Jak działa postawienie w stan oskarżenia? - Alex Gendler

Sprawdź naszą stronę Patreon: https://www.patreon.com/teded

Obejrzyj pełną lekcję tu: https://ed.ted.com/lessons/how-does-impeachment-work-alex-gendler

W większości zawodów można stracić pracę na przykład za popełnienie przestępstwa, niekompetencję lub niską wydajność. A jak to wygląda w przypadku, gdy zajmujesz jedną z najbardziej wpływowych pozycji w kraju lub na świecie? Tu w grę wchodzi postawienie w stan oskarżenia.
Jak to działa? Alex Gendler szczegółowo przedstawia proces postawienia w stan oskarżenia.

Lekcja: Alex Gendler, animacja: Mark Phillips.

W większości zawodów można stracić pracę

za przestępstwo,

niekompetencję

lub kiepskie wyniki.

Ale jeśli zajmujesz jedną
z najbardziej wpływowych pozycji w kraju

lub na świecie?

Tu w grę wchodzi postawienie
w stan oskarżenia.

To nie to samo, co faktyczne
usunięcie kogoś z urzędu.

Tak jak oskarżenie w sądzie karnym,

jest to tylko formalne oskarżenie,
które powoduje wszczęcie procesu,

który to może zakończyć się
skazaniem lub uniewinnieniem.

Zapoczątkowane w Anglii

postawienie w stan oskarżenia pozwalało
parlamentowi na głosowanie

w celu usunięcia z urzędu
przedstawiciela rządu

nawet bez zgody króla.

Choć było ważnym sposobem
kontroli władzy królewskiej,

król nie mógł być
postawiony w stan oskarżenia,

bo monarcha uchodził
za źródło całej władzy rządowej.

Jednakże dla założycieli USA

nie było wyższej władzy niż sami ludzie.

Postawienie w stan oskarżenia zostało
w USA uprawnieniem kongresu

i dotyczy wszystkich urzędników
państwowych, włącznie z prezydentem.

Choć każdy może zażądać
postawienia w stan oskarżenia,

tylko Izba Reprezentantów
ma prawo do wszczęcia procesu.

Zaczyna się od przekazania sprawy komisji,

zazwyczaj do Komisji Przepisów

i Komisji Sprawiedliwości.

Te komisje badają wniesione oskarżenia,

badają materiał dowodowy

i wydają zalecenie.

Jeśli znajdą wystarczające podstawy,
by kontynuować

Izba przeprowadza osobne głosowanie
w sprawie każdego zarzutu,

czyli tak zwanych Artykułów Oskarżenia.

Jeśli jeden lub więcej przejdzie
zwykłą większością głosów,

urzędnik zostaje oskarżony
i zaczyna się proces sądowy.

Proces ten jest przeprowadzany w senacie.

Wybrani członkowie Izby
pełnią funkcję prokuratora,

a oskarżony urzędnik i jego prawnicy
przedstawiają linię obrony.

Senat pełni funkcję sędziego
i ławy przysięgłych,

przeprowadzając proces i naradzając się
po wysłuchaniu wszystkich argumentów.

Jeśli oskarżony został
prezydent lub wiceprezydent,

postępowaniu przewodniczy
Prezes Sądu Najwyższego.

Skazanie wymaga większości
kwalifikowanej 2/3 głosów

i kończy się automatycznym
odsunięciem od władzy.

W zależności od zarzutów

może też dyskwalifikować z pełnienia
funkcji publicznych w przyszłości

i umożliwić wszczęcie
postępowania karnego.

Co może spowodować
postawienie kogoś w stan oskarżenia?

To jest dosyć skomplikowane.

W przeciwieństwie do Anglii

postawienie w stan oskarżenia w USA
przeciwstawia władzę ustawodawczą

innym demokratycznie
wybranym członkom rządu.

Dlatego też, aby zapobiec użyciu
procesu jako broni politycznej,

konstytucja uściśla, że wolno
postawić urzędnika w stan oskarżenia

tylko za zdradę,

korupcję

lub inne poważne zbrodnie i przestępstwa.

To nadal pozostawia pewną
dowolność interpretacji

i interesów politycznych,

i wiele procesów postawienia w stan
miało charakter starć międzypartyjnych.

Jednak proces ten jest zarezerwowany
dla poważnych przypadków nadużycia władzy

Pierwszym urzędnikiem postawionym
w stan oskarżenia był senator Tennessee

William Blount w 1797 roku

za konspirację z Wielką Brytanią w celu
przejęcia hiszpańskiej kolonii - Luizjany.

Od tamtego czasu Izba wszczęła
dochodzenia około 60 razy,

ale tylko 19 doprowadziło do procesów.

Wszystkie osiem spraw, które zakończyły
się skazaniem i usunięciem z urzędu,

dotyczyły sędziów federalnych.

Oskarżenie urzędującego prezydenta
jest jeszcze rzadsze.

Andrew Johnson był postawiony
w stan oskarżenia w 1868 roku

za próbę usunięcia Sekretarza Wojny
Edwina Stantona

bez konsultacji z senatem.

Ponad wiek później Bill Clinton był
postawiony w stan oskarżenia

za składanie fałszywych zeznań w czasie
procesu o molestowanie seksualne.

Obaj zostali w końcu uniewinnieni,
gdy głosy za skazaniem

nie osiągnęły wymaganej
większości dwóch trzecich.

Wbrew powszechnemu przekonaniu

Richard Nixon nigdy nie został postawiony
w stan oskarżenia za aferę Watergate.

Ustąpił zawczasu ze stanowiska, wiedząc,

że prawie na pewno zostanie skazany.

Teoretycznie rząd USA jest
tak skonstruowany,

aby zapobiegać nadużyciom władzy

przez mechanizmy kontroli i równowagi,

limity kadencji

i wolne wybory.

Mimo to postawienie w stan oskarżenia
może służyć za hamulec bezpieczeństwa

w sytuacjach, gdy wszystkie
zabezpieczenia zawodzą.