Pisa Kulesi neden devrilmiyor? - Alex Gendler

Tüm ders için tıklayın: https://ed.ted.com/lessons/why-doesn-t-the-leaning-tower-of-pisa-fall-over-alex-gendler

İtalyan Hükumeti 1990’da, Pisa Kulesini sağlamlaştırmak için en iyi mühendislerden destek istedi. Bu konuda, Pisa Kulesinin 800 yıllık tarihinde birçok girişim oldu, fakat bilgisayar modelleri durumun aciliyetini su yüzüne çıkardı. Kule eğer 5.33 derecelik açıya ulaşırsa devrilecekti-ve o sıralar 5.5 dereceyle eğilmiş durumdaydı. Kuleye meşhur eğimini veren ne? Alex Gendler heykelin tarihini keşfediyor.

Ders: Alex Gendler, Yönetmen: Aim Creative Studios.

1990 yılında İtalya hükumeti,
Pisa Kulesini sağlamlaştırmak için

en iyi mühendisleri göreve çağırdı.

Kulenin 800 yıllık tarihinde, onu
doğrultmak için birçok girişim olmuştu

ancak bu ekibin bilgisayar modelleri
durumun aciliyetini ortaya çıkardı.

5,44 derecelik açıya ulaşırsa
kulenin devrileceğini öngörüyorlardı

o sıralar 5,5 derecede eğilmiş durumdaydı.

Hiç kimse kulenin hâlâ nasıl ayakta
kaldığını bilmiyordu, ama kriz açıktı:

Mühendisleri çağlar boyunca afallatan
bir sorunu çözmek zorundaydılar,

bunu bir de hızlıca yapmaları gerekiyordu.

Durumlarını anlamak için

öncelikle kulenin neden
yan yattığını anlamak faydalı olur.

12'nci yüzyılda, varlıklı
deniz cumhuriyeti Pisa,

katedral meydanını, görkemli bir
binaya dönüştürmeye girişti.

İşçiler var olan kiliseyi
güzelleştirip genişlettiler,

meydana bir de devasa kubbeli
vaftiz binasını eklediler.

1173'te serbest duran
bir çan kulesi için inşaat başladı.

O zamanın mühendisleri ve mimarları
mesleklerinin ustalarıydı.

Ama bütün mühendislik bilgilerine rağmen,

üzerine bulundukları zeminle ilgili
çok az şey biliyorlardı.

Pisa adı, şehrin altındaki kili, çamuru
ve ıslak kumu eksiksiz tarif eden

ve "sulak arazi" anlamına gelen
bir Yunanca kelimeden geliyor.

Antik Romalılar benzer sorunları
toprağın ana kayasının üzerine koyulan

kazık da denilen devasa
taş ayaklarla çözdüler.

Yine de kulenin mimarları
nispeten kısa olan yapı için

üç metrelik temelin
yeterli olacağını düşündü.

Maalesef, beş yıldan kısa süre sonra

kulenin güney cephesi
çoktan yerin altındaydı.

Böylesine hareketli olan temel
normalde ölümcül bir kusur olurdu.

İşçiler daha fazla

ağırlık yükleselerdi. Üst katlardan
gelen baskı yapıyı çökertirdi

ve kaçınılmaz olarak eğimi artırırdı.

Ama Pisa süregiden bir savaşın
içinde olduğundan

inşaat neredeyse yüz yıl
süresince dördüncü katta kaldı.

Bu uzun duraklama, toprağın iyice
yerleşmesine neden oldu,

ve inşaat 1272'de tekrardan başladığında

inşaatın temeli biraz daha sabit
bir temelin üstündeydi.

Mimar Giovanni di Simone'nin
yönetiminde,

Güney cephesindeki birkaç
katı daha uzun yaparak

işçiler kulenin eğimini
bir miktar azaltılar.

Ama koyulan ek taşların ağırlığı
bu cephenin daha derine batmasına yol açtı

Yedinci katı ve çan odasını
bitirdiklerinde

eğim açısı 1,6 dereceydi.

Mühendisler eğimi irdelemek için
yüzyıllar boyunca birçok strateji denedi.

1838'de, çökük temeli incelemek için
temelin çevresine kaldırım döşediler.

Ama destek kumunu kaldırmak
eğimi daha kötü hale getirdi.

1935'de, İtalyan Mühendisler Birliği
güçlendirmek için temele harç kattılar.

Ama, harç temel boyunca
eşit miktarda dağıtılmamıştı,

bu da ani bir başka düşüşe neden oldu.

Sürekli çöken temelin yanında
bütün bu başarısız denemeler,

kuleyi devrilme noktasına
daha da yaklaştırdı.

Toprak niteliği tam olarak bilinmeksizin

mühendisler, kulenin çok önemli olan
açısını tam olarak saptayamadılar

veya çöküşünü engellemek için
bir yol düşünemediler.

İkinci Dünya Savaşını takip eden yıllarda,

araştırmacılar, böyle eksik değişkenleri
saptamak için testler geliştirdiler.

1970'lerde, mühendisler kavisli kulenin
ağırlık merkezini hesapladılar.

Bu veriyle ve yeni
bilgisayar teknolojisiyle,

mühendisler toprağın ne kadar çok
sert olduğunun, ayakta durabilmesi için

gerekli olan kule eğrisinin ve kazının
modelleyebildiler.

Ekip, 1992'de kulenin kuzey ucundan

38 metreküp toprağı çıkarmak için
çapraz tüneller yaptılar.

Daha sonra, temeli çelik
halatlarla örmeden önce

yapıyı geçici olarak 600 ton kurşun
külçeyle karşılıklı dengelediler.

İnşaattan altı yüz yıldan
fazla bir süre sonra,

kule nihayet dört derecelik
eğimle doğrultuldu.

Hiç kimse kulenin yıkılmasını istemiyordu,

ama aynı zamanda görkemli binanın
en meşhur özelliğini kaybetmek istemediler

Kule bugün 55, 56 metre
uzunluğunda duruyor

ve kusurluluğun güzelliğine
bir anıt olarak

en azından üç yüz yıl daha
sabit kalmalı.