Showing Revision 8 created 09/19/2019 by Cihan Ekmekçi.

1. Títol:
   İklim değişikliği yiyeceklerimizi nasıl daha az besleyici yapabilir
2. Descripció:

   Atmosferdeki artan karbon seviyeleri, bitkilerin daha hızlı büyümesini sağlayabilir ancak başka gizli bir sonucu daha var: Hayatta kalmamız için ihtiyacımız olan bitkilerin besin maddelerini ve vitaminleri çalıyorlar. Küresel gıda güvenliği hakkındaki bir konuşmada, epidemiyolojist Kristie Ebi bu büyüyen beslenme krizinin devasa olası sağlık sonuçlarını -- ve tüm insanların yaşama, sağlıklı yiyeceklere erişimi olduğundan emin olmak için atacağımız adımları araştırıyor.

3. Speaker:
   Kristie Ebi
4. 1809 0:02 - 0:07
   Amerikalı beyzbol oyuncusu
   ve filozof Yogi Berra şöyle söylüyor:
5. 6720 0:07 - 0:10
   "Nereye gittiğimizi bilmiyorsak
   oraya ulaşamayabiliriz."
6. 11525 0:12 - 0:16
   Bilimsel bilgi toplamak, değişen
   bir iklimde geleceğimizin nasıl görüneceği
7. 15595 0:16 - 0:19
   ve bunun sağlımız için
   ne anlama geldiği konusunda
8. 19261 0:19 - 0:23
   bize daha geniş
   bir kavrayış ve netlik sağlıyor.
9. 23714 0:24 - 0:27
   İlgili bir bakış açısı hakkında
   konuşmak için buradayım,
10. 27443 0:27 - 0:32
    fosil yakıt yakmaktan oluşan
    sera gazı emisyonlarının
11. 32129 0:32 - 0:37
    yiyeceklerimizin besin kalitesini
    nasıl azalttığı hakkında konuşacağım.
12. 37011 0:37 - 0:39
    Besin piramidiyle başlayalım.

    ¶

13. 39174 0:39 - 0:41
    Hepiniz besin piramidini biliyordur.
14. 41348 0:41 - 0:44
    Hepimizin dengeli beslenmesi gerekiyor.
15. 43810 0:44 - 0:45
    Protein almamız gerekiyor,
16. 45351 0:45 - 0:47
    mikro besin almamız gerekiyor,
17. 47086 0:47 - 0:48
    vitamin almamız gerekiyor.
18. 48418 0:48 - 0:52
    Dolayısıyla bu, her gün
    ihtiyacımız olan şeyleri aldığımızdan
19. 51528 0:52 - 0:54
    nasıl emin olacağımız
    konusunda düşünmemiz için bir yol
20. 54190 0:54 - 0:56
    ki böylece büyüyüp gelişebilelim.
21. 56332 0:56 - 0:59
    Ancak sadece ihtiyacımız
    olduğu için yemek yemiyoruz,

    ¶

22. 58941 0:59 - 1:01
    aynı zamanda zevk için de yemek yiyoruz.
23. 60905 1:01 - 1:04
    Ekmek, makarna, pizza --
24. 63532 1:04 - 1:08
    kültürel olarak önemli olan
    birçok yiyecek var.
25. 67637 1:08 - 1:09
    Bunları yemeyi seviyoruz.
26. 70088 1:10 - 1:12
    Bu yüzden diyetimiz için önemliler
27. 72503 1:13 - 1:15
    ancak aynı zamanda
    kültürlerimiz için de önemliler.
28. 75757 1:16 - 1:21
    Karbondioksit, Sanayi Devrimi'nin
    başından beri artıyor,

    ¶

29. 81285 1:21 - 1:27
    günümüzde yaklaşık olarak milyonda
    280'den 410 birimin üzerine artış gösterdi
30. 86671 1:27 - 1:29
    ve artmaya da devam ediyor.
31. 88938 1:29 - 1:33
    Bitkilerin büyümesi için gerekli olan
    karbon, bu karbondioksitten geliyor.
32. 93388 1:33 - 1:35
    Onu bitkiye getiriyorlar,
33. 94874 1:35 - 1:38
    karbonun kendisini ayırıyorlar
34. 98145 1:38 - 1:40
    ve onu büyümek için kullanıyorlar.
35. 100542 1:41 - 1:43
    Aynı zamanda topraktaki
    besinlere de ihtiyaçları var.
36. 104166 1:44 - 1:48
    Bu yüzden evet,
    karbondioksit bir gübre.
37. 109186 1:49 - 1:54
    Bu; artan karbondioksit yoğunluğu,
    dünya genelindeki gıda güvenliği

    ¶

38. 114176 1:54 - 1:58
    ve insanların her gün yeteri kadar
    yediklerinden emin olmak açısından
39. 118302 1:58 - 2:01
    sevindirici bir haber olmalı.
40. 121466 2:01 - 2:07
    Dünyada yaklaşık olarak 820 milyon insan
    her gün yeteri kadar yemek yiyemiyor.
41. 127090 2:07 - 2:11
    Dolayısıyla yüksek karbondioksitin
    gıda güvenliği sorunumuza
42. 130716 2:11 - 2:13
    nasıl yardımcı olacağı hakkında
    makul sayıda yayın var.
43. 133511 2:14 - 2:19
    Tarımsal verimlilik sürecimizi
    hızlandırmamız gerekiyor,
44. 138617 2:19 - 2:23
    böylece 2050'de hayatta olacak
    9 ile 10 milyar insana besin sağlayabilir
45. 143476 2:23 - 2:26
    ve Sürdürülebilir Kalkınma
    Hedefleri'ne ulaşabiliriz,
46. 146023 2:26 - 2:28
    özellikle de iki numaralı hedefe;
47. 147781 2:28 - 2:31
    besin güvensizliğini azaltmak,
48. 150955 2:31 - 2:33
    besin değerini artırmak,
49. 152509 2:33 - 2:36
    herkesin ihtiyaç duyduğu
    yiyeceklere erişimi artırmak.
50. 156196 2:36 - 2:41
    İklim değişikliğinin tarımsal
    verimliliği etkilediğini biliyoruz.
51. 161166 2:41 - 2:46
    Dünya, sanayi öncesi zamandan bu yana
    bir santigrat derece kadar ısındı.
52. 165704 2:46 - 2:50
    Bu ısınma, yerel sıcaklıkları
    ve yağış dağılımlarını değiştiriyor
53. 169537 2:50 - 2:52
    ve bunun dünyanın birçok kısmında
54. 171845 2:52 - 2:56
    tarımsal verimlilik açısından
    sonuçlar doğuruyor.
55. 176292 2:56 - 3:00
    Sorun sadece sıcaklık ve yağıştaki
    yerel değişiklikler değil,
56. 179607 3:00 - 3:01
    aşırı derecede olması.
57. 181553 3:02 - 3:05
    Sıcak hava dalgası,
    seller ve kuraklık açısından aşırılık
58. 185248 3:05 - 3:09
    önemli derecede verimliliği etkiliyor.
59. 190677 3:11 - 3:16
    Bitkilerin büyümesini sağlamak dışında

    ¶

60. 196018 3:16 - 3:19
    bu karbondioksit
    başka sonuçlar da doğuruyor,
61. 198819 3:19 - 3:22
    yüksek oranda karbondioksit olduğunda
62. 201909 3:22 - 3:26
    bitkiler; karbonhidratların, şekerlerin
    ve nişastaların sentezini arttırıyor
63. 205978 3:26 - 3:31
    ve protein ile önemli besinlerin
    yoğunluğunu azaltıyor
64. 211262 3:31 - 3:38
    ve bu, gıda güvenliğinin gelişimini
    nasıl düşündüğümüz açısından çok önemli.
65. 218532 3:39 - 3:42
    Birkaç gece önce, iklim değişikliği
    hakkındaki bir masa sohbetinde

    ¶

66. 222462 3:42 - 3:46
    biri 7'de 5 oranında
    iyimser olduklarını söyledi:
67. 226451 3:46 - 3:49
    Haftanın 5 günü iyimserler
68. 229306 3:49 - 3:52
    ve bu diğer iki günde
    konuşulacak bir konu.
69. 233227 3:53 - 3:55
    Mikro besinleri düşündüğümüzde

    ¶

70. 235410 3:55 - 4:00
    neredeyse hepsi yüksek karbondioksit
    yoğunluklarından etkileniyor.
71. 239851 4:00 - 4:02
    Özellikle de ikisi, demir ve çinko.
72. 242284 4:02 - 4:06
    Yeteri kadar demire sahip değilseniz
    demir eksikliği anemisi olabilirsiniz.
    
73. 246315 4:06 - 4:13
    Yorgunluk, nefes darlığı ve bazı oldukça
    ciddi sonuçlarla da ilişkilendiriliyor.
74. 252620 4:13 - 4:15
    Yeteri kadar çinkoya sahip değilseniz ise
75. 254596 4:15 - 4:17
    iştahsızlık yaşayabilirsiniz.
76. 257045 4:17 - 4:19
    Dünya genelinde çok önemli bir sorun.
77. 259196 4:19 - 4:22
    Çinko eksikliği olan
    neredeyse bir milyar insan var.
78. 262295 4:22 - 4:25
    Anne ve çocuk sağlığı
    açısından çok önemli.
79. 265259 4:25 - 4:27
    Gelişimi etkiliyor.
80. 267788 4:28 - 4:32
    B vitaminleri de
    pek çok nedenden ötürü çok önemli.
81. 271629 4:32 - 4:35
    Yiyecekleri enerjiye
    çevirmemizde yardımcı oluyorlar.
82. 274647 4:35 - 4:40
    Vücudumuzun birçok fizyolojik faaliyetinin
    işlevi açısından çok önemliler
83. 279985 4:40 - 4:43
    ve bir bitkide yüksek oranda
    karbon olduğunda
84. 282704 4:43 - 4:46
    daha az azot ve B vitaminleri alıyorsunuz.
85. 286731 4:47 - 4:48
    Sadece biz etkilenmiyoruz.

    ¶

86. 288319 4:48 - 4:54
    Sığırlar çoktan etkilendi
    çünkü yemlerinin kalitesi düşüyor.
87. 293728 4:54 - 4:57
    Aslında bu, bitkilerin
    her tüketicisini etkiliyor.
88. 297213 4:57 - 5:01
    Örneğin evcil kedi
    ve köpeklerimizi düşünelim.
89. 301109 5:01 - 5:05
    Birçok evcil hayvan ve köpek
    mamalarındaki etiketlere bakarsanız
90. 304601 5:05 - 5:09
    bu mamalarda kayda değer miktarda
    tahıl olduğunu fark edeceksiniz.
91. 309270 5:09 - 5:11
    Dolayısıyla bu herkesi etkiliyor.
92. 311381 5:11 - 5:14
    Peki, bunun bir sorun
    olduğunu nasıl biliyoruz?

    ¶

93. 313711 5:14 - 5:16
    Saha araştırmalarından
94. 315612 5:16 - 5:19
    ve laboratuvarlardaki
    deneysel çalışmalardan biliyoruz.
95. 318967 5:19 - 5:20
    Saha araştırmalarında --
96. 320471 5:20 - 5:25
    ilk olarak buğdaya
    ve pirince odaklanacağım --
97. 324930 5:25 - 5:29
    örneğin farklı arazilere
    ayrılan pirinç tarlaları var.
98. 330460 5:30 - 5:33
    Arazilerin hepsi aynı:
99. 332588 5:33 - 5:34
    Toprak aynı,
100. 334483 5:34 - 5:36
     yağış aynı --
101. 336216 5:36 - 5:38
     her şey aynı.
102. 338176 5:38 - 5:42
     Bunların haricinde bazı araziler
     üzerine karbondioksit atılıyor.
103. 342637 5:43 - 5:46
     Dolayısıyla günümüzün koşulları
104. 345858 5:46 - 5:50
     ve yüzyılın ilerleyen zamanlarındaki
     karbondioksit koşulları altında
105. 349862 5:50 - 5:53
     nasıl görüneceğini karşılaştırabilirsiniz.
106. 353032 5:53 - 5:56
     Bunu yapan birkaç çalışmadan
     birinin bir parçasıydım.

     ¶

107. 356121 5:56 - 6:01
     Çin ve Japonya'daki
     18 pirinç sahasını inceledik
108. 360716 6:01 - 6:03
     ve yüzyılın ilerleyen zamanlarında
109. 362662 6:03 - 6:05
     beklediğimiz koşullar
     altında onları yetiştirdik.
110. 367185 6:07 - 6:09
     Sonuçlara baktığımızda
111. 369257 6:09 - 6:12
     beyaz sütun günümüz koşulları,
112. 372373 6:12 - 6:16
     kırmızı sütun ise yüzyılın ilerleyen
     zamanlarındaki koşullar.
113. 376741 6:17 - 6:21
     Protein, yaklaşık olarak yüzde 10,
114. 380759 6:21 - 6:25
     demir yüzde 8, çinko yüzde 5 azalıyor.
115. 385314 6:25 - 6:28
     Bunlar, çok büyük bir değişim
     olarak görünmüyor olabilir
116. 387974 6:28 - 6:32
     fakat her ülkedeki
     ağırlıklı olarak nişasta yiyen
117. 391902 6:32 - 6:34
     yoksul kesimi düşünmeye başladığınızda
118. 394351 6:34 - 6:39
     bunun sınırda olan insanları
     ciddi eksikliklerin sınırına taşıyacağını
119. 399402 6:39 - 6:42
     ve her tür sağlık sorunları
     yaratacağını fark ediyorsunuz.
120. 402263 6:42 - 6:46
     Durum, B vitaminleri için daha da ciddi.

     ¶

121. 406148 6:46 - 6:50
     B1 ve B2 vitaminlerine baktığınızda
122. 409801 6:50 - 6:52
     yaklaşık yüzde 17'lik bir düşüş var.
123. 412494 6:52 - 6:58
     Pantotenik asitte, yani B5 vitamininde,
     yaklaşık yüzde 13'lük bir düşüş var.
124. 417537 6:58 - 7:01
     Folik asitte yaklaşık
     yüzde 30'luk bir düşüş var.
125. 420888 7:01 - 7:05
     Bunlar, yapılan çeşitli deneylerin
     üstünde ortalamalar.
126. 425186 7:05 - 7:09
     Folik asit çocuk gelişimi için çok önemli.
127. 428662 7:09 - 7:11
     Yeteri kadar folik asit
     almayan hamile kadınlar
128. 430915 7:11 - 7:14
     doğum kusurlarıyla bebek sahibi
     olmakta daha yüksek riske sahipler.
129. 434599 7:15 - 7:19
     Dolayısıyla bunlar, karbondioksit
     yükselmeye devam ettikçe
130. 438689 7:19 - 7:22
     sağlığımız için oldukça
     ciddi olası sonuçlar.
131. 443636 7:24 - 7:25
     Diğer bir örnek ise

     ¶

132. 444941 7:25 - 7:29
     Chris Weyant ve meslektaşları tarafından
     yapılan bu modelleme işi,
133. 449340 7:29 - 7:33
     yüksek karbondioksitten
     düşük demir ve çinkoya --
134. 452686 7:33 - 7:35
     sadece demir ve çinkoya baktılar --
135. 454912 7:35 - 7:38
     çeşitli sağlık sonuçlarına kadar
     olan bu zincere baktılar.
136. 458433 7:38 - 7:44
     Sıtmaya, ishalli hastalıklara, zatürreye,
     demir eksikliği anemisine
137. 463583 7:44 - 7:48
     ve 2050'de sonuçlarının
     ne olabileceğine baktılar.
138. 467754 7:48 - 7:50
     Burada renk ne kadar koyuysa
139. 469998 7:50 - 7:52
     sonuçlar da o kadar büyük.
140. 471982 7:52 - 7:58
     En büyük etkilerin Asya ve Afrika'da
     olduğunu görebilirsiniz
141. 477638 7:58 - 8:02
     ancak aynı zamanda ABD
     ve Avrupa'daki ülkelerde de
142. 482083 8:02 - 8:04
     nüfuslar bundan etkilenebilir.
143. 485075 8:05 - 8:09
     Yaklaşık olarak 125 milyon insanın
     etkilenebileceğini tahmin ediyorlar.
144. 490041 8:10 - 8:14
     Aynı zamanda en etkili müdahalenin
     ne olacağını da modellediler
145. 494112 8:14 - 8:19
     ve nihai kararları
     sera gazlarını azaltmaktı:
146. 498641 8:19 - 8:22
     Yüzyılın ortasına kadar
     sera gazı emisyonlarını azaltmak
147. 501743 8:22 - 8:24
     ki böylece yüzyılın ilerleyen zamanlarında
148. 503940 8:24 - 8:27
     bu sonuçlar hakkında
     endişelenmemize gerek kalmasın.
149. 508568 8:29 - 8:31
     Bu deneyler, bu modelleme çalışmaları

     ¶

150. 511098 8:31 - 8:34
     iklim değişikliğinin kendisini
     hesaba katmadı.
151. 514082 8:34 - 8:37
     Sadece karbondioksit
     bileşenine odaklandılar.
152. 517584 8:38 - 8:40
     Dolayısıyla ikisini birleştirince
153. 519738 8:40 - 8:43
     etkinin size söylediğimden
     daha büyük olması bekleniyor.
154. 524108 8:44 - 8:48
     Kahvaltı için yediğiniz yemeğin,
     öğle yemeği için yiyeceğiniz yemeğin

     ¶

155. 528467 8:48 - 8:53
     besin kalitesi açısından büyükanne
     ve büyükbabanızın yediklerinden
156. 532705 8:53 - 8:57
     ne kadar değiştiğini
     size şimdi anlatabilmek isterdim.
157. 538312 8:58 - 8:59
     Ama anlatamam.
158. 539493 8:59 - 9:02
     Bu konu hakkında bir araştırmamız yok.
159. 542253 9:02 - 9:05
     Şu anki gıda güvensizliğinin
     bu değişimler tarafından
160. 544958 9:05 - 9:07
     ne kadar etkilendiğini anlatmak isterdim.
161. 547851 9:08 - 9:09
     Ama anlatamam.
162. 549121 9:09 - 9:11
     Bu konu hakkında da bir araştırmamız yok.
163. 552437 9:12 - 9:16
     Olası çözümlerin ne olabileceği de
     dahil olmak üzere
164. 555903 9:16 - 9:20
     bu alanda bilinmesi gereken çok şey var.
165. 559986 9:20 - 9:23
     Bu çözümlerin ne olduğunu
     tam olarak bilmiyoruz
166. 562764 9:23 - 9:25
     fakat birçok seçeneğimiz var.
167. 565521 9:26 - 9:28
     Teknolojide ilerleme kaydettik.
168. 568056 9:28 - 9:31
     Bitki ıslahımız var.
     Biyolojik arıtmamız var.
169. 571436 9:31 - 9:33
     Toprak bir fark yaratabilir
170. 573262 9:33 - 9:36
     ve tabii bu değişimlerin
     gelecekteki sağlığımızı,
171. 576279 9:36 - 9:40
     çocuklarımız sağlığını
     ve torunlarımızın sağlığını
172. 579784 9:40 - 9:43
     nasıl etkileyebileceğini bilmenin
     çok yararı olacaktır.
173. 584111 9:44 - 9:46
     Bu yatırımlar zaman alır.
174. 587053 9:47 - 9:50
     Tüm bu sorunları çözmek zaman alacak.
175. 591427 9:51 - 9:57
     Bu araştırmaya yatırım yapan herhangi bir
     ulusal bir kuruluş veya iş grubu yok.
176. 597799 9:58 - 10:03
     Nereye gittiğimizi bilmemiz için
     bu yatırımlara son derece ihtiyacımız var.
177. 604048 10:04 - 10:07
     Bu süre içerisinde yapabileceğimiz şey

     ¶

178. 606681 10:07 - 10:13
     tüm insanların tam bir beslenmeye
     erişimi olduğundan emin olmak,
179. 612873 10:13 - 10:17
     sadece dünyanın zengin kısımlarında değil
     dünyanın her yerinde.
180. 617552 10:18 - 10:21
     Ayrıca yüzyılın ilerleyen zamanlarında
     gelecek olan zorlukları azaltmak için
181. 621485 10:21 - 10:26
     sera gazı emisyonlarını teker teker
     ve toplu olarak düşürmemiz gerekiyor.
182. 627570 10:28 - 10:33
     Eğitimin pahalı olduğunu düşünüyorsan
     cahilliği dene diye bir söz vardır.

     ¶

183. 634112 10:34 - 10:35
     Denemeyelim.
184. 635977 10:36 - 10:38
     Kendimize yatırım yapalım;
185. 638267 10:38 - 10:40
     çocuklarımıza
186. 639759 10:40 - 10:41
     ve de gezegenimize.
187. 641321 10:41 - 10:43
     Teşekkür ederim.

     ¶

188. 642559 10:43 - 10:47
     (Alkış)

     ¶