ဘာသာစကားတစ်ခု ကွယ်ပျောက်သွားခြင်းမှ ကယ်တင်နည်း။
-
0:02 - 0:04ဘာသာစကားတွေဟာ သဘာဝ
အလျောက်တော့ သေမသွားဘူး။ -
0:05 - 0:08လူတွေဟာ အတင်းအကျပ်ပြုခံရလို့
မိခင်ဘာသာစကားတွေကို စွန့်လွှတ်ကြတယ်။ -
0:09 - 0:11မကြာခဏတော့ နိုင်ငံရေး ဖိအားပါ။
-
0:12 - 0:13၁၈၉၂ မှာ US စစ်တပ်
-
0:13 - 0:15ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Richard Henry
Pratt စောဒကတက်တာက -
0:15 - 0:18တိုင်းရင်း ယဉ်ကျေးမှုတွေကို
သတ်ပစ်ခြင်းဟာ -
0:18 - 0:21တိုင်းရင်းသားတွေကို သတ်ပစ်ရေး
အခြားနည်းလမ်းတစ်ခုပါတဲ့။ -
0:22 - 0:25"အိန္ဒိယန်းကို သတ်၊
ဒါပေမဲ့ လူကို ကယ်"လို့ သူပြောတယ်။ -
0:26 - 0:29၁၉၇၈ မတိုင်မီအထိ
အစိုးရက ဒါကိုပဲ လုပ်ခဲ့တယ်။ -
0:29 - 0:32တိုင်းရင်းသား ကလေးတွေကို
သူတို့ရဲ့ မိသားစုတွေကနေ ဖယ်ရှားပြီး -
0:32 - 0:36သူ့တို့ကို အင်္ဂလိပ်နာမည်တွေပေးတဲ့
ဘော်ဒါကျောင်းတွေကို အတင်းပို့ကာ -
0:36 - 0:38သူတို့ရဲ့ ဘာသာစကားတွေကို
ပြောရင် အပြစ်ပေးခဲ့တယ်။ -
0:39 - 0:42သမူဟပြုခြင်းဟာ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုကို
ချီးမွမ်းမှုဖြစ်ခဲ့တယ်။ -
0:44 - 0:46ယနေ့မှာ ဘာသာစကားပေါင်း
ခုနှစ်ထောင် ရှင်သန်နေပေမဲ့ -
0:46 - 0:49အစိုးရတွေက အသိအမှတ်ပြုတာ
(သို့) အွန်လိုင်းမှာ -
0:49 - 0:50ပံ့ပိုးတာက မရှိသလောက်ပါ။
-
0:51 - 0:53ဒီတော့ ယဉ်ကျေးမှုတွေရဲ့ အများစုကြီးက
လူတွေအတွက် -
0:53 - 0:56တစ်ကမ္ဘာလုံးဖြစ်မှုဟာ နက်ရှိုင်းစွာ
ကင်းကွာနေဆဲပါ။ -
0:57 - 1:00ဆိုလိုတာက တစ်စုံတစ်ယောက်အတွက်
မိမိရဲ့ဘာသာစကားကို စွန့်လွှတ်ခြင်းပါ။ -
1:02 - 1:03ဘယ်လိုမှ မပြောင်းလဲကြရင်
-
1:03 - 1:07နှစ် ၈၀ အတွင်းမှာ ဘာသာစကားပေါင်း
၃၀၀၀ လောက်အထိ ကွယ်ပျောက်သွားနိုင်တယ်။ -
1:08 - 1:10ဒါပေမဲ့ အရာတွေ ပြောင်းနေတယ်။
-
1:10 - 1:12တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ
-
1:12 - 1:14လူတွေဟာ ဘိုးဘေး ဘာသာစကားတွေကို
ပြန်လည်ဖော်ထုတ်ကာ -
1:14 - 1:16သူတို့ ယဉ်ကျေးမှုတွေကို
ပြန်တည်ဆောက်နေတယ်။ -
1:17 - 1:19ကျွန်တော်တို့ သိသလောက်တော့
-
1:19 - 1:23ဘာသာစကား ဆယ်တင်မှုဟာ ဂျူးမုန်းတီးမှုတွေ
ပေါ်ပေါက်ချိန် ၁၈၀၀ နှစ်လွန်တွေမှာစခဲ့တယ်။ -
1:23 - 1:27ဂျူးလူစုတွေဟာ ယဉ်ကျေးမှု
ပြန်လည်ဖော်ထုတ်မှုနည်းလမ်းအဖြစ် -
1:27 - 1:29သူတို့ ဘိုးဘေးဘာသာစကား
ဟေြဗဲ ဂရုပြုခဲ့တယ်။ -
1:30 - 1:33ဒါက ငုပ်နေတာ နှစ် ၁၀၀၀ ကျော်ပြီဆိုပေမဲ့
-
1:33 - 1:36ဂျူးဘာသာရေးနဲ့ ဒဿန စာအုပ်တွေထဲမှာတော့
ကောင်းစွာ ထိန်းသိမ်းထားပါတယ်။ -
1:37 - 1:40ဒီတော့ ဂျူး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက
လေ့လာပြီး ကလေးတွေကို သင်ပေးတယ်၊ -
1:40 - 1:43မျိုးဆက် ၁၀၀ နီးပါး ပထမဆုံး မိခင်
ဘာသာစကားပြောသူတွေကို ပျိုးထောင်တာပေါ့။ -
1:44 - 1:48ယနေ့မှာ ဂျူး ငါးသန်းရဲ့
မိခင် ဘာသာစကားဖြစ်ပါတယ်။ -
1:48 - 1:50အနည်းဆုံး ကျွန်တော့အတွက်
-
1:50 - 1:53ဂျူး ရွေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတွေရဲ့ သမူဟပြု
ထားတဲ အင်္ဂလိပ် စကားပြောအဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက်၊ -
1:53 - 1:56ယဉ်ကျေးမှု အချုပ်အခြာ အာဏာရဲ့
တိုင်မကြီးတစ်လုံးပါ။ -
1:57 - 2:00နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀ ကြာတဲ့အခါ
-
2:00 - 2:01ကျွန်တော်တို့ ရှိဆဲပါ။
-
2:03 - 2:04ကဲ မကြားသေးခင်အထိက
-
2:04 - 2:07ဟေဗြဲဘာသာစကား ပြန်နိုးကြွမှုက
မူမမှန်တာတစ်ခုပါ။ -
2:07 - 2:09ကျွန်တော်တို့စကားလို ကောင်းစွာ
ထိန်းထားတွေက မရှိသလောက် -
2:09 - 2:11နည်းပြီး အစ္စရေးရဲ့ ဖန်တီးမှု
-
2:11 - 2:14လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၁၀၀၀ ကျော်က
ပထမဆုံး ဂျူး နိုင်ငံက -
2:14 - 2:16ဟေဗြဲစကား နေ့စဉ်သုံးအတွက်
ပံ့ပိုးပေးခဲ့တယ်။ -
2:17 - 2:21တစ်နည်းဆိုရရင် ယဉ်ကျေးမှုအများစုဟာ
အခွင့်အလမ်းတစ်ခု မရခဲ့ဘူး။ -
2:21 - 2:23(ဗီဒီယို) မင်္ဂလာပါ၊
ကျွန်မက Elizabeth ပါ၊ -
2:23 - 2:25ကောန်ဝေါ မှာ နေပါတယ်။
-
2:25 - 2:26ဒါကတော့ ကောနစ်ရှ် ပါ၊
-
2:26 - 2:28ကောန်ဝေါ ရဲ့ ဘိုးဘေး ဘာသာစကားပါ။
-
2:28 - 2:32ယနေ့မှာတော့ အဆိုအရ အင်္ဂလန်တောင်ဘက်က
နိုင်ငံတစ်ခုပါ။ -
2:33 - 2:36၁၉၀၀နှစ်တွေမှာ ကောနစ်ရှ်လှုပ်ရှားသူ
တွေက ယဉ်ကျေးမှုအတွက်တိုက်ပွဲဝင်တယ်။ -
2:37 - 2:39ဒီဘာသာစကားဟာ နှစ် ၁၀၀ ကျော်
ငုပ်နေခဲ့ပေမဲ့ -
2:39 - 2:43စာအုပ်ဟောင်းတွေ၊ ပြဇာတ်တွေကို
သုံးပြီး ကလေးတွေကို သင်ပေးခဲ့တယ်။ -
2:43 - 2:46သို့ပေမည့် ကောနစ်ရှ် စကားပြောသူတွေရဲ့
မျိုးဆက်သစ်ဟာ -
2:46 - 2:47Cornwall အနှံ့ ပြန့်ကျဲသွားတော့
-
2:47 - 2:50ဒီဘာသာစကားကို လွတ်လပ်စွာ
အသုံးမပြုနိုင်ခဲ့ဘူး။ -
2:51 - 2:54၁၉၀၀ နှစ်လွန်တွေလောက်မှာ
ကောနစ်ရှ် ပြန်နိုးထခဲ့ပေမဲ့ -
2:54 - 2:55တိုးပွား မနေဘူး။
-
2:57 - 3:01ဒီနောက် ၂၀၀၀ လွန် အစောပိုင်းမှာ ကောနစ်ရှ်
စကားပြောသူတွေဟာ အွန်လိုင်းမှာ တွေ့ပြီး -
3:01 - 3:05နေ့စဉ်စကားပြောဖို့ ဒစ်ဂျစ်တယ်
နေရာတွေ မြှင့်တင်ခဲ့တယ်။ -
3:06 - 3:09အဲဒီကနေ အပတ်စဉ်၊ လစဉ်
ပွဲတွေ ကျင်းပခဲ့ပြီး -
3:09 - 3:11အများအလယ်မှာ စုစည်းကာ
စကားပြောနိုင်ခဲ့တယ်။ -
3:12 - 3:15ယနေ့မှာ တစ်ချို့ကျောင်းတွေက
ကောနစ်ရှ် ကို သင်ပေးတယ်။ -
3:15 - 3:17ကောနစ်ရှ် လက်ဟန် ဘာသာစကား
သင်္ကေတတွေရှိပါတယ်။ -
3:17 - 3:19ရေခဲမုနု့် ကြော်ငြာတွေ၊
-
3:19 - 3:21ဝီကီပီးဒီးယာနဲ့ စာပြောင်တွေတောင်ပါ။
-
3:22 - 3:24(ရယ်သံများ)
-
3:26 - 3:30(ရယ်သံများ)
-
3:30 - 3:33သူတို့ဘာသာစကား ပကတိအတိုင်း
ပြန်ဖြစ်တာနဲ့အတူ -
3:33 - 3:35Cornwall က လူတွေဟာ
Ireland, Scotland Wales နဲ့ -
3:35 - 3:38တွဲရှိနေတဲ့ Celtic နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ်
အသိအမှတ်ပြုဖို့ သေချာစေခဲ့တယ်။ -
3:39 - 3:41သူတို့ဟာ အတင်းအကျပ် သမူဟပြမှုရဲ့
ရာစုနှစ်တွေကို ငေးကာ -
3:41 - 3:44ပြောတာက "ငါတို့ အင်္ဂလန်က
နိုင်ငံတစ်ခု မဟုတ်ဘူး -
3:44 - 3:46ငါတို့ဟာ ကိုယ်ပိုင် အခွင့်အလမ်းရှိသူတွေပါ
-
3:46 - 3:47ငါတို့ ဒီမှာ ရှိတုန်းပဲ"တဲ့။
-
3:48 - 3:49သူတို့တွေချည်း မဟုတ်ပါဘူး။
-
3:49 - 3:54Louisiana ရဲ့ Tunica-Biloxi လူမျိုးစုဟာ
ဘိုးသေးဘာသာစကားကို ပြန်ဖော်ထုတ်နေတယ်။ -
3:54 - 3:56(ဗီဒီယို) ကျွန်မက Teyanna ပါ။
-
3:56 - 3:59သူငယ်ချင်တွေကတော့ "တိတ်ဆိတ် မုန်တိုင်း"
လို့ ကျွန်မကို ခေါ်တယ်။ -
4:00 - 4:02ဒါက ၁၉၀၀ နှစ်လွန်တွေမှာ စခဲ့တယ်။
-
4:02 - 4:04Donna Pierite နဲ့ သူမိသားစုဟာ
-
4:04 - 4:06တက္ကသိုလ် မော်ကွန်းတိုက်မှာ
သိမ်းထားတဲ့အဘိဓာန်ဟောင်းတွေ -
4:06 - 4:10ကို မိတ္တူကူးဖို့ Baton Rouge နဲ့
New Orleans ကို ခရီးထွက်စဉ်ပါ။ -
4:11 - 4:13ရည်ရွယ်ချက်က တူနီကာ ကို လေ့လာပြီး
-
4:13 - 4:17ကလေးတွေကို သင်ပေးကာ
ဒါကို ရပ်ရွာနဲ့ မျှဝေဖို့ပါ။ -
4:17 - 4:21ယနေ့မှာ သူတို့ဟာ တူနီကာ
ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရေးကို ဦးဆောင်နေတယ်။ -
4:21 - 4:26၂၀၁၄ ကတည်းက ဘာသာစကား စခန်းသွင်း
အတန်းတွေမှာ စကားပြောသူ ၁၀၀ နီးပါးရှိပြီး -
4:26 - 4:29၂၀၁၇ သန်းခေါင်စာရင်းတစ်ခုအရ
ကျွမ်းကျင်တဲ့ ပြောဆိုသူ -
4:29 - 4:32၃၂ ယောက်ရှိတယ်။
-
4:32 - 4:34သူတို့ တစ်ချို့က
Donna ရဲ့သမီး Elisabeth လိုပဲ -
4:34 - 4:36ကလေးတွေကို တူနီကာ သင်ပေးနေတယ်။
-
4:36 - 4:38ဒီပြောဆိုသူ အသစ်တွေဟာ မာတိကာ၊
Facebook -
4:38 - 4:41ဗီဒီယိုတွေနဲ့ စာပြောင်တွေကိုလည်း
ဖန်တီးနေတယ်။ -
4:41 - 4:43(ရယ်သံများ)
-
4:44 - 4:46(ရယ်သံများ)
-
4:47 - 4:49(ရယ်သံများ)
-
4:49 - 4:50သူတို့ ပို ထုတ်ဝေလေလေ
-
4:50 - 4:53အခြား တူနီကာတွေကို ပါဝင်ဖို့
စေ့ဆော်ပေးလေလေပါ။ -
4:54 - 4:58မကြာသေးခင်က Texas မှာနေတဲ့ လူမျိုးအသင်းဝင်
တစ်ယောက်က Elisabeth ကို Facebook မှာ -
4:58 - 5:01ရေးပြီး "bless these lands"ကို
ဘယ်လို ပြောလဲမေးခဲ့တယ်။ -
5:02 - 5:03ဒါက ဝင်းခြံ အမှတ်အသားတစ်ခုပါ။
-
5:03 - 5:06ဒီတော့ သူယဉ်ကျေးမှုဟာ ရှင်သန်ပြီး
ယနေ့ တိုးပွားနေတာကို -
5:06 - 5:08အိမ်နီးချင်းတွေကိုပြနိုင်တယ်
-
5:09 - 5:11အခု ဟေဗြဲ, ကောနစ်ရှ် နဲ့ တူနီကာ တို့ဟာ
-
5:11 - 5:15တိုက်တိုင်းက ဘာသာစကား တက်ကြွ
လှုပ်ရှားမှုရဲ့ တိုးပွားမှု နမူနာသုံးခုပါ။ -
5:16 - 5:19သူတို့ဟာ Channel Isles မှ Jèrriais
စကားပြောသူတွေဖြစ်ဖြစ်၊ -
5:19 - 5:23Nairobi မှ Kenyan
လက်ဟန် ဘာသာစကား ပြောသူတွေဖြစ်ဖြစ်ပါ -
5:23 - 5:26ဘာသာစကားတစ်ခုကို ထိန်းသိမ်းဖို့(သို့)
ဆယ်တင်ဖို့ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ -
5:26 - 5:29လူမှုအသိုက်အဝန်းအားလုံးမှာ
တူညီတာ တစ်ခုရှိတယ်၊ မီဒီယာပါ။ -
5:29 - 5:31ဒီတော့ သူတို့ ဘာသာစကားကို
မျှဝေ သင်ကြားနိုင်တယ်။ -
5:32 - 5:34အင်တာနက် ကြီးထွားလာသလို
-
5:34 - 5:36မီဒီယာ ရရှိမှုနဲ့
ဖန်တီးမှု ကျယ်ပြန့်လာတော့ -
5:38 - 5:41ဘိုးဘွား ဘာသာစကားတွေကို
ထိန်းသိမ်းခြင်းနဲ့ ဆယ်တင်ခြင်းတွေဟာ -
5:41 - 5:43အခုဆို ခါတိုင်းထက် ပိုဖြစ်နိင်လာတယ်။
-
5:44 - 5:46ဒီတော့ သင့် ဘိုးဘေး ဘာသာ
စကားတွေက ဘာတွေလဲ။ -
5:46 - 5:49အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားနဲ့ ကြီးပြင်းလာတာ
တောင်မှ ကျွန်တော့ ဘာသာစကားတွေက -
5:49 - 5:51ဟေဗြဲ ရစ်ဒစ်၊ ဟန်ဂေရီ,နဲ့
စကော့လန် ဂေးလစ်ပါ။ -
5:52 - 5:56ကျွန်တော့အတွက် ကံကောင်းတာက
ဒီဘာသာစကားတိုင်းဟာ အွန်လိုင်းမှာရှိတယ်။ -
5:56 - 5:58အထူးသဖြင့် ဟေဗြဲဘာသာစကား
ကျွန်တေ့် iPhone မှာ သွင်းထားတယ်။ -
5:58 - 6:00Google Translate က ပံ့ပိုးပေးပြီး
-
6:00 - 6:02အလိုလိုတောင် အမှားပြင်ပေးတယ်။
-
6:02 - 6:05သင့်ဘာသာစကားဟာ ကျယ်ပြန့်စွာ
ပံ့ပိုးမထားနိုင်လောက်ပေမဲ့ -
6:05 - 6:07စူးစမ်းလေ့လာဖို့ အားပေးတာက
-
6:07 - 6:11တစ်ယောက်ယောက်က တစ်နေရာရာမှာ
ဒါကို အွန်လိုင်းမှာ တင်ထား နိုင်လို့ပါ။ -
6:12 - 6:17သင့်ဘာသာစကားကို ဆယ်တင်ခြင်းနဲ့
သင့်ယဉ်ကျေးမှုကို ပွေ့ဖက်ခြင်းဟာ -
6:17 - 6:21ကမ္ဘာအနှံ့ ခေတ်ထဲမှာ သင့်ကိုယ်သင်
ဖြစ်စေဖို့ အားကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုပါ။ -
6:21 - 6:24အကြောင်းက ကျွန်တော် မကြာခင်က
ဟေဗြဲဘာသာစကားနဲ့ ပြောဖို့ သင်ယူခဲ့သလို -
6:24 - 6:27"'nḥnw 'dyyn k'n"
-
6:27 - 6:28ကျွန်တော်တို့ ဒီမှာရှိဆဲပါ။
-
6:29 - 6:30ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
-
6:30 - 6:34(လက်ခုပ်သံများ)
- Title:
- ဘာသာစကားတစ်ခု ကွယ်ပျောက်သွားခြင်းမှ ကယ်တင်နည်း။
- Speaker:
- Daniel Bögre Udell
- Description:
-
more » « less
နောင်လာမယ့် နှစ် ၈၀ အတွင်းမှာ ဘာသာစကားပေါင်း ၃၀၀၀ လောက်အထိ ကွယ်ပျောက်သွားနိုင်ပါတယ်။ ယဉ်ကျေးမှုတွေတစ်ခုလုံးလောက်ကို နှုတ်ဆိတ်သွားစေမှာပါ။ ဒီတိုတောင်းတဲ့ ဟောပြောချက်ထဲမှာ ဘာသာစကား လှုပ်ရှားတက်ကြွသူ Daniel Bögre Udell ကနေပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံးက လူတွေဟာ ဘိုးဘွာဘီဘင်လက်ထက်က ဘာသာစကားတွေကို ရှင်သန်ဖို့နဲ့ သူတို့ရဲ့ အစဉ်အလာတွေကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ဖို့ နည်းလမ်းသစ်တွေကို ရှာဖွေပုံကို ပြသထားပြီး ရှေးဘိုးဘေးတွေရဲ့ ဘာသာစကားတွေကို စူးစမ်းလေ့လာဖို့ ကျွန်ုပ်တို့အားလုံးကို တိုက်တွန်းထားပါတယ်။ "သင့် ဘာသာစကားကို ဆယ်တင်ခြင်းနဲ့ သင့် ယဉ်ကျေးမှုကို ပွေ့ဖက်ခြင်းဟာ သင့်ကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေဖို့ အားကောင်းတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုပါ"လို့ သူက ဆိုထားပါတယ်။
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 06:46
|
sann tint approved Burmese subtitles for How to save a language from extinction | |
|
Myo Aung accepted Burmese subtitles for How to save a language from extinction | |
|
|
Myo Aung edited Burmese subtitles for How to save a language from extinction | |
|
|
Myo Aung edited Burmese subtitles for How to save a language from extinction | |
|
|
sann tint edited Burmese subtitles for How to save a language from extinction | |
|
|
sann tint edited Burmese subtitles for How to save a language from extinction | |
|
|
sann tint edited Burmese subtitles for How to save a language from extinction | |
|
|
sann tint edited Burmese subtitles for How to save a language from extinction |