Đây có thể là nguyên nhân bạn bị trầm cảm và lo lắng
-
0:01 - 0:03Trong suốt khoảng thời gian dài,
-
0:03 - 0:06có hai điều bí ẩn khiến tôi lo lắng.
-
0:07 - 0:09Tôi không hiểu được chúng
-
0:09 - 0:12và, thật ra, tôi khá e ngại
để tìm hiểu chúng. -
0:12 - 0:16Điều đầu tiên là, tôi đã 40 tuổi rồi,
-
0:16 - 0:19và trong suốt đời tôi,
từ năm này tới năm khác, -
0:19 - 0:22bệnh trầm cảm và lo lắng
ngày càng trầm trọng -
0:22 - 0:25ở Mỹ, ở Anh,
-
0:25 - 0:27và khắp các nước phương Tây.
-
0:27 - 0:30Tôi muốn biết tại sao.
-
0:31 - 0:33Tại sao điều này xảy ra với ta?
-
0:33 - 0:36Tại sao mỗi năm trôi qua,
-
0:36 - 0:39càng có nhiều người phải
vật lộn chật vật qua ngày? -
0:40 - 0:43Tôi muốn biết điều này
vì một bí mật cá nhân. -
0:43 - 0:45Khi tôi là một thiếu niên,
-
0:45 - 0:46tôi đã đi gặp bác sĩ
-
0:46 - 0:51và nói rằng tôi có cảm giác,
như một cơn đau đang giằng xé tôi. -
0:51 - 0:53Tôi không thể kiểm soát nó.
-
0:53 - 0:55Tôi không thể hiểu tại sao nó lại xảy ra,
-
0:55 - 0:57tôi cảm thấy xấu hổ vì nó.
-
0:57 - 0:59Vị bác sĩ đã kể một câu chuyện
-
0:59 - 1:01mà giờ tôi mới hiểu đó là một ý định tốt
-
1:01 - 1:02nhưng được đơn giản hóa quá mức.
-
1:02 - 1:04Nhưng không hoàn toàn sai.
-
1:04 - 1:06Ông nói: "Chúng tôi biết tại sao
mọi người thấy thế này. -
1:06 - 1:10Vài người chỉ tự nhiên bị
mất cân bằng hóa học trong đầu họ -- -
1:10 - 1:12con rõ ràng là một trong số đó.
-
1:12 - 1:14Điều ta cần làm là
kê cho con vài liều thuốc, -
1:14 - 1:16và con sẽ trở lại bình thường."
-
1:17 - 1:19Tôi đã uống loại thuốc
tên là Paxil hay Seroxat, -
1:19 - 1:22đó là một loại thuốc với
nhiều tên khác nhau ở các nước. -
1:22 - 1:24Và tôi cảm thấy khỏe hơn hẳn.
-
1:25 - 1:26Nhưng không lâu sau đó,
-
1:26 - 1:28cảm giác đau đớn bắt đầu quay lại.
-
1:28 - 1:30Vì thế tôi được kê liều cao hơn
-
1:30 - 1:33đến khi, sau 13 năm,
tôi đã uống liều thuốc tối đa -
1:33 - 1:35mà được phép uống.
-
1:35 - 1:39Và trong mười ba năm đó,
gần như mọi lúc -
1:39 - 1:40tôi phải chịu những cơn đau.
-
1:40 - 1:43Tôi bắt đầu tự hỏi bản thân:
"Điều gì đang xảy ra ở đây? -
1:43 - 1:45Bởi vì bạn đang làm mọi thứ
-
1:45 - 1:48theo như chỉ dẫn bởi câu truyện
thống trị nền văn hóa này -
1:48 - 1:50tại sao bạn vẫn thấy thế này?"
-
1:50 - 1:53Để khám phá ra lý do
của hai điều bí ẩn này, -
1:53 - 1:55cho quyển sách tôi viết,
-
1:55 - 1:57tôi đành tham gia
một chuyến đi quanh thế giới, -
1:57 - 1:58tôi đã đi hơn 40,000 dặm.
-
1:58 - 2:01Tôi muốn nói chuyện với
các chuyên gia hàng đầu thế giới -
2:01 - 2:03về nguyên nhân của
trầm cảm và lo lắng -
2:03 - 2:05quan trọng hơn,
là giải pháp cho chúng, -
2:05 - 2:08và về những người đã
trải qua trầm cảm và lo lắng -
2:08 - 2:10và trở lại bình thường
bằng mọi cách. -
2:10 - 2:11Tôi đã học được rất nhiều thứ
-
2:11 - 2:14từ những người tuyệt vời tôi gặp.
-
2:14 - 2:17Nhưng tôi nghĩ trọng tâm
của những điều đó là, -
2:17 - 2:20đến nay, ta có
bằng chứng khoa học -
2:20 - 2:24cho chín nguyên nhân khác nhau
của trầm cảm và lo lắng. -
2:24 - 2:27Hai trong số đó thật ra là
từ cơ chế sinh học của ta. -
2:27 - 2:29Các gen có thể khiến ta
nhạy cảm hơn với các vấn đề, -
2:29 - 2:31dù chúng không
quyết định vận mệnh ta. -
2:31 - 2:35Có những thay đổi của não
xảy ra khi bạn bị trầm cảm -
2:35 - 2:37khiến việc thoát ra khó khăn hơn.
-
2:37 - 2:39Nhưng hầu hết các yếu tố
được chứng minh -
2:39 - 2:41gây ra trầm cảm và lo lắng
-
2:41 - 2:43không phải từ cơ chế sinh học của ta.
-
2:44 - 2:46Mà là những yếu tố
trong cách sống của ta. -
2:46 - 2:48Một khi bạn hiểu được nó,
-
2:48 - 2:51nó mở ra một loạt
cách giải quyết khác nhau -
2:51 - 2:52để áp dụng với con người
-
2:52 - 2:55song song với thuốc
chống trầm cảm hóa học. -
2:55 - 2:57Ví dụ như,
-
2:57 - 3:01nếu bạn đơn độc, bạn có
khả năng cao bị trầm cảm. -
3:01 - 3:04Nếu, khi làm việc, bạn không
kiểm soát được công việc, -
3:04 - 3:06bạn chỉ biết làm
những gì được yêu cầu, -
3:06 - 3:08bạn có khả năng bị trầm cảm.
-
3:08 - 3:10Nếu bạn rất ít tiếp xúc
với thế giới bên ngoài, -
3:10 - 3:12bạn cũng có khả năng bị trầm cảm.
-
3:12 - 3:15Một thứ gắn kết nhiều
nguyên nhân của trầm cảm và lo lắng -
3:15 - 3:16mà tôi đã biết được.
-
3:16 - 3:18Không phải tất cả,
nhưng nhiều trong số đó. -
3:18 - 3:20Mọi người ở đây biết rằng
-
3:20 - 3:23ta có những nhu cầu
vật chất tự nhiên, phải không? -
3:23 - 3:24Rõ ràng là vậy.
-
3:24 - 3:27Bạn cần thức ăn, nước uống,
-
3:27 - 3:29nơi ở, không khí sạch.
-
3:29 - 3:31Nếu tôi tước những thứ này của bạn,
-
3:31 - 3:33bạn sẽ gặp rắc rối lớn, rất nhanh chóng.
-
3:33 - 3:35Nhưng đồng thời,
-
3:35 - 3:38mỗi người đều có những
nhu cầu tâm lý tự nhiên. -
3:38 - 3:40Bạn cần cảm thấy không lạc lõng,
-
3:40 - 3:43Bạn cần cảm thấy cuộc sống
có ý nghĩa và mục đích. -
3:43 - 3:46Bạn cần cảm thấy được nhìn nhận
và coi trọng. -
3:46 - 3:48Bạn cần cảm thấy mình
có một tương lai rõ ràng. -
3:48 - 3:51Nền văn hóa mà ta tạo ra tốt về nhiều mặt.
-
3:51 - 3:54Có những thứ tốt hơn
nhiều so với quá khứ -- -
3:54 - 3:55Tôi mừng là được sống lúc này
-
3:55 - 3:57Nhưng ta đang càng kém hơn
-
3:57 - 4:01trong việc đáp ứng các nhu cầu
tâm lý sâu kín và tiềm ẩn này. -
4:02 - 4:04Đó không phải thứ duy nhất đang diễn ra,
-
4:04 - 4:08nhưng tôi nghĩ đó là lý do chính
cho sự gia tăng của khủng hoảng này. -
4:09 - 4:12Tôi cảm thấy nó thật sự
khó để tiếp nhận. -
4:12 - 4:15Tôi đã vật lộn với ý nghĩ
-
4:15 - 4:19về việc thay đổi suy nghĩ
bệnh trầm cảm là vấn đề của não -
4:19 - 4:20thành bệnh có nhiều nguyên nhân,
-
4:21 - 4:23trong đó đa số
do cách sống của ta. -
4:23 - 4:25Và tôi chỉ bắt đầu
nhận ra điều này -
4:25 - 4:28vào một ngày nọ, tôi tới phỏng vấn
một bác sĩ tâm thần Nam Phi -
4:28 - 4:30tên là Derek Summerfield.
-
4:30 - 4:31Ông là một bác sĩ tuyệt vời.
-
4:31 - 4:35Bác sĩ Summerfield tình cờ
đến Campuchia vào năm 2001, -
4:35 - 4:38khi họ lần đầu giới thiệu thuốc
chống trầm cảm hóa học -
4:38 - 4:40tới người dân nước này.
-
4:40 - 4:43Các bác sĩ Campuchia chưa từng
nghe tới những loại thuốc này, -
4:43 - 4:45nên họ như kiểu, đó là gì vậy?
-
4:45 - 4:46Ông đã giải thích cho họ.
-
4:46 - 4:47Và họ nói với ông rằng,
-
4:47 - 4:50"Chúng tôi không cần chúng vì
đã có thuốc chống trầm cảm rồi." -
4:50 - 4:52Và ông như kiểu, "Ý các bạn là gì?"
-
4:52 - 4:55Ông nghĩ họ sẽ nói về
các dược phẩm thực vật, -
4:55 - 4:59như St. John's Wort, ginkgo biloba
và những thứ tương tự. -
5:00 - 5:02Tuy nhiên, họ kể cho ông một câu chuyện.
-
5:03 - 5:06Có một người nông dân nước họ
làm việc trên cánh đồng lúa. -
5:06 - 5:08Một ngày nọ, anh ta
đứng trên quả mìn -
5:08 - 5:10bị bỏ lại sau chiến tranh với Mỹ,
-
5:10 - 5:12và anh ta bị mất một chân.
-
5:12 - 5:13Nên họ gắn cho anh chân giả,
-
5:13 - 5:16sau một thời gian, anh ta trở lại
cánh đồng lúa làm việc. -
5:16 - 5:19Nhưng có lẽ, làm việc dưới nước
sẽ rất đau nhức -
5:19 - 5:20khi bạn đang mang chân giả,
-
5:20 - 5:22và tôi đoán là rất đau khổ
-
5:22 - 5:25khi quay lại làm việc
nơi anh ta gặp tai nạn. -
5:25 - 5:27Anh ta bắt đầu khóc lóc cả ngày,
-
5:27 - 5:29và không chịu ra khỏi giường,
-
5:29 - 5:32anh ta có các triệu chứng
trầm cảm nghiêm trọng. -
5:32 - 5:33Bác sĩ Campuchia nói,
-
5:33 - 5:36"Đó là lúc chúng tôi cho anh ta
thuốc chống trầm cảm." -
5:36 - 5:38Và bác sĩ Summerfield
đã hỏi: "Đó là gì?" -
5:38 - 5:41Họ giải thích rằng họ đến
và ngồi xuống với anh ta. -
5:42 - 5:43Họ lắng nghe anh.
-
5:44 - 5:47Họ đã hiểu được sự đau đớn của anh --
-
5:47 - 5:50khó cho anh ta để nhận ra
điều đó khi đang bị trầm cảm, -
5:50 - 5:54nhưng nó gây ra những ảnh hưởng
rất dễ hiểu trong cuộc sống của anh. -
5:54 - 5:57Một vị bác sĩ đang nói chuyện
với mọi người đã nói rằng, -
5:57 - 5:59"Nếu ta mua cho anh ta một con bò cái,
-
5:59 - 6:01anh ta có thể làm người nuôi bò sữa,
-
6:01 - 6:04anh ta sẽ không ở trong
tình cảnh đau buồn thế này, -
6:04 - 6:07anh ta sẽ không phải
đi làm ở cánh đồng lúa." -
6:07 - 6:08Nên họ mua cho anh một con bò.
-
6:08 - 6:10Chỉ trong vài tuần, anh ta ngừng khóc,
-
6:10 - 6:12trong một tháng, anh ta hết bị trầm cảm.
-
6:12 - 6:14Họ nói với bác sĩ Summerfield,
-
6:14 - 6:17"Anh thấy đó, bác sĩ, con bò
chính là thuốc chống trầm cảm, -
6:17 - 6:18đó là ý của anh, phải không?"
-
6:18 - 6:19(Tiếng cười)
-
6:19 - 6:22(Tiếng vỗ tay)
-
6:22 - 6:25Nếu bạn phải nghĩ về trầm cảm
theo cách tôi đã từng, -
6:25 - 6:26và của hầu hết mọi người ở đây,
-
6:26 - 6:28nghe như trò đùa tệ hại, phải không?
-
6:28 - 6:31"Tôi đã gặp bác sĩ để xin
thuốc chống trầm cảm, -
6:31 - 6:32bà đã đưa tôi một con bò."
-
6:32 - 6:35Nhưng những thứ trực giác
mà các bác sĩ Campuchia biết, -
6:35 - 6:38dựa vào giai thoại chủ quan
và thiếu khoa học này, -
6:38 - 6:41là điều mà cơ quan y tế hàng đầu thế giới,
-
6:41 - 6:43Tổ chức Y tế Thế giới,
-
6:43 - 6:45đang cố gắng chỉ ra cho ta nhiều năm qua,
-
6:45 - 6:48dựa vào bằng chứng
khoa học chính xác nhất. -
6:49 - 6:51Nếu bạn bị trầm cảm,
-
6:51 - 6:52nếu bạn thấy lo lắng,
-
6:53 - 6:56bạn không yếu đuối,
bạn không hề điên khùng, -
6:56 - 7:00hơn hết là, bạn không phải là
một chiếc máy bị hỏng các bộ phận. -
7:01 - 7:03Bạn là một người với các nhu cầu
không được đáp ứng. -
7:04 - 7:07Cũng rất quan trọng để nghĩ về
những điều các bác sĩ Campuchia -
7:07 - 7:10và Tổ chức Y tế Thế giới không nói.
-
7:10 - 7:11Họ không nói với anh nông dân,
-
7:11 - 7:14"Này, anh bạn, anh cần bình tĩnh lại.
-
7:14 - 7:17Việc của anh là tự tìm ra
và khắc phục vấn đề này." -
7:18 - 7:20Trái lại, họ nói rằng,
-
7:20 - 7:23"Chúng ta là một nhóm
ở đây để giúp đỡ bạn, -
7:23 - 7:28nên chúng ta có thể cùng nhau
tìm ra và khắc phục vấn đề." -
7:29 - 7:33Đó là điều những người bị trầm cảm cần,
-
7:33 - 7:36và đó là điều mà họ xứng đáng được.
-
7:36 - 7:38Đây là lý do một trong các
bác sĩ hàng đầu Liên Hợp Quốc, -
7:38 - 7:41trong bài phát biểu chính thức
nhân ngày Sức khỏe Thế giới, -
7:41 - 7:43hai năm trước vào năm 2017,
-
7:43 - 7:46nói rằng ta cần bàn luận ít hơn về
sự thiếu cân bằng hóa học -
7:46 - 7:49và nhiều hơn về sự thiếu
cân bằng trong cách sống của ta. -
7:49 - 7:51Các loại thuốc làm
nhiều người dễ chịu -- -
7:51 - 7:53chúng khiến tôi dễ chịu trong một lúc --
-
7:53 - 7:57nhưng đúng hơn là vì vấn đề này
nằm sâu hơn cơ chế sinh học của thuốc, -
7:58 - 8:01các giải pháp cũng cần đào sâu hơn.
-
8:01 - 8:03Nhưng khi lần đầu tôi biết điều đó,
-
8:03 - 8:05tôi nhớ là đã nghĩ rằng,
-
8:05 - 8:07"Mình có thể xem
các bằng chứng khoa học, -
8:07 - 8:09mình đã đọc rất nhiều nghiên cứu,
-
8:09 - 8:12mình đã phỏng vấn rất nhiều
chuyên gia đang giải thích điều này," -
8:12 - 8:14nhưng tôi vẫn nghĩ,
"Làm sao có thể làm điều đó?" -
8:14 - 8:16Những thứ đang khiến ta bị trầm cảm
-
8:16 - 8:19trong nhiều trường hợp
phức tạp hơn so với -
8:19 - 8:20nông dân Campuchia này.
-
8:20 - 8:23Ta phải bắt đầu tìm kiếm từ đâu?
-
8:23 - 8:26Nhưng sau đó, trong chuyến
hành trình dài cho quyến sách của tôi, -
8:26 - 8:28vòng quanh thế giới,
-
8:28 - 8:30tôi đã gặp những người
đang đúng nghĩa làm điều đó, -
8:30 - 8:33từ Sydney, tới San Francisco,
-
8:33 - 8:34cho tới São Paulo.
-
8:34 - 8:36Tôi đã tiếp tục gặp những người đã hiểu
-
8:36 - 8:38các nguyên nhân sâu thẳm
của trầm cảm và lo lắng -
8:38 - 8:41và cùng lập thành
các nhóm khắc phục chúng. -
8:41 - 8:44Rõ ràng, tôi không thể kể về
những người tuyệt vời -
8:44 - 8:45mà tôi được biết và viết về họ
-
8:45 - 8:48hay cả chín nguyên nhân của
trầm cảm và lo lắng mà tôi học được, -
8:48 - 8:51vì TED không cho tôi một
bài nói chuyện mười tiếng -- -
8:51 - 8:53bạn có thể phàn nàn điều đó với họ.
-
8:53 - 8:55Tôi muốn tập trung
vào hai nguyên nhân -
8:55 - 8:58và nếu được, hai giải pháp
được rút ra từ đó. -
8:59 - 9:00Đây là điều đầu tiên.
-
9:00 - 9:03Ta là xã hội đơn độc nhất
trong lịch sử loài người. -
9:03 - 9:06Một nghiên cứu gần đây đã hỏi người Mỹ:
-
9:06 - 9:09"Bạn có cảm thấy mình
không còn gần gũi với bất kì ai?" -
9:09 - 9:13Và 39% trong số đó đã
nói nó đúng với họ. -
9:13 - 9:14"Không gần gũi với ai."
-
9:14 - 9:17Trong các thang đo lường quốc tế
về mức độ cô đơn, -
9:17 - 9:19người Anh và các nước
châu Âu khác chỉ sau người Mỹ, -
9:19 - 9:21phòng khi có người ở đây cảm thấy tự mãn.
-
9:21 - 9:22(Tiếng cười)
-
9:22 - 9:24Tôi đã dành nhiều
thời gian bàn về điều này -
9:24 - 9:27với chuyên gia
hàng đầu thế giới về sự cô độc, -
9:27 - 9:29một người tuyệt vời là
giáo sư John Cacioppo, -
9:29 - 9:30người đã ở Chicago,
-
9:30 - 9:33và tôi đã nghĩ nhiều về câu hỏi
mà nghiên cứu của ông đặt ra. -
9:33 - 9:35Giáo sư Cacioppo đã hỏi,
-
9:35 - 9:37"Tại sao ta tồn tại?
-
9:37 - 9:39Tại sao ta ở đây, tại sao ta sống?"
-
9:39 - 9:41Một lý do chính
-
9:41 - 9:44là tổ tiên của ta ở trên các
thảo nguyên của châu Phi -
9:44 - 9:46rất giỏi một thứ.
-
9:46 - 9:50Họ không lớn hơn những
con thú họ săn bắt nhiều lần, -
9:50 - 9:53họ không nhanh nhẹn
hơn chúng nhiều lần, -
9:53 - 9:56nhưng họ giỏi hơn trong
việc kết hợp thành các nhóm -
9:56 - 9:57và hợp tác với nhau.
-
9:57 - 10:00Đây là siêu năng lực
của loài người chúng ta -- -
10:00 - 10:01ta lập thành nhóm với nhau,
-
10:01 - 10:03như những chú ong
sống chung một tổ, -
10:04 - 10:06loài người đã tiến hóa
và sống trong bộ tộc. -
10:06 - 10:10Và ta là những người đầu tiên
-
10:10 - 10:12đã giải tán các bộ tộc của ta.
-
10:12 - 10:15Nó khiến ta thấy tồi tệ.
-
10:15 - 10:17Nhưng chúng ta có thể thay đổi
-
10:17 - 10:20Một người hùng trong sách, và
thật ra, trong cuộc sống của tôi -
10:20 - 10:22là vị bác sĩ tên Sam Everington.
-
10:22 - 10:25Ông là bác sĩ đa khoa ở một
nơi nghèo khổ ở Đông London, -
10:25 - 10:26nơi tôi đã từng sống nhiều năm.
-
10:26 - 10:28Và Sam thực sự đã không thoải mái,
-
10:28 - 10:30bởi vì có quá nhiều bệnh nhân
-
10:30 - 10:32đến gặp ông vì bệnh trầm cảm
và lo lắng trầm trọng. -
10:32 - 10:35Giống tôi, ông không phản đối
thuốc chống trầm cảm hóa học, -
10:35 - 10:37ông nghĩ chúng giúp giảm đau phần nào.
-
10:37 - 10:38Nhưng ông thấy hai điều.
-
10:39 - 10:42Thứ nhất, bệnh nhân của ông
bị trầm cảm và lo lắng đã lâu -
10:42 - 10:46vì những lí do rất dễ hiểu, như cô đơn.
-
10:46 - 10:49Thứ hai, mặc dù thuốc
giúp một vài người giảm đau, -
10:49 - 10:52nhưng không giải quyết
vấn đề cho nhiều người. -
10:52 - 10:53Vấn đề mấu chốt.
-
10:54 - 10:57Một ngày nọ, Sam tiên phong
thực hiện một phương thức khác. -
10:57 - 10:59Một phụ nữ đã đến trung tâm y tế của ông
-
10:59 - 11:00người tên là Lisa Cunningham.
-
11:01 - 11:02Tôi được biết Lisa sau này.
-
11:02 - 11:06Lisa đã bị nhốt trong nhà của mình
với bệnh trầm cảm và lo lắng nghiêm trọng -
11:07 - 11:08suốt bảy năm.
-
11:09 - 11:12Khi tới trung tâm của Sam, bà
được nói rằng, "Đừng lo lắng, -
11:12 - 11:14chúng tôi vẫn sẽ kê các loại thuốc này,
-
11:14 - 11:16nhưng chúng tôi cũng sẽ kê thuốc khác.
-
11:17 - 11:20Chúng tôi sẽ kê đơn cho bạn
đến trung tâm này hai lần một tuần -
11:20 - 11:23để gặp một nhóm người
bị trầm cảm và lo lắng khác, -
11:23 - 11:26không phải để nói bạn đáng thương thế nào,
-
11:26 - 11:29nhưng tìm ra những điều ý nghĩa
mà các bạn có thể làm với nhau -
11:29 - 11:32vì thế bạn sẽ không đơn độc
và không thấy cuộc sống vô nghĩa." -
11:32 - 11:35Lần đầu tiên nhóm này gặp nhau,
-
11:35 - 11:37Lisa thực sự đã ói mửa vì lo lắng,
-
11:37 - 11:39nó quá sức với cô ấy.
-
11:39 - 11:42Nhưng mọi người vỗ vai cô ấy
và họ bắt đầu trò chuyện, -
11:42 - 11:44họ như kiểu, " Ta có thể làm gì?"
-
11:44 - 11:46Đây là khu ổ chuột của
người Đông London như tôi, -
11:46 - 11:48họ không biết gì về làm vườn.
-
11:48 - 11:50Họ nói, "Tại sao
ta không học làm vườn?" -
11:50 - 11:52Có một khu vực sau
các phòng khám của bác sĩ -
11:52 - 11:53mà chỉ toàn bụi cây rậm.
-
11:53 - 11:55"Sao không biến nó thành khu vườn?"
-
11:55 - 11:57Họ bắt đầu mượn sách từ thư viện,
-
11:57 - 11:59xem các video trên YouTube.
-
11:59 - 12:02Họ bắt đầu thực hiện nó.
-
12:02 - 12:05Họ bắt đầu học về các mùa.
-
12:05 - 12:06Có rất nhiều bằng chứng
-
12:06 - 12:08rằng tiếp xúc thế giới tự nhiên
-
12:08 - 12:10là một liều thuốc
chống trầm cảm mạnh mẽ. -
12:10 - 12:13Nhưng họ đã bắt đầu làm
những điều còn quan trọng hơn. -
12:13 - 12:15Họ bắt đầu lập thành một bộ tộc.
-
12:15 - 12:17Họ bắt đầu lập thành một nhóm.
-
12:17 - 12:19Họ bắt đầu quan tâm đến nhau.
-
12:19 - 12:21Nếu có một người không đến,
-
12:21 - 12:24những người khác sẽ đi tìm
và hỏi "Bạn có ổn không?" -
12:24 - 12:26giúp họ tìm ra điều đang
gây rắc rối ngày hôm đó. -
12:26 - 12:28Cách mà Lisa đề xuất với tôi,
-
12:28 - 12:30"Khi khu vườn bắt đầu nở hoa,
-
12:30 - 12:32chúng tôi ở thời khắc đẹp nhất."
-
12:32 - 12:35Giải pháp này gọi là toa thuốc xã hội,
-
12:35 - 12:36nó trải rộng khắp châu Âu.
-
12:36 - 12:38Ngày càng nhiều những bằng chứng
-
12:38 - 12:41cho rằng nó có thể tạo ra
tác động tích cực và làm giảm -
12:41 - 12:43bệnh trầm cảm và lo lắng.
-
12:43 - 12:47Một ngày nọ, tôi nhớ là
đứng trong khu vườn -
12:47 - 12:50mà Lisa và các người bạn
từng bị trầm cảm đã tạo ra -- -
12:50 - 12:51nó thực sự là một khu vườn đẹp --
-
12:51 - 12:52và có suy nghĩ rằng,
-
12:52 - 12:56nó được gợi cảm hứng
bởi giáo sư Hugh Mackay ở Úc. -
12:56 - 13:01Tôi cho là, rất thường xuyên
khi mọi người gục ngã, -
13:01 - 13:04điều ta nói với họ -- tôi chắc rằng
mọi người ở đây, cả tôi -- -
13:04 - 13:07đã nói, "Bạn chỉ cần là bạn,
là chính bạn." -
13:08 - 13:11Và tôi đã nhận ra, thật ra,
điều ta nên nói với họ là, -
13:11 - 13:12"Đừng là bạn.
-
13:12 - 13:14Đừng có là chính bạn.
-
13:14 - 13:16Hãy là chúng ta.
-
13:17 - 13:18Một phần của cả nhóm."
-
13:18 - 13:22(Tiếng vỗ tay)
-
13:22 - 13:24Giải pháp cho các vấn đề này
-
13:24 - 13:28không phải là tự mình giải quyết
-
13:28 - 13:29như một cá nhân độc lập --
-
13:29 - 13:31Đó cũng là lý do
gây ra khủng hoảng. -
13:31 - 13:34Giải pháp nằm ở chỗ kết nối lại với
thứ lớn hơn bản thân. -
13:34 - 13:36Điều đó liên quan
tới một nguyên nhân khác -
13:36 - 13:39của trầm cảm và lo lắng
mà tôi muốn nói tới. -
13:39 - 13:41Mọi người biết rằng
-
13:41 - 13:45đồ ăn vặt chiếm phần lớn chế độ
ăn uống của ta và khiến ta bị bệnh. -
13:45 - 13:47Tôi không nói điều đó
với nghĩa cao siêu nào cả -
13:47 - 13:49tôi chỉ trích dẫn bài
nói chuyện của McDonald's. -
13:49 - 13:53Tôi thấy mọi người ăn bữa sáng
dinh dưỡng TED, nên tôi không có ý gì đâu. -
13:53 - 13:58Như đồ ăn vặt chiếm phần lớn chế độ
dinh dưỡng của ta và khiến ta bị bệnh, -
13:58 - 14:02những giá trị vô bổ cũng
chiếm lĩnh suy nghĩ của ta -
14:02 - 14:04khiến ta bị bệnh tinh thần.
-
14:04 - 14:07Trong hàng ngàn năm,
các nhà triết học đã nói, -
14:07 - 14:12nếu bạn nghĩ cuộc sống chỉ xoay quanh
tiền bạc, địa vị và khoe khoang, -
14:12 - 14:13bạn sẽ cảm thấy nó vô nghĩa.
-
14:13 - 14:16Đó không phải chính xác
câu nói của Schopenhauer, -
14:16 - 14:17nhưng đó là ý chính câu nói của ông.
-
14:17 - 14:20Nhưng kì lạ, hầu như không ai
nghiên cứu khoa học điều này, -
14:20 - 14:24đến khi một người thực sự phi thường
mà tôi biết, giáo sư Tim Kasser, -
14:24 - 14:26thuộc trường Cao đẳng Knox ở Illinois,
-
14:26 - 14:29ông đã nghiên cứu điều
này được ba mươi năm. -
14:29 - 14:32Nghiên cứu của ông chỉ ra
vài điều thực sự rất quan trọng. -
14:32 - 14:35Đầu tiên, bạn càng tin
-
14:35 - 14:40bạn có thể dùng tiền
để thoát khỏi đau buồn -
14:40 - 14:42để có một cuộc sống tốt,
-
14:42 - 14:45bạn càng bị trầm cảm và lo lắng.
-
14:45 - 14:46Thứ hai,
-
14:46 - 14:51là một xã hội, ta càng trở nên
bị dẫn dắt bởi những niềm tin này. -
14:51 - 14:52Trải qua suốt đời tôi,
-
14:52 - 14:56dưới sức mạnh của quảng cáo,
Instagram và những thứ tương tự. -
14:57 - 14:58Khi tôi nghĩ về những điều này,
-
14:58 - 15:04tôi thấy nó giống việc ta được cho ăn
từ khi sơ sinh, một loại KFC cho tâm hồn. -
15:04 - 15:08Ta được chỉ dẫn những địa điểm
sai lầm để tìm ra hạnh phúc, -
15:08 - 15:11cũng như đồ ăn vặt không
đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng -
15:11 - 15:13và thực chất khiến bạn thấy tồi tệ,
-
15:13 - 15:16các giá trị vô bổ không đáp ứng
nhu cầu tâm lý của bạn, -
15:16 - 15:19và khiến bạn rời xa cuộc sống tốt đẹp.
-
15:19 - 15:21Nhưng lần đầu khi tôi
cùng với giáo sư Kasser -
15:21 - 15:23và khi tôi đang tim hiểu những thứ này,
-
15:23 - 15:26tôi cảm thấy một
cảm xúc rối bời kì lạ -
15:26 - 15:28Nhưng mặt khác, tôi thấy
nó thực sự kích thích. -
15:28 - 15:32Tôi có thể thấy rất thường xuyên
trong cuộc sống, khi tôi gục ngã -
15:32 - 15:37tôi đã cố để cải thiện nó với nhiều
giải pháp khoe mẽ, hào nhoáng bên ngoài. -
15:37 - 15:40Và tôi có thể hiểu tại sao
nó không hiệu quả. -
15:41 - 15:44Tôi đã nghĩ,
"không phải hiển nhiên sao? -
15:44 - 15:46không phải quá tầm thường,sao ?"
-
15:46 - 15:47Nếu tôi nói với các bạn,
-
15:47 - 15:49sẽ không ai nói dối
vào giây phút cuối đời -
15:49 - 15:52và nghĩ về những thứ bạn
đã mua hay lượng retweet trên mạng, -
15:52 - 15:54bạn sẽ nhớ lại những thời khắc
-
15:54 - 15:56yêu thương, ý nghĩa và gắn kết trong đời.
-
15:56 - 15:58Tôi nghĩ điều đó nghe có vẻ rập khuôn.
-
15:58 - 16:01Nhưng tôi nói chuyện với
giáo sư Kassar và hỏi rằng, -
16:01 - 16:03"Tại sao em cảm thấy
sự đối lập kì lạ này?" -
16:03 - 16:07Ông trả lời, "Ở một vài mức độ,
ta đều biết những điều này. -
16:07 - 16:09Nhưng trong xã hội,
ta không sống như vậy." -
16:09 - 16:11Ta biết rõ đến mức
chúng trở nên rập khuôn, -
16:11 - 16:13nhưng ta không sống như nó.
-
16:13 - 16:16Tôi tiếp tục hỏi lý do tại sao
ta biết rõ những điều này, -
16:16 - 16:17nhưng không sống như vậy?
-
16:17 - 16:21Một lúc sau, giáo sư Kasser nói với tôi,
-
16:21 - 16:23"Bởi vì ta sống trong một cỗ máy
-
16:23 - 16:27được thiết kế để khiến ta thờ ơ
với những điều quan trọng về cuộc sống." -
16:27 - 16:29Tôi đã phải suy nghĩ về điều đó.
-
16:29 - 16:30"Vì ta sống trong một cỗ máy
-
16:30 - 16:34được thiết kế để khiến ta quên đi
thứ quan trọng về cuộc sống." -
16:34 - 16:38Và giáo sư Kassar muốn tìm ra
liệu ta có thể cắt ngang cỗ máy đó. -
16:38 - 16:40Ông đã làm nhiều nghiên cứu về điều này.
-
16:40 - 16:42Tôi sẽ nói về một ví dụ,
-
16:42 - 16:45và tôi rất mong các bạn sẽ
thử làm với bạn bè và người thân. -
16:45 - 16:49Nhờ một người là Nathan Dungan, ông
tập hợp một nhóm thanh niên và người lớn -
16:49 - 16:53đến gặp nhau tại một loạt các
buổi hội nghị suốt một thời gian. -
16:53 - 16:54Và một nhiệm vụ của nhóm
-
16:54 - 16:58là khiến mọi người nghĩ về
một khoảnh khắc trong đời -
16:58 - 17:01mà thật ra họ đã tìm thấy
ý nghĩa và mục đích. -
17:01 - 17:03Với nhiều người khác nhau,
điều đó khác nhau. -
17:03 - 17:06Một số người cho đó là lúc chơi nhạc,
viết lách, giúp đỡ người khác -- -
17:06 - 17:09Tôi tin là các bạn có thể nghĩ ra
điều gì đó, phải không? -
17:09 - 17:12Và một nhiệm vụ khác
của nhóm là khiến họ tự hỏi, -
17:12 - 17:15"Bằng cách nào bạn có thể
cống hiến đời bạn nhiều hơn -
17:15 - 17:18cho những khoảnh khắc
ý nghĩa và có mục đích, -
17:18 - 17:21hơn là việc mua những thứ
không cần thiết với bạn -
17:21 - 17:23và đưa nó lên mạng xã hội để
khiến mọi người trầm trồ -
17:23 - 17:25"Ôi trời, thật ghen tị!"
-
17:25 - 17:27Và điều họ tìm ra là,
-
17:27 - 17:28tham gia các buổi họp thế này,
-
17:28 - 17:31giống như Chương trình người
nghiện rượu ẩn danh, phải không? -
17:32 - 17:35Việc mời họ đến các buổi họp này,
truyền tải những giá trị, -
17:35 - 17:37khiến họ hành động
và kiểm tra lẫn nhau -
17:37 - 17:40tạo ra một thay đổi đáng kể
trong quan điểm của họ. -
17:40 - 17:45Nó đưa họ ra khỏi cơn bão của
những tin nhắn gây trầm cảm -
17:45 - 17:47mà khiến ta tìm kiếm hạnh phúc sai chỗ,
-
17:47 - 17:51và hướng về những giá trị
ý nghĩa và lành mạnh -
17:51 - 17:53đưa ta thoát khỏi bệnh trầm cảm.
-
17:53 - 17:57Nhưng với tất cả phương án mà tôi
đã chứng kiến và viết về chúng, -
17:57 - 17:59và có nhiều phương án
tôi không thể nói ở đây, -
17:59 - 18:01tôi vẫn suy nghĩ,
-
18:01 - 18:05bạn biết đấy: Tại sao mất nhiều
thời gian để tôi nhìn ra những điều này? -
18:05 - 18:06Vì khi bạn giải thích cho mọi người --
-
18:06 - 18:09vài điều thì phức tạp,
nhưng không phải tất cả -- -
18:09 - 18:12khi giải thích cho mọi người,
nó không hề khó, phải không? -
18:12 - 18:14Ở vài mức độ, ta đều biết những điều này.
-
18:14 - 18:17Tại sao ta thấy khó để hiểu chúng?
-
18:17 - 18:19Tôi nghĩ có nhiều lý do.
-
18:19 - 18:24Nhưng tôi nghĩ chủ yếu là
ta phải thay đổi cách hiểu -
18:24 - 18:27về trầm cảm và lo lắng thực sự là gì.
-
18:28 - 18:30thật sự là có những nhân tố sinh học
-
18:30 - 18:32liên quan đến trầm cảm và lo lắng.
-
18:32 - 18:36Nhưng nếu ta chỉ thấy
những nhân tố sinh học này -
18:36 - 18:37như tôi đã làm rất lâu,
-
18:37 - 18:41và tôi cho rằng nền văn hóa này
đã ảnh hưởng rất nhiều đến tôi -
18:41 - 18:45điều mà ta gián tiếp nói với mọi người,
không ai cố ý cả -
18:45 - 18:48nhưng điều ta gián tiếp nói với mọi người
-
18:48 - 18:50"Nỗi đau của bạn không là gì cả.
-
18:51 - 18:52Nó chỉ là bị trục trặc thôi.
-
18:52 - 18:54Nó như một vấn đề nhỏ
trong chương trình máy tính, -
18:54 - 18:57đó chỉ là một vấn đề
dây dẫn trong đầu bạn." -
18:58 - 19:01Nhưng tôi chỉ có thể thay đổi đời mình
-
19:01 - 19:05khi tôi nhận ra trầm cảm
không phải là một trục trặc. -
19:07 - 19:08Nó là một dấu hiệu.
-
19:09 - 19:11Bệnh trầm cảm là một dấu hiệu.
-
19:11 - 19:13Nó nói cho bạn điều gì đó.
-
19:13 - 19:18(Tiếng vỗ tay)
-
19:18 - 19:20Ta cảm thấy thế này vì nhiều lý do,
-
19:20 - 19:23và rất khó để họ nhận ra
khi mắc trầm cảm -- -
19:23 - 19:25Tôi hiểu rất rõ điều đó
từ trải nghiệm cá nhân. -
19:25 - 19:29Nhưng với sự giúp đỡ đúng,
ta có thể hiểu được các vấn đề này -
19:29 - 19:31và ta có thể khắc phục chúng cùng nhau.
-
19:31 - 19:33Nhưng để làm điều đó,
-
19:33 - 19:34bước đầu tiên
-
19:34 - 19:37là phải ngừng công kích các dấu hiệu này
-
19:37 - 19:41bằng việc coi chúng là sự yếu đuối,
điên khùng hay chỉ là vấn đề sinh học, -
19:41 - 19:43của một nhóm người.
-
19:43 - 19:47Ta cần phải lắng nghe những dấu hiệu này,
-
19:47 - 19:50vì chúng đang nói với ta những
điều ta thực sự phải nghe. -
19:51 - 19:56Chỉ khi ta thực sự
lắng nghe các dấu hiệu này, -
19:56 - 20:00công nhận và tôn trọng chúng,
-
20:00 - 20:02khi đó ta mới có thể nhìn ra
-
20:02 - 20:06những giải pháp tự do,
lành mạnh và sâu sắc hơn. -
20:07 - 20:11Những khó khăn đang chờ đợi xung quanh ta.
-
20:12 - 20:13Xin cảm ơn.
-
20:13 - 20:16(Tiếng vỗ tay)
- Title:
- Đây có thể là nguyên nhân bạn bị trầm cảm và lo lắng
- Speaker:
- Johann Hari
- Description:
-
Trong bài diễn thuyết xúc động, mang tính hành động, nhà báo Johann Hari chia sẻ những nghiên cứu mới mẻ về nguyên nhân của bệnh trầm cảm và lo lắng của các chuyên gia trên thế giới -- cũng như những giải pháp mới thú vị. "Nếu bạn bị trầm cảm hay lo lắng, không có nghĩa là bạn yếu đuối hay điên khùng -- bạn là người có những nhu cầu không được đáp ứng," Hari nói.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 20:31
Thu Ha Tran approved Vietnamese subtitles for This could be why you're depressed or anxious | ||
Thu Ha Tran edited Vietnamese subtitles for This could be why you're depressed or anxious | ||
Nha Nguyen accepted Vietnamese subtitles for This could be why you're depressed or anxious | ||
Nha Nguyen edited Vietnamese subtitles for This could be why you're depressed or anxious | ||
Nha Nguyen edited Vietnamese subtitles for This could be why you're depressed or anxious | ||
Nha Nguyen edited Vietnamese subtitles for This could be why you're depressed or anxious | ||
Nha Nguyen edited Vietnamese subtitles for This could be why you're depressed or anxious | ||
Nha Nguyen edited Vietnamese subtitles for This could be why you're depressed or anxious |