Het verband tussen klimaatverandering, gezondheid en armoede

Voor armen en kwetsbaren zijn de gevolgen van de klimaatverandering nu al een feit, zegt de arts Cheryl Holder. Hoge temperaturen die niet bij het seizoen passen, muggen die ziekten overbrengen en klimaatgerelateerd chiquer worden van arme wijken bedreigen de gezondheid van mensen met bestaande aandoeningen, terwijl rijkere mensen naar hoger gelegen grond verhuizen. In een gepassioneerde talk stelt Holder effectieve manieren voor waarop clinici hun patiënten kunnen beschermen tegen klimaatgerelateerde bedreigingen van hun gezondheid -- en richt een oproep aan artsen, politici en anderen om een zorgstelsel op te bouwen waarin economische en sociale gerechtigheid een plaats hebben.

Ik arriveerde in de VS vanuit Kingston
op Jamaica in de zomer van '68.

We zaten met z'n zessen opeengepakt
in een flatje met twee slaapkamers

in een blok met drie etages
zonder lift in Brooklyn.

In het blok woonde een aantal kinderen.

Sommigen spraken Spaans, anderen Engels.

In het begin mocht ik niet met hen spelen,

want, zeiden mijn ouders,
"Hun zijn te wild."

(Gelach)

Dus ik mocht alleen
uit het raam naar ze kijken.

Rolschaatsen was één
van hun favoriete bezigheden.

Ze hingen graag achteraan de stadsbus

en lieten dan de achterbumper los

aan het eind van de straat,

precies voor mijn huis.

Op een dag was er een nieuw meisje bij.

Zoals altijd hoorde ik iedereen lachen
terwijl ze riepen ze: "Mira, mira!

Mira, mira!"

Dat is: 'Kijk, kijk!' in het Spaans.

De kinderen grepen de achterbumper vast
aan het begin van de straat

maar toen ze lachend naar beneden rolden
en "Mira, mira, mira, mira," riepen,

stopte de bus plotseling.

De ervaren kinderen
lieten snel de bumper los,

maar het nieuwe meisje
sloeg achterover tegen het wegdek.

Ze bewoog niet.

De volwassenen snelden toe
om hulp te bieden.

De buschauffeur ging kijken
wat er was gebeurd

en ging een ambulance bellen.

Ze bloedde aan haar hoofd.

Haar ogen bleven dicht.

We wachtten op de ambulance

en wachtten --

en iedereen zei:
"Waar blijft de ambulance?

Waar blijft de ambulance?"

Uiteindelijk kwam de politie.

Een oudere, zwarte Amerikaanse man zei:
"D'r komt helemaal geen ambulance."

Hij zei het nogmaals luid tegen de agent.

"Jij weet best dat er geen ambulance komt.

Ze sturen hier nooit ambulances heen."

De agent keek naar mijn buren,
die gefrustreerd raakten.

Hij tilde het meisje in de politieauto

en reed weg.

Ik was toen tien jaar.

Ik wist dat dit niet deugde.

Ik wist dat we meer konden doen.

En dit is wat ik kon: dokter worden.

Ik werd internist

en ik wijdde me in mijn carrière toe
aan de zorg voor achtergestelde mensen,

kwetsbare groepen,

zoals de buren die ik had
toen ik in Amerika was komen wonen.

In de eerste jaren van mijn opleiding,
in de jaren 80, zag in Harlem

een verbijsterende toename
van hiv bij jonge mannen.

Toen ik later naar Miami verhuisde,

merkte ik dat ook vrouwen
en kinderen hiv kregen,

voornamelijk arme zwarte
en getinte mensen.

Binnen een paar jaar groeide
een infectie in een beperkte populatie

uit tot een wereldwijde epidemie.

En weer ontstond bij mij
de drang om iets te doen.

En met de inspanningen van activisten
en voorlichters en onderwijsmensen

en artsen zoals ik
die de ziekte behandelen,

ontdekten we gelukkig
dat we iets konden doen.

Er werd enorm veel voorlichting gedaan
om de verspreiding van hiv tegen te gaan

en voor de rechtsbescherming
van mensen die de ziekte hadden.

Er was politieke bereidheid om te zorgen

dat wereldwijd zoveel mogelijk patiënten,

ongeacht hun financiële middelen,

aan medicijnen konden komen.

En binnen twintig jaar
waren er nieuwe behandelingen

waardoor deze levensbedreigende infectie
een gewone chronische ziekte werd,

zoals diabetes.

Nu bestaat er uitzicht op een vaccin.

In de laatste vijf tot zeven jaar

is mij een andere epidemie opgevallen
onder patiënten in Florida,

en die lijkt wel op het volgende:

Anna Mae uit Opa-Locka, gepensioneerd
en levend van een vast inkomen,

liep binnen voor een herhaalrecept.

Zij had een paar chronische aandoeningen:
hoge bloeddruk, diabetes,

een hartconditie en astma,

en daarbij chronische
obstructieve longziekte --

COPD.

Als patiënt volgde zij altijd
mijn aanwijzingen op,

dus ik was verbaasd dat zij
voor nieuwe COPD-medicijnen kwam --

eerder dan anders.

Tegen het einde van ons gesprek

gaf ze mij ter ondertekening
een formulier van haar energieleverancier.

Ze had een betalingsachterstand.

Op dat formulier kon een arts een ernstige
medische conditie omschrijven,

waarvoor apparatuur nodig was
die zou stilvallen

als de stroom bij de patiënt
zou worden afgesloten.

"Mevrouw Anna Mae," zei ik,

"U hebt geen apparatuur
voor ademondersteuning.

Dit wordt vast afgewezen."

Toen ik doorvroeg,
bleek dat ze haar airconditioning

vanwege de warmte dag en nacht aanliet
om goed te kunnen ademen.

Ze moest meer astma-inhaler kopen
en daardoor had ze te weinig geld over

om al haar rekeningen te betalen --
dus stapelden die op.

Ik vulde het formulier in,

maar omdat dit afgewezen kon worden,

stuurde ik haar ook
naar het maatschappelijk werk.

En dan had je Jorge,

een hele lieve, vriendelijke man,

die aan onze kliniek

vaak fruit had gegeven
van zijn straathandeltje in Miami.

Hij vertoonde tekenen
van verslechterende nierfunctie

wanneer hij dagen achter elkaar
op straat in de hitte had gewerkt

als gevolg van dehydratie --

waarbij er niet genoeg bloed
naar de nieren stroomde.

Zijn nieren werkten steeds veel beter
als hij een paar dagen vrij nam.

Maar wat kon hij doen
zonder verdere inkomstenbron?

Zoals hij zei: "Regen of zonneschijn,
hitte of kou: ik moet werken."

Maar het meest schrijnende geval
was wel Sandra Faye Twiggs

uit Fort Lauderdale, die COPD had.

Zij was gearresteerd na een vechtpartij
met haar dochter om een ventilator.

Toen ze vrijkwam

en terugkwam in haar flatje,

hoestte ze aan één stuk door

en stierf drie dagen later.

Wat mij verder is opgevallen:

de allergieseizoenen
beginnen weken eerder,

de nachten worden warmer,

de bomen groeien sneller

en muggen die gevaarlijke ziekten
als Zika en dengue overdragen,

worden gezien op plaatsen
waar ze voorheen niet voorkwamen.

Arme woonwijken worden chiquer
met de klimaatverandering.

Dat komt doordat rijkere mensen
naar armere wijken verhuizen

die hoger liggen

en minder snel overstromingsschade
hebben bij klimaatverandering.

Zoals bij mijn patiënt Madame Marie,
die gestrest en bang binnenkwam

omdat ze uit haar flat was gezet
in Little Haiti in Miami,

die plaats moet maken voor een luxe
appartementencomplex,

waarvan de ontwikkelaars wisten
dat Little Haïti niet zou overstromen

omdat het drie meter boven zeeniveau ligt.

Er is een onmiskenbare, consistente
trend tot opwarming gaande.

Een noodsituatie groter dan hiv/aids
is zich al aan het ontwikkelen, lijkt het.

En bij die patiënten van mij
met hun lage inkomen kon je al zien

hoe dat eruit zou gaan zien.

De nieuwe epidemie heet klimaatverandering

en heeft een scala aan gevolgen
voor de volksgezondheid.

Klimaatverandering raakt ons
vooral op vier manieren.

Direct, door de hoge temperaturen,
extreem weer en vervuiling;

door de toename van ziektes;

door de verstoring van onze
voedsel- en watervoorziening;

en door de verstoring
van ons emotioneel welzijn.

In de geneeskunde gebruiken we
ezelsbruggetjes als geheugensteun,

en dit acroniem, 'heatwave',

staat voor de acht belangrijke gevolgen
van klimaatverandering voor de gezondheid.

H: heat illnesses -- warmte-aandoeningen.

E: exacerbatie van hart- en longziekten.

A: astma -- verergering daarvan.

T: traumatische verwondingen,

vooral opgelopen bij extreem weer.

W: via water en voedsel
verspreide ziekten.

A: allergieën die ernstiger worden.

V: door vectoren overgedragen ziekten,
zoals Zika, dengue en Lyme.

En E: toename van emotionele stress.

Arme, kwetsbare mensen ervaren al
de effecten van klimaatverandering.

Zij zijn als de bekende
kanarie in de kolenmijn.

Hun ervaringen fungeren
als orakelspreuken of profetieën.

Een signaal om er acht op te slaan

dat we onze wereld iets aandoen
dat hén het eerst zal raken.

Maar op den duur zijn wij aan de beurt.

Als we samen optreden --

artsen, patiënten en andere
professionals in de zorg --

zullen we oplossingen vinden.

Dat hebben we gedaan met de hiv-crisis.

Toen was het dankzij het activisme
van patiënten met hiv,

die medicijnen eisten en beter onderzoek,

en de medewerking
van artsen en wetenschappers,

dat we de epidemie
hebben kunnen beheersen.

En daarna, dankzij internationale
gezondheidsorganisaties,

ngo's, politici en
farmaceutische bedrijven,

kwamen hiv-medicijnen
beschikbaar voor arme landen.

Er is geen reden waarom we dit
samenwerkingsmodel niet zouden gebruiken

bij de tijdige aanpak van de gevolgen
voor de gezondheid van de opwarming.

De klimaatverandering is al een feit

en brengt al schade toe aan gezondheid
en woningen van arme mensen.

Net zoals mijn patiënt Jorge

moeten de meesten van ons werken

bij regen en zonneschijn,

in de kou en in de hitte.

Maar samen kunnen deze patiënten
en hun dokters, hand in hand,

met eenvoudige hulpmiddelen

zo veel doen om de klimaatverandering
minder schadelijk te laten zijn

voor ons allemaal.

Omwille van deze mensen
heb ik een organisatie van clinici opgezet

voor het tegengaan van klimaatverandering.

Wij focussen op het effect
van klimaatverandering op gezondheid,

leren op te komen voor patiënten
met klimaatgerelateerde ziekten

en stimuleren praktische oplossingen.

Een recente Gallup-studie liet zien:
drie van de meest gerespecteerde beroepen

zijn verplegers, artsen en apothekers.

Als gerespecteerde leden
van de samenleving

kunnen we extra invloed uitoefenen
op het beleid inzake klimaatverandering

en op de politiek.

We kunnen zoveel doen.

Als clinici kunnen we
dankzij onze vele patiëntencontacten

dingen eerder signaleren dan anderen.

Dit plaatst ons in een ideale positie
om bij veranderingen voortrekkers te zijn.

We kunnen over klimaatgerelateerde ziekten
op de opleidingen lesgeven

en bij onze patiënten data vergaren
over klimaatgerelateerde condities

door te zorgen voor declaratiecodes
voor op de facturen.

We kunnen klimaatgerelateerd
gezondheidsonderzoek doen.

We kunnen onderwijs geven
over groene praktijken binnenshuis.

We kunnen de energiebehoefte
van patiënten onderbouwen.

We kunnen ze helpen
met veiligheid in huis.

We kunnen ze helpen de nodige
apparatuur in huis te halen

wanneer de condities verslechteren.

We kunnen de wetgever
over de resultaten informeren

en we kunnen de klimaatgerelateerde
ziekten van onze patiënten behandelen.

Maar bovenal kunnen we de patiënten helpen
zich mentaal en fysiek voor te bereiden

op de komende uitdagingen
op gezondheidsgebied,

met hulp van een medisch model

waarin economische en sociaal-juridische
aspecten worden meegenomen.

Dat zou betekenen dat Sandra
Faye Twiggs met haar COPD,

die overleed nadat ze vrijkwam
uit de gevangenis

na een vechtpartij met haar dochter
om een ventilator,

had geweten dat ze door de hitte
in haar flat zo ziek en opvliegend was

en een huis had gezocht
dat beter gekoeld kon worden.

En beter nog, haar flat
zou nooit zo heet zijn geweest.

Van arme mensen heb ik geleerd dat
onze levens niet alleen kwetsbaar zijn,

maar ook verhalen van veerkracht,
vernieuwing en overlevingsdrang.

Zoals die wijze oude man
die op luide toon de agent de waarheid zei

op die zomeravond:

"D'r komt helemaal geen ambulance",

en hem dwong dat kleine meisje
zelf naar het ziekenhuis te brengen.

En zal ik je wat vertellen?

Luister goed.

Als er een medische reactie komt
op de klimaatverandering,

zal dat niet zijn:
'Gewoon op de ambulance wachten!'

Er zal wat gaan gebeuren
omdat wij clinici het voortouw nemen.

Wij maken zoveel herrie

dat het probleem niet genegeerd
of verkeerd begrepen kan worden.

Het gaat beginnen met de verhalen
die onze patiënten vertellen

en de verhalen die wij
namens hen vertellen.

We gaan doen wat goed is
voor onze patiënten, zoals altijd,

maar ook wat goed is voor ons milieu,

voor onszelf

en voor alle mensen op deze aarde --

voor allemaal.

Dank je wel.

(Applaus en gejuich)