Η σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με την υγεία και τη φτώχεια

Για τους φτωχούς και ευάλωτους ανθρώπους ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής στην υγεία είναι ήδη εδώ, λέει η γιατρός Σέριλ Χόλντερ. Οι ασυνήθιστες για την εποχή υψηλές θερμοκρασίες, τα κουνούπια που μεταφέρουν ασθένειες και η κλιματική αναβάθμιση απειλούν τους πάσχοντες με χρόνια νοσήματα, ενώ οι πλουσιότεροι μετακομίζουν σε μεγαλύτερα υψόμετρα. Η Χόλντερ προτείνει εποικοδομητικούς τρόπους με τους οποίους οι γιατροί μπορούν να προστατεύσουν τους ασθενείς τους από ιατρικές δοκιμασίες λόγω κλιματικής αλλαγής και καλεί γιατρούς, πολιτικούς και άλλους να οικοδομήσουν ένα σύστημα υγείας που να συμπεριλαμβάνει την οικονομική και κοινωνική δικαιοσύνη.

Ήρθα στην Αμερική από το Κίνγκστον
της Τζαμάικα το καλοκαίρι του '68.

Μια εξαμελής οικογένεια
στριμωγμένη σ' ένα μικρό δυάρι

σ' ένα τριώροφο κτίριο
χωρίς ασανσέρ στο Μπρούκλιν.

Είχε πολλά παιδιά στο κτίριο.

Κάποια μιλούσαν Ισπανικά, άλλα Αγγλικά.

Στην αρχή δεν με άφηναν να παίζω μαζί τους

γιατί όπως έλεγαν
οι γονείς μου είναι «Τερατάκια».

(Γέλια)

Οπότε τα έβλεπα από το παράθυρο.

Το αγαπημένο τους παιχνίδι
ήταν τα πατίνια.

Κρατιόντουσαν στην πίσω πλευρά
του αστικού λεωφορείου,

άφηναν τον προφυλακτήρα

καθώς έφτανε το λεωφορείο
στο τέλος του τετραγώνου

μπροστά στην πολυκατοικία μου.

Μια μέρα είδα ένα νέο κορίτσι μαζί τους.

Ανάμεσα στις γνωστές
τσιρίδες γέλιου άκουσα,

«Μίρα, μίρα! Μίρα, μίρα!»

«Κοίτα, κοίτα!» στα Ισπανικά.

Η ομάδα γράπωσε τον προφυλακτήρα
του λεωφορείου στην αρχή του τετραγώνου

κι ενώ κυλούσαν προς τα κάτω
γελώντας φωναχτά, «Μίρα, μίρα, μίρα»,

το λεωφορείο σταμάτησε απότομα.

Οι έμπειροι αναβάτες αντέδρασαν
αμέσως κι άφησαν το λεωφορείο,

αλλά το νέο κορίτσι παραπάτησε
κι έπεσε στο πεζοδρόμιο.

Δεν κουνήθηκε.

Οι μεγάλοι που ήταν έξω
έτρεξαν να τη βοηθήσουν.

Ο οδηγός του λεωφορείου βγήκε
να δει τι έγινε και κάλεσε το ασθενοφόρο.

Έτρεχε αίμα από το κεφάλι της.

Δεν άνοιγε τα μάτια της.

Περιμέναμε με την ώρα το ασθενοφόρο

κι όλοι έλεγαν, «Πού είναι το ασθενοφόρο;

Πού είναι;»

Στο τέλος ήρθε η αστυνομία.

Ένας ηλικιωμένος Αφροαμερικανός είπε,
«Δεν θα 'ρθει ασθενοφόρο».

Το ξανάπε δυνατά στον αστυνομικό.

«Το ξέρεις ότι δεν θα 'ρθει ασθενοφόρο.

Ποτέ δεν στέλνουν ασθενοφόρο εδώ».

Ο αστυνομικός κοίταξε τους γείτονές μου
που είχαν αρχίσει να απογοητεύονται,

έβαλε το κορίτσι στο περιπολικό κι έφυγε.

Ήμουν 10 χρονών τότε.

Το ήξερα ότι δεν ήταν σωστό.

Το ήξερα ότι μπορούσαμε
να κάνουμε κάτι παραπάνω.

Αυτό που μπορούσα να κάνω
ήταν να γίνω γιατρός.

Έγινα παθολόγος

και αφοσιώθηκα στην καριέρα μου
να φροντίζω τους μη προνομιούχους,

τους ευάλωτους,

όπως τους γείτονές μου
όταν μετανάστευσα στην Αμερική.

Στα φοιτητικά μου χρόνια,
στο Χάρλεμ, τη δεκαετία του '80,

είδα μια σοκαριστική αύξηση
τους AIDS στους νέους άνδρες.

Όταν μετακόμισα στο Μαϊάμι,

παρατήρησα ότι οι ασθενείς
ήταν, επίσης, γυναίκες και παιδιά,

κυρίως μαύροι φτωχοί και μελαμψοί.

Μέσα σε λίγα χρόνια, μια λοίμωξη
που εντοπιζόταν σε ένα μέρος του πληθυσμού

έγινε πανδημία.

Ένιωσα και πάλι
μια έντονη επιθυμία να κάνω κάτι.

Ευτυχώς, με τη βοήθεια ακτιβιστών,
δικηγόρων, εκπαιδευτικών

και γιατρών που θεραπεύουν
την ασθένεια όπως εγώ,

βρήκαμε μια λύση.

Έγινε μια τεράστια εκπαιδευτική προσπάθεια
να μειωθεί η μετάδοση του AIDS

και παροχή νομικής προστασίας
στους ασθενείς.

Υπήρξε η πολιτική βούληση να διασφαλιστεί

σε όσο το δυνατόν
περισσότερους ασθενείς παγκοσμίως

άσχετα με το αν μπορούν
να πληρώσουν ή όχι,

την πρόσβαση σε φάρμακα.

Μέσα σε δυο δεκαετίες
υπήρξαν νέες θεραπείες

που μετέτρεψαν αυτήν
την επικίνδυνη λοίμωξη

σε μια χρόνια ασθένεια,

όπως ο διαβήτης.

Τώρα αναμένεται ένα εμβόλιο.

Τα τελευταία πέντε με επτά χρόνια

παρατήρησα μια διαφορετική επιδημία
σε ασθενείς στη Φλόριντα

και μοιάζει κάπως έτσι.

Η κα Άννα Μέι, μια συνταξιούχος υπάλληλος,
που ζει με σταθερό εισόδημα στο Όπα-λόκα,

ήρθε στο ιατρείο για ανανέωση
της συνταγογράφησης.

Είχε κοινά χρόνια νοσήματα:
υψηλή πίεση, διαβήτη

καρδιοπάθεια και άσθμα

παράλληλα με χρόνια
αποφρακτική πνευμονοπάθεια,

ΧΑΠ.

Η Άννα Μέι ήταν από
τις πιο υπάκουες ασθενείς μου

και με εξέπληξε που χρειαζόταν
ανανέωση των αναπνευστικών φαρμάκων της

νωρίτερα από το συνηθισμένο.

Προς το τέλος της επίσκεψης,

μου ζήτησε να υπογράψω ένα έντυπο
από την εταιρεία ηλεκτρισμού.

Δεν είχε να πληρώσει το ρεύμα.

Το έντυπο επιτρέπει στους γιατρούς
να δηλώσουν σοβαρά ιατρικά προβλήματα

που απαιτούν εξοπλισμό
ο οποίος θα επηρεαστεί

αν κοπεί η παροχή ρεύματος του ασθενή.

«Κυρία Άννα Μέι», της είπα,

«δεν χρησιμοποιείτε
καμιά συσκευή εισπνοών.

Δεν πληροίτε τις προϋποθέσεις».

Τελικά μου αποκάλυψε
ότι χρησιμοποιούσε το κλιματιστικό της

ολημερίς λόγω της ζέστης,
για να μπορεί να αναπνέει.

Η ανάγκη της αγοράς
νέων εισπνευστήρων την καταξόδεψαν,

δεν μπορούσε να πληρώσει
τους λογαριασμούς και μαζεύτηκαν.

Συμπλήρωσα το έντυπο,
αλλά με τη γνώση ότι μπορεί να αρνηθεί,

την έστειλα, επίσης,
στην κοινωνική λειτουργό της.

Έπειτα ήρθε ο Χόρχε,
ένας τόσο γλυκός κι ευγενικός άντρας,

ο οποίος έδινε συχνά
στην κλινική μας λίγα φρούτα

που πωλούσε στους δρόμους του Μαϊάμι.

Η νεφρική του ανεπάρκεια
φαινόταν να χειροτερεύει

όποτε δούλευε αδιάκοπα
στους δρόμους μες στη ζέστη

εξαιτίας της αφυδάτωσης.

Δεν κυκλοφορούσε
αρκετό αίμα στα νεφρά του.

Τα νεφρά του δούλευαν καλύτερα
όταν έπαιρνε λίγες μέρες άδεια.

Αλλά χωρίς άλλη βοήθεια
τι μπορούσε να κάνει;

Όπως λέει ο ίδιος, «Βρέξει, χιονίσει,
με κρύο ή ζέστη, πρέπει να δουλέψω».

Αλλά η χειρότερη περίπτωση
είναι ίσως η κα Σάντρα Φέι Τουίγκς

από το Φορτ Λόντερντεϊλ με ΧΑΠ.

Τη συνέλαβαν καθώς μάλωνε
με την κόρη της για έναν ανεμιστήρα.

Όταν βγήκε από τη φυλακή,

γύρισε στο διαμέρισμά της,

έβηχε ακατάπαυστα

και πέθανε μετά από τρεις μέρες.

Να και τι άλλο παρατήρησα:

τα δεδομένα δείχνουν ότι οι αλλεργίες
πλέον ξεκινούν εβδομάδες νωρίτερα,

οι νυχτερινές θερμοκρασίες είναι σε άνοδο,

τα δέντρα μεγαλώνουν πιο γρήγορα

και κουνούπια που μεταδίδουν
επικίνδυνες αρρώστιες όπως ο ιός Ζίκα

κι ο δάγκειος πυρετός
εμφανίζονται σε νέες περιοχές.

Βλέπω, επίσης, σημάδια επικείμενης
κλιματικής αναβάθμισης.

Πλούσιοι άνθρωποι να μετακομίζουν
σε φτωχότερες γειτονιές

που είναι σε μεγαλύτερο υψόμετρο

και δεν κινδυνεύουν τόσο από πλημμύρες
λόγω κλιματικής αλλαγής.

Όπως η ασθενής μου, η Mαντάμ Μαρί,
που ήρθε στο ιατρείο αγχωμένη και νευρική,

διότι της έκαναν έξωση στο διαμέρισμά της
στη Μικρή Αϊτή του Μαϊάμι,

για να κάνουν χώρο για ένα συγκρότημα
πολυτελών διαμερισμάτων

οι εργολάβοι του οποίου θεωρούσαν
ότι η Μικρή Αϊτή δεν θα πλημμύριζε

γιατί είναι τρία μέτρα πάνω
από την επιφάνεια της θάλασσας.

Η Γη ζεσταίνεται με σταθερό,
ξεκάθαρο και αδιαμφισβήτητο ρυθμό.

Μεθοδεύεται μια κατάσταση
έκτακτης ανάγκης χειρότερη από το AIDS

κι οι φτωχοί ασθενείς μου ήταν
που έδειχναν τις πρώτες ενδείξεις

για το πώς θα έμοιαζε.

Αυτή η νέα επιδημία
είναι η κλιματική αλλαγή

και έχει διάφορες επιπτώσεις στην υγεία.

Η κλιματική αλλαγή μας επηρεάζει
με τέσσερις κυρίως τρόπους:

άμεσα, με τη ζέστη, τα έκτακτα καιρικά
φαινόμενα και τη ρύπανση.

με τη μετάδοση ασθενειών,

με τη διακοπή της παροχής
φαγητού και νερού

και με τη διαταραχή
της συναισθηματικής μας ευημερίας.

Στην ιατρική έχουμε μνημονικούς κανόνες
για να βοηθάμε τη μνήμη μας,

κι αυτός ο κανόνας, «Heatwave»

δείχνει τις οχτώ σημαντικές επιπτώσεις
της κλιματικής αλλαγής στην υγεία.

H: Aσθένειες σχετικές με τη ζέστη,

Ε: Eπιδείνωση σε καρδιοπάθειες
και πνευμονοπάθειες.

A: Επιδείνωση στο άσθμα.

Τ: Τραυματισμοί,

ιδιαίτερα σε έκτακτα καιρικά φαινομένα.

W: Ασθένειες που μεταδίδονται
με νερό και φαγητό.

A: Επιδείνωση σε αλλεργίες.

V: Εξάπλωση νόσων μεταδιδόμενων από φορέα,

όπως ο Ζίκα, ο δάγκειος πυρετός
και η βορρελίωση.

Και Ε: Αύξηση συναισθηματικής πίεσης.

Οι φτωχοί, ευάλωτοι άνθρωποι ήδη βιώνουν
τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Είναι οι προάγγελοι γι' αυτό
που θα ακολουθήσει.

Πραγματικά, οι εμπειρίες τους είναι
παρόμοιες με χρησμούς ή προφητείες.

Ένα φωτεινό παράδειγμα για να προσέξουμε

ότι κάνουμε κάτι στον πλανήτη μας
που πρώτα απ' όλα κάνει κακό σ' αυτούς.

Αλλά είναι θέμα χρόνου
να έρθει η σειρά μας.

Αν δράσουμε όλοι μαζί

-γιατροί, ασθενείς και άλλοι
επαγγελματίες υγείας-

θα βρούμε λύσεις.

Το κάναμε ήδη με την κρίση του AIDS.

Τότε χάρη στον ακτιβισμό ασθενών με AIDS

που απαιτούσαν φάρμακα
και καλύτερη έρευνα,

καθώς και στη συνεργασία
γιατρών κι επιστημόνων

μπορέσαμε να ελέγξουμε την επιδημία.

Τότε χάρη σε διεθνείς υπηρεσίες υγείας,

Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, πολιτικούς
και φαρμακευτικές εταιρείες

τα φάρμακα για το AIDS ήταν διαθέσιμα
σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.

Μπορούμε να εφαρμόσουμε το ίδιο μοντέλο
συνεργασίας για να αντιμετωπίσουμε

τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής
στην υγεία πριν να είναι πολύ αργά.

Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ.

Ήδη καταστρέφει την υγεία
και τα σπίτια φτωχών ανθρώπων.

Όπως ο ασθενής μου ο Χόρχε,

οι περισσότεροι από μας
πρέπει να δουλέψουμε

βρέξει χιονίσει, με κρύο ή ζέστη.

Μαζί, χέρι-χέρι, αυτοί
οι ασθενείς κι οι γιατροί τους,

με μερικά βασικά εργαλεία,

μπορούν να καταφέρουν να γίνει
η κλιματική αλλαγή λιγότερο σκληρή

για όλους μας.

Αυτοί οι ασθενείς με ενέπνευσαν να ιδρύσω
μια οργάνωση κλινικών γιατρών

ενάντια στην κλιματική αλλαγή.

Εστιάζουμε στην κατανοήση των συνεπειών
της κλιματικής αλλαγής στην υγεία,

μαθαίνουμε να υποστηρίζουμε αυτούς
που ασθενoύν λόγω κλιματικής αλλαγής

και προωθούμε πραγματικές λύσεις.

Μια πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε
ότι τρία από τα πιο έγκριτα επαγγέλματα

είναι ο νοσοκόμος,
ο γιατρός και ο φαρμακοποιός.

Ως αξιοσέβαστα μέλη της κοινωνίας λοιπόν

μπορούμε με δυνατή φωνή να επηρεάσουμε
την πολιτική της κλιματικής αλλαγής

και την πολιτική.

Μπορούμε να κάνουμε πολλά.

Οι επαφές με τους ασθενείς
επιτρέπουν σε μας τους γιατρούς

να δούμε κάτι πριν απ' όλους.

Κι αυτό μας καθιστά ιδανικά άτομα
για την πρώτη γραμμή της αλλαγής.

Μπορούμε να διδάξουμε στις ιατρικές σχολές
για τις ασθένειες λόγω κλιματικής αλλαγής.

Μπορούμε να συλλέξουμε δεδομένα
για τις νόσους των ασθενών μας

διασφαλίζοντας ότι υπάρχουν
κωδικοί χρέωσης που τους ταυτοποιούν.

Μπορούμε να κάνουμε
ιατρική έρευνα για το κλίμα,

να διδάξουμε οικολογικές
πρακτικές στα σπίτια,

να προωθήσουμε τις ενεργειακές
ανάγκες των ασθενών μας,

να βοηθήσουμε να βρουν
πιο ασφαλή σπίτια,

να βοηθήσουμε να βρουν
τον αναγκαίο εξοπλισμό σ' αυτά

όταν οι συνθήκες χειροτερεύουν,

να καταθέσουμε τα ευρήματα σε νομοθέτες

και να θεραπεύσουμε τους ασθενείς
που υποφέρουν από το κλίμα.

Το σημαντικότερο, να προετοιμάσουμε
τους ασθενείς μας ψυχολογικά και φυσικά

για τις ιατρικές δοκιμασίες
που θα αντιμετωπίσουν

με ένα μοντέλο ιατρικής

που συμπεριλαμβάνει οικονομική
και κοινωνική δικαιοσύνη.

Έτσι, η Σάντρα Φέι Τουίγκς
με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια,

που πέθανε βγαίνοντας από την φυλακή

αφού μάλωσε με την κόρη της
για έναν ανεμιστήρα,

θα ήξερε ότι η ζέστη στο διαμέρισμά της
τη νευρίαζε και την αρρώσταινε

και θα έβρισκε ένα
πιο ασφαλές μέρος για να δροσιστεί.

Ακόμα καλύτερα, το διαμέρισμά της
δεν θα ήταν τόσο ζεστό.

Από τους φτωχούς έχω μάθει
ότι οι ζωές μας δεν είναι μόνο ευάλωτες,

αλλά είναι και ιστορίες αντοχής,
καινοτομίας και επιβίωσης.

Όπως ο σοφός ηλικιωμένος που είπε
την αλήθεια στον αστυνομικό

εκείνο το βράδυ:

«Δεν πρόκειται να 'ρθει ασθενοφόρο»

και τον ανάγκασε να μεταφέρει ο ίδιος
εκείνο το κοριτσάκι στο νοσοκομείο.

Ξέρετε κάτι;

Ακούστε.

Αν υπάρξει ποτέ ιατρική απάντηση
στην κλιματική αλλαγή,

δεν θα γίνει περιμένοντας
απλά το ασθενοφόρο.

Θα συμβεί γιατί εμείς οι γιατροί
κάνουμε το πρώτο βήμα.

Κάνουμε τόσο θόρυβο

που δεν μπορούν να αγνοήσουν
ή να παρανοήσουν το ζήτημα.

Θα ξεκινήσει με τις ιστορίες
που λένε οι ασθενείς μας

και τις ιστορίες που λέμε
εμείς εκ μέρους τους.

Θα κάνουμε αυτό που είναι το σωστό
για τους ασθενείς μας όπως πάντα,

όπως κι αυτό που είναι σωστό
για το περιβάλλον,

για μας τους ίδιους

και για όλους τους ανθρώπους πάνω στη Γη,

για όλους.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα και επευφημίες)