Dlaczego Krzywa Wieża w Pizie nie przewraca się? - Alex Gendler

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/why-doesn-t-the-leaning-tower-of-pisa-fall-over-alex-gendler

W 1990 roku włoski rząd powołał najlepszych inżynierów do zabezpieczenia słynnej Krzywej Wieży w Pizie. W 800-letniej historii wieży odbyło się już wiele prób jej wyprostowania, ale modele komputerowe tego zespołu
ujawniły powagę sytuacji. Według nich wieża przewróci się, jeśli nachylenie osiągnie 5,44 stopnia. Czemu wieża zawdzięcza swoją niesławną pochyłość? Alex Gendler odkrywa historię budowli.

Lekcja: Alex Gendler, reżyseria: Aim Creative Studios.

W 1990 roku włoski rząd
powołał najlepszych inżynierów

do zabezpieczenia słynnej
Krzywej Wieży w Pizie.

W 800-letniej historii wieży odbyło się
już wiele prób jej wyprostowania,

ale modele komputerowe tego zespołu
ujawniły powagę sytuacji.

Według nich wieża przewróci się,
jeśli nachylenie osiągnie 5,44 stopnie.

Wtedy kąt wynosił 5,5 stopnia.

Nikt nie wiedział, dlaczego wieża
wciąż stała, ale ryzyko było oczywiste.

Inżynierowie musieli rozwiązać problem,
nad którym głowili się inni przez wieki,

jednak musieli działać szybko.

Żeby zrozumieć tę sytuację,

trzeba wiedzieć, dlaczego wieża
w ogóle się przechyliła.

W XII wieku bogata
nadmorska Republika Pizy

postanowiła przemienić plac katedralny
w niesamowity obiekt reprezentacyjny.

Budowniczy przyozdobili
i powiększyli istniejący już kościół.

Na placu stanęło też
baptysterium z kopułą.

W 1173 roku rozpoczęły się
prace konstrukcyjne dzwonnicy.

Ówcześni inżynierowie i architekci
byli mistrzami w swoim fachu,

ale pomimo wiedzy technicznej

niewiele wiedzieli o podłożu,
na którym stali.

Nazwa „Piza” pochodzi z greckiego słowa
oznaczającego „bagienna ziemia",

co idealnie opisuje glinę, błoto
i mokre piaski, na których stało miasto.

Starożytni Rzymianie używali w takich
warunkach dużych kamiennych filarów,

nazywanych palami, które opierały się
na stabilnym podłożu skalnym.

Architekci wieży uznali jednak,
że trzymetrowy fundament wystarczy

dla względnie niskiej budowli.

Na ich nieszczęście,
niecałe pięć lat później

południowa strona wieży
była już pod ziemią.

Taki zapadający się fundament
zazwyczaj okazałby się ogromną wadą.

Gdyby budowali dalej,

nacisk wyższych pięter spowodowałby
dalsze osunięcie się konstrukcji

i dalsze pochylanie się.

Jednak przy czwartej kondygnacji
prace wstrzymano na prawie 100 lat,

ponieważ Piza prowadziła wojny.

Długa przerwa sprawiła,
że gleba stała się bardziej stabilna

i gdy prace wznowiono w 1272 roku

fundament leżał już na nieco
stabilniejszym podłożu.

Pod kierownictwem architekta,
Giovanniego di Simone,

budowniczy zrównoważyli pochylenie wieży,

budując kilka następnych pięter
wyższych po stronie południowej.

Ciężar dodatkowego budulca spowodował
dalsze osunięcie się tej strony budowli.

Do momentu ukończenia siódmego piętra
i zainstalowania dzwonów

kąt nachylenia wynosił już 1,6 stopnia.

Przez wieki inżynierowie próbowali
wielu sposobów na zmniejszenie nachylenia.

W 1838 roku wykopano korytarz wokół wieży,
żeby zbadać obniżony fundament,

ale usunięcie piasku
tylko zwiększyło jej nachylenie.

W 1935 roku włoski komitet architektów
wstrzyknął w grunt zaprawę murarską,

ale została nierówno rozprowadzona,

powodując kolejne nagłe nachylenie.

Wszystkie nieudane próby,
wraz z ciągle osuwającym się podłożem,

popychały wieżę coraz mocniej
w stronę upadku.

Bez szczegółowej wiedzy
z zakresu kompozycji podłoża

inżynierowie nie mogliby określić
wartości maksymalnego kąta nachylenia

czy zapobiec upadkowi wieży.

Po drugiej wojnie światowej

naukowcy sporządzili testy
do zidentyfikowania brakujących zmiennych,

a w latach 70. XX wieku inżynierowie
obliczyli środek ciężkości wieży.

Te dane i nowe technologie komputerowe

pozwoliły inżynierom ocenić
stabilność podłoża, trajektorię wieży

i dokładną wielkość wykopów
konieczną do podtrzymania wieży.

W 1992 roku zespół
wydrążył poprzeczne tunele,

żeby usunąć 38 metrów sześciennych gleby
spod północnego krańca wieży.

Tymczasowo przeciwważyli konstrukcję,
używając 600 ton ołowianych sztabek,

zanim zakotwiczyli podstawę wieży
stalowymi linami.

Po ponad sześciu wiekach
od ukończenia budowy

wieżę udało się naprostować...
do nachylenia 4 stopni.

Nikt nie chciał upadku wieży,

ale nikt nie chciał też stracić
tak charakterystycznej cechy tego zabytku.

Dziś wieża mierzy 55 lub 56 metrów

i powinna być stabilna
przez najbliższe 300 lat

jako pomnik nieidealnego piękna.