İntihar: başarısız girişimlerim nasıl en büyük başarım oldu | Shraddha Shankar | TEDxUIUC

Shraddha Shankar, yaşamının büyük kısmını bir psikolojik rahatsızlıkla mücadele ederek geçirmiş ve ergenliği boyunca 13 intihar girişiminden sağ çıkmış bir lisans öğrencisidir. TEDxUIUC'daki güçlü bir konuşmada, şiddetli bir psikolojik rahatsızlıkla büyürken karşılaştığı zorluklar ve sonunda iyileşme bulmanın sırrı hakkındaki öyküsünü halkla ilk kez paylaşıyor.

Shraddha, Illinois'de istatistik okumakta olup, National Alliance on Mental Illness of Illinois'de yöneticidir. Kendi zorluklarını yaşayan Shraddha, karşılaştıkları zorluklar ne olursa olsun, hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak için psikolojik rahatsızlıkları olanları güçlendirmeyi ve eğitmeyi umuyor. Gelen tüm birinci sınıf öğrencilere yönelik bir ulusal intihar önleme programı oluşturmada rol almaktadır.

Bu konuşma, TED konferans formatı kullanılarak bir TEDx etkinliğinde yapılmış ancak yerel bir topluluk tarafından bağımsız olarak düzenlenmiştir. Daha fazla bilgi için http://ted.com/tedx adresini ziyaret edin

Pekâlâ, sanırım bugünün gelmesi
bir şekilde kaçınılmazdı.

Çünkü bu süper bir tesadüf,

aslında, iki yıl önce tam bu gün,

23 Nisan 2014'te,

on üçüncü intihar girişimimden sonra

Chicago'daki bir merkezden
taburcu olmuştum.

50 adet çok güçlü ağrı kesici

ve 8 kadeh sert içkiden sonra

acil servise kaldırılmıştım

ve aileme 24 saati
çıkaramayabileceğim söylenmişti.

Ancak beş gün sonra taburcu oldum
ve hiç zarar görmemiştim.

Bu mucize gibi bir şeydi

ve bugün karşınızda duruyorum,

tam olarak iki yıl sonra,
2016 Yılının 23 Nisanında --

size bunun neden bir çare
olmayacağını nasıl anladığımı

ve neden asla bir daha
yapmayacağımı anlatacağım --

Bu sorunla maalesef epeydir uğraşıyordum

ve dediğim gibi bu on üçüncü girişimimdi.

Nedeni, 15 yaşımdan hemen sonra

işler biraz ters gitmeye başladı.

Ben altın çocuktum,

mükemmel öğrenci,
notları yüksek, süper uslu.

Sonra birden, artık öyle değildim.

Okulu sebepsiz yere asıyor,

her sabah neden varım diyerek uyanıyordum.

Bir sorun olduğu açıktı

ve ilk intihar girişimimden sonra,

ailem bu duruma baktırmaya karar verdi

ve öyle yaptık.

Kapsamlı psikolojik değerlendirmeler
ve nörolojik testlerden sonra

bir şey bulduk:

Manik depresif olarak da bilinen
bipolar rahatsızlığım vardı.

Bu ne demek anlamamıştım

ama beyin devrelerimde
bir anormallik olduğu açıktı

ve benim sinir ileticilerimin düzeni
normal insanlara göre

çok yetersiz durumdaydı.

Kısacası genetik piyangoyu kaybetmiştim.

Fakat bunun iyi bir yanı vardı.

Biraz ferahlık veren iyi haber şuydu;

kötü bir insan değildim.

Çünkü çok uzun süredir

ailem ve çevremde
neden olduğum çatışmaların

kendi suçum olduğunu,
gerçekten benim yaptığımı sanıyordum

ve öyle olmadığını bilmek güzeldi.

Bir kişi olarak yansımamın
bu olmadığını bilmek güzeldi,

bu hastalığımın yansımasıydı

ve onu ben yönetmiyordum.

Ama aynı şey ayrıca çok kötü bir haberdi.

Çünkü gelecekle ilgili
pek çok planım vardı.

Çok parlak bir öğrenciydim.

Bu yüzden, zihinsel tutarlılığım
ve düşüncelerim üzerinde

kontrolüm olmadığının söylenmesi
beni çok korkutmuştu.

Her şeyden kökten vazgeçmek
zorunda olduğumu

çünkü işlerin artık benim istediğim gibi
gitmeyeceğini anladığım an galiba oydu.

Ve haklıydım.

Üçüncü sınıfın sonunda,

okula gitsem bile

haftada en fazla üç gün gidiyordum.

Lise birinci sınıfta,

okulu temelli bırakmadan önce
bir ya da iki ay devam edebildim,

gün içinde kısmi hastane
tedavisine gidiyordum

ve geceleri ileri yerleştirmede beş dersi
kendi kendime öğreniyordum.

Yani sizi çaresiz bırakan bir
zihinsel hastalığınız var diye

hayat durmuyordu.

Sonra bunun berbat olduğunu gördüm.

Çok berbattı.

Durumun berbat olması
hastalığın kendisi yüzünden değildi,

onun doğası yüzündendi.

Çünkü bu görünür bir çözümü
olan bir sorun değildi.

Bacağım kırılsa ne olduğunu görürüm.

Altı, sekiz hafta alçıya alınır

ve devam ederim.

Fakat psikolojik rahatsızlıklar
hiç aynı şekilde olmuyor.

Maalesef hiçbir şey göremiyorsunuz,
ne olup bittiğini hiç bilmiyorsunuz.

Eldeki tek şey, bir dizi nedenle
ortaya çıkabilecek olan

bir dizi muğlak belirti oluyor.

Şöyle şeyler söyleyen insanlara nasıl
davranacağını bilmekte zorlanırsınız:

"Galiba bir şeyler görüyorum."

"Her gün ölmek istiyorum."

Bu sözler, "Midem ağrıyor" diyen
biriyle ilgilenmekten azıcık daha zor.

Ve sonra hayat böyle devam etti.

Yani bu görünürlük eksikliği
bizi boşta kalan top yapmaya zorluyor.

Bunun genel anlamı,
doğru ilacı bulana kadar,

birbiri ardına

ilaçlar arasında dönüp durmak.

Şanslıysanız bir iki hafta alır.

Çoğunda birkaç ay alır.

Benim durumumda bu süre
bir yıl ile bir buçuk yıl arası.

Nihayet kısmi hastane tedavisi
bir tür rutine girmişti.

Sabah hastane, gece okul, yatış.

Durula, yıka, tekrarla.

Rutinim artık buydu

ve bu rutinden nefret ediyordum.

Önceleri okula gitmek için

sabah saçma bir saatte
uyanmak zorunda olmaktan

ne kadar çok şikayet
ettiğimi iyi hatırlıyordum.

Ama şimdi bunun için her şeyi verirdim.

Okulda olup malzeme odasında
arkadaşlarımla konuşmak için

her şeyi ama her şeyi verirdim.

Yemekhanenin iğrenç yemeklerini
yemek için bile her şeyi verirdim

çünkü durum o kadar berbattı.

Bütün o şeyler artık uzak anılardı.

Artık burada olmak istemiyordum.

Şimdiye kadarki hayatım böyleydi,

bir yıldan fazla olmuştu

ve sonsuza kadar böyle gidemezdi,

bunu kabul etmiyordum.

Yapmam gereken şeyi biliyordum.

Tek bir nedenle buradaydım:

Bir tedavi merkezinden diğerine,

oradan başka bir tedavi merkezine,

yine başka bir tedavi merkezine
dönüp durmamın nedeni,

kendimi öldürmeyi denemekten
vazgeçemiyor gibi olmamdı.

Ama bunun bir nedeni olmalıydı
ve sonunda buldum.

Yani bir süre etrafta görünüyordum,
her şey iyi gibi gidiyordu

ve sonra aniden,

artık iyi hissetmiyordum
ve işler baş aşağı gidiyordu,

bu yüzdendi.

Gittiğim bütün tedavi merkezleri,

aldığım bütün tedaviler,

verdikleri bütün motivasyonlar

şöyle şeylerdi:

"Ailenin ne kadar büyük
yıkım yaşayacağını düşün,

asla aynı olamayacaklar."

"Senin kaybından kaç kişi
etkilenecek, bunu düşün."

"Kardeşlerin ne hissedecekler?"

Bunlar çok güzel motivasyonlar,

yani sevdiklerini üzmeyi kim ister?

Ama sonra fark ettim ki

bunu zaten biliyoruz.

Sevdiklerimizi sevdiğimizi biliriz,
o yüzden bir not alırlar,

gitmeden önce yürekten ve nazikçe
yazılmış bir not alırlar.

Fark ettim ki

yani ya annem babam artık yanımda olmazsa?

İştelerdir, telefonuma cevap vermezler.

Kardeşim okuldadır, telefonu açmaz.

Konuşacak kimsem olmaz

ve yakındaki eczaneden bir kutu
Advil'e ulaşmak çok kolay.

Bütün bu dışsal motivasyonlar gitmişti

ve ben dağılmıştım

çünkü bana göre beni
burada tutacak hiçbir şeyim yoktu.

Gitmeyi çok fena istesem de
burada kalma arzusunu

ne yapıp edip bulmak zorundaydım.

Bunu hangi kahrolası
biçimde yapmam gerekiyordu?

Hiç bilmiyordum.

Bana imkânsız görünüyordu
ve bir süre öyleydi de.

Bir yıl, iki yıl bir sebep
bulmaya çabaladım

ve sonunda neredeyse vazgeçmiştim.

Sonra, geçen baharda bir gün, kaderin işi,

çözüm tam kucağıma düştü.

Bir arkadaşımı yirmilik diş çekimi için
hastaneye götürmüştüm

ve operasyon sırasında
bekleme odasındaydım.

Ruh sağlığı temalı bir
dergiyi karıştırıyordum,

bir yazıya rastladım ve orada
çok ilginç bir istatistik gördüm.

Görünüşe göre, her 20 intihar
girişiminden 19'u başarısız oluyordu,

başarısızlık oranı %95'di

ve neden şanslı olduğumu
kesinlikle açıklıyordu.

Ancak bundan sonraki intihar oranı,

bundan sonra gördüğüm istatistik,

hayatımı sonsuza kadar değiştirdi.

Söylendiğine göre, intihar girişimi
başarısız olanların %96'sı,

hayatlarına ciddi hasarlarla
devam ediyordu.

Size şöyle açıklayayım,

kendini asma girişimi
planlandığı gibi gitmediği için

boyundan aşağısı felç kalan
insanlardan bahsediyorum,

kendilerini yanlış bölgeden
vurdukları için yüzleri dağılan

ve kalıcı beyin hasarı oluşan insanlardan,

daimi karaciğer ve böbrek
diyalizine giren insanlardan --

ki bunu her gün, hatta her hafta
yaptırtmak zorundalar --

ve bunların tümünün sebebi,

bu kişilerin hepsinin aşırı dozdan sonra

hastaneye yeteri kadar hızlı
gidemeyip mideleri yıkanmadığı içindi.

0.95 çarpı 0.96, 0.91 yapar.

Bunun anlamı, intihar girişiminden
sağ çıkanların %91'i

şu anda anlattığım şekilde
bir hayat yaşıyor.

İnsanların %91'i sadece başka
bir çıkış göremediği için

çok farklı ve korkunç bir hayat yaşıyor.

O zaman şunu anladım:

Şu anda uyanmaktan
çok nefret ediyor olabilirdim,

zor hareket ediyordum

ve ailemi üzmek istemediğim için
burada kalıyordum,

benim için çok fedakarlık yaptılar

ama eğer alternatif buysa
bundan sonra hayatı sevecek miydim?

Düşünelim, o 13 denemenin birinde bile

eğer çoğunluk tarafına düşüp
"şanslı" olmasaydım,

bugün bildiğim hayat olmayacaktı.

Şöyle bir şey var,
intiharı düşünen çoğu insan

kaybedecek bir şeyi olmadığını sanır.

Ya ölürsün ya hayatta kalırsın,

ya ölür ya da başarısız olursun.

Ama şimdi, ya ölürsün ya da hakikaten
başarısız olursun vardı

ve bu, oyunu tamamen değiştirdi.

O andan itibaren intihar
konusunda hiç aynı düşünmedim.

Hiç tekrar denemedim,
hatta hiç aklımdan geçmedi.

Yani şu vardı,
pervasızlık yaptığımı anladım.

Hayatıma son vermek için
aşırıya gittiğimi anladım,

her denemem bir öncekinden daha aşırıydı.

Fiziksel olarak sağlam kaldığım için

en azından ibadet amaçlarımı
gerçekleştirebilirdim,

bu razı olacağım bir şeydi.

İntihar bir emniyet filesi gibiydi,

benim sigortamdı.

Şöyle bir örnek vereyim:

Eğer bir ip cambazı iseniz

gösteriden önce prova yaparsınız
ve altınızda bir emniyet filesi vardır.

Bir iki kez düşebilirsiniz
çünkü sorun yoktur.

Fakat gösteri anında aşağıda file yoktur

ve düşmezsiniz

çünkü nereye düşeceksiniz,
düşerseniz bittiniz demektir.

Hayat da biraz buna benziyor.

İntihar benim emniyet filemdi

çünkü hayat kalitemi ve mutluluğumu

kader benden tamamen çekip almıştı.

Düşündüm ki eğer beni yıkan kaderse

ben cezadan muaftım.

Bir gemiden atlayabilirdim çünkü başıma
gelenlerden ben sorumlu değildim.

Hayır, benim suçum değildi ki,
temelli gidebilirdim.

Yalnız, artık yapamıyordum.

Burada takılıp kalmıştım.

Bu yüzden hayata bakışımı değiştirmem
gerekiyordu ve bunu hemen yapmalıydım.

Değişim "Umarım her şey düzelir"den
"Her şey düzelecek" biçimine dönüştü.

"Umarım mutlu olurum"dan
"Sonsuza kadar mutlu olacağım"a dönüştü.

Yani şunu anladım,
burada kalmak zorundaysam

mutluluktan daha az bir şeye
razı olmayacaktım

ve eğer bunu istiyorsam
kendim elde etmeliydim.

Hayatımın kontrolünü ele almalıydım.

Ve bir kez daha, yedi yıldan sonra,
Shradda tekrar kontrolü ele almıştı.

Bundan sonra şunu gördüm,
madem burada takılıp kalmışsam

öylesine var olmak istemiyordum,
yaşamak istiyordum.

Tatminkar bir hayat yaşamanın tek yolu da

benim düşünceme göre

bir tutku bulmaktı.

Bulmam uzun sürmedi.

Yani epeydir bir psikolojik
rahatsızlıkla mücadele ediyordum.

Bu süre boyunca, hastalığın yaftalandığını

ve bu konuda çok fazla
yanlış anlama olduğunu görmüştüm.

Öyle görünüyordu ki

psikolojik rahatsızlıkları,
onu çeken kişiler hariç

hiç kimse bilmiyor gibiydi.

Bunu anlıyorum, çok iyi anlıyorum.

İnsanlar somut, elle tutulan şeyleri sever

ve psikolojik rahatsızlıklar
hiçbir şekilde somut şeyler değil.

Psikolojik rahatsızlıklar gözle görülmez,

onlara dokunamazsınız, göremezsiniz

ve bu nedenle anlaşılmazlar.

Kırık bacak örneğini alalım.

Biri bacağını kırmıştır.

Kolunuz bacağınız hiç kırılmamış olabilir

ama bütün insanlar en azından
bir parça fiziksel acı tatmıştır.

Ayak parmağınızı çarptınız diyelim,

bunun nasıl acıdığını bilirsiniz,
bunun ne çok acıdığını bilirsiniz.

Aklınızdaki bu acıyı alın,

biraz artırın,

kırılan bir kemiğin nasıl
bir his olduğunu anlayabilir

ve bunu görebilirsiniz de.

Kavraması kolay.

Psikolojik rahatsızlık aynı değil.

Bir kişinin zihinsel durumu
çok hızlı kötüleşiyor olabilir

ama bunu asla anlamazsınız

çünkü dışarıdaki kabuk
görünüşte aynı kalır.

Sorun bu.

Tamam, bunu anlıyorum.

Fakat milyonlarca insanın da
bu şekilde düşünmesi üzücü

ve bunu değiştirmek için kimsenin
bir şey yaptığı da yok gibi.

Böylece misyonum
bu görünümü değiştirmek oldu

ve işe başladım.

Şunu anladım ki
bütün bu şeylerle mücadele ederken

benim lisedeki kişilerin hiçbirine

durumumdan bahsetmemekle,

çok nefret ettiğim şu şeyden,
damgalanmaktan bahsetmemekle,

öykümü anlatmaktan utanmakla,

bu duruma katkı yapıyordum.

Bunu yenmenin tek yolu da
kendi gerçeğimle açıkça ortaya çıkmaktı.

Şimdi yaptığım şey işte bu.

Aileme ve arkadaşlarıma,

bir TED konuşması yapacağımın
haberini verdiğimde

pek çok "tebrikler"
ve "çok cesursun" tepkisi aldım.

Fakat bunu pek anlamadım
çünkü ben öyle görmüyordum.

Bu sahneye cesur olduğumdan çıkmadım.

Bu sahnede bu konuşmayı yapıyorum
çünkü bu konuşmanın yapılması gerekiyor.

Bu konuşmanın yapılması gerek

çünkü insanlar şunu hiç fark etmiyor,

psikolojik hastaların damgalanması,

hastalıktan ıstırap çekenleri
tedavi aramaktan çok

dolaylı olarak ölüme iter.

İzninizle ne kastediyorum açıklayayım.

Şiddetli depresyonu olan kişiler

ihtiharın eşiğinde olabilir.

Ancak yardım istemeye cesaret ettiklerinde

dikkat çekmeye çalışıyor veya kafayı
bozmuş yaftası yiyorlar.

İnsanlar bunu bilir, bunu onlar biliyorlar

ve bu nedenle şöyle düşünüyorlar:

"Konuşmayıp sessiz kalsam daha iyi gibi."

Fakat her nedense,

insanlar kanser olduğunu açıkladığında

Facebook paylaşımları 100 beğeni alır,

arkadaşları bir Facebook
destek grubu sayfası açar,

bu hastalık öyle ciddiye alınıyor ki

hasta çocukları Disneyland'a
götürme işini yapan

belirli bir kuruluş bile var.

Öldüklerinde - eğer ölürlerse -

bir savaşçı gibi görülürler,

sonuna kadar savaşan cesur insanlardır.

Öyle olmadıklarını söylemiyorum.

Ama her nedense,

birisi psikotik episodlara
daha fazla tahammül edemeyip

paranoyası tetikleyen,
devamlı sıcak terleme, bulantı yapan,

sürekli değişen ilaç tedavileriyle
baş edemeyip,

artık bunlara katlanamayıp

intihar ettiğinde

bencil ve güçsüz olarak görülüyor.

Bu hakikaten şaşırtıcı ve üzücü

çünkü bu iki hastalık da
diğeri kadar acı verici olabiliyor,

diğeri kadar ölümcül olabiliyor,

ikisi de aynı neticeyi getirebiliyor

ve birbirinden çok farklı görülüyor.

Bu yüzden buradayım çünkü kızgınım.

Kızgınım çünkü yardıma
ihtiyacım olduğunda

yardım isteyebileceğimi hissetseydim,

bunu insanlara anlatmanın sorun
olmayacağını hissetseydim,

o zaman belki de ihtiyacım
olan desteği alabilirdim.

Kendimi belki üç, belki dört,
belki beş yıl yaşadığım azaptan

kurtarmış olurdum.

Ama ne olacağını bildiğim için

sessizce acı çektim.

Diğerlerinin aynı şeye
izin vermesini reddediyorum.

Bu konuşmaya tonlarca farklı
tepki alacağımın farkındayım.

Birileri böyle tabu bir konuda
birinin konuşmasına çok şaşıracak

çünkü insanlar bu konuyu konuşmaz.

Bundan mutlu olan kişiler de olacak,

onlar da psikolojik rahatsızlıklarını
açıkça söyleyebileceklerini düşünecekler.

Benim bu sahnede konuşmamın

dikkat çekme taktiği olduğunu

düşünecek kişiler de maalesef olacak.

Bunların hepsini tarttım

ama iki saniye sonra bunu
yapmamam gerektiğine karar verdim.

Çünkü burada bulunma nedenim
kabul görmek değil,

bu hiç umurumda değil.

Bir mesaj vermek için buradayım:

Bu konu konuşulmalı çünkü bu konu
yeterince gündeme getirilmiyor

ve sorun bu.

Kim olursanız olun,
kim olduğunuz önemli değil,

sözüme güvenin, sizin için bir umut var.

Bir umudunuz var, başarabilirsiniz,

sonsuza kadar acı çekmek
zorunda değilsiniz.

En son mutlu oluşunuzun üzerinden
ne kadar zaman geçmiş olursa olsun,

şimdi buradasınız ve bunun anlamı
bir gün daha, bir gün daha kalabilirsiniz,

kendi başarı öykünüzü gerçekleştirene
dek, ne kadar gerekiyorsa kalabilirsiniz.

Çok güzel şeyler yaşayacaksınız

çünkü o güzel şeyleri
siz gerçekleştireceksiniz.

Sonra şunu anlamanız gerekiyor:

bu çektikleriniz
ve yaşadıklarınız sayesinde

hiç kimsede olmayan beceri
ve yetenekler kazandınız.

Öyleyse bunları
kendi avantajınıza kullanın

dışarı çıkın ve dünyaya
ne olduğunuzu gösterin.

Eğer bu konuşmadan aklınızda
bir şey kalmasını istesem

şu olsun derim:

Asla olduğunuz yere bakıp

işler daha kötü olamaz sanmayın.

Çünkü inan bana,

işler daha da kötüleşebilir.

İşler çok daha kötüleşebilir.

Fakat aynı zamanda
işler çok iyiye de gidebilir.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)