Waarom COVID-19 ons nu treft -- en hoe bereiden we ons beter voor op een volgende uitbraak

Waar begon het nieuwe coronavirus, hoe verspreidde het zich zo snel -- en wat nu? Wereldgezondheidsexpert en TED Fellow Alanna Shaikh vertelt ons het verhaal van COVID-19 tot dit moment, laat zien waarom reisbeperkingen geen effect hebben en maakt duidelijk wat er wereldwijd moet gebeuren om klaar te zijn voor de volgende pandemie. "We moeten ervoor zorgen dat elk land ter wereld in staat is nieuwe ziektes te herkennen en te behandelen", zegt ze.

Ik wil beginnen

met te vertellen vanuit welke hoedanigheid
ik het over dit onderwerp ga hebben,

want eerlijk is eerlijk,
je moet echt niet luisteren

naar de eerste de beste
die een mening heeft over COVID-19.

(Gelach)

Ik hou me al 20 jaar professioneel
bezig met wereldgezondheid

en ik ben gespecialiseerd
in gezondheidssystemen

en in wat daarmee gebeurt
als ze grote schokken te verduren krijgen.

Ik heb ook gewerkt in
de wereldgezondheidsjournalistiek;

ik heb geschreven over
wereldgezondheid en bioveiligheid

voor kranten en websites;

en ik heb een paar jaar geleden
een boek gepubliceerd

over de gevaren die onze planeet loopt
waar het gaat om wereldgezondheid.

Ik ondersteunde en leidde
epidemiologieprojecten,

uiteenlopend van evaluaties
van ebola-behandelingscentra

tot het onderzoeken van overdracht
van tuberculose in gezondheidsklinieken

en het zorgen voor vogelgriep-paraatheid.

Ik heb een master's
in International Health.

Ik ben geen dokter en geen verpleegster.

Mijn specialiteit is niet patiëntzorg
of het zorgen voor individuele mensen.

Mijn specialiteit is het beschouwen
van populaties en gezondheidssystemen --

wat gebeurt er wanneer ziektes
zich op grotere schaal verbreiden?

Als we cijfers moeten geven
voor expertise in wereldgezondheid

op een schaal van 1 tot 10 --

waarbij 1 een willekeurig iemand is
die zijn hart lucht op Facebook

en 10 de Wereldgezondheidsorganisatie --

dan kun je mij waarschijnlijk
een 7 of een 8 geven.

Hou dat in gedachten
terwijl ik mijn verhaal doe.

Ik begin met wat basiskennis,

want die is wellicht ondergesneeuwd

door het lawaai van de media
rondom COVID-19.

COVID-19 is een coronavirus

en coronavirussen zijn
een specifieke subset virussen

en ze hebben als virussen
wat unieke karakteristieken.

Ze gebruiken RNA in plaats van DNA
als hun genetisch materiaal

en hun oppervlak is bezaaid
met wat lijkt op spijkers

en die gebruiken ze
om cellen mee binnen te dringen.

Die 'spijkers' zijn de corona
in het coronavirus.

COVID-19 wordt een
nieuw coronavirus genoemd,

want tot december kenden we
slechts zes coronavirussen;

COVID-19 is het zevende.

Het is nieuw voor ons,

heeft net een gen-sequentiebepaling,
heeft net een naam --

daarom is het nieuw.

Als je je SARS herinnert --

Severe Acute Respiratory Syndrome --

of MERS --

Middle East Respiratory Syndrome --

dat waren coronavirussen

en ze worden beide
ademhalingssyndromen genoemd,

want dat doen coronavirussen:

ze vallen je longen aan.

Je hoeft niet over te geven

en je bloedt niet uit je ogen,

je krijgt geen bloedingen --

ze vallen je longen aan.

COVID-19 is precies zo.

Het veroorzaakt een reeks
problemen met de luchtwegen

die uiteenlopen van
een droge hoest en koorts,

helemaal tot een dodelijke
virale longontsteking.

En die reeks symptomen
is een van de redenen

dat het zo lastig is geweest
om deze uitbraak te volgen.

Heel veel mensen krijgen COVID-19,

maar hun symptomen zijn zo mild

dat ze er niet eens
mee naar de huisarts gaan.

Je ziet ze dus niet in het systeem.

Met name kinderen
hebben weinig last van COVID-19

en daar mogen we dankbaar voor zijn.

Coronavirussen zijn zoönotisch,

wat betekent dat dieren mensen besmetten.

Bij sommige coronavirussen,
zoals ook COVID-19,

besmetten mensen ook mensen.

Die laatste soort verspreidt zich
sneller en verder,

dus ook COVID-19.

Zoönotische ziektes
zijn lastig uit te roeien

omdat ze ook in dieren voorkomen.

Een voorbeeld is de vogelgriep,

die we wel kunnen uitroeien
onder gekweekte dieren

zoals kalkoenen en eenden,

maar hij komt ieder jaar terug
omdat wilde vogels het virus ook dragen.

Je hoort er niet veel van,

omdat vogelgriep zich niet
van mens tot mens verspreidt,

maar we hebben ieder jaar wereldwijd
uitbraken in gevolgelteboederijen.

COVID-19 is waarschijnlijk
van dier naar mens gesprongen

op een wildmarkt in Wuhan in China.

Nu gaan we wat dieper op de zaak in.

Dit is niet de laatste uitbraak
die we ooit gaan zien.

We gaan meer uitbraken zien
en meer epidemieën.

Nee, niet misschien; dat weten we zeker.

En het is het resultaat van hoe wij mensen

met onze planeet omgaan.

Menselijke keuzes
brengen ons in de positie

waarin we meer uitbraken gaan zien.

Deels komt dat door klimaatverandering:

een warmer klimaat is gastvrijer
voor virussen en bacteria.

Maar het komt ook

omdat we zelfs de laatste wilde gebieden
op onze planeet binnendringen.

Als we het Amazonewoud
platbranden en omploegen

om zo goedkoop
boerderijland aan te winnen,

als het laatste beetje Afrikaanse rimboe
tot boerderijen wordt geconverteerd,

als wilde dieren in China
tot uitroeiing worden gejaagd,

dan komen mensen in contact
met populaties wilde dieren

waar ze nooit mee in contact zijn geweest

en die populaties hebben
nieuwe soorten ziekten:

bacteria, virussen --
dingen waar we niet klaar voor zijn.

Met name vleermuizen zijn berucht

voor het huizen van ziektes
die mensen kunnen besmetten.

Maar dat zijn niet
de enige dieren die dat doen.

Dus zolang we afgelegen plaatsen
minder afgelegen blijven maken,

zullen de uitbraken blijven komen.

We kunnen uitbraken niet stoppen
met quarantaines of reisverboden.

Daar denkt iedereen eerst aan:

Mensen moeten stoppen met reizen;
deze uitbraak mag niet gebeuren.

Maar het is echt heel moeilijk
een goede quarantaine te regelen.

Het is heel moeilijk om reizen
aan banden te leggen.

Zelfs de landen die serieus
hebben geïnvesteerd in gezondheidszorg,

zoals de VS en Zuid Korea,

kunnen dat soort beperkingen
niet snel genoeg in gang zetten

om een uitbraak echt direct te stoppen.

Daar zijn logische redenen voor
en medische redenen.

Kijk eens naar COVID-19.

Het lijkt er nu op
dat er een periode kan zijn

waarin je het hebt
maar geen symptomen hebt

van wel 24 dagen.

Dus mensen lopen met dit virus rond

maar je ziet het niet.

Ze gaan niet in quarantaine.

Niemand heeft door dat dat nodig is.

Er zitten ook negatieve kanten
aan quarantaine en reisbeperkingen.

Mensen zijn sociale dieren

en ze sputteren tegen
als ze niet mogen bewegen

en als je probeert ze af te zonderen.

We zagen in de ebola-uitbraak

dat zodra je quarantaines gaat opzetten,

mensen het proberen te vermijden.

Als individuele patiënten weten
dat er een quarantaineprotocol is,

gaan ze misschien niet naar de dokter,

omdat ze bang zijn
voor het medische systeem

of ze kunnen het niet betalen

en ze willen niet worden weggehaald
van hun familie en vrienden.

Politici en overheidspersoneel,

als ze weten dat quarantaine
het gevolg kan zijn

als ze over uitbraken en gevallen praten,

houden soms echte informatie achter

uit angst een quarantaineprotocol
op gang te brengen.

Natuurlijk zijn dit soort
oneerlijk en ontwijkend gedrag

precies wat het zo lastig maakt
om zo'n uitbraak te volgen.

We kunnen quarantaines
en reisbeperkingen beter regelen

en dat moeten we ook.

Maar het is niet onze enige optie
en ook niet de beste optie

om met deze situaties om te gaan.

De enige langetermijnoplossing
om uitbraken minder ernstig te maken

is het bouwen van
een wereldgezondheidssysteem

dat de kernfuncties van wereldgezondheid
wereldwijd ondersteunt,

zodat alle landen, zelfs de arme,

in staat zijn nieuwe besmettelijke ziekten
snel te identificeren en behandelen.

China is flink bekritiseerd
voor hun reactie op COVID-19.

Maar als COVID-19 nu eens
was begonnen in Tsjaad,

met zijn drie en een halve dokter
per 100.000 mensen?

Wat als het was begonnen
in Congo-Kinshasa,

waar net de laatste ebola-patiënt
de behandeling heeft afgerond?

Landen als deze hebben
gewoon niet de middelen

om op een besmettelijke
ziekte te reageren,

om mensen te behandelen

of om ze snel genoeg te rapporteren
aan de rest van de wereld.

Ik leidde een ebola-evaluatie
van behandelingspunten in Sierra Leone.

En het moet gezegd

dat lokale doktoren in Sierra Leone
de ebola-crisis snel in de gaten hadden --

eerst als een gevaarlijk
besmettelijk hemorragisch virus

en vervolgens als ebola zelf.

Maar ook al hadden ze het herkend,
ze hadden geen middelen om te reageren.

Ze hadden niet genoeg dokters
of ziekenhuisbedden

en ze hadden niet genoeg informatie
over hoe ebola te behandelen

of hoe besmettingspreventie
te organiseren.

Elf dokters overleden
in Sierra Leone aan ebola.

Het land had er maar
120 toen de crisis begon.

Ter vergelijking,

Dallas Baylor Medical Center
heeft meer dan 1000 artsen.

Dit is het soort ongelijkheid
waar mensen aan sterven.

Eerst doodt het de arme mensen
wanneer de uitbraak begint

en vervolgens doodt het
mensen over de hele wereld

wanneer de uitbraak zich verspreidt.

Als we dit soort uitbraken
echt willen vertragen

en hun impact minimaliseren,

moeten we ervoor zorgen
dat elk land ter wereld

het vermogen heeft nieuwe ziektes
te herkennen en te behandelen,

en erover te rapporteren,
zodat ze hun informatie kunnen overdragen.

COVID-19 gaat een enorme druk leggen
op gezondheidssystemen.

COVID-19 heeft ook
wat echte zwakheden blootgelegd

in de logistiek van ons
wereldgezondheidssysteem.

Just-in-time-bestellende LEAN-systemen
zijn lekker efficient in goede tijden,

maar in tijden van crisis betekent het
dat we geen reservevoorraad hebben.

Als een hospitaal of een land
geen gezichtsmaskers meer heeft

of persoonlijke beschermingssets,

is er geen opslagplaats vol met dozen
waar we nog wat meer kunnen halen.

Je moet het bestellen bij je leverancier,
wachten tot ze het maken,

en dan wachten tot ze het verschepen --
meestal vanuit China.

Dat is nogal een tijdsverlies
op een moment dat je snel moet handelen.

Als we perfect op COVID-19
voorbereid waren geweest,

had China de uitbraak eerder herkend.

Ze waren klaar geweest
om besmette mensen te behandelen

zonder eerst nieuwe gebouwen
te hoeven bouwen.

Ze zouden transparant zijn geweest
in hun informatievoorziening

zodat we niet die idiote geruchten
op sociale media in China hadden gehad.

En ze hadden die informatie gedeeld
met wereldgezondheidsorganisaties

opdat die het konden rapporteren
naar nationale gezondheidssystemen

zodat die zich konden voorbereiden.

Nationale gezondheidssystemen

hadden dan voorraad aan kunnen leggen
van benodigd beschermend materiaal

en medisch personeel kunnen trainen
in behandeling en besmettingspreventie.

We zouden wetenschappelijk
opgestelde protocols hebben

over hoe om te gaan met situaties
zoals besmetting op cruiseschepen.

En we zouden echte informatie hebben
die werd verspreid naar iedereen,

zodat we geen gênante, beschamende
incidenten hadden zoals xenofobie --

denk aan de Aziatisch uitziende mensen
die in Philadelphia werden aangevallen.

Maar zelfs als we dat allemaal deden,
hadden we nog steeds uitbraken.

De keuzes die we maken
over hoe we deze planeet bewonen,

maken dat onvermijdbaar.

Als de experts het ergens over eens zijn
inzake COVID-19, dan is het wel dit:

hier in de VS en wereldwijd

gaat het nog slechter worden
voor het beter wordt.

We zien gevallen van overdracht
van mens op mens

die niet komen door reizen
maar gewoon gebeuren in onze gemeenschap.

En we zien mensen die besmet zijn

waarvan we niet eens weten
hoe ze die hebben opgelopen.

Dat zijn signalen
van een uitbraak die verergert,

niet van een uitbraak
die we in de hand hebben.

Het is deprimerend, maar niet verrassend.

Wanneer wereldgezondheidsexperts spreken
over scenario's voor nieuwe virussen,

is dit een van de scenario's
die ze bekijken.

We hoopten allemaal
er makkelijk vanaf te komen.

Maar wanneer experts
het hebben over virale planning,

is dit het type situatie en de manier
waarop ze denken dat het zich ontwikkelt.

Ik wil besluiten
met wat persoonlijk advies.

Was je handen!

Was je handen vaak!

Ik weet dat je al vaak je handen wast --
jullie zijn nette mensen --

maar was je handen nog vaker.

Implementeer momenten en routines
waarop je automatisch je handen wast.

Was je handen wanneer
je een gebouw inkomt en uitgaat.

Was je handen voor het begin
van een vergadering en na afloop ervan.

Zorg dat handen wassen een routine wordt.

Reinig je telefoon.

Je raakt die telefoon voortdurend aan
met je vieze, ongewassen handen.

Ik weet dat je hem meeneemt
naar het toilet.

(Gelach)

Reinig dus je telefoon

en overweeg hem minder vaak
buiten te gebruiken.

Misschien kun je TikTok
en Instagram alleen nog thuis doen?

Raak je gezicht niet aan.

Wrijf niet in je ogen.

Bijt niet op je nagels.

Veeg je neus niet af
aan de rug van je hand --

doe dat trouwens sowieso niet,
het is walgelijk.

(Gelach)

Draag geen gezichtsmasker.

Gezichtsmaskers zijn voor zieke mensen
en voor zorgverleners.

Als je ziek bent, houdt dat masker
je hoesten en niezen tegen

en dat beschermt de mensen om je heen.

En voor een zorgverlener

maakt het gezichtsmasker deel uit
van hun persoonlijke beschermingsset,

waarvoor je getraind bent
ze zo te gebruiken

dat je zorg kunt verlenen
zonder ziek te worden.

Voor een gewoon, gezond mens

betekent een gezichtsmasker
slechts een zweterig gezicht.

(Gelach)

Laat die maskers in de winkel liggen

voor de dokters
en verplegers en de zieken.

Als je denkt dat je symptomen
van COVID-19 hebt,

blijf thuis en bel
je huisarts voor advies.

Als er COVID-19 bij je is geconstateerd,

onthoud dan dat het meestal heel mild is.

En als je rookt,

is dit het ideale moment
om ermee te stoppen.

Als je rookt, is nu natuurlijk altijd
het ideale moment om ermee te stoppen,

maar als je rookt en je maakt
je zorgen over COVID-19,

garandeer ik je dat stoppen
absoluut het beste is wat je kan doen

om jezelf te beschermen tegen
de ergste consequenties van COVID-19.

COVID-19 is iets engs

op een moment dat zo ongeveer
al ons nieuws beangstigend lijkt.

Er zijn genoeg slechte maar aantrekkelijke
opties voor hoe daar mee om te gaan:

paniek, vreemdelingenhaat,
pleinvrees, autoritarisme --

al te simplistische leugens
die ons doen denken

dat haat en razernij en eenzaamheid
de oplossingen zijn tegen uitbraken.

Maar dat zijn ze niet;

ze zorgen juist dat we
ons slecht voorbereiden.

Er is ook een reeks saaie
maar bruikbare opties

die we kunnen gebruiken
in reactie op uitbraken,

dingen zoals hier en overal
de gezondheidszorg verbeteren;

investeren in gezondheidsinfrastructuur
en ziektesurveillance,

zodat we weten dat er
nieuwe ziektes aan komen;

het bouwen van gezondheidssystemen
over de hele wereld;

onze toevoerketens eens kritisch bekijken,

zodat ze klaar zijn voor noodgevallen;

en mensen beter inlichten,

zodat we het kunnen hebben
over ziekte-uitbraken

en de statistische risico's

zonder dat er direct
blinde paniek uitbreekt.

Sociale gelijkheid moet centraal staan,

want in deze situatie, zoals in zovele,

is sociale gelijkheid
feitelijk in ons eigen belang.

Heel erg bedankt voor
het luisteren naar mij vandaag

en laat ik de eerste zijn die het zegt:

was je handen wanneer je
het theater verlaat.

(Applaus)