Hòn đá thay đổi lý thuyết về nguồn gốc sự sống.

Trái Đất chính xác được hình thành từ đầu và từ baoh giờ? Các nhà khoa học đã từng nghĩ rằng nó được sinh ra 3 tỉ năm trước bởi đại dương -- cho đến khi nhà sinh vật học vũ trụ Tara Djokic và đồng đội khám phá ra những thứ không hề lường trước ở miền Tây Australia. Cùng khám phá làm thế nào một hòn đá cổ đại, được tìm thấy gần miệng núi lửa, lại có thể thay đổi cái nhìn của chúng ta về nguồn gốc sự sống.

Trái đất đã 4,6 tỷ năm tuổi

nhưng đời người thường chỉ
kéo dài dưới 100 năm.

Vậy sao lại phải quan tâm đến
lịch sử hành tinh này

khi quá khứ xa vời có vẻ không
quan trọng gì tới đời sống nhật tại?

Thì theo như những gì chúng ta biết,

Trái đất là hành tinh duy nhất
trong hệ mặt trời

được biết đến là hành tinh
đã khơi mào sự sống,

và là hệ thống duy nhất có thể cung cấp
hỗ trợ sự sống cho con người.

Vậy tại sao là Trái Đất?

Chúng ta biết Trái đất là duy nhất
vì nó có kiến tạo mảng,

có nước lỏng trên bề mặt

và có khí quyển giàu ôxy.

Nhưng điều này không phải
lúc nào cũng đúng,

ta biết được là nhờ những cổ thạch
đã lưu lại các thời khắc then chốt

trong quá trình tiến hóa hành tinh
của Trái đất.

Và một trong những nơi tốt nhất
để quan sát những cổ thạch đó

là vùng Pilbara thuộc Tây Úc.

Đá nơi đây có niên đại là 3,5 tỷ năm

và chúng chứa những bằng chứng
cổ nhất về sự sống trên hành tinh này.

Thường khi nghĩ tới thời tiền sử

chúng ta có thể tưởng tượng ra
một con khủng long phiến sừng

hoặc có thể là một con cá
đang bò trên cạn.

Nhưng thời tiền sử mà tôi đang nói đến

là sự sống vi mô đơn giản, như vi khuẩn.

và hoá thạch của chúng thường được
lưu giữ trên các cấu trúc đá chia lớp,

có tên là đá Stromatolite.

Dạng sống đơn giản này gần như là toàn bộ
những gì ta thấy trong di tích hóa thạch

trong ba tỷ năm đầu tiên
của sự sống trên Trái đất.

Dấu tích loài người chúng ta phát hiện
trong di tích hóa thạch

chỉ cách đây vài trăm nghìn năm trước.

Từ di tích hóa thạch chúng ta biết

sự sống của vi khuẩn đã chiếm
một chỗ đứng vững chắc

khoảng 3,5 đến 4 tỷ năm trước.

Đá có trước thời gian này
đều đã bị phá hủy

hoặc bị biến dạng rất nhiều
do kiến tạo mảng.

Vậy mảnh vẫn còn thiếu của bài toán

là sự sống trên Trái đất đã bắt đầu
chính xác khi nào và bằng cách nào.

Đây vẫn là phong cảnh
núi lửa cổ xưa ở Pilbara.

Tôi không ngờ nghiên cứu tại đây
của chúng tôi lại cung cấp manh mối khác

cho câu hỏi về nguồn gốc của sự sống đó.

Trong chuyến đi thực địa đầu tiên tại đây

để hoàn thành dự án vẽ bản đồ kéo dài
nguyên cả tuần,

tôi đã tình cờ bắt gặp
một thứ khá đặc biệt.

Giờ đây, những gì nhìn có vẻ
chỉ là một đống đá cổ nhăn nheo

lại chính là Stromatolite.

Và ở giữa đống đá này
là một hòn đá nhỏ kỳ lạ

to cỡ bàn tay của một đứa trẻ.

Phải sáu tháng sau đó chúng tôi mới
nghiên cứu hòn đá này dưới kính hiển vi,

nhờ cố vấn lúc đó của tôi là Malcom Walter

đã gợi ý rằng hòn đá này
giông giống đá Geyserite.

Geyserite là một loại đá chỉ hình thành

bên trong và quanh rìa
các hồ suối nước nóng.

Để bạn hiểu về tầm quan trọng
của geyserite,

tôi sẽ đưa bạn về vài thế kỉ trước.

Năm 1871, trong một lá thư gửi
bạn mình là Joseph Hooker,

Charles Darwin có đề cập:

"Sẽ thế nào nếu sự sống bắt đầu
trong một cái ao nhỏ ấm áp

với đủ loại hóa chất

vẫn sẵn sàng để trải qua
những thay đổi phức tạp hơn?"

Chúng ta biết ao nhỏ ấm áp là gì.
Đó chính là "suối nước nóng".

Trong môi trường này, bạn có nước nóng

hòa tan khoáng chất
từ đá bên dưới.

Dung dịch này hòa với hợp chất hữu cơ

và tạo ra một loại nhà máy hóa chất

mà theo các nhà nghiên cứu, có thể
sản xuất ra những cấu trúc tế bào đơn giản

vốn là những bước đầu tiên đến sự sống.

Nhưng 100 năm sau bức thư của Darwin,

người ta đã phát hiện mạch thuỷ nhiệt hay
mạch phun nước nóng trong đại dương sâu.

Và chúng cũng là các nhà máy hóa học.

Cái này nằm dọc theo vòng cung
núi lửa Tonga,

sâu 1.100m dưới mực nước biển
ở Thái Bình Dương.

Khói đen mà bạn nhìn thấy bốc ra
từ các cấu trúc giống như ống khói này

cũng là chất lỏng giàu khoáng chất,

vốn dùng để nuôi sống vi khuẩn.

Và kể từ khi phát hiện ra
những mạch phun này,

kịch bản ưa thích về nguồn gốc của sự sống
là trong đại dương.

Và nó có căn cứ chính đáng:

mạch biển sâu được biết đến nhiều
trong di tích cổ thạch,

và người ta cho rằng Trái đất sơ khai
có một đại dương toàn cầu

và có rất ít bề mặt đất liền.

Nên khả năng cho rằng có rất nhiều
mạch biển sâu trên Trái đất sơ khai

rất phù hợp với nguồn gốc sự sống

trong đại dương.

Tuy nhiên...

nghiên cứu của chúng tôi ở Pilbara
lại đưa ra và chứng minh

một quan điểm khác.

Sau 3 năm, cuối cùng chúng tôi đã có thể
khẳng định được, thực ra,

hòn đá nhỏ của chúng tôi là geyserite.

Kết luận này không những cho thấy
mạch nước nóng đã tồn tại

trong ngọn núi lửa 3,5 tỉ năm tuổi
ở Pilbara của chúng tôi,

mà nó còn đẩy lùi bằng chứng cho sự sống
trên đất liền trong suối nước nóng

trong di tích địa chất của Trái đất

về ba tỷ năm.

Và như vậy, từ góc độ địa chất,

ao nhỏ ấm áp của Darwin là một ứng cử viên
hợp lý cho câu đố về nguồn gốc sự sống.

Tất nhiên, vẫn còn nhiều tranh cãi về
nguồn gốc của sự sống trên Trái đất,

và nó sẽ luôn như vậy.

Nhưng rõ ràng nó đã phát triển mạnh mẽ;

đã được đa dạng hóa,

và trở nên phức tạp hơn bao giờ hết.

Cuối cùng, nó đến thời kỳ
của con người,

một loài đã bắt đầu đặt câu hỏi
về sự tồn tại của chính nó

và sự tồn tại của sự sống nơi khác:

Liệu có một cộng đồng vũ trụ nào
đang chờ kết nối với chúng ta

hay chúng ta chỉ có một mình?

Một manh mối cho câu đố này một lần nữa
đến từ hồ sơ đá cổ.

Vào khoảng 2,5 tỷ năm trước,

có bằng chứng cho thấy vi khuẩn
đã bắt đầu sản sinh ôxy,

hơi giống thực vật ngày nay.

Các nhà địa chất gọi giai đoạn tiếp theo

là Sự kiện Ôxy hóa Lớn.

Nó được hiểu ngầm từ đá
được gọi là cấu tạo sắt dải,

nhiều trong số đó tồn tại dưới
dạng những khối đá dày hàng trăm mét

có thể thấy được trong các hẻm núi

xẻ dọc Công viên Quốc gia Karijini

ở Tây Úc.

Sự xuất hiện ôxy tự do cho phép 2 thay đổi
lớn xảy ra trên hành tinh chúng ta.

Thứ nhất, nó cho phép sự sống
phức tạp tiến hoá.

Như bạn thấy, sự sống cần ôxy
để lớn và phức tạp hóa.

Và nó đã tạo ra tầng ô-zôn
đang bảo vệ sự sống hiện nay

khỏi tác hại của bức xạ
tia cực tím mặt trời.

Và thật bất ngờ, sự sống vi sinh vật
lại mở đường cho sự sống phức tạp

và về cơ bản, đã từ bỏ triều đại
ba tỷ năm của nó

trên hành tinh này.

Ngày nay, loài người chúng ta đào bới
sự sống phức tạp đã hóa thạch

và đốt chúng làm nhiên liệu.

Hành động này đang bơm một lượng lớn
cacbon điôxit vào khí quyển,

và giống như các tiền bối
vi sinh vật của mình,

chúng ta đã bắt đầu tạo nên những
biến đổi quan trọng cho hành tinh mình.

Và ảnh hưởng của các biến đổi đó đang
được bao trùm bởi sự nóng lên toàn cầu.

Không may là, bất ngờ lần này
có thể là ngày tàn của nhân loại.

Và vì thế có thể, lý do mà chúng ta
chưa liên lạc được với sự sống nơi khác,

sự sống thông minh nơi khác,

là vì khi sự sống tiến hóa,

nó sẽ tự hủy diệt nó nhanh chóng.

Nếu những hòn đá biết nói,

tôi ngờ rằng chúng sẽ nói thế này:

Sự sống trên Trái đất rất quý giá.

Nó là sản phẩm khoảng bốn tỷ năm

của sự đồng tiến hóa tinh vi và phức tạp

giữa sự sống và Trái Đất,

trong đó con người chỉ đại diện cho
mẩu chút xíu cuối cùng của thời gian.

Bạn có thể sử dụng thông tin này làm
hướng dẫn hoặc dự đoán

hoặc giải thích lý do tại sao chúng ta
có vẻ cô đơn trong phần thiên hà này.

Nhưng hãy dùng nó để đạt được
một số quan điểm

về di sản mà bạn muốn để lại

trên hành tinh bạn gọi là nhà này.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)