Irkçılık sessizlikle büyür -- sesinizi yükseltin!

İnsan hakları avukatı Dexter Dias ırkçılığın bizlerin sessizliği ve umursamazlığı üzerinden büyüdüğünü söylüyor. Adaletsizliğin yıpratıcı etkilerini ön plana çıkartan korkunç bir Birleşik Krallık davasını anlatan Dias umut, değişim ve adaletin gelişmesi için hepimizi sesimizi yükseltmeye ve ırk hakkında kötü niyetli efsaneleri teşhir etmeye teşvik ediyor.

Ben bir insan hakları avukatıyım.

30 yıldır insan hakları
avukatlığı yapıyorum

ve bildiğim şey bu.

Bir zamanlar bir odada
yalnız bir adam vardı.

Adı Alton'dı.

Sonra başka yedi adam, yedi yabancı

odasına daldılar ve
onu dışarı sürüklediler.

Onu yatay bir çarmıh
pozisyonunda tuttular.

Her kolunu bir kişi,

her bacağını ikişer kişi,

yedinci adam da Alton'ın
boynunu kolları arasında

mengene gibi sıkıştırdı.

Alton nefes almaya çalışıyor

"Nefes alamıyorum" diyordu

tıpkı George Floyd'un
"Nefes alamıyorum" dediği gibi.

Ama adamlar durmadı.

Kısa süre içinde Alton ölmüştü.

Alton'ın ölümünün soruşturmasında
annesi, erkek kardeşi ve kız kardeşini

temsil etmem istendiği zaman

bana "Bu nasıl olabilir?" diye sordular.

Verecek bir cevabım yoktu.

Çünkü Alton'ın vücudunun
her yerinde yaralar vardı.

Boynunda ve bedeninde çürükler vardı.

Kollarında ve bacaklarında yaralar vardı.

Gözlerine, kulaklarına
ve burnuna kan oturmuştu.

Karşı taraf kimsenin
bir şey bilmediğini iddia etti.

Nasıl öldüğünü
açıklayamadıklarını iddia ettiler.

Çünkü Alton'ın iki sorunu vardı.

Birincisi, içinde öldüğü koridor

bir cezaevi koridoruydu.

İkincisi de siyah olmasıydı.

Bu yüzden bugün sizlerle

Alton'ın annesinin sorusunu
konuşmak istiyorum.

Böyle bir şey bizim
ülkemizde nasıl gerçekleşebildi?

Bu türden şeyler dünya üzerinde

bütün ülkelerde nasıl gerçekleşebiliyor?

Halâ nasıl gerçekleşebiliyorlar

ve bunu durdurmak için ne yapabiliriz?

Otuz yıl boyunca

Birleşik Krallık'ta devlet
vesayeti altında öldürülen

beyaz olmayan insanların
ailelerini temsil ettim.

Dört kıta üstünde insan
hakları çalışmaları yaptım.

Öğrendiğim şey ise şu:

Eğer ırkçılık hakkında
bir şey yapmak istiyorsak

ilk önce ne olduğunu anlamamız gerekiyor.

O zaman bu ırk denen
şey hakkında konuşalım.

Nedir tam olarak?

Hayatlarımızın bir olgusu mu?

Dünyada en kudretli güçlerden biri mi?

Hakkında bilhassa konuşmak
istemediğimiz bir şey mi?

Bütün bunların hepsi

ama daha da fazlası.

Bu bir efsane.

Irk diye bir şey yoktur.

Bilimsel araştırmalar ırkın bir
yanılsama olduğunu gösteriyor.

Örnek olarak

Avrupa kökenli biri

genetik olarak Asyalı birine Avrupalı,

başka birine göre daha yakın olabilir.

Peki, ırk biyolojik bir olgu değilse

gerçekten ne?

Bir sosyal kurgu.

Yani icat edilmiştir.

Ama kimin tarafından ve hangi sebeple?

Bir tür olarak, DNA'mızın
yüzde 99,9'u herkeste aynı.

Ama görünen harici özellikler,

saç tipi ve cilt rengi mesela,

sözde ırksal genetik farklar
hakkındaki bu ırkçı genetik yalanı

teşvik etmek için kullanılmıştır.

Irkçılık yüzyıllar boyunca
endemik olarak kaldı.

Naziler de bu ırkçı yalanı
desteklemeye oldukça hevesliydiler.

Aynı zamanda Birleşik Devletler'de de

öjenik deneyler ve yasalar mevcuttu.

Avustralya'da ise

iki ebeveyni de yerli olan
çocuklar, beyaz bir Avustralya

oluşturmak için ailelerinden koparıldı.

Bu tür fikirler ırksal olarak
saf bir anavatan özlemi duyan

aşırı muhafazakâr gruplarla
tekrar yükselişe geçti.

Bu sistem nasıl işliyor?

Sosyal eşitsizliklere
ırk yüzünden sahip değiliz.

Irk ile gerekçelendirilen
sosyal eşitsizliklere sahibiz.

Ben bunu, aparthayd karşıtı

aktivistleri temsil ederken
anlamaya başladım.

Aparthaydın ırk ile
gerekçelendirilen bir sosyal sömürü

ve ayrımcılık sistemi

olduğunu gösterdiler bana.

Beyaz insanların sözüm ona üstünlüğü

ve siyahilerin sözüm ona alçaklığı
bu sisteme dayanıyordu.

Aparthayd yönetimi
bunun yaradılış olduğunu,

dolayısıyla kaçınılmaz olduğunu

ve hakkında yapabileceğiniz
bir şey olmadığını söyledi.

Doğa Ana yalanı ayrımcılık
ve adaletsizliğe pas veriyor.

Bunu sömürgeleştirme

ve imparatorluk vasiyetinden
muzdarip insanların davalarında gördüm.

Afrika'da aynı ten rengine sahip insanlar
arasında da benzer etkiler gördüm.

Hindistan'da bazı kastlardan
insanların nasıl aşağılandığında gördüm.

Mağdurlar farklı olabilir

ama mekanizma,

yaftalama ve yalanlar,

tamamen aynı.

İnsanların ırk olayına sarılmakta neden
bu kadar hevesli olduğunu anlıyorsunuz.

Çünkü imtiyazlı insanlara,

yani bizim gibi insanlara,

cezadan kaçınma hakkı veriyor.

Gerçek şu ki ırk bir sistem.

Oksijen gibi, bir atmosfer gibi.

Toplumun her köşesine erişiyor.

Dokunduğu herkese bulaşıyor.

Güç ve imtiyazı koruyor.

Kimin gücünü?

Çevrenize bakın.

Beyaz olmayan insanlar için

ve benim gibi insanlar için

beyaz insanlarla ırkçılık
hakkında konuşmak

nasıl bir şey?

Birçok beyaz insana
bu fazlasıyla zor geliyor.

Bazı beyaz insanlar bununla
ilgili bilgimiz yok diyor.

Diğerleri toplumların belki de ırkçılıktan

hiç mağdur olmadığını söylüyor.

Siz de tüm bunları merak
eden bir beyaz insansanız

yapabileceğiniz bir düşünce deneyi var.

Çünkü gerçek şu ki

biliyorsunuz.

Çoktandır biliyorsunuz.

Öyleyse kendinize şunu sorun:

Gerçekten, ama gerçekten
oğlunuzun ya da kızınızın,

erkek kardeşinizin, kız kardeşinizin

Orta Doğu'dan dinine bağlı bir
Müslüman ile evlenmesini ister misiniz?

Ya da yakın zamanda
Güney Asya'dan gelmiş Hindu biriyle?

Ya da Sahraaltı
Afrika'dan bir sığınmacıyla?

Ya da yakın zamanda ABD-Meksika
sınırından gelmiş birisiyle?

Tamamen itiraz etmiyor olabilirsiniz

ama bir endişe duyuyor olabilirsiniz.

Aklınızın arka tarafında yatan bir kuşku.

Onların ten renginden dolayı da değil bu.

Öyle çünkü biliyorsunuz ki
bizimki gibi ülkelerde,

şu anki haliyle, bu evliliğin

onların hayattan beklentilerini
etkileyecek olması muhtemel.

İnsanların onları yargılayacaklarını

bildiğinizin ve anladığınızın
farkına varıyorsunuz.

Yüzlerce farklı şekilde

bu yargılar onların ve çocuklarının

hayatlarını etkileyecek.

İşte o anda

güçlü bir gerçeklik ile
bağlantı kuruyorsunuz.

Sistematik ırkçılığın gerçek
olduğunu bildiğiniz gerçekliği ile.

Peki neden ırk hakkında
konuşmak istemiyorsunuz?

Çünkü bu rahatsız edici, kesinlikle.

Ancak bu cevabın sadece bir kısmı.

Daha büyük kısmı çok daha yaralayıcı.

Öfkelenmeniz sadece savunmacılık değil.

Bu bir savunma mekanizması.

İmtiyaz sistemini

ve varlık ve gücün
haksız dağılımını savunuyor.

Kırılganlık ırksal
eşitsizliğe pas veriyor.

Kazanan ve kaybeden kim?

Verilere bakın.

Gelir verisine.

Sağlıkta eşitsizlik verisine.

Okulda dışlanma verisine.

Kariyer beklentisi verisine.

Durdurma ve arama verisine.

Beyaz olmayan insanların

COVID'den nasıl orantısız
şekilde öldüklerine bakın.

Peki ırk efsanesi sizi görünmez yapıyorsa

ve kırılganlık cevabı sizi susturuyorsa

size hangi seçenekler kalıyor?

Irkçı olmak ya da ırkçı olmamak
arasında seçmek kalıyor.

Ya da başka bir yol mu var?

Çünkü bu TED konuşmasındaki
neredeyse herkes

ırkçı olmadığını söyleyecektir.

Ama bir şey olmamanın

yeterli olmadığı gerçeğiyle
yüzleşmek zorundayız.

Üçüncü seçenek aktif
olarak ırkçılık karşıtı olmaktır.

Eğer Siyah hayatların değerli
olduğunda hemfikirseniz

kendinize sorun

"Siyah hayatlar benim
hayatımda ne kadar değerli?"

"Siyah hayatların benim için

değerli olduğunu göstermek için
ben ne yaptım?"

Açık bilinçli etkin bir ırkçılık
karşıtı duruş benimseyerek

görünmez olan görünür hale gelir.

Susturulmuş olan

yüksek ve net bir şekilde haykırılır.

Ama bu yine de yeterli değil.

Soruşturmada haftalar
süren acılı mücadeleden sonra

Alton'ın davasında tamamı beyaz
olan jüri mahkeme salonuna döndü.

Jüri başkanı ayağa kalktığında salona

tamamen bir sessizlik hakim oldu

ve başkan jüri kararını beyan etti.

Karar yasa dışı öldürmeydi.

İşte o anda

mahkeme salonunda bir kıyamet koptu.

Sağır edici bir gürültü vardı.

İnsanlar bağırıyorlardı,

Alton'ın kız kardeşi
sol tarafımdaki yerinde ayağa kalktı,

cezaevi görevlilerini gösteriyor

ve bağırıyordu:

"Kardeşimi sen öldürdün!

Kardeşimi sen öldürdün!"

Ailesi, Alton'ın ölümünden sorumlu olan

cezaevi görevlilerinin
soruşturulması gerektiğini

talep etti çaresizce.

Bunu hepimiz çok istedik.

Ama bir tanesi bile soruşturulmadı.

Biz de başsavcıyı mahkemeye verdik,

savcılık direktörünü.

Ülkenin en yüksek hakimi,

Yüksek Mahkeme Başkanı,

soruşturma açılmaması
kararının ölümcül hatalı

ve hukuksuz olduğunu kabul etti.

Alton'ın davası süresince her gün

erkek kardeşi mahkeme
merdivenlerine oturur

ve şöyle derdi bana,

"Bugün onlara iyi bir ders ver Bay D."

Ama kardeşinin öldürülmesi
için asla kimseye soruşturma

açılmayacağını anladığı zaman

bu onu kahretti.

Birkaç yıl sonra bir
akıl hastanesinde vefat etti.

Peki Alton'ın ölümü sizle ve toplumumuzda

bulunan ırkçılık ve
imtiyazla nasıl örtüşüyor?

Ben sizden ne istiyorum?

Kendimden istediğim şey işsiz bırakılmak.

Görüyorsunuz ya,
gözü yaşlı aileler bana geliyorlar

ve ben gözlerindeki umudu görüyorum.

Sevdiklerinin ölümüyle ilgili

herhangi bir kişinin soruşturulması

ihtimalinin çok uzak olduğunu

onlara söylemek zorunda kalıyorum.

Kariyerimin baharında

bu kederli yüzleri gördüm.

Hayatımın sonbaharına girdiğimde

halâ görüyorum onları.

Hayatımın yaz mevsimi kanla doluydu.

Ölümlerinden bir şekilde kendimin
sorumlu olduğumu düşüyorum,

rasyonel olarak durumun böyle
olmadığını bilmeme rağmen.

Ancak Alton'ı, Gareth'i,

Zahid'i ya da bir başkasını

geri getiremem

ki yaslı ailelerinin
istedikleri tek şey bu.

Bu yüzden yalanların
iç yüzünü görmenizi istiyorum.

En çok güçsüz kılan yalanlardan
birinin iç yüzünü görmenizi istiyorum.

Yaptıklarımızın bir fark oluşturmayacağı
ve oluşturamayacağı yalanının.

Eminim bunu Rosa Parks'a da söylemişlerdi

ve Martin Luther King'e

ve Nelson Mandela'ya.

Onlar yollarına devam
edip başardılar yine de.

Cezaevi görevlilerini sorgularken

onları düşünmeye çalıştım.

Her birine şöyle dedim,

"Alton'ın annesi Bayan Manning'e bakın

ve oğlunun neden öldüğünü siz söyleyin."

İçlerinden hiçbiri ona bakamadı.

Onun görünmez olmasını istediler.

Ne yazık ki oğlunun ölümü için kimsenin
soruşturulmayacağını anlayan annesi

derin bir bunalıma girdi

ve vefat etti.

Bütün o kaos ve kargaşa içinde

jüri kararı açıklandığı zaman ona dönüp

"Bayan Manning,

aileniz için çok üzgünüm."
dediğim zaman nasıl bana dönüp

"Bay Dias, siz de ailedensiniz."

dediğini asla unutmayacağım.

Sonra cezaevi görevlilerini
ve jüriyi gösterdi ve dedi ki

"Onlar da aileden.

Ama aileler atışır ve kavga ederler

ama kavgayı ayırmamız gerekir.

Bir çözüm bulmamız gerekir."

Peki nasıl ve ne zaman çözüm bulacağız?

Dr. King bize öğretti ki

zaman, doğru olan şeyi
yapmak için her zaman doğrudur.

Devlet vesayetindeki bu ihtilaflı ölümler

cezaevleri ve karakollarda gerçekleşti.

Ancak nihayetinde, George Floyd'un

korkunç ölümü sonrasında
ön plana çıktılar.

Bilmediğimizi söyleyemeyiz artık.

COVID krizi ve George Floyd'un ölümü

bizleri kayıtsızlığımızdan
sarsarak uyandırdı.

Bunlar dünyayı bir değişime sürükledi

çünkü bir kez görünmüş
olan artık göz ardı edilemez.

Şimdi tarihi bir değişim anı yaşıyoruz.

Etki alanlarımızda harekete geçmenin

şimdi tam zamanı

ve hepimiz bu alana sahibiz.

Oy verme gücüne sahibiz,

paramızı nerede

ne için harcadığımız cep gücüne sahibiz.

Irkçılıkla, her nerede ve ne zaman
karşılaşırsak yüzleşme gücüne sahibiz.

Bugün burada dinleyen sizlerden

bu imtiyazdan faydalanmış olanlar

sistemi tepe taklak etmek
ve toplumun değişmesini

talep etmek fırsatına sahipler.

Nihayetinde, ne olacağı
artık bizim ellerimizde.

Benim bildiğim budur.

Devlet vesayetindeki biri
"Nefes alamıyorum" dediği zaman

ölümcül bir tehlike altındadır.

Ancak bir toplum herkesin
her gün solumakta olduğu

ırkçılık oksijenini değiştirmediği zaman

o toplumda ırksal adalet
ve eşitlik için duyulan

umut da ölümcül tehlike altındadır.

Daha fazlar Altonlar, Garethlar

Zahidler, Olasenisler,

Jimmyler ve Seanlar,

Sherryler ve Breonnalar,

Christopherlar ve Georgelar olamaz.

Ancak bu sadece ölümlerle ilgili değil

aynı zamanda hayatla ilgili.

Ve insan olarak birlikte
gelişmemizle ilgili.

Bunun için de hepimize ihtiyaç var.

Irkçılık görünmez kalmak istiyor.

Bunu teşhir edin.

Irkçılık sessizliğinizi istiyor.

Gürültü çıkarın.

Irkçılık umursamaz olmanızı istiyor.

Şimdi kendi sessinizi,
imtiyazınızı ve gücünüzü

daima ırksal adalet için

kullanmaya söz verin

ve değişim isteyen seslerin
yükselen kreşendosuna katılın.

Ve umudun bir parçası olun.

Bize katılır mısınız?