Cách phim ảnh thay đổi góc nhìn của chúng ta về thế giới

Phim có sức mạnh thay đổi cách chúng ta nghĩ về bản thân và văn hóa của chúng ta. Nhà làm phim tài liệu và thành viên TED, Sharmeen Obaid-Chinoy sử dụng nó để chống lại nạn bạo hành phụ nữ, biến máy quay của cô chống lại hủ tục giết người vì danh dự ở Pakistan. Trong một cuộc nói chuyện đầy xúc động, cô chia sẻ cách cô đưa bộ phim giành giải Oscar của mình đến một rạp chiếu phim di động lăn bánh khắp các thị trấn nhỏ và làng mạc xa xôi trên khắp Pakistan - và thay đổi sự mãnh mẽ mối quan hệ giữa phụ nữ, đàn ông và xã hội sau mỗi lần chiếu.

Tôi là một người kể chuyện

nhưng cũng là kẻ gây rối.

(Cười)

Và tôi có thói quen hỏi
những câu hỏi khó.

Nó bắt đầu khi tôi mười tuổi

và mẹ tôi, người phải nuôi sáu đứa con,
không có thời gian để trả lời.

Khi tôi 14, bà không chịu nổi
những câu hỏi phiền toái của tôi,

nên đã đề nghị tôi bắt đầu
viết bài cho tờ báo tiếng anh địa phương

ở Pakistan,

đưa câu hỏi của tôi ra
cho cả nước như bà nói.

(Cười)

Năm tôi 17 tuổi, tôi đã là một
nhà báo điều tra ẩn danh.

Tôi không nghĩ biên tập biết
tôi trẻ đến thế

khi tôi gửi một bài gọi tên và lên án

những người vô cùng quyền lực.

Nhung đối tượng tôi viết
muốn dạy tôi một bài học.

Họ muốn làm bẽ mặt tôi và gia đình.

Họ sơn tên tôi và gia đình tôi

với những lời lẽ thô tục
trước cổng nhà

và khu hàng xóm.

Và họ nghĩ bố tôi,
người tuân thủ truyền thống nghiêm ngặt

sẽ bắt tôi dừng lại.

Thay vì thế, ông lại
đứng trước tôi và nói,

"Nếu con nói sự thật,
bố sẽ đứng về phía con,

và thế giới cũng vậy."

Và ông ấy đã--

(Vỗ tay)

Và ông ấy tập hợp một nhóm người

và họ cùng sơn lại tường.

Tôi muốn câu chuyện
của mình làm mọi người choáng váng

đẩy họ vào những
cuộc thảo thuận khó khăn.

Và tôi thấy rằng sẽ hiệu quả hơn
nếu tôi làm thứ gì đó trực quan.

Năm 21 tuổi, tôi trở thành
nhà làm phim tài liệu,

hướng máy quay tập trung
cộng đồng bên lề xã hội

tại tiền tuyến trong
khu vực chiến tranh,

cuối cùng trở quê nhà Pakistan,

nơi tôi muốn làm tài liệu
về bạo hành phụ nữ.

Pakistan là nhà của 200 triệu người.

Và với trình độ dân trí thấp,

phim ảnh có thể làm thay đổi cách
mọi người nhận thức vấn đề.

Người kể chuyện thực lực
sẽ nói lên cảm xúc của chúng ta,

khơi gợi sự thấu hiểu và lòng trắc ẩn,

và hướng chúng ta nhìn nhận
vấn đề theo cách khác.

Ở nước tôi, phim ảnh có tiềm năng
vượt qua các rạp chiếu.

Nó có thể thay đổi cuộc sống.

Vấn đề tôi luôn muốn nêu ra --

tôi muốn dựng lên
tấm gương cho xã hội--

họ đã bị thúc đẩy
bởi áp kế tức giận của tôi.

Năm 2014, Áp kế giận dữ đã
dẫn tôi tới Giết người vì danh dự.

Giết người vì danh dự xảy ra ở nhiều
nơi trên thế giới,

nơi mà nam giới ngược đãi phụ nữ
bằng những luật lệ mà họ tạo ra:

phụ nữ lựa chọn lập gia đình
theo ý muốn của họ,

hoặc là muốn li hôn;

hoặc là phụ nữ bị nghi ngờ có những
quan hệ bất chính.

Ở phần còn lại của thế giới,

giết người vì danh dự bị
bị xem là giết người.

Tôi muốn kể câu chuyện từ cái nhìn
của người sống sót.

Nhưng họ không thể sống
để kể lại chuyện

và thay vào đó kết thúc
ở những ngôi mộ không tên.

Vào một buổi sáng khi
tôi đang đọc báo,

và đọc được tin một người phụ nữ trẻ
sống sót một cách kì diệu

sau khi bị bắn vào mặt bởi bố và cậu

bởi vì cô ấy chọn kết hôn
theo ý mình.

Tôi biết tôi đã tìm được người kể chuyện.

Saba đã quyết định cho bố và cậu vào tù,

nhưng sau khi xuất viện,

áp lực buộc cô ấy phải tha thứ.

Bạn thấy đó, có kẽ hở
của luật pháp ở đây

cho phép nạn nhân tha thứ cho thủ phạm

giúp họ không phải vào tù.

Và cô ấy được bảo rằng
cô ấy sẽ bị khai trừ

và gia đình cô ấy, gia đình chồng,

tất cả họ sẽ bị xa lánh
bởi cộng đồng,

vì nhiều người cho rằng
cha cô ấy có quyền

trừng phạt khi cô ấy làm sai.

Và cô ấy tranh đấu--

nhiều tháng.

Nhưng ngày cuối ở tòa án,

cô ấy lại tuyên bố tha thứ cho họ.

Là người làm phim, chúng tôi
cảm thấy tuyệt vọng

bởi vì đó không phải bộ phim
mà chúng tôi định làm.

Phút cuối, cô sẽ yêu cầu buộc tội,
đấu tranh và chiến thắng,

trường hợp của cô ấy
sẽ là một ngoại lệ.

Khi mà đến cả một người phụ nữ
mạnh mẽ buộc phải im lặng,

thì cơ hội nào cho những
người phụ nữ khác?

Và chúng tôi bắt đầu sử dụng
thước phim của mình

để thay đổi nhận thức về
Giết người vì danh dự

để tác động đến lỗ hổng luật pháp.

Và phim của chúng tôi được chọn
cho giải thưởng Hàn Lâm,

và Giết người vì danh dự
trở thành tin tiêu đề,

và thủ tướng trong khi gửi lời chúc,

đã đề nghị tổ chức buổi chiếu đầu tiên
tại văn phòng của mình.

Dĩ nhiên, chúng tôi đã nắm lấy cơ hội

bởi vì không có thủ tướng nào
trong lịch sử từng làm vậy.

Và vào buổi chiếu

được truyền trực tiếp
trên truyền hình quốc gia,

ông đã nói lời tác động
mạnh mẽ trên khắp cả nước:

"Sẽ không có danh dự
trong Giết người vì danh dự,"

(Vỗ tay)

Và tại giải thường Academy tại LA,

nhiều nhà phê bình đã
viết về chúng tôi,

nhưng chúng tôi cảm thấy
để thúc đẩy lập pháp

chúng tôi cần chiến thắng đó.

Và sau đó tên tôi được xướng lên

tôi lên sân khấu bằng đôi dép lào
vì không ngờ đến điều này

(Cười)

Và tôi cầm lấy bức tượng,
nói với hàng triệu người xem

rằng thủ tướng Pakistan đã
cam kết thay đổi luật

vì đó dĩ nhiên là cách ông giữ
chức vị thủ tướng.

(Cười)

Và --

(Vỗ tay)

Ở quê nhà, giải Oscar đã
chiếm hết tít trên báo đài

và nhiều người tham gia
cuộc đấu tranh

yêu cầu giải quyết
lỗ hổng luật pháp.

Và vào tháng 10 năm 2016,
sau nhiều tháng đấu tranh

lỗ hổng đã được
xỏa bỏ hoàn toàn.

(Vỗ tay)

Và bây giờ nam giới giết
phụ nữ vì danh dự

phải vào tù.

(Vỗ tay)

Vào ngày tiếp theo,

một phụ nữ lại bị giết vì danh dự,

Và người tiếp theo và tiếp nữa
cũng chung số phận.

Chúng tôi có ảnh hưởng
đến pháp luật,

nhưng đó chưa đủ.

Chúng tôi cần phim ảnh và thông điệp
của nó đi vào trái tim

đến những thị trấn và làng nhỏ
khắp đất nước.

Với tôi phim ảnh có vai trò tích cực

thay đổi và nhào nặn xã hội
theo hướng tích cực.

Nhưng làm thế nào chúng tôi
đến được những nơi này?

Làm thế nào chúng tôi đến
được những thị trấn nhỏ?

Chúng tôi dựng rạp
chiếu phim di động,

một chiếc xe tải đi khắp
chiều dài và chiều rộng của đất nước,

chúng tôi dừng lại ở
thị trấn và thôn làng nhỏ.

Chúng tôi dựng một màn hình lớn
thắp sáng cả vùng trời,

và chúng tôi gọi nó là
"Nhìn bằng tình yêu".

Tạo cơ hội để cộng đồng đó
cùng nhau

xem phim vào buổi tối.

Chúng tôi biết mình có thể
thu hút đàn ông và trẻ em,

họ sẽ ra ngoài và xem.

Nhưng còn phụ nữ?

Ở trong những cộng đồng hẻo lánh
này, họ bị tách biệt.

Làm thế nào để phụ nữ
có thể xem được?

Chúng tôi phải điều chỉnh
chuẩn mực văn hóa để làm được điều đó,

và chúng tôi đã xây dựng rạp chiếu phim
bên trong rạp chiếu phim

với ghế và màn hình
nơi phụ nữ có thể vào xem

mà không sợ hãi

hoặc cảm thấy ngượng ngùng

hoặc là bị quấy rầy.

Chúng tôi giới thiệu với mọi người

những bộ phim sẽ giúp họ
mở mang đầu óc

về thế giới cạnh tranh ngoài kia,

khuyến khích trẻ em xây dựng
tư duy phản biện

để các em có thể đặt câu hỏi.

và chúng tôi mở rộng phạm vi
vượt qua Giết người vì danh dự,

nói về bất bình đẳng thu nhập,

môi trường,

nói về quan hệ dân tộc,
khoan dung tôn giáo và từ bi.

Và bên trong, cho phụ nữ

chúng tôi cho họ thấy
họ là người hùng chứ không phải nạn nhân

và chúng tôi nói họ có thể dùng
hệ thống tòa án, cảnh sát

để tự dạy họ về quyền
của mình,

nói cho họ biết nơi họ
có thể nương tựa

nếu họ là nạn nhân của bạo lực gia đình,

nơi mà họ có thể đến và tìm giúp đỡ.

Chúng tôi ngạc nhiên là mình
được chào đón

ở những nơi mà chúng tôi đến.

Nhiều nơi, thị trấn chưa từng
xem phim hay mạng xã hội,

và họ tha thiết muốn
con mình được học.

nhưng có lúc gặp khó khăn

với những ý tưởng của
chúng tôi.

Hai xe trong nhóm
bị từ chối

vì dân làng đe dọa.

Và một trong những ngôi làng
chúng tôi chiếu phim,

họ ngừng buổi chiếu

vì họ không muốn phụ nữ
biết về quyền của họ.

Nhưng mặt khác, ở một làng khác khi
mà màn hình bị ngừng

một cảnh sát mặc thường phục
đã đến và yêu cầu chiếu lại

và anh đứng đó, bảo vệ chúng tôi,

nói với chúng tôi rằng bổn phận của anh
là để thế hệ trẻ biết

về sự da dạng của thế giới
và về nội dung này.

Anh ấy là anh hùng đời thường.

Nhưng chúng tôi gặp rất nhiều người hùng
trong hành trình của mình.

Ở thị trấn khác, nơi mà đàn ông là
người duy nhất được xem

và phụ nữ phải ở nhà,

cộng đồng người lớn tuổi lên tiếng,

họ lập thành một nhóm và bàn luận,

và sau đó cả nam và nữ đều cùng xem.

Chúng tôi làm tài liệu về điều
mình đang làm.

Chúng tôi trò chuyện với mọi người.

Chúng tôi thích nghi.

Chúng tôi thay đổi lịch phim.

Khi chúng tôi cho đàn ông xem

về thủ phạm của bạo hành
đằng sau song sắt

chúng tôi muốn mang đến từng nhà
rằng nếu đàn ông bạo hành

đó là hậu quả họ phải nhận.

Nhưng chúng tôi cũng chiếu phim
về đàn ông đấu tranh cho phụ nữ,

chúng tôi muốn động viên họ
tham gia vào những vai trò này.

Với phụ nữ, chúng tôi chiếu phim
về họ là chủ tịch nước

hoặc họ là luật sư và bác sĩ
và trong vị trí lãnh đạo,

chúng tôi trò chuyện, động viên họ
dấn thân vào vai trò này.

Chúng tôi thay đổi cách mọi người trong
làng đối xử với nhau

và chúng tôi đưa những bài học
đến những nơi khác.

Gần đây, một nhóm người liên hệ
muốn đưa rạp chiếu di động

đến Bangladesh và Syria,

và chúng tôi chia sẻ sự hiểu biết với họ.

Chúng tôi cảm thấy điều
đó rất quan trọng

khi lan tỏa những điều mình đang làm
ra khắp thế giới.

Ở thị trấn nhỏ bắt ngang
qua Pakistan,

đàn ông thay đổi cách họ
đối xử với phụ nữ,

trẻ em thay đổi cách
nhìn thế giới,

từng ngôi làng một, thông qua phim ảnh.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)