چۆن بتوانین ئاستەنگەکانی بەردەم دژە بەکتریا بهرگریكارهكان چارەسەر بکەین؟ گێری ڕایت
-
0:07 - 0:12دژە بەکتریاکان: لە پشت دیمەنەکانەوە،
دەتوانن شێوازێکی نوێ بدەن بە دەرمان. -
0:12 - 0:14ئەوانە بۆ چارەسەری
نەخۆشییە پەتاییەکان بەکار دەهێنین، -
0:14 - 0:20هەروەها بۆ ئاسانکاری و سەلامەتی هەموو شتیک
لە نەشتەرگەرییەوە بۆ چارەسەری کیمیاوی -
0:20 - 0:22بۆ چاندنەوەی ئەندام.
-
0:22 - 0:23بەبێ دژە بەکتریاکان،
-
0:23 - 0:28تەنانەت کرداری سادەی پزیشکی دەتوانێت ببێتە
هۆی هەوکردن و هەڕەشە لەسەر ژیان دروستبکات. -
0:28 - 0:31هەروەها ئێمە لە مەترسی
لەدەستدانی ئەوانداین. -
0:31 - 0:35دژە بەکتریاکان چەکێکن
کە ڕێگری لە گەشەکردنی بەکتریا دەکەن . -
0:35 - 0:39بەداخەوە، هەندێک بەکتریا
بوون بە ڕێگر -
0:39 - 0:42بۆ هەموو ئەو دژە بەکتریایانەی
کە ئێستا هەیە. -
0:42 - 0:46لە هەمان کاتدا،
ئێمە لە دۆزینەوەی دانەی نوێ وەستاوین. -
0:46 - 0:50هێشتا، هیوایەک هەیە کە دەتوانین
لە کێشەکەدا پێش بکەوین. -
0:50 - 0:53بەڵام سەرەتا، چۆن
چووینە ناو بارودۆخەکە؟ -
0:53 - 0:57بەکارهێنانی یەکەم دژە بەکتریا بە
شێوەیەکی فراوان پەنسلین بوو، -
0:57 - 1:00لە ساڵی ۱۹۲۸ لە لایەن ئەلێکساندەر
فلێمینگ دۆزرایەوە. -
1:00 - 1:04لە خەڵاتی نۆبڵی ١٩٤٥
لە وتە پەسەند کراوەکەیدا، -
1:04 - 1:09فلێمینگ بە ئاگابوو لەوەی بەکتریای
بەرگریکار وێرانکارییە شاردراوەکەی -
1:09 - 1:11دەرئاسای دژە بەکتریایە
-
1:11 - 1:14ئەو ڕاست بوو: لە ساڵی ۱۹٤٠ بۆ ٥٠،
-
1:14 - 1:18بەکتریایی بەرگری
دەستی بە دەرکەوتن کرد . -
1:18 - 1:20لەو کات بەدواوە تا ساڵی ١٩٨٠ کانەوە،
-
1:20 - 1:24کۆمپانیاکانی دەرمانسازان
دووچاری کێشەی بەرگریکردن بوونەوە -
1:24 - 1:27لە ڕێگەی دۆزینەوەی دژە بەکتریای زۆر و نوێ.
-
1:27 - 1:32لە سەرەتادا ئەمە سەرکەوتنێکی بەرز -
و قازانجێکی زۆر بوو بۆ کۆمپانیاکان. -
1:32 - 1:35دوای ماوەیەک، دوو شت گۆڕان.
-
1:35 - 1:39دۆزینەوەی دژە بەکتریای تازە
که کاریگەرییە زۆرەکەی تەنها -
1:39 - 1:41بۆ تەسکی شەبەنگی ڕووناکی ژەهراویبوونە،
-
1:41 - 1:45لە کاتێکدا یەکەمیان
بە شێوەیەکی بەرفراوان جێبەجێ دەکرا. -
1:45 - 1:47ئەوە خۆی کێشە نییە،
-
1:47 - 1:51بەڵام مانای ئەوەیە کە ژەمە دەرمانی کەمتر
لەو دەرمانانە دەتوانرا بفرۆشرێن- -
1:51 - 1:53دروست کردنیان قازانجێکی کەمی هەبوو.
-
1:53 - 1:57لە سەرەتای دۆزینەوەیاندا،
دژە بەکتریاکان زۆر بە بەرزی وەسف دەکرێن، -
1:57 - 2:01وەک ڤایرۆسی هەوکردنەکان
کە کاریگەرییان لەسەر نەبوو. -
2:01 - 2:07پشکنین لە دەوری ڕاپۆرتەکان بەرز بۆوە
شتێکی باش بوو بەڵام دیسان فرۆشتنی نزم -
2:07 - 2:10کردبوو لە هەمان کاتدا کۆمپانیاکان دەستیان
بە گەشەپێدانی دەرمانی زیاتر کرد -
2:10 - 2:13وا دەکات تەمەنی نەخۆشەکان درێژ بکات،
-
2:13 - 2:16وەک پاڵەپەستۆی خوێن
و دەرمانی کۆلیستڕۆڵ، -
2:16 - 2:20و دواتر دەرمانی هێمنکەرەوەکان
و دژە دڵەڕاوکێ. -
2:20 - 2:25لەبەرئەوەی کاتێکی دیارینەکراو دەگرن،
ئەو دەرمانانە قازانجیان زۆر ترە. -
2:25 - 2:31لە ناوەڕاستی ساڵی ١٩٨٠، هیچ جۆرێکی تری
چەکی نوێ لە دژە بەکتریاکان نهدۆزرایەوە. -
2:31 - 2:35بەڵام بەکتریا بەردەوام بوو بۆ پەیدا کردنی
بەرگری کردن و دەرچوون بە درێژای -
2:35 - 2:39دابەشکردنی زانیاریی بۆماوەیی
لەنێوان تاکە بەکتریاکان -
2:39 - 2:42و تەنانەت بەسەر ڕەگەزەکان.
-
2:42 - 2:46ئێستا بەکتریا بەرگریکار
لە زۆر دژە بەکتریادا باوە، -
2:46 - 2:52بەرگری بەشێک لە بنەماڵەکان دژی هەموو
دەرمانەکانی ئێستا زیاد دەکەن. -
2:52 - 2:54بۆیە، دەتوانین چی لەبارەی ئەوەوە بکەین؟
-
2:54 - 2:59پێویستمان بە ڕێنمانی بەکارهێنانی دژە
بەکتریاکان هەیە، دروستکردنی دانەیەکی نوێ، -
2:59 - 3:02بەرەنگاری بەرگری کردن بۆ
دەرمانی نوێ و بەردەست، -
3:02 - 3:06و دۆزینەوەی ڕێگەیەکی نوێ بۆ شەڕکردنی
هەوکردنی بەکتریاییەکان. -
3:06 - 3:10گەورەترین بەکارهێنەری
دژە بەکتریاکان کشتوکاڵە، -
3:10 - 3:13بەکارهێنانی دژە بەکتریاکان تەنها بۆ
چارەسەری هەوکردنەکان نییە -
3:13 - 3:16بەڵام بۆ بەرزکردنەوەی
گەشەی خۆراکی ئاژەڵان. -
3:16 - 3:19بەکارهێنانی قەبارەیەکی گەورەی
دژە بەکتریاکان -
3:19 - 3:22بەرزکردنەوەی پیشاندانی بەکتریاکان
بۆ دژە بەکتریاکان -
3:22 - 3:27و هەروەها دەرفەتیان
بۆ بەرەوپێشبردنی بەرگری. -
3:27 - 3:32زۆر لە بەکتریاکان باون لە ئاژەڵان دا،
وەک سالمۆنێلا، دەگوازرێتەوە بۆ مرۆڤ، -
3:32 - 3:37چاپی دەرمانی بەرگری دەتوانێت سەربکەوێت
بەسەر ئێمە بەهۆی زنجیرەی خۆراکەوە -
3:37 - 3:41و بڵاوبوونەوەی بەنێو بازرگانی نێودەوڵەتی
و دەزگاکانی گەشت کردن. -
3:41 - 3:44بە گوێرەی دۆزینەوەی دژە بەکتریایی نوێ،
-
3:44 - 3:47سروشت جوانترین ئومێد دەبەخشێت بۆ
پێکهاتە نوێیەکە. -
3:47 - 3:52دەزگا ئەندامییەکان وەک بەکتریا و کەڕوو
گەشەیان کردووە زیاتر لە ملیۆنان ساڵ -
3:52 - 3:55بۆ ئەوەی لە ژینگەیەکی پێشبڕکێکاردا بژین،
-
3:55 - 3:58مانای وایە پێکهاتەی دژە بەکتریاکان
زۆر دەمێنێتەوە -
3:58 - 4:02بۆ پێدانی قازانجی مانەوەی ژیان
لەسەر بەکتریا دڵنیاکان. -
4:02 - 4:07و دەتوانین دژە بەکتریاکان کۆبکەینەوە لەگەڵ
گەردی کیمیایی کە ڕێ دەگرێت لە بەرگریکردن. -
4:07 - 4:12بە یەک ڕێگە بەرگری بەکتریا گەشە دەکات
بەهۆی پڕۆتینەکانی خۆیان -
4:12 - 4:14کە پلەی دەرمانەکە دادەبەزێت.
-
4:14 - 4:18بە هۆی کۆکردنەوەی دژە بەکتریاکان لەگەڵ
گەردە کیمیاییەکان کە دابەزینەکە ڕادەگرێت، -
4:18 - 4:21دژە بەکتریا دەتوانێت وەک فەرمانێک ئەوە
بکات -
4:21 - 4:26فەوتێنەرەکان، ڤایرۆسەكان کە هێرش دەکەنە
سەر بەکتریا بەڵام کار لە مرۆڤەکان ناکات، -
4:26 - 4:30رێگەیەکی نوێی سەرکەوتن بۆ بەرەنگار
بوونەوەی هەوکردنە بەکتریاییەکان. -
4:30 - 4:33پەرەپێدان بە پێکوتەکانە بۆ هەموو
هەوکردنێک، لەهەمان کاتدا، -
4:33 - 4:37دەتوانێت ڕێگر بێت لە نەخۆشییەکە
لە یەکەم شوێندا. -
4:37 - 4:40گەورەترین بەرەنگاری بۆ هەموو
ئەو رێگەیانە پارەدانە، -
4:40 - 4:44کە بەداخەوە ئەوەش بەشی
هەموو جیهانی ناکات. -
4:44 - 4:48دژە بەکتریاکان زۆر بێ سودن
کە زۆرێک لە کۆمپانیای دەرمانسازانی -
4:48 - 4:51لە هەوڵدان بۆ بەرەوپێش چوون وەستاندوە.
-
4:51 - 4:55لە هەمان کاتدا، کۆمپانیا بچوکەکان دژە
بەکتریای نوێیان بە سەرکەوتویی بەرهەم هێنا -
4:55 - 5:00بۆ فرۆشتنیان بەزۆری هەتا مایەپوچ بوون،
وەک ئەمریکییەکان ئەچیاگۆنیان دامەزراند. -
5:00 - 5:04تەکنیکە نوێیەکانی چاککردنەوە
وەک گەردە کیمیاییەکان و کوتان -
5:04 - 5:08ڕووخساری کێشە بنچینەییەکە
هەمان دژە بەکتریا کۆنەکان بوو: -
5:08 - 5:11ئەگەر ئەوان بە باشی ئیش بکەن،
تەنها یەک جار بەکاردەھێنرێن، -
5:11 - 5:14کە ئاستەنگ بۆ دروست کردنی
پارە دروست دەکەن. -
5:14 - 5:17هەروەها بۆ بەرهەڵستی بەرگری کردنی
سەرکەوتووانە لە ماوەیەکی درێژدا، -
5:17 - 5:21پێویستمان بە بەکارھێنانی دژە بەکتریایی
نوێ هەیە بە ئابووریەوە، -
5:21 - 5:24کەمبوونی قازانجەکانی درووستکەرەی بە
بە ڕێژەیەکی زۆر. -
5:24 - 5:31تاکە چارەسەر، دەرکردنی تەواوی قازانج لە
نرخی فرۆشتنی دژە بەکتریاکانە. -
5:31 - 5:34بۆ نموونە، شانشینی یەکگرتوو
نمونەیەکیان تاقیکردەوە -
5:34 - 5:38کە دابینکەرانی هۆشیاری تەندروستی
بەشداریان لە کڕینی دژە بەکتریا کرد. -
5:38 - 5:42کاتێک حکومەتەکانی چاودێری ڕێگەکانی
هاندانی گەشەپێدانی دژە بەکتریایان دەکرد، -
5:42 - 5:45ئەو بەرنامانە هێشتا
لە سەرەتای قۆناغەکان دان. -
5:45 - 5:48وڵاتانی ههموو جیهان
پێویستییان بە زۆر لەوە زیاترە، -
5:48 - 5:52بەڵام لەگەڵ وەبەرھێنانی تەواو
لە گەشەپێدانی دژە بەکتریا -
5:52 - 5:55و کۆنتڕۆڵ کردنی بەکارهێنانی
دەرمانی ئێستامان، -
5:55 - 5:58دەتوانین بەسەر ئاستەنگەکاندا زاڵ بین.
- Title:
- چۆن بتوانین ئاستەنگەکانی بەردەم دژە بەکتریا بهرگریكارهكان چارەسەر بکەین؟ گێری ڕایت
- Speaker:
- گێری ڕایت
- Description:
-
تەواوی وانەکە لێرە ببینە: https://ed.ted.com/lessons/how-can-we-solve-the-antibiotic-resistance-crisis-gerry-wright
دژە بەکتریاکان: لە پشت دیمەنەکانەوە، دەتوانن شێوازێکی نوێ بدەن بە دەرمان. ئەوانە بۆ چارەسەری نەخۆشییە پەتاییەکان بەکار دەهێنین، هەروەها بۆ ئاسانکاری و سەلامەتی هەموو شتێک لە نەشتەرگەرییەوە بۆ چارەسەری کیمیاوی بۆ چاندنەوەی ئەندام. بەڵام وەستاین لە دۆزینەوەی جۆری نوێتر هەروەها ئەوانەی لەبەر دەستن، لەژێر مەترسی لەناوچونن. چۆن کەوتینە ناو ئەو باروودۆخەوە؟ گێری ڕایت پێمان دەڵێت دەتوانین چی بکەین سەبارەت بە ئاستەنگەکانی بەردەم دژە بەکتریا بهرگریكارهکان.
وانەیەک لالەیەن گێری ڕایت، دەرهێنانی لەلایەن ستۆدیۆی ئارتراک
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:59
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for How can we solve the antibiotic resistance crisis? | ||
zhila mawlood accepted Kurdish (Central) subtitles for How can we solve the antibiotic resistance crisis? | ||
zhila mawlood edited Kurdish (Central) subtitles for How can we solve the antibiotic resistance crisis? | ||
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for How can we solve the antibiotic resistance crisis? | ||
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for How can we solve the antibiotic resistance crisis? |