Yozlaşma kültürünün kökünü kazımanın üç yolu

"Yozlaşma Kenya için daimi bir tehdit," diyor sosyal girişimci Wanjira Mathai -- ve bunu engellemek için, erken müdahaleye başvurmalıyız. Siyasi aktivist ve Nobel ödüllü annesi Wangari Maathai'nin izinden giden Mathai, yozlaşma kültürünün kökünü kazımak için üç yöntem paylaşıyor: Çocuklara ve gençlere liderlik, maksat duygusu ve dürüstlük aşılamak.

Hiç soyuldunuz mu?

Peki hiç isteğiniz dışında
değer verdiğiniz bir şey

sizden zorla alındı mı?

Bu ihlaldir.

Kızgınlık, saldırı

ve çaresizlik hisleri.

Yozlaşmanın hissettirdiği şey budur.

Yozlaşma hırsızlıktır.

Yozlaşma yıpratıcıdır,

yozlaşma suçtur,

yozlaşma zehirlidir

ve yırtıcıdır.

Ben Kenya'dan geliyorum

ve Kenya'da yozlaşma
farklı biçimler alıyor.

Sizinle bir Karura Ormanı hikayesi
paylaşmak istiyorum.

Burası memleketim, Nairobi.

Nairobi'yi seviyorum. Güzel bir yer.

Fakat bir çelişkiler şehri.

Hem güzel bir şehir

hem de meydan okuyan bir şehir.

Fakat bu güzel şehrin ortasında

benim evim dediğim

Karura Ormanı var,

herhangi bir şehri imrendirebilecek
engin güzellikler ve yeşillerin vahası.

Karura ormanını neredeyse
yozlaşma yüzünden kaybediyorduk.

Annem Wangari Maathai'nin
duyduğuna göre,

Karura ormanı saldırı altında.

Ormanın tam ortasına yapılacak
bir inşaat alanı vardı.

Devlet görevlileri ormanı çaldı.

Karura'nın yüzlerce parselini
arkadaşlarına ve dostlarına

bölüştürdü, sattı ve hediye ettiler.

1977 yılında annem

Kenya'nın her yerine ağaçlar dikmek,

yeşil alanları yenilemek

ve Karura ormanı gibi
yeşil alanları korumak için

Yeşil Kuşak Hareketini kurdu.

Arkadaşlarını ve dostlarını
bir araya getirdi

ve beraber, dünyanın en başarılı

ağaç dikme kampanyalarından
birini yarattılar.

Dolayısıyla, Karura'nın saldırı altında
olduğunu öğrendiğinde

derhal harekete geçmeleri

şaşırtıcı değildi.

Bu ormandaki hırsızlığı durdurmak için

polisle ve kiralık katillerle savaştılar.

Fakat ne yazık ki, yozlaşma
ve açgözlülüğe hayır demeye gelen

rahipler, politikacılar, öğrenciler
ve halkın desteği

gittikçe yükseliyordu.

Kısa süre sonra bu destek
yetkililerin bastıramayacağı kadar

güçlü ve yoğun bir hal aldı.

Karura ormanı kurtarıldı.

2000'lerde annemin
Yeşil Kuşak Hareketi'ne katıldım

ve hareketin savunma
aktivitelerinin büyümesine,

Kenya'nın ötesine yayılmasına

ve 2004'te aldığı Nobel Barış Ödülü
etrafında gelişen

son derece önemli bir
fikir birliğine tanık oldum --

çevre, demokrasi ve barış
ayrılmaz biçimde birbirine bağlıydı.

Annemin Karura Ormanı'nı
korumaya çalışırken

yıllar önce yüzleştiği şeyin

münferit bir olay olmadığını da öğrendim.

O gün kendini gösteren
yozlaşma ve açgözlülük

bugün de sağ ve sağlıklı,

devlet hazinesini yağmalamaya istekli,

hırslı politikacı
ve devlet memurları yüzünden,

hem de halk pahasına.

Yozlaşma her yerde.

Şimdi, yozlaşma yıkıcıdır;
her ekonomi, demokrasi

ve çevre için.

Vatandaşları hayati sosyal hizmetlere
ulaşmaktan alıkoyar,

ve insan hayatını değersiz kılar.

Genç adamlar
düşük bir miktar para karşılığında

çetelere katılıp

topluluklarını vahşileştirmeyi

göze alıyorsa,

kadınlar işe giderken tecavüze uğruyorsa

ve bunu şikayet ettiklerinde

saldırganlar rüşvetle hapisten çıkıyorsa

ve genç kızlar hijyenik ped alabilmek için

vücutlarını satmak zorundaysa

toplumun yıkıldığını anlıyorsunuz.

Son yıllarda Kenya

dünyanın en yozlaşmış
10 ülkesinden biri seçildi.

Benim için daha da üzücü olan,
Kenya'nın her yıl

milli bütçesinin üçte birini
yozlaşma yüzünden yitirmesi.

Bu altı milyar dolar demek.

Bu kesinlikle kabul edilemez.

Yozlaşma karşıtı çabaların
engellendiği, önemsenmediği

veya müdahaleye uğradığı bir ülkede,

bu kötülükle baş etmek için
yeni stratejilere ihtiyaç var.

Sonsuza kadar şikayet edemeyiz.

Ya bununla yaşamayı öğreniriz

ya da bunu değiştiririz.

İşte iyi bir haber:

İnsanlar yozlaşmış doğmaz.

Bir noktada, bu davranışlar
toplu gelişim yerine

bireysel kazancı savunan
kültür tarafından beslenir.

Bu yüzden, eğer yozlaşmanın
kökünü kazıyacaksak

daha köklenmeden işe başlamalıyız.

Erken müdahale etmemiz gerekiyor.

Sizin ülkenizi bilmem

ama benim geldiğim ülkede,

bizi geleceğe gençlik taşıyacak.

Bugün Kenya'da, nüfusun
%80'i 35 yaşın altında.

Ama kendilerinin de kabul ettiği üzere,
çatışan değerlere sahipler.

Kenya'daki gençlerin %58'i bize

para kazanmak uğruna
her şeyi yapabileceklerini söyledi.

Bunların %45'i de yozlaşmanın

iş meselelerinde kullanılmasının
meşru bir yol olduğunu söyledi.

%73'ü kendi inançlarını savunmaya

istekli olmadıklarını söyledi,

cezalandırılma korkusu yüzünden.

Birkaç yıl önce

annemden öğrendiğim şey,

"birin gücü" fikriydi --

her birimiz değişimin
güçlü temsilcileri olabiliriz

ve birlikteyken bir kuvvetiz,

eğer el ele verirsek,
koşulları değiştirebiliriz

ve hiçbir sorun çok büyük değildir.

Annem bunu o kadar
derinden anlamıştı ki,

tüm yaptıklarının merkezinde bu vardı.

Kültürü değiştirmek sabır,
istikrar ve taahhüt ister

ve çok yavaş ve derin bir iştir.

Ama eğer kültürümüzü değiştireceksek
buna şimdi başlamak zorundayız.

Vefatından sonra,
onun adına bir vakıf kurduk,

tam da bunu yapmak üzere;

gençler ve çocuklarla çalışmak,

karakter ve kişisel liderlik
inşa etmeye başlamak,

maksat ve dürüstlük aşılamak için.

Ancak yozlaşmayla savaşmak,
yozlaşma kötüdür demek kadar kolay değil.

Şu an yürüttüğümüz ve
her okul topluluğunda benzerinin

yapılabileceğine inandığımız
üç stratejiye gelelim:

Önce, nedenini anlamalıyız:

Yozlaşma, ilk başta neden ortaya çıkıyor?

Ondan gerçek adıyla mı bahsediyoruz
-- hırsızlık --

yoksa başka kelimelerle
örtbas mı ediyoruz?

Küçük çocuklar yozlaşmayla
savaşmanın neye benzediğini

ve nasıl hissettirdiğini
modellemeye başlayabilirse,

gelecekte bir ikilemde kaldıklarında,
onlara öğretilen şekilde

davranma olasılıkları yüksek olacaktır.

İkincisi, karakteri
açık bir şekilde öğretmeliyiz.

Bu bariz bir şey gibi gelebilir

ama gelişme zihniyeti
ve otokontrol becerisi

sergileyen bir çocuk,

özgüven sahibidir.

Özgüven sahibi bir çocuk
inandığı şey için mücadele edecektir.

Üçüncüsü, çocuklarımızda erkenden
kişisel liderlik inşa etmeliyiz.

Böylece onlara, yozlaşmayı gördüklerinde
bunun ayırdına varmanın

ne olduğunu bilme fırsatı vermiş oluruz.

Kendilerine ihtiyaç duyulduğunda

ayağa kalkıp fikirlerini söylemenin
ne hissettirdiğini öğrenirler.

Bence en önemlisi,
şu bağlantıyı kurabilmeleridir;

bir tarafta insanların acı çekişi,

diğer tarafta
yozlaşma, hırs ve bencillik.

Görmek istediğimiz geleceği yaratmak için

kendi yeterliliğimize inanmalıyız,

her birimiz, kendi küçük katkımızla.

Gençler, yeni bir gerçekliğin

mümkün olduğuna inanmalılar.

Yozlaşma, iklim değişimi,

ekolojik çöküş, biyoçeşitlilik kaybı --

tüm bu sorunlar liderlik gerektirir.

Senegalli Baba Dioum'un söylediği gibi,

"Son analizde,

yalnızca sevdiğimiz şeyleri koruyacağız,

yalnızca anladığımız şeyleri seveceğiz,

ve yalnızca bize öğretileni anlayacağız."

Teşekkürler.

(Alkış)