baño?

Agora mesmo hai empresas

que están probando unha especie
de variña limpadora

que pode substituír
o papel hixiénico

por aire comprimido
ou pulverización desinfectante.

Pero, e se esas cousas tivesen
máis aspecto de flores ca de tecnoloxía?

E se o teu retrete puidese
analizar os teus refugallos

e informarte de que o teu microbioma
necesitaría unha posta a punto

E se os experimentos de hoxe
para converter residuos en combustible

resultan nunha batería intelixente
que che proporcione luz na casa?

Pero volvamos á cidade do futuro.

Como se orienta a xente no espazo?

Se non hai rúas, como logran
aclararse coa xeografía?

A min gústame pensar nun lugar
no que hai espazos

que existen parcialmente
só na realidade virtual

e para descubrilos se cadra
necesitas un hardware especial.

Para un dos meus relatos, ocorréuseme
algo chamado "o interfaz de nube",

que describía como unha araña cromada
que se conecta á cabeza

a través dos nodos temporais.

Non. Non é iso. Esa é unha foto graciosa
que saquei nun bar.

(Risas)

Deixeime levar e púxenme a imaxinar
bares, restaurantes, cafés

nos que só podías entrar

se contabas co hardware
de realidade aumentada axeitado.

Pero, de novo, efectos de segunda orde:

nun mundo configurado
pola realidade aumentada,

que clase de comunidades novas teremos?

que clase de novos delitos
que nin se nos ocorreran aínda?

Digamos que estamos aí,
un ao pé do outro,

e ti pensas que estamos nun bar ruidoso
vendo deportes nas pantallas,

e eu que estamos nun club elegante,

falando de Baudrillard e
cun cuarteto de corda en directo.

Non logro nin imaxinar que podería
saír mal nesa situación.

Vamos, que estou segura
de que vai ir todo ben.

E logo están os medios sociais.

Poido imaxinar contextos
distópicos de verdade

nos que cousas como concursos en liña,

aplicacións de citas, horóscopos, bots

combínanse para arrastrarnos
por tobos de coello cada vez máis fondos

a malas relacións e peores políticas.

Pero entón penso nas conversas
que levo tido

cos que traballan
en Intelixencia Artificial,

e o que me din é que
canto máis intelixentes son os sistemas,

máis facilidade teñen
para crear conexións.

Así que pode que os medios sociais
do futuro sexan mellores.

Pode que nos axuden a establecer
relacións máis sas e menos destrutivas.

Se cadra teremos dispositivos que permitan
a camaradaría e a serendipidade.

Espero que sexa así.

Gústame pensar que se chega a existir
una IA potente de verdade,

probablemente os divirtan moito
os nosos estraños dramas persoais,

igual que a vós e a min nos obsesiona
a telerrealidade tipo "Esposas reais"

E, por último, está a medicina.

Penso moito sobre como os achados
en xenética médica

poderían mellorar os resultados
con enfermos de cancro ou demencia,

e pode que un día
cheguemos a cumprir cen anos

con dúas ou tres décadas máis
de vida sa e activa por diante.

Se cadra o retrete do futuro
que mencionei antes

mellorará a saúde de moita xente,

mesmo dos que viven en zonas do mundo

nas que carecen das complicadas redes
de sumidoiros das que falei.

Pero ademais, como persoa transxénero,

gústame pensar: e se avanzásemos
na nosa comprensión do sistema endócrino

de modo que mellorasen as opcións
para as persoas trans,

do mesmo xeito que as hormonas
e a cirurxía ampliaron as opcións

da xeración anterior?

Para rematar, vin para dicirvos

que a xente fala do futuro

como se fose ser
un paraíso tecnolóxico

ou unha merda
de churrascada apocalíptica.

(Risas)

O certo é que non vai ser
ningunha desas cousas.

Vai estar entre ambas cousas,
vai ser as dúas, ser todo.

O que si sabemos

é que o futuro vai ser estrañísimo.

Pensade no raro que lle parecería
este comezo do século XXI

a alguén de comezos do XX.

É que, veredes, todos caemos
nunha especie de falacia lóxica

cando agardamos que o futuro
sexa unha extensión do presente.

Por exemplo, na década de 1980

a xente pensaba que a Unión Soviética
existiría aínda hoxe.

Pero o futuro vai ser moito máis estraño
do que poderíamos soñar.

Podemos intentalo.

Xa sei que vai haber cousas
realmente aterradoras,

pero haberá tamén
cousas admirables e meritorias.

E o primeiro paso
para atopar o xeito de avanzar

é deixar voar a imaxinación.

Grazas.

(Aplausos)