Tìm kiếm "những khoảnh khắc aha!"

Năm 1988, Matt Goldman đồng sáng lập tập đoàn Blue Man, chuyên sản xuất các show ngoài Broadway được biết đến rộng rãi về sự hài hước, màn biểu diễn sơn người xanh và các pha mạo hiểm hoang dã. Buổi diễn được xem như tiền đề để củng cố thêm điều kiện tạo ra "những khoảnh khắc aha" - khoảnh khắc bất ngờ, học hỏi, đặc sắc - thường xuyên và có chủ đích hơn là ngẫu nhiên và thỉnh thoảng. Hiện tại Goldman đang thực hiện việc ứng dụng những bài học đúc kết được từ tập đoàn Blue Man cho đến giáo dục, thành lập trường Blue, ngôi trường cân bằng việc học thuật, suy nghĩ sáng tạo và sự thông minh cá nhân và xã hội. "Chúng ta cần tạo sự an toàn, tạo điều kiện cho những ý tưởng mới và sáng tạo được ra đời và phát triển," Goldman nói.

Đó là năm 1969, tại New York,

trong một lớp nhạc lớp ba,

thầy đưa chúng tôi vào một căn phòng
không có gì trừ cây đàn piano và ghế ngồi.

Sau đó thầy gọi từng người đứng lên,

thấy đánh nốt C4,
và bảo chúng tôi xướng âm nốt nhạc ấy.

(Hát)

Sau đó, bạn sẽ được hướng dẫn
đi về phía bên phải

hoặc là bên trái của lớp.

(Cười)

Và khi tất cả 35 đứa chúng tôi làm xong,

thì nhóm bên trái lớp học,
trong đó có tôi,

được thầy bảo đứng lên
và đi về lớp học chính.

(Cười)

Và sau đó, không ai trong chúng tôi
được học nhạc một lần nào nữa

ở bậc tiểu học.

Câu lạc bộ nội trú và ngoại trú
được hình thành,

và tôi thậm chí còn không biết
bài kiểm tra đầu vào là gì khi đó.

Một vài năm sau, ở lớp tiếng Anh...

(Cười)

bài kiểm tra đầu tiên của học kỳ mới,

và khi tôi nhận lại bài làm của mình,

tôi được C+

với lời phê, "tốt như kỳ vọng."

(Cười)

Thật sự là tôi không quan tâm điểm C+ lắm.

Tôi vui vì đó không phải điểm C- hay là D.

Nhưng lời phê "tốt như kỳ vọng"...

cho một độ tuổi nhỏ như thế,
dường như là không phù hợp.

Nó khiến bạn cảm thấy mình bị giới hạn.

Bây giờ, có bao nhiêu người ở đây
đã từng trải qua chuyện tương tự như thế,

ở trường hay ở công sở gì cũng được?

Chúng ta không đơn độc.

Vì thế tôi đoán có thể là một sự mỉa mai

khi cuộc đời đưa đẩy tôi đến với nghề

làm nhạc và viết lách cho nhóm Blue Man,

(Cười)

và thành lập trường học.

(Cười)

Trường lớp lại là sự tra tấn đối với tôi.

Vì đối với một người không có
thiên hướng tự nhiên cho học thuật,

hơn nữa thầy cô dường như
cũng không hiểu tôi lắm,

tôi không định hướng rõ ràng về trường lớp

và trường lớp cũng không biết
làm gì với tôi.

Thế là tôi bắt đầu tự hỏi,
ngay cả ở thời điểm đó,

nếu môi trường như thế
không biết phải làm gì

với những người không vừa
một khuôn mẫu có sẵn,

thì tại sao chúng ta
không xây dựng lại môi trường ấy

để tận dụng được
những điểm mạnh của mỗi người?

Điều làm cho tôi tin,

đó là chúng ta cần nuôi dưỡng
và tạo điều kiện

cho những ý tưởng mới và sáng tạo
được nảy nở và phát triển.

Ta biết rằng bản năng con người
vốn dĩ là sáng tạo,

vì nếu ta không sáng tạo,

chúng ta đã chỉ dùng cùng loại mũi tên
đã được dùng 10.000 năm trước.

Vì thế điều mà tôi hỏi đầu tiên là,

có cách nào làm cho sự sáng tạo
được dễ dàng hơn

và xảy ra thường xuyên hơn không?

Có cách nào tạo ra
những khoảnh khắc bất ngờ không,

có cách nào giúp những đột phá
tưởng chừng như ngẫu nhiên và tình cờ

được xảy ra một cách
có chủ đích và thường xuyên không?

Khi chúng tôi thành lập
nhóm Blue Man vào năm 1988,

chúng tôi chưa làm show
off-Broadway nào trước đó.

Chúng tôi gần như không có nhà hát.

Nhưng chúng tôi biết
chúng tôi đam mê cái gì,

và đó là cả một chuỗi những thứ chúng tôi
chưa từng thấy ai biểu diễn trước đây,

như là mỹ thuật, văn hoá đại chúng,
công nghệ, xã hội học,

rồi thì nhân học, bộ gõ,
hài kịch và sau là niềm vui của bạn.

Chúng tôi đặt ra một nguyên tắc

đó là không làm trên sân khấu những điều
chúng tôi chưa từng thấy trước đây,

và chúng tôi muốn truyền
cảm hứng sáng tạo và kết nối

trong chính chúng tôi và với khán giả;

chúng tôi muốn tạo ra
một chút thành quả xã hội,

và chúng tôi muốn có
niềm vui để làm điều đó.

Trong văn phòng,

chúng tôi muốn tạo ra một môi trường
mà mọi người đối xử với nhau

tốt hơn một chút,

tôn trọng và quan tâm nhau

hơn thế giới ngoài kia một chút.

Chúng tôi lại tiếp tục lặp lại quy trình
và hợp tác cũng như tìm giải pháp

để sáng tạo những điều chưa được thấy.

Dần dần, tôi nhận thấy
những điều kiện tối ưu

cho những kiểu môi trường sáng tạo này

đó là có mục tiêu, mục đích
và đam mê rõ ràng,

có nghĩa là làm một điều gì đó
to lớn hơn cả bản thân chúng ta.

Sự chính trực:

làm những gì chúng ta nói sẽ làm.

Là chính bản thân mình
trong mọi tương tác.

Đối thoại trực tiếp và kỳ vọng rõ ràng,

ngay cả khi gặp vấn đề khó khăn.

Cứng cỏi và kiên trì:

lặp lại, lặp lại, lặp lại.

Tạo nên một tập thể biết hỗ trợ nhau,

luôn tin tưởng tuyệt đối
và tôn trọng lẫn nhau.

Mọi người trong nhóm phải cùng chí hướng.

Và không ai là ngoại lệ.

Thắng là cùng thắng, thua là cùng thua;

và quyết định vẫn là quyết định
trừ khi chưa quyết.

Tôn trọng nhiều luồng quan điểm.

Có nghĩa là mọi ý kiến đều được ghi nhận,
mọi cảm xúc đều được biết đến.

Lý giải những bất đồng.

Mọi người nên cảm thấy
được nghe và được biết đến.

Chấp nhận rủi ro và ghi nhận sai sót.

Cam kết để trở thành
một tổ chức luôn học tập,

luôn phải vặn mình
theo sự sáng tạo và học hỏi.

Và luôn nói chung một tiếng nói.

Đây có lẽ là chất kết dính
tất cả những điều này với nhau.

Ý tưởng đó là chúng ta sẽ nói

về những người không có mặt

giống như thể họ đang hiện diện.

Điều này có vẻ rất cơ bản,
nhưng là một cách cực kỳ hiệu quả

có thể giúp giải quyết các tình huống khó
theo hướng ôn hoà hơn.

Làm được cách này, ta có thể tạo ra hiệu ứng
đậm nét để nâng cao mọi tiêu chuẩn,

tôn trọng lẫn nhau, sự tin tưởng,

giảm việc tán chuyện vặt vãnh và chính trị
trong công sở và lớp học,

và vì thế sẽ giảm được những thứ
làm cản trở quá trình sáng tạo.

Với tập đoàn Blue Man, sự lặp lại
là cần thiết cho quá trình sáng tạo.

Chúng tôi viết một mẫu nhỏ

để cố gắng minh hoạ
cho vòng lặp tiêu dùng / sa thải

bằng một cách sáng tạo, vui
và bất ngờ nhất cho khán giả.

Giờ đây, nếu bạn để bản thân mình
tìm cách thử làm những điều này,

thì tôi có thể tiết kiệm cho bạn
rất nhiều thời gian.

Tôi có thể nói với bạn rằng

bột yến mạch, Jell-O, kem lúa mì,

gak, bánh pudding, đất sét, sắn,
Silly Putty và bột cà chua

không thể ra khỏi tuýp đựng
nếu bị cuốn phía dưới quần áo của bạn

có nghĩa là ra nó sẽ ra
từ một cái ống trên ngực bạn

và xịt về phía khán giả.

Điều đó sẽ không xảy ra.

(Cười)

Sau nhiều tháng lặp lại,
cuối cùng chúng tôi thực hiện trên chuối.

(Cười)

Ai biết được chuối
có đúng tính chất chúng tôi mong đợi

khi chúng giữ ở thể rắn ngay cả khi bị nén
qua một tuýp đựng với khí đẩy,

mặc dù chúng không đủ trơn để tạo ra
hiệu ứng chảy mạnh mẽ hơn

mà chúng ta đang tìm kiếm.

(Cười)

Phần này đã trở thành biểu tượng
của buổi biểu diễn của Blue Man.

Nhưng chúng tôi không vứt bỏ
mọi nguyên tắc khi làm kịch.

Chúng tôi có thiết kế cảnh trang.
Chúng tôi có thiết kế ánh sáng.

Và có giám đốc sân khấu chỉ đạo buổi diễn.

Nhưng tôi khá chắc là show của chúng tôi
là những người tiên phong

khi kết nối với khán giả
một cách đầy tôn trọng,

bằng cách treo ngược họ lên,

(Cười)

nhúng họ trong nước sơn,

đẩy họ vào bức tranh sơn dầu,

(Cười)

đặt đầu họ trong 70 pound của Jell-O

và sau đó làm cho họ trở thành
người hùng của buổi diễn.

(Cười)

Bên cạnh đó, chúng tôi không làm lại
những thứ không cần phải làm lại.

(Cười)

Nhiều năm sau, chúng tôi đúc kết
những điều học được và mở trường học --

một ngôi trường cho trẻ em
mà chúng tôi từng ước chúng tôi được học,

một ngôi trường mà những điều quan trọng

là những gì xảy ra trên hành lang
giữa các lớp học

cũng như trong lớp học;

một nơi mà bạn được học nhạc
ngay cả khi không hát được nốt C trung.

Tại trường Blue, giáo viên,
phụ huynh và học sinh

hợp tác bình đẳng trên bàn học,

để tạo ra không gian an toàn

nơi các cháu có thể phát triển đam mê
cho việc học một cách vui vẻ và lâu dài.

Một lần nữa, chúng tôi không tạo lại
những gì không cần thiết.

Chúng tôi không bỏ qua
những phương pháp truyền thống

như cách hướng dẫn trực tiếp,
đó là cách tốt nhất để dẫn vào bài học.

Nhưng chúng tôi cân bằng điều đó bằng cách
tích hợp việc học tất cả các môn học,

và cân bằng là yếu tố then chốt.

Thật ra, trường Blue được thành lập

trên nền tảng cân bằng
giữa học thuật, suy nghĩ sáng tạo,

và thông minh cá thể và xã hội.

Tôi nhận ra rằng nó nghe như bình thường,

nhưng trong phạm vi nào đó,
điều này là rất quan trọng.

(Cười)

Và những phẩm chất này được quan tâm
rất nhiều tại trường Blue

như một ngôi trường tiên tiến thật sự.

Trong gần mười năm,

chúng tôi công bố việc mở rộng
bậc trung cấp của trường.

Khoa của chúng tôi kêu gọi khối lớp sáu

tham gia vào việc phát triển
các giá trị ở bậc học trung cấp.

Quy trình đó bắt đầu bằng một câu hỏi:

Bạn cần gì ở cộng đồng của chúng tôi
để có thể vui vẻ và năng suất tại trường?

Học sinh tham gia xuyên suốt sáu tuần
làm việc theo cá nhân và nhóm,

chắt lọc, cô đọng,

và danh sách họ liệt kê ra
thật sự xuất sắc.

Được gặp gỡ và đồng hành cùng nhau.

Tôn trọng và hỗ trợ
những gì người khác cần để học hỏi.

Được góp phần
vào môi trường đa dạng của chúng tôi --

cách chúng tôi nhìn, nghĩ và hành động.

Nuôi dưỡng khả năng tự nhận thức bản thân
và nhận thức người khác.

Vinh danh và tạo thời gian
cho niềm vui và những sở thích.

Và thử thách bản thân,

tập cách chấp nhận,

tạo sai lầm,

và hỗ trợ lẫn nhau vượt qua chúng.

Nên nhớ, những đứa trẻ này chỉ mới 11 tuổi
khi chúng nghĩ ra những điều này.

Các em đúc kết ra những điều mà chúng ta
mất 20 năm để định nghĩa.

Một trong những sản phẩm tuyệt vời
của việc tạo ra cộng đồng đa dạng này

là chúng ta trở thành người lôi cuốn
những người muốn ưu tiên các giá trị này.

Họ muốn đặt điều này trên những thứ khác
như tiền bạc, quyền lợi và truyền thống.

Chúng ta đều có thể đi cùng nhau,

bạn có giá trị riêng của bạn
trong sự đồng hành của riêng bạn,

trong cộng đồng và gia đình riêng của bạn.

Đối với chúng tôi, với tôi, đó là
việc ưu tiên cho tiếng nói của trẻ em,

cho các cháu có công cụ hỗ trợ xây nên
một thế giới hài hoà và bền vững.

Tôi mời các bạn cùng tham gia hành trình

thú vị, đam mê, và lý thú này.

Cùng với nhau, những điều
tốt đẹp như kỳ vọng

sẽ trở nên không giới hạn
khi sự kỳ vọng đó

là bằng việc thay đổi môi trường sống,

ta có thể thay đổi thế giới.

Cám ơn các bạn.

(Vỗ tay)