Return to Video

Kan gruplarımız neden önemlidir? - Natalie S. Hodge

  • 0:07 - 0:11
    Çoğu çekişmesine rağmen insanların,
  • 0:11 - 0:14
    aynı kanı taşıdığı söylenir.
  • 0:14 - 0:18
    Bu güzel bir düşünce fakat kesin değil.
  • 0:18 - 0:22
    Aslında, kanlarımız çok az
    farkla birbirinden ayrılır.
  • 0:22 - 0:25
    Kırmızı kan hücrelerimiz
    hemoglobin adında bir protein içerir.
  • 0:25 - 0:27
    Bu protein oksijeni sıkıca tutar.
  • 0:27 - 0:30
    Böylece vücudumuz boyunca
    hücrelerimize taşınır.
  • 0:30 - 0:33
    Kırmızı kan hücrelerimiz ayrıca
    hücre zarının dışında bulunan
  • 0:33 - 0:36
    farklı proteinlere sahip.
  • 0:36 - 0:41
    Bu proteinler (Antijenler); beyaz
    kan hücreleri, enfeksiyonlara karşı
  • 0:41 - 0:45
    bizi koruyan bağışıklık
    hücreleri iletişimi sağlar.
  • 0:45 - 0:47
    Antijenler belirtecin ne olduğunu belirler
  • 0:47 - 0:51
    kendi vücudunun hücreleri tanıması
    için yabancı gibi saldırmadan
  • 0:51 - 0:55
    bağışıklık sistemine izin verir.
  • 0:55 - 1:00
    Kan tipini belirleyen iki ana
    antijen vardır: A ve B.
  • 1:00 - 1:04
    Peki nasıl iki antijene sahip
    olup dört kan tipimiz var?
  • 1:04 - 1:09
    Antijenler üç farklı alel
    -belli genlerin çeşitleri-
  • 1:09 - 1:12
    tarafından kodlanmıştır.
  • 1:12 - 1:15
    A ve B aleli, A ve B
    antijeni için kodlanmışsa,
  • 1:15 - 1:19
    0 aleli de hiçbirinin
    kodlanmamış halidir.
  • 1:19 - 1:22
    Çünkü biz her bir genin bir kopyasını
    hem annemizden hem babamızdan alıyoruz.
  • 1:22 - 1:27
    Her birey kan tipini
    belirleyen iki alele sahiptir.
  • 1:27 - 1:29
    Bunlar farklı olduğu zaman,
  • 1:29 - 1:34
    biri akrabaya bağlı olan
    diğerine baskındır.
  • 1:34 - 1:40
    Kan tipleri için; 0 çekinikken
    A ve B alellerinin ikside baskındır.
  • 1:40 - 1:46
    Böylece A ve A sizin A grubu olmanızı
    sağlar, aynı şey B için de geçerlidir.
  • 1:46 - 1:48
    Eğer ikisinden birer tane alırsanız,
  • 1:48 - 1:53
    Eşbaskınlık olur ve hem A
    hem B antijeni üretilir.
  • 1:53 - 1:54
    Bu da AB kan grubudur.
  • 1:54 - 1:57
    0 aleli çekiniktir,
  • 1:57 - 2:00
    Herhangi biri ile bir araya geldiğinde
    0'dan daha baskındırlar.
  • 2:00 - 2:03
    Hem A hem de B için geçerlidir.
  • 2:03 - 2:08
    Fakat eğer iki taraftan da 0 aldığınızda,
    A ve B antijeni olmadan kan hücre
  • 2:08 - 2:13
    oluşumu açıklanmış olacak.
  • 2:13 - 2:15
    Bu etkileşimden dolayı,
  • 2:15 - 2:17
    ebeveynlerin kan tipi belirlenebilir.
  • 2:17 - 2:22
    Hadi gelin anne ve babaların doğacak
    çocukların kan tiplerini tahmin edelim.
  • 2:22 - 2:24
    Peki kan tipi neden bu kadar önemli?
  • 2:24 - 2:25
    Kan nakli sırasında,
  • 2:25 - 2:29
    doğru kanı bulmak yaşamı ve
    ölümü belirleyen önemli bir etken.
  • 2:29 - 2:34
    Eğer A kan tipine sahip birine
    B kan tipi kan verilirse
  • 2:34 - 2:38
    bilakis antikorlar, yabancı antijenleri
    reddedecek ve onlarla savaşacak.
  • 2:38 - 2:42
    Bu durumda pıhtılaşma oluşacak.
  • 2:42 - 2:47
    Fakat AB kan tipine sahip insanlar
    hem A hem B antijeni üretirler.
  • 2:47 - 2:52
    antikorları bunlara karşı olmaz ve
    böylece güvenilir olduğu anlaşılır.
  • 2:52 - 2:54
    Bu durum onları genel alıcı yapar.
  • 2:54 - 2:56
    Diğer bir yandan,
  • 2:56 - 2:59
    0 kan tipine sahip insanlar
    hiç bir antijen üretmezler.
  • 2:59 - 3:02
    Bu durum onları genel verici yapar.
  • 3:02 - 3:04
    Fakat bağışıklık sistemleri
    diğer kan tiplerini
  • 3:04 - 3:09
    geri çevirici antikorları üretir.
  • 3:09 - 3:14
    Ne yazıkki, alıcı ve vericilerle
    ek antijen sistemlerinden dolayı
  • 3:14 - 3:16
    eşleşmek biraz karışık bir durum.
  • 3:16 - 3:18
    özellikle Rh faktörü
  • 3:18 - 3:23
    İlk defa Rhesus maymunlarında
    fark edildiği için ismini buradan alır.
  • 3:23 - 3:29
    Rh+ ve Rh-, Rh kan grubunda
    D antijeninin varlığını ve
  • 3:29 - 3:32
    yokluğunu temsil ediyor.
  • 3:32 - 3:35
    Ayrıca engelleyici bazı kan transferleri
  • 3:35 - 3:38
    hamilelikte birçok duruma neden olur.
  • 3:38 - 3:43
    Eğer Rh- bir anne Rh+ bir bebek taşıyorsa
  • 3:43 - 3:47
    anne vücudu plasentaya
    geçebilen Rh antikorları üretecek
  • 3:47 - 3:49
    ve fetüse saldıracak.
  • 3:49 - 3:53
    Bu durum yenidoğandaki
    hemolitik hastalık olarak bilinir.
  • 3:53 - 3:57
    Bilim tarafından desteklenmese de
    bazı kültürlerde kan tipinin
  • 3:57 - 3:59
    kişilikle bir ilişkisi olduğu düşünülür.
  • 3:59 - 4:01
    Farklı kan tipindeki orantı
    insan popülasyonunda
  • 4:01 - 4:04
    çeşitlilik göstermesine rağmen
  • 4:04 - 4:07
    bilim adamları niçin evrim
    geçirdiğini tam bilemiyor.
  • 4:07 - 4:09
    Belki kan yoluyla bulaşan
    hastalıklara karşı koruma
  • 4:09 - 4:12
    ya da rastgele olan genetik sürüklenme.
  • 4:12 - 4:16
    Sonunda, farklı türler farklı
    antijen gruplarına sahiptir.
  • 4:16 - 4:20
    Aslında, bizler ve maymunlar
    tarafından paylaşılan dört kan tipi
  • 4:20 - 4:24
    on üç kan tipi bulunan köpeklerin
    yanında oldukça küçük görünüyor.
Title:
Kan gruplarımız neden önemlidir? - Natalie S. Hodge
Description:

Çoğu çekişmesine rağmen insanların aynı kanı paylaştığı söylenir. Bu güzel bir düşünce fakat doğru değil. Aslında kanlarımız çok az farkla birbirinden farklı. Natalie S. Hodge dört ana kan grubumuzu açıklıyor ve neden bazı kan grupları karışabilirken bazıları karışmıyor bunu aydınlatıyor.

Ders- Natalie S. Hodge
Animasyon- Brad Purnell
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:42

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.