Showing Revision 2 created 10/18/2020 by Nazarbek Nazarov.

1. Títol:
   Tilni yoʻqolib ketishdan qanday asrab qolish mumkin
2. Descripció:

   Kelasi 80 yil ichida 3000 ta til yoʻqolib ketib, butun xalqlar madaniyati nobud boʻlishi mumkin. Ushbu kichik maʼruzada tillar himoyachisi Daniel Bogre Udell dunyo xalqalari oʻz tilini qanday saqlab qolayotgani haqida gapirib beradi. Ular oʻz madaniyatini qayta qurayotganini tushuntirar ekan, Daniel hammani oʻz ona tillari ustida izlanishga chorlaydi. "Oʻz tilingiz va madaniyatingizni bilish oʻzligingizni anglashda kuchli vositadir", – deydi u

3. Speaker:
   Daniel Bogre Udell
4. 1524 0:02 - 0:04
   Tillar shunchaki yoʻqolib ketmaydi.
5. 4706 0:05 - 0:08
   Odamlar majburlik tufayli
   oʻz tillaridan voz kechadilar.

   ¶

6. 8651 0:09 - 0:11
   Odatda siyosiy vaziyat shuni taqozo etadi.
7. 11781 0:12 - 0:13
   1892-yilda

   ¶

8. 13201 0:13 - 0:15
   AQSh harbiy generali Richard Henry Pratt
9. 15471 0:15 - 0:18
   mahalliy aholini oʻldirishning bir yoʻli
10. 18003 0:18 - 0:21
    mahalliy urf-odatlarni yoʻq qilish
    ekanligini aytib oʻtdi.
11. 21863 0:22 - 0:25
    "Hindularni oʻldiring", – dedi u,
    "lek odamlari qolsin".
12. 25688 0:26 - 0:29
    1978-yilgacha
    hukumat aynan shu ish bilan shugʻullandi.
13. 28932 0:29 - 0:32
    Ular mahalliy hindu oilalaridagi
    yosh bolalarni ajratib olib,
14. 32211 0:32 - 0:36
    internat maktablarga joylashtirdilar
    va yangi inglizcha ism qoʻydilar.
15. 35731 0:36 - 0:38
    Agar ular mahalliy tilda gapirishsa,
    jazolanishardi.
16. 38750 0:39 - 0:42
    Assimilatsiya jarayoni
    genosid uchun qoʻshimcha qurol boʻldi.
17. 44053 0:44 - 0:46
    Hozirgi kunda yetti mingta til barhayot.

    ¶

18. 46481 0:46 - 0:49
    Biroq kamchiligi
    hukumat tomonidan tan olingan
19. 48957 0:49 - 0:50
    yoki onlayn tarmoqda mavjud.
20. 50919 0:51 - 0:53
    Shu sababli ham,
    aksariyat xalqlar uchun
21. 53498 0:53 - 0:56
    globallashuv – oʻzlikni unutish demakdir.
22. 56919 0:57 - 1:01
    Bu oʻz tilingizdan boshqasining evaziga
    voz kechish degani.
23. 61530 1:02 - 1:03
    Hech nima oʻzgarmas ekan
24. 62735 1:03 - 1:07
    kelasi 80 yil ichida
    3000 ta til yoʻqolib ketishi mumkin.
25. 68244 1:08 - 1:10
    Xayriyat, oʻzgarishlar mavjud.

    ¶

26. 70347 1:10 - 1:12
    Dunyo xalqlari
27. 71617 1:12 - 1:14
    oʻz mahalliy tillarini qayta jonlantirib,
28. 74212 1:14 - 1:16
    oʻz madaniyatlarini tiklashmoqda.
29. 77268 1:17 - 1:19
    Biz bilamizki,
30. 78823 1:19 - 1:23
    tillarni qayta tiklash 1800-yillarda,
    antisemitizm avj olgan bir paytda,
31. 83434 1:23 - 1:27
    yahudiylar oʻz mahalliy tillari boʻlmish
    ivritga
32. 86585 1:27 - 1:29
    madaniy najot deb qarashganida boshlandi.
33. 90173 1:30 - 1:33
    Ushbu til ming yillar davomida
    mudroq boʻlsa ham,
34. 92665 1:33 - 1:36
    yahudiylar dini va falsafasiga oid
    kitoblarda yaxshi saqlanib kelgan.
35. 96569 1:37 - 1:40
    Yahudiy yetakchilar tilni oʻrganib,
    oʻz bolalariga oʻrgatishdi.
36. 99696 1:40 - 1:43
    Shunday qilib, 100 avloddan soʻng
    yahudiy tili qayta tirildi.
37. 104204 1:44 - 1:48
    Hozirda u 5 million yahudiy uchun
    ona tili hisoblanadi.
38. 107783 1:48 - 1:50
    Bu esa men, yahudiylar jamiyatining
39. 109561 1:50 - 1:53
    ingliz tilida soʻzlashuvchi aʼzosi, uchun
40. 113458 1:53 - 1:56
    kamida millat birligi poydevoridir.
41. 117315 1:57 - 2:00
    Mana 2 ming yil oʻtdiyamki,
42. 119641 2:00 - 2:01
    biz hali ham mavjudmiz.
43. 122657 2:03 - 2:04
    Yaqin kunlargacha

    ¶

44. 124093 2:04 - 2:07
    ivrit tilining qayta tirilishi
    noodatiy hodisa edi.
45. 126604 2:07 - 2:09
    Bizning til kabi
    yaxshi saqlanib qolgan tillar boʻlgan.
46. 129263 2:09 - 2:11
    Soʻnggi ming yil ichidagi
47. 131041 2:11 - 2:14
    ilk yahudiylar mamlakati
    Isroilning tuzilishi esa,
48. 133699 2:14 - 2:16
    tilning kundalik ishlatilib borilishiga
    imkon berdi.
49. 137188 2:17 - 2:21
    Boshqa tillarga esa,
    bunday imkon berilmagandi.
50. 140546 2:21 - 2:23
    (Video) Xayrli kech, mening ismim Elizabet

    ¶

51. 142733 2:23 - 2:25
    men Kornvol shahrida istiqomat qilaman.
52. 145173 2:25 - 2:26
    Eshitib turganingiz

    ¶

53. 146353 2:26 - 2:28
    Kornvol grafligining mahalliy tili edi.
54. 148362 2:28 - 2:32
    Hozirda bu hudud
    Angliyaning janubidagi graflik, xolos.
55. 152641 2:33 - 2:36
    1900-yillarda Kornvol yetakchilari
    oʻz madaniyati uchun kurashishdi.
56. 156739 2:37 - 2:39
    Avvalgi 100 yil davomida
    til mudroq holda edi.
57. 159072 2:39 - 2:43
    Ammo ular eski kitoblar, xalq oʻyinlari
    orqali tilni bolalariga oʻrgatdilar.
58. 163239 2:43 - 2:46
    Tilning yangi foydalanuvchilari
59. 165800 2:46 - 2:47
    Kornvolga tarqalib ketishdi
60. 167307 2:47 - 2:50
    va bu tildan erkin foydalana olishmadi.
61. 170538 2:51 - 2:54
    1990-yillarga kelib,
    Kornvol tili qayta tirildi
62. 173911 2:54 - 2:55
    biroq gullab ketolmayotgandi.
63. 176839 2:57 - 3:01
    2000-yillarning boshlarida
    shu tilda suhbatlashuvchilar birlashdi
64. 181275 3:01 - 3:05
    va kundalik suhbat qurish uchun
    onlayn platforma yaratishdi.
65. 185934 3:06 - 3:09
    Platforma orqali
    oylik yo haftalik marosimlar tuzdilar
66. 188642 3:09 - 3:11
    va birga yigʻilib suhbatlashishga
    imkon yaratdilar.
67. 192005 3:12 - 3:15
    Hozirda baʼzi maktablar
    Kornvol tilini oʻrgatadi.

    ¶

68. 195117 3:15 - 3:17
    Endilikda bu tildagi yoʻl belgilari,
69. 197292 3:17 - 3:19
    muzqaymoq reklamalari,
70. 198744 3:19 - 3:21
    Vikipediyada maqola, hatto
    memlarni uchratasiz.
71. 202252 3:22 - 3:24
    (zaldagilar kulishadi)

    ¶

72. 205815 3:26 - 3:30
    (zaldagilar kulishadi)

    ¶

73. 210393 3:30 - 3:33
    Oʻz tillari qayta muomalaga kiritilgach,

    ¶

74. 212544 3:33 - 3:35
    Kornval xalqi
    Irlandiya, Shotlandiya, Ueylsda
75. 214917 3:35 - 3:38
    istiqomat qiluvchi keltik xalq sifatida
    tan olindilar.
76. 218782 3:39 - 3:41
    Ular asrlar davomidagi
    majburiy assimilyatsiyaga qarab:
77. 221394 3:41 - 3:44
    "Biz Angliyadagi bir graflik emasmiz.
78. 223784 3:44 - 3:46
    Biz oʻz huquqlarimizga ega xalqmiz.
79. 225784 3:46 - 3:47
    Biz hali ham tirikmiz",– dedi
80. 227648 3:48 - 3:49
    Bunday xalqlar juda koʻp.

    ¶

81. 229141 3:49 - 3:54
    Luizianadagi Tunika-Biloksi qabilasi ham
    oʻz tilini qayta tiklamoqda.
82. 233902 3:54 - 3:56
    (Video) Mening ismim Teyanna.

    ¶

83. 235887 3:56 - 3:59
    Doʻstlarim meni "sokin boʻron" deyishadi.
84. 239706 4:00 - 4:02
    Hamma narsa 1980-yillarda,

    ¶

85. 241730 4:02 - 4:04
    Donna Pierite va uning oilasi
86. 243635 4:04 - 4:06
    Baton Rouj va Yangi Orlean boʻylab
    sayohat qilib,
87. 246253 4:06 - 4:10
    universitet arxividagi eski lugʻatlarni
    nusxalab olishlaridan boshlandi.
88. 250717 4:11 - 4:13
    Ularning maqsadlari
    Tunika tilini oʻrganish
89. 253305 4:13 - 4:17
    va uni farzandlari
    hamda jamiyatga oʻrgatish edi.
90. 257051 4:17 - 4:21
    Hozirda ular
    Tunika uygʻonish davri yetakchilaridir.
91. 261355 4:21 - 4:26
    2014-yildan beri, til kurslarida 100 ta
    oʻquvchi oʻqidi
92. 266411 4:26 - 4:29
    va 2017-yilgi roʻyxatga koʻra,
93. 268903 4:29 - 4:32
    32 ta yangi soʻzlashuvchilar
    yetishib chiqdi.
94. 271561 4:32 - 4:34
    Ularning baʼzilari, jumladan,
    Donnaning qizi – Elizabet
95. 274395 4:34 - 4:36
    Tunika tilini yoshlarga oʻrgatyapti.
96. 276300 4:36 - 4:38
    Ana shu yangi foydalanuvchilar
97. 278385 4:38 - 4:41
    kontent, Facebook video va
    memlar yaratishmoqda.
98. 280890 4:41 - 4:43
    (zaldagilar kulishadi)

    ¶

99. 284180 4:44 - 4:46
    (zaldagilar kulishadi)

    ¶

100. 286999 4:47 - 4:49
     (zaldagilar kulishadi)

     ¶

101. 289166 4:49 - 4:50
     Chop etilayotgan kontent

     ¶

102. 290460 4:50 - 4:53
     qanchalik koʻpaysa, Tunikaliklar ham
     shunchalik ruhlanadi.
103. 293666 4:54 - 4:58
     Yaqinda Texasda yashovchi qabila aʼzosi
     Elizabetning Facebook sahifasiga yozdi va
104. 298077 4:58 - 5:01
     "shu diyorni oʻzing asra"
     iborasi tarjimasini soʻradi.
105. 301593 5:02 - 5:03
     U bu iborani hovlisiga belgi qilib,
106. 303442 5:03 - 5:06
     qoʻshnilariga oʻz qadriyati tirikligini
     va hali ham
107. 306212 5:06 - 5:08
     borligini koʻrsatmoqchi edi.
108. 308514 5:09 - 5:11
     Ivrit, Kornika va Tunika tillari

     ¶

109. 310561 5:11 - 5:15
     har bir mintaqada boʻlayotgan
     tirilishlarning bir misoli edi, xolos.
110. 315649 5:16 - 5:19
     U Kanal orollaridagi
     Jerriais soʻzlovchilari boʻladimi
111. 318634 5:19 - 5:23
     yoki Nayrobilik Kenya imo-ishora tili
     foydalanuvchilarimi
112. 322911 5:23 - 5:26
     tillarni qayta tiriltiruvchi
     barcha jamiyatlarning
113. 326244 5:26 - 5:29
     bir umumiy jihati bor, yaʼni media.
     Shu orqali ularning
114. 329148 5:29 - 5:31
     tillari boshqalarga
     oʻrgatilmoqda.
115. 331936 5:32 - 5:34
     Internet rivojlanar ekan,
116. 334055 5:34 - 5:36
     media barcha uchun ochiq boʻlib bormoqda.
117. 337586 5:38 - 5:41
     Bu esa, tillarni qayta tiriltirish yoki
     tillarni saqlab qolish
118. 340681 5:41 - 5:43
     imkonini yanada oshiradi.
119. 343600 5:44 - 5:46
     Xoʻsh,
     siz oʻz mahalliy tilingizni bilasizmi?

     ¶

120. 346020 5:46 - 5:49
     Men inglizchada
     tarbiya koʻrganimga qaramay,
121. 349163 5:49 - 5:51
     meniki: ivrit, yahudiy, vengr
     va shotland.
122. 351854 5:52 - 5:56
     Omadim kulgan ekanki, bu
     tillarning hammasini onlayn oʻrgana olaman
123. 355532 5:56 - 5:58
     Ayniqsa, ivrit tili
     iPhoneimga oʻrnatilgan,
124. 358270 5:58 - 6:00
     uni Google Translatedan qarab,hatto
125. 360111 6:00 - 6:02
     avtotoʻgʻirlagich ishlata olaman.
126. 362024 6:02 - 6:05
     Mabodo sizning til bunday
     qoʻllab-quvvatlanmasa ham.
127. 365014 6:05 - 6:07
     uni ustida izlanib koʻring.
128. 366589 6:07 - 6:11
     Chunki qayerdadir kimdir ham
     uni onlayn qidirayotgandir.
129. 371877 6:12 - 6:17
     Globallashuv davrida oʻz tilingiz va
     madaniyatingizni bilish

     ¶

130. 376695 6:17 - 6:21
     oʻzligingizni anglashga yoʻldir.
131. 380560 6:21 - 6:24
     Yaqinda oʻrgangan
     ivritcha iboram bilan aytganda,
132. 383905 6:24 - 6:27
     "'nḥnw 'dyyn k'n", yaʼni
133. 386738 6:27 - 6:28
     biz hali ham shu yerdamiz.
134. 388524 6:29 - 6:30
     Katta rahmat.

     ¶

135. 389699 6:30 - 6:34
     (Qarsaklar)

     ¶