Nefesiniz, sağlığınız hakkında neleri ortaya çıkarabilir

Bir hastalığı durdurmanın, semptomlar ortaya çıkmadan belirleyip tedavi etmekten daha iyi bir yolu yoktur. Radyografi, MRG ve kan testleri gibi tıbbi tarama tekniklerin bütün amacı budur. Ama tıbbi analiz için gözden kaçmış bir araç var: nefesimiz. Teknoloji uzmanı Julian Burschka nefes analizi bilimindeki son gelişmeleri -soluduğun nefesteki uçucu organik bileşenlerin taraması- ve bunun hastalığı tespit ve tahmin etmek ve en sonunda önlemek için güçlü bir araç olarak nasıl kullanılabileceğini paylaşıyor.

En kötüsünü düşünmeye meyilim var,

bazen bu durum bana oyunlar oynar.

Örneğin vücudumda
daha önce yaşamadığım

ve adlandıramadığım
beklenmedik bir acı hissedersem

bir anda beynim sırtımdaki sertliği,
kalp rahatsızlığına

veya baldır kası ağrısını, derin
damar trombozuna dönüştürebilir.

Ama bana şimdiye kadar ölümcül veya
devasız bir hastalık teşhisi konmadı.

Bazen bazı şeyler sebepsiz de
ağrıyabiliyor.

Ama herkes benim kadar şanslı değil.

Her yıl, dünya genelinde
50 milyondan fazla insan ölüyor.

Özellikle bizimki gibi
yüksek gelirli ekonomilerde,

ölümlerin büyük bir kısmı yavaş ilerleyen
hastalıkladan kaynaklanıyor:

kalp rahatsızlığı, kronik akciğer
hastalığı, kanser, Alzheimer, diyabet

bunlardan birkaçı.

Artık insanlık teşhis koymada ve çoğunun
tedavisinde büyük bir gelişmeler katetti.

Ama sağlıkta daha da ilerlemeye

sadece yeni tedaviler geliştirmekle
ulaşılamayacağı bir evredeyiz.

Bu hastalıkların çoğunda olan
ortak noktaların

bir yönüne baktığımızda
bu durum belirginleşir:

başarılı bir tedavi ihtimali

büyük ölçüde tedavinin
ne zaman başladığına bağlıdır.

Ama hastalıklar ancak semptomlar
ortaya çıktıktan sonra tespit edilir.

Aslında buradaki sorun birçok
hastalığın semptomsuz kalabilmesi,

sonuç olarak da uzun
bir süre belirlenememesi.

Bu yüzden hastalıkları semptomlar
belli olmadan çok önce,

erken safhada belirlemek için

yeni yollara duyulan ihtiyaç
gittikçe artıyor.

Sağlık hizmetlerinde buna tarama denir.

Dünya Sağlık Örgütü'nün
tanımladığına göre,

tarama, görünüşte sağlıklı bir insanda
bilinmeyen bir hastalığın,

hızlı ve kolay uygulanabilen testler

yoluyla varsayımsal olarak
tanımlanmasıdır.

Çok uzun bir tanım o yüzden
tekrar edeyim:

Görünüşte sağlıklı bir insanda

bilinmeyen bir hastalığın

hızlı ve kolay uygulanabilen testler
yoluyla varsayımsal olarak tanımlanması.

"Hızlı" ve "kolay uygulanabilen"
kelimelerini vurgulamak istiyorum

çünkü mevcut tarama yöntemlerinin

birçoğu bunun tam tersi.

Kolorektal kanser için yapılan taramanın
bir parçası olan

kolonoskopiyi yaptıranlar

neyi kastettiğimi anlayacaklardır.

Tabii ki tarama testlerini
gerçekleştirmek için

çeşitli araçlar halihazırda var.

Bu radyografi gibi
görüntüleme tekniklerinden

ya da manyetik rezonans görüntülemesiden

kan veya doku analizine
kadar çeşitlilik gösterir.

Hepimiz böyle testleri yaptırdık.

Ama şimdiye kadar gözden kaçırılmış
bir araç var:

kolaylıkla ulaşılabilecek bir araç

temel olarak asla tükenmeyen

ve tıbbi analizlerde
önemli derecede umut vadeden.

Bu araç bizim nefesimiz.

İnsan nefesi özünde 5 bileşenden oluşur:

nitrojen, oksijen, karbondioksit,
su ve argon.

Ancak bu beşinin yanında,
çok düşük miktarlarda bulunan

yüzlerce başka bileşen de var.

Bunlara uçucu organik bileşenler denir

ve yüzlerce hatta binlercesini

her nefes verişimizde serbest bırakıyoruz.

Nefesimizdeki bu uçucu organik
bileşenlerin analizine

nefes analizi denir.

Aslına bakarsanız birçoğunuzun
çoktan nefes analizini yaşadığına eminim.

Hayal edin: gece arabayla
eve gidiyorsunuz,

aniden size nazikçe ama
aynı zamanda sertçe

kenara çekip bunun gibi
bir alete üflemenizi isteyen

cana yakın bir polis memuru beliriyor.

Bu, nefesinizdeki etanol
yoğunluğunu ölçen

ve bu halde araba kullanmanın

iyi bir fikir olup olmadığına karar veren
bir alkol ölçerdir.

Araba kullanışım çok iyiydi diyebilirim

ama yine de kontrol edelim.

(Bip)

0.0 yani endişelenecek bir şey yok,
her şey yolunda.

(Kahkaha)

Şimdi bunun gibi bir cihaz düşünün,

nefesinizdeki alkol miktarını
ölçmekle kalmayıp

bunun yanı sıra sizlere gösterdiğim
hastalıkları

ve hatta daha fazlasını tespit ediyor.

Bir kişinin nefesindeki kokuyla

sağlık durumlarını bağdaştırma kavramı

aslında Antik Yunan'a kadar dayanıyor.

Fakat daha yeni yeni, nefes analizi
araştırmalarında bir sıçrama görülüyor

ve bir zamanlar hayal olan şeyler
şimdi gerçeğe dönüşüyor.

Önceden gösterdiğim listeyi tekrar açayım.

Burada listelenen hastalıkların çoğu için

nefes analiziyle tespit
edilebileceğini ileri süren

önemli bilimsel kanıtlar var.

Peki bu tam olarak nasıl çalışıyor?

Esas gerekli kısım nefesteki uçucu
organik maddeleri tespit eden

sensör cihazıdır.

Daha basitçe anlatacak olursam: nefes
örneği üflenen sensör,

verdiğimiz nefesteki uçucu organik
maddelerin karışımını gösteren

karmaşık bir sinyal veriyor.

Yani bu sinyal, metabolizmanızın
bir parmak izini temsil ediyor,

mikrobiyomunuzun ve

vücudunuzda meydana gelen
biyokimyasal işlemlerin.

Bir hastalığınız varsa,

organizmanız da değişecektir,

sonuç olarak da nefesinizin
niteliği de değişecektir.

Geride yapılması gereken
tek şey belirli sinyalleri,

belirli tıbbi durumların varlığıyla veya
yokluğuyla bağdaştırmaktır.

Bu teknoloji birçok inkar edilemeyecek
fayda vadediyor.

İlki, sensörün küçültülüp

küçük, elde tutulabilen
cihazlara yerleştirilebilmesi,

bu alkol ölçer gibi.

Bu, testin birçok farklı yerde
yapılmasına olanak sağlar

hatta evde bile,

böylece her test yapılması gerektiğinde

doktora gitmeye gerek kalmaz.

İkincisi, nefes analizi invazif değildir,

alkol ölçere üfler gibi
kolayca yapılabilir.

Böyle bir basit ve kolay kullanım
hastanın üzerindeki yükünü azaltır

ve bu teknolojiyi sahiplenmeye
bir teşvik sağlar.

Üçüncüsü, teknoloji o kadar esnektir ki

aynı cihaz

geniş bir yelpazedeki tıbbi durumları
tespit etmede kullanılabilir.

Nefes analizi birden fazla hastalığı
aynı anda belirlemek için kullanılabilir.

Bugünlerde her bir hastalığın testi için

farklı bir tıbbi malzeme gerekiyor.

Ama bunun anlamı da "sadece aradığın şeyi
bulabilirsin" oluyor.

Bütün bu özellikleriyle nefes analizinin,
birçok geleneksel tarama testlerinin

eksiklerini kapatması kaçınılmazdır.

En önemlisi,

bütün bu özellikler nihayetinde
bize tıbbi analizler için

cazip derecede düşük
maliyetle işleyebilen

bir platform sağlayacaktır.

Bunun aksine, halihazırdaki
tıbbi malzemeler

test başına maliyetleri
çok arttırabiliyor.

Bu durumda, maliyeti düşük tutmak için

testlerin sayısının
sınırlandırılması gerekiyor

ki bu da şu anlama geliyor:
(a) testlerin sadece yüksek riskli

hastalar gibi daha dar
bir kitleye uygulanmasına,

(b) kişi başına yapılacak testlerin en az
seviyede tutulması gerektiğine.

Ama testler
daha geniş bir kitleye,

daha sık ve her birey için
daha uzun süre uygulansa

daha yararlı olmazlar mı?

Özellikle ikincisi, boylamsal veri denilen

çok değerli bir şeye erişim sağlardı.

Boylamsal veri, uzun aylar
ya da yıllar boyunca

aynı hastayı takip eden veri kümesidir.

Günümüzde, tıbbi kararlar
genelde hastanın tıbbi geçmişine

sadece küçük bir bakış atan

sınırlı bir ver kümesine dayanıyor.

Böyle bir durumda,

anormallikler hastanın sağlık profilinin,

referans alınan kitlenin ortalama

sağlık profili ile karşılaştırılması ile
tespit ediliyor.

Boylamsal veri yeni bir boyut açıp

anormalliklerin hastanın kendi
tıbbi geçmişine dayanarak

tespit edilmesine olanak sağlıyor.

Bu kişiselleştirilmiş tedavinin
önünü açacaktır.

Kulağa çok hoş geliyor öyle değil mi?

Şimdi aklınıza şunun
gibi bir soru kesin gelecektir,

"Bu teknoloji dediği kadar iyiyse,
o zaman neden bugün kullanmıyoruz?"

Size verebileceğim tek cevap:

her şey söylenildiği kadar kolay değil.

Örneğin bazı teknik zorluklar var.

Uçucu organik bileşenlerin karışımlarını
tespit edip, sonuçları

yeterince tekrar edebilecek

son derece güvenilir
sensörlere ihtiyaç var.

Bir diğer teknik zorluk;

Bir nefes örneği alma işleminin
kendisi

analiz sonuçlarını değiştirmeden

çok belirli bir şekilde
nasıl alınacağıdır.

Tabii bir de veri ihtiyacı var.

Nefes analizinin klinik deneylerde
doğrulanması gerekiyor

ve bireylerin durumlarını bir referansla

karşılaştırabilecek kadar
yeterli verinin toplanması gerekiyor.

Nefes analizi,

ancak yeteri kadar büyük bir veri seti
oluşturulabilir

ve geniş kullanıma açık hale
getirilebilirse başarılı olur.

Eğer nefes analizi vadettiklerini
yerine getirirse,

bu teknoloji bizlere

sağlık sistemimizi dönüştürmemize

-- tedavinin, hastalık
semptomlarıyla başladığı

reaktif bir sistemden,

hastalığın semptomlar başlamadan çok önce,

tespiti, teşhisi ve tedavisinin
yapılabildiği

proaktif bir sisteme

dönüştürmemize imkan sağlayacaktır.

Bu beni son konuma getiriyor ve
bu temel bir konu.

Hastalık dediğimiz tam olarak nedir?

Nefes analizinin tam açıkladığım gibi
ticarileştirildiğini düşünün

ve erken teşhisin
bir rutin haline geldiğini.

Süregiden sorun,

birçok tarama faaliyetinin karşı
karşıya kaldığı bir sorun,

çünkü, birçok hastalık için,

hastalığın herhangi bir semptom
gösterip göstermeyeceğini

veya birinin hayatını
tehlikeye atıp atmayacağını

yeterli kesinlikle tahmin
edebilmek genellikle imkansızdır.

Buna "fazla tanı konması" deniyor

ve bir ikileme yol açıyor.

Eğer bir hastalık tanımlanmışsa

onu tedavi etmeme kararı verebilirsiniz

çünkü bu hastalığın sizde herhangi bir
sıkıntı yaratmama ihtimali vardır.

Ama ölümcül bir hastalığınızın

olduğunu bilmek
sizde nasıl bir sıkıntı yaratır?

Bu hastalığın teşhis edilmesinden

pişman olmaz mısınız?

İkinci seçeneğiniz;
iyileşme ümidiyle

erken tedaviye başlamaktır.

Ama bu genellikle
yan etkisiz olmaz.

Kesin olmak gerekirse:

esas büyük problem
fazla tanı konması değil,

aşırı tedavidir,

çünkü her hastalık sırf tedavisi var diye

anında tedavi edilmek zorunda değildir.

Rutin taramaların artan popülaritesi

şu soruyu uyandırır:

Tedaviyi mantıklı hale getiren
hastalığa ne denir

ve endişelenmeyi gerektirmeyen
anormallik nedir?

Umutlarım, nefes analizi
kullanan rutin taramaların

artık bir noktada erken safhada

tedavi olmalı ya da olmamalı mıyız
ya da ne zaman olmalıyız

ikilemi kırabilmemiz için

yeterli veri ve içgörü
sağlayabilmesinden yanadır.

Verdiğimiz nefes ve içerisindeki
uçucu organik bileşenler

fizyolojik durumumuz hakkında
çok büyük miktarda bilgi taşıyor.

Bugün bildiklerimizle, sadece
yüzeyi kaşıdık.

Daha çok veri ve toplumun cinsiyet,
yaş, köken ve hayat tarzını içeren,

nefes profillerini topladıkça

nefes analizinin gücü artacaktır.

Önünde sonunda, nefes analizi
sadece belirli hastalıkları

proaktif şekilde belirlemek için değil
aynı zamanda onları tahmin edip

ve -sonuç olarak- önleyecek
güçlü bir araç olacaktır.

Bu, benim gibi yarı-zamanlı olmayan
hastalık hastaları için bile

nefes analizinin sağlayabileceği

fırsatlar ve zorlukları kucaklamak için

yeterli bir motivasyon olmalıdır.

Teşekkürler.

(Alkış)