Showing Revision 9 created 11/24/2019 by Cihan Ekmekçi.

1. Títol:
   Bir dil yok olmaktan nasıl kurtarılır
2. Descripció:

   Tüm kültürler susturularak üç bin kadar dil 80 yıl içinde yok olabilir. Bu hızlı konuşmasında dil aktivisti Daniel Bögre Udell, dünya genelinde insanların nasıl ata dillerini canlandırmaya ve kültürlerini yeniden inşa etmeye başladığını anlatıyor ve her birimize atalarımızın dillerine yatırım yapma çağrısında bulunuyor. "Dilinizi yeniden canlandırmak ve kültürünüzü benimsemek, küreselleşme çağında kendiniz olmanın güçlü bir yolu." diyor.

3. Speaker:
   Daniel Bögre Udell
4. 0 0:00 - 0:04
   Diller doğal bir şekilde yok olmuyor.
5. 4706 0:05 - 0:08
   İnsanlar ana dillerini
   terk etmeye zorlanıyor.
6. 8651 0:09 - 0:11
   Baskı çoğunlukla politik.
7. 11781 0:12 - 0:13
   1892 yılında

   ¶

8. 13201 0:13 - 0:15
   ABD ordusu generali Richard Henry Pratt
9. 15471 0:15 - 0:18
   yerli halkı öldürmeye karşı
   tek alternatifin
10. 18003 0:18 - 0:21
    kültürlerini yok etmek olduğunu
    masaya yatırdı.
11. 21863 0:22 - 0:25
    Irklarını yok edin
    ama insanları kalsın, dedi.
12. 25688 0:26 - 0:29
    1978 yılına kadar hükûmet bunu yaptı;
13. 28932 0:29 - 0:32
    yerli halktan çocukları
    ailelerinden kopararak
14. 32211 0:32 - 0:36
    İngilizce isimler verildikleri
    yatılı okullara zorlandılar
15. 35741 0:36 - 0:38
    ve ana dillerini konuşmaları yasaklandı.
16. 38750 0:39 - 0:42
    Asimilasyon, soykırıma övgüdür.
17. 44029 0:44 - 0:46
    Bugün hayatta olan yedi bin dil var,

    ¶

18. 46481 0:46 - 0:49
    ancak çok azı hükûmetlerce tanınıyor
19. 48957 0:49 - 0:50
    veya internette destekleniyor.
20. 50919 0:51 - 0:53
    Kültürlerin büyük çoğunluğundan
    insanlar için
21. 53498 0:53 - 0:56
    küreselleşme son derece
    yabancılaşmak demek.
22. 56919 0:57 - 1:00
    Başkalarınınki için kendi dillerinden
    vazgeçmek demek.
23. 61530 1:02 - 1:03
    Böyle giderse
24. 62735 1:03 - 1:07
    üç bin kadar dil
    80 yıl içinde yok olabilir.
25. 68244 1:08 - 1:10
    Ama bir şeyler değişmeye başladı.

    ¶

26. 70347 1:10 - 1:12
    Dünya genelinde,
27. 71617 1:12 - 1:14
    insanlar ata dillerini canlandırmaya
28. 73988 1:14 - 1:16
    ve kültürlerini yeniden
    inşa etmeye başladı.
29. 77268 1:17 - 1:20
    Bildiğimiz kadarıyla
    dillerin yeniden kazanımı
30. 79567 1:20 - 1:23
    1800'lü yıllarda antisemitistliğin
    yükselişte olduğu bir dönemde başladı,
31. 83434 1:23 - 1:27
    Yahudi cemaati ata dilleri olan İbraniceyi
32. 86585 1:27 - 1:29
    kültürel uyanış için gözetirken.
33. 90173 1:30 - 1:33
    Bin küsur yıldır uykuda da olsa
34. 92665 1:33 - 1:36
    Yahudi dini ve felsefesine ilişkin
    kitaplarla iyi muhaza edilmişti.
35. 96569 1:37 - 1:40
    Böylece Yahudi aktivistler çalışıp
    çocuklarına öğrettiler
36. 99696 1:40 - 1:43
    ve yüzlerce yıllık neslin ana dillerini
    ilk konuşanlarını yetiştirdiler.
37. 104204 1:44 - 1:48
    Bugün ise beş milyon Yahudinin ana dili.
38. 107783 1:48 - 1:50
    En azından benim gibi
39. 109561 1:50 - 1:53
    Yahudi diasporasının İngilizce konuşan
    asimile kesimi için
40. 113458 1:53 - 1:56
    kültürel egemenlikte bir yapı taşı.
41. 117315 1:57 - 2:00
    İki bin yıl sonra
42. 119641 2:00 - 2:01
    hâlâ buradayız.
43. 122657 2:03 - 2:04
    Yakın tarihe kadar

    ¶

44. 124093 2:04 - 2:07
    İbranicenin yeniden uyanışı anormaldi.
45. 126604 2:07 - 2:09
    Bizimki kadar iyi korunmuş çok az dil var
46. 128879 2:09 - 2:11
    ve bin küsur yıl sonra
    ilk Yahudi devlet olarak
47. 131271 2:11 - 2:13
    İsrail'in doğuşu
48. 133155 2:13 - 2:16
    İbranicenin kullanımı için
    bir alan yarattı.
49. 137188 2:17 - 2:21
    Bir diğer deyişle
    çoğu kültüre bu şans verilmedi.
50. 140546 2:21 - 2:23
    (Video) İyi akşamlar. Ben Elizabeth

    ¶

51. 142733 2:23 - 2:25
    ve Cornwall'da yaşıyorum.
52. 145173 2:25 - 2:26
    Bu Kernevekçe,

    ¶

53. 146353 2:26 - 2:28
    bugün teknik olarak
54. 148362 2:28 - 2:32
    Güney İngiltere'de bir ilçe olan
    Cornwall'ın ata dili.
55. 152641 2:33 - 2:36
    1900'lü yıllarda Kernevekçe konuşan
    aktivistler kültürleri için savaştı.
56. 156739 2:37 - 2:39
    Dilleri yüz yılı aşkın süredir
    uyumakta da olsa
57. 159072 2:39 - 2:43
    çocuklarına öğretmek için
    eski kitaplar ve oyunlardan yararlandılar.
58. 163239 2:43 - 2:46
    Ancak, Kernevekçe konuşan son jenerasyonun
59. 165800 2:46 - 2:47
    Cornwall dışına yayılmasıyla
60. 167307 2:47 - 2:50
    dillerini özgürce konuşabilme
    imkanları kısıtlandı.
61. 170538 2:51 - 2:54
    1990'lara yaklaşırken
    Kernevekçe yeniden uyandı,
62. 173911 2:54 - 2:55
    ancak başarılı olmadı.
63. 176839 2:57 - 3:01
    2000'li yılların başında ise Kernevekçe
    konuşanlar bunu her gün yapabilmek için
64. 181275 3:01 - 3:05
    çevrim içi ve avantajlı
    dijital ortamlar keşfettiler.
65. 185934 3:06 - 3:09
    Oradan haftalık ve aylık etkinlikler
    organize ettiler
66. 188642 3:09 - 3:11
    ve dışarıda bir araya gelerek
    konuşabildiler.
67. 192005 3:12 - 3:15
    Bugün bazı okullarda
    Kernevekçe öğretiliyor.

    ¶

68. 195117 3:15 - 3:17
    Kernevekçe tabelalar,
69. 197292 3:17 - 3:19
    dondurma reklamları,
70. 198744 3:19 - 3:21
    Vikipedi ve hatta meme'ler var.
71. 202252 3:22 - 3:24
    (Gülme sesleri)

    ¶

72. 205815 3:26 - 3:30
    (Gülme sesleri)

    ¶

73. 210393 3:30 - 3:33
    Dilleri bir kez daha bütünlük kazandığında

    ¶

74. 212544 3:33 - 3:35
    Cornwall insanları
    bir Kelt ulusu olarak
75. 214917 3:35 - 3:38
    İrlanda, İskoçya ve Galler yanında
    tanınmayı başardılar.
76. 218782 3:39 - 3:41
    Yüzyıllar boyu süren
    baskı asimilasyonuna bakarak
77. 221394 3:41 - 3:44
    "Biz İngiltere'nin bir ilçesi değiliz.
78. 223784 3:44 - 3:46
    Biz kendi hakları olan insanlarız.
79. 225784 3:46 - 3:47
    Ve hâlâ buradayız." dediler.
80. 227648 3:48 - 3:49
    Onlar tek örnek değil.

    ¶

81. 229141 3:49 - 3:54
    Louisiana'daki Tunica-Biloxi kabilesi de
    ata dillerini canlandırıyor.
82. 233902 3:54 - 3:56
    (Video) Benim adım Teyanna.

    ¶

83. 235887 3:56 - 3:59
    Arkadaşlarım bana "Sessiz Fırtına" derler.
84. 239706 4:00 - 4:01
    Bu 1980'lerde,

    ¶

85. 241386 4:01 - 4:03
    Donna Pierite ve ailesi
86. 242977 4:03 - 4:06
    üniversite arşivlerindeki
    eski sözlüklerin fotokopisini almak için
87. 246253 4:06 - 4:10
    Baton Rouge ve New Orleans'a
    seyahat ettikleri sıralarda başladı.
88. 250717 4:11 - 4:13
    Amaç Tunica dili çalışarak
89. 253305 4:13 - 4:17
    çocuklara öğretmek
    ve toplulukla paylaşmaktı.
90. 257051 4:17 - 4:21
    Bugün, sayelerinde
    Tunica rönesansı yaşanıyor.
91. 261355 4:21 - 4:26
    2014'ten bu yana, yabancı dil sınıflarında
    100'e yakın konuşan
92. 266411 4:26 - 4:29
    ve 2017 sayımına göre
93. 268903 4:29 - 4:32
    32 yeni akıcı konuşan var,
94. 271561 4:32 - 4:34
    Donna'nın kızı Elisabeth gibi
    bunkardan birkaçı
95. 273881 4:34 - 4:36
    Tunica dilini
    kendi çocuklarına da öğretiyor.
96. 276300 4:36 - 4:39
    Konuşmayı yeni öğrenen bu kişiler
    içerikler oluşturuyor,
97. 278939 4:39 - 4:41
    Facebook videoları ve meme'ler gibi.
98. 280890 4:41 - 4:43
    (Gülme sesleri)

    ¶

99. 284180 4:44 - 4:46
    (Gülme sesleri)

    ¶

100. 286999 4:47 - 4:49
     (Gülme sesleri)

     ¶

101. 289166 4:49 - 4:50
     Paylaşımlar arttıkça

     ¶

102. 290460 4:50 - 4:53
     diğer Tunicalılara da dahil olmaları
     için ilham veriyor.
103. 293666 4:54 - 4:57
     Yakın zamanlarda, Texas'ta yaşayan
     kabile üyelerinden biri Elisabeth'e
104. 297373 4:57 - 5:01
     Facebook'tan yazarak nasıl
     "Bu toprakları kutsa." deneceğini sordu.
105. 301593 5:02 - 5:03
     Bahçesi için istiyordu,
106. 303442 5:03 - 5:05
     böylece komşularına
107. 304582 5:05 - 5:08
     kendi kültürünün hayatta
     ve muvaffak olduğunu gösterebilecekti.
108. 308514 5:09 - 5:11
     İbranice, Kernevekçe ve Tunica

     ¶

109. 310561 5:11 - 5:15
     her kıtadaki dil aktivizminin
     temelden yalnızca üç örneği.
110. 315649 5:16 - 5:19
     Channel Adaları'nda
     Jèrriais dilini konuşanlar
111. 318634 5:19 - 5:23
     ya da Kenya işaret dilini konuşan
     Nairobililer olsun,
112. 322911 5:23 - 5:26
     bir dili korumak veya
     yeniden canlandırmak için
113. 326244 5:26 - 5:29
     tüm toplulukların kullandıkları
     ortak şey: Medya.
114. 329148 5:29 - 5:31
     Böylece, dilleri paylaşılıyor
     ve öğretiliyor.
115. 331936 5:32 - 5:34
     İnternet büyüdükçe
116. 334055 5:34 - 5:36
     medyaya erişim
     ve yaratımın yayılması ile
117. 337586 5:38 - 5:40
     ata dillerini korumak veya
     yeniden canlandırmak
118. 340241 5:40 - 5:43
     her zamankinden daha mümkün hâle geliyor.
119. 343600 5:44 - 5:46
     Sizin ata dilleriniz ne?

     ¶

120. 346020 5:46 - 5:49
     Benimkiler İbranice, Eskenazi,
     Macarca ve İskoç Gal Dili;
121. 349049 5:49 - 5:52
     her ne kadar İngilizce ile
     yetiştirilsem de.
122. 351854 5:52 - 5:56
     Şanslıyım ki bu dillerin hepsi
     çevrim içi ortamda var.
123. 355532 5:56 - 5:58
     Özellikle İbranice,
     iPhone'umda yüklü
124. 357856 5:58 - 6:00
     ve Google Translate
     tarafından destekleniyor,
125. 360047 6:00 - 6:02
     hatta otomatik düzeltme sistemi bile var.
126. 362024 6:02 - 6:05
     Diliniz bu denli destek görmese dahi
127. 364990 6:05 - 6:07
     araştırma yapmanızı tavsiye ediyorum
128. 366779 6:07 - 6:11
     çünkü birilerinin, bir yerlerde
     çevrim içi olarak bulunma olasılığı var.
129. 371877 6:12 - 6:17
     Dilinizi yeniden canlandırmak
     ve kültürünüzü benimsemek

     ¶

130. 376695 6:17 - 6:21
     küreselleşme çağında
     kendiniz olmanın güçlü bir yolu,
131. 380560 6:21 - 6:24
     yakın zamanlarda öğrendiğim
     İbranice söylemdeki gibi;
132. 383905 6:24 - 6:27
     "'nḥnw 'dyyn k'n"
133. 386738 6:27 - 6:28
     hâlâ buradayız.
134. 388524 6:29 - 6:30
     Teşekkürler.

     ¶

135. 389699 6:30 - 6:34
     (Alkışlar)

     ¶