Fiyata, inovasyona ve ekonomiyi güçlü kılanlara dürüst bir bakış
-
0:01 - 0:03Değer yaratma.
-
0:03 - 0:04Zenginlik yaratma.
-
0:04 - 0:06Bunlar gerçekten güçlü ifadeler.
-
0:06 - 0:08Belki finans konusunu,
inovasyon konusunu, -
0:08 - 0:10yaratıcılık konusunu düşünürsünüz.
-
0:10 - 0:12Peki ama değer yaratıcıları kimler?
-
0:12 - 0:16Bu terimi kullanıyorsak bazı insanların
değer yaratmadığını da ima ediyoruzdur. -
0:16 - 0:17Kim onlar?
-
0:17 - 0:19TV bağımlıları mı?
-
0:19 - 0:21Değer hortumcuları mı?
-
0:21 - 0:23Değer yok edicileri mi?
-
0:23 - 0:27Doğrusu bu soruyu cevaplamak için
iyi bir değer teorimizin olması şart. -
0:27 - 0:29Bir ekonomist olarak, size bu konuda
-
0:29 - 0:33biraz yolumuzu kaybetmiş olduğumuzu
haber vermek için buradayım. -
0:33 - 0:35O kadar da şaşırmayın.
-
0:35 - 0:38Demek istediğim,
bunu tartışmayı bıraktık. -
0:38 - 0:41Değer yaratma ve değer hortumlama
arasındaki fark hakkında, -
0:41 - 0:45üretken olan ve olmayan
faaliyetler arasındaki fark hakkında -
0:45 - 0:47çetin sorular sormayı bıraktık.
-
0:47 - 0:49Burada size bazı içerikler vereyim.
-
0:49 - 0:53Zamanımızın en büyük ekonomik
krizlerinin birinden, -
0:53 - 0:57ki 1929 Büyük Buhrandan sonra
ikinci en büyük ekonomik krizdir, -
0:57 - 0:59yaklaşık bir buçuk yıl sonra, 2009 yılıydı
-
0:59 - 1:02ve Goldman Sachs CEO'su dedi ki:
-
1:02 - 1:06"Goldman Sachs çalışanları
dünyanın en üretken çalışanlarıdır." -
1:06 - 1:08Bir ekonomist için
verimlilik ve üretkenliğin -
1:08 - 1:10değerle çok ilgisi vardır.
-
1:10 - 1:11Bir şeyler üretiyorsunuz,
-
1:11 - 1:14dinamik ve verimli bir şekilde
üretiyorsunuz. -
1:14 - 1:17Dünyanın ihtiyaç duyduğu, istediği
ve satın aldığı şeyler üretiyorsunuz. -
1:18 - 1:21Krizden sadece bir yıl sonra
bu nasıl söylenebilirdi -
1:21 - 1:24çünkü bu bankayla birlikte
birçok banka krizin merkezindeydi -
1:24 - 1:26-burada Goldman Sachs'ı
öylesine seçiyorum- -
1:26 - 1:29ve genelde ev kredisiyle ilgili
ama sadece onlarla kalmayan -
1:29 - 1:33ve bazı ciddi sorunları olan finansal
ürünler üretmişken -
1:34 - 1:37ve binlerce insan evini kaybetmişken
bu nasıl söylenebilirdi. -
1:37 - 1:42Eylül 2010'da, sadece bir ayda
-
1:42 - 1:46120 bin kişi krizdeki hacizler
nedeniyle evini kaybetti. -
1:46 - 1:492007 ve 2010 arasında,
-
1:49 - 1:528.8 milyon kişi işini kaybetti.
-
1:52 - 1:56Bankalar, vergi mükelleflerinden gelen
-
1:56 - 1:59toplam 10 milyar dolarla kurtarıldı.
-
1:59 - 2:03Vergi ödeyenlerin, değer yaratıcısıyım
diyerek caka sattığını duymadık -
2:03 - 2:04ama şu çok açık ki,
-
2:04 - 2:06bu en büyük değer yaratıcısı şirketlerden
-
2:06 - 2:09birini kurtardıkları için
caka satmalıydılar. -
2:09 - 2:12Şimdi biraz kendimize yolumuzu
nasıl kaybettiğimizi sorarak -
2:12 - 2:13devam etmek istiyorum.
-
2:13 - 2:15Böyle bir açıklama nasıl oldu da
-
2:15 - 2:17neredeyse hiç dikkat çekmedi,
-
2:17 - 2:21yemekte yapılan bir espri değildi,
çok ciddi söylenmişti. -
2:21 - 2:26Bu nedenle sizi iktisat felsefesinde
300 yıl geriye götürmek istiyorum, -
2:26 - 2:28yani, bu terimin gerçekten
tartışıldığı zamanlara. -
2:28 - 2:31Haklı olup olmadıkları anlamında değil
-
2:31 - 2:34fakat kendinize hemen bir değer
veya zenginlik yaratıcısı diyemezdiniz. -
2:34 - 2:37İktisat alanında pek çok tartışma vardı.
-
2:37 - 2:39Yolumuzu biraz kaybettiğimizi,
-
2:39 - 2:43"zenginlik yaratma" ve "değer" gibi
terimlerin çok zayıfladığı, gevşediği -
2:43 - 2:45ve bu durumun onların
kolayca gasp edilmelerine -
2:45 - 2:48imkân verdiğini ileri sürüyorum.
-
2:48 - 2:51Değil mi? Peki başlayalım,
bunu söylemeyi sevmiyorum. -
2:51 - 2:52300 yıl önceydi.
-
2:52 - 2:55300 yıl önce ilginç olan şey
-
2:55 - 2:58toplumun hâlâ tarım tipi toplum olmasıydı.
-
2:58 - 3:01Bu nedenle, Fizyokratlar
olarak adlandırılan -
3:01 - 3:03dönemin iktisatçılarının
dikkatlerinin merkezine -
3:03 - 3:05tarımsal iş gücünü koyması
şaşırtıcı değildi. -
3:05 - 3:08"Değer nereden geliyor?" diye sorulduğunda
-
3:08 - 3:10çiftçiliğe bakıyorlardı.
-
3:10 - 3:12Ve dünyanın ilk tablosu
olduğunu düşündüğüm -
3:12 - 3:15"Tableau Economique" i oluşturdular,
-
3:15 - 3:19bu, hareketin liderlerinden olan
François Quesnay tarafından yapıldı. -
3:19 - 3:21Bu çok ilginçti
-
3:21 - 3:23çünkü sadece
"Değerin kaynağı tarımdır" demediler, -
3:24 - 3:27o zamanlar bu değere, üretildikten
sonra ne olacağı konusunda da -
3:27 - 3:28çok endişeliydiler.
-
3:28 - 3:30Tableau Economique'in yaptığı şey,
-
3:30 - 3:32bunu sizin için biraz
basitleştirmeye çalıştım, -
3:32 - 3:35toplumu üç sınıfa ayırmaktı.
-
3:35 - 3:38Değer yaratıcısı olarak "üretici sınıf"
adını verdikleri çiftçiler. -
3:38 - 3:40Sonra, sadece bu değerin
bir kısmını aktaran -
3:41 - 3:42fakat yararlı, gerekli olan diğerleri,
-
3:42 - 3:43yani tüccarlar vardı
-
3:43 - 3:46ve bunlara da "mülk sahipleri" dediler.
-
3:46 - 3:50Sonra basitçe, mevcut bir varlık için,
toprak için, çiftçilere ücret belirleyen -
3:50 - 3:51diğer bir sınıf vardı
-
3:51 - 3:54ve onlara da "steril sınıf" dediler.
-
3:54 - 3:58Ne anlama geldiğini düşünürsek
bu çok ağır bir terim: -
3:58 - 4:02Yani kaynakların çok büyük bir kısmı
tarla sahiplerine gidecek olursa -
4:02 - 4:06sistemin yeniden üretme kapasitesini
riske atmış olurdunuz. -
4:06 - 4:09Bütün bu küçük oklar, onların
simülasyon yapma şekli, -
4:10 - 4:13tekrar, tablolar ve simülasyonlar,
bu adamlar büyük veriyi kullanıyordu, -
4:14 - 4:17farklı senaryolarda ne olacağını
gerçekten gösteriyorlardı, -
4:17 - 4:19eğer servet, o toprağı daha
verimli kılmak için -
4:19 - 4:22yatırım olarak tekrar üretime dönmezse,
-
4:22 - 4:25türlü yollarla hortumlanırsa,
-
4:25 - 4:28ve hatta mülk sahipleri
çok aşırı pay alırsa ne olurdu. -
4:28 - 4:30Daha sonra 1800'lere gelindiğinde
-
4:30 - 4:32artık Tarım Devrimi değil
-
4:32 - 4:34Sanayi Devrimi zamanıydı.
-
4:34 - 4:37Adam Smith, David Ricardo
ve devrimci Karl Marx'tan oluşan -
4:37 - 4:39klasik iktisatçılar da
-
4:39 - 4:42"Değer nedir?" sorusunu sordular.
-
4:43 - 4:46Ancak makinelerin ve fabrikaların
yükselişte olduğu bir çağda -
4:46 - 4:48cevaplarının endüstriyel iş gücü olması
-
4:48 - 4:50şaşırtıcı değildi.
-
4:50 - 4:53Böylece emek değer teorisini oluşturdular.
-
4:53 - 4:56Ama merkeze yine yeniden üretimi koydular,
-
4:56 - 4:58eğer yaratılan değer hortumlanırsa
-
4:58 - 5:00ne olacağı gerçek bir endişeydi.
-
5:00 - 5:02Adam Smith
"Ulusların Zenginliği" kitabında -
5:02 - 5:05çok iyi bir örnek olan
toplu iğne fabrikası örneğini verir. -
5:05 - 5:08Eğer iğnenin tüm parçalarını
tek bir kişi yaparsa -
5:08 - 5:11günde en fazla bir iğne yapar
-
5:11 - 5:15ama fabrika üretimine yatırım yapar
ve iş bölümü uygularsanız -- -
5:15 - 5:16bu yeni bir düşünceydi,
-
5:16 - 5:19günümüzde "kurumsal inovasyon"
terimini kullanırız -- -
5:19 - 5:21o zaman üretkenliği, büyümeyi
-
5:21 - 5:23ve ulusların zenginliğini
artırabilirdiniz. -
5:23 - 5:26Yani, insani sermayelerine
yatırım yapılmış -
5:26 - 5:28uzmanlaşmış 10 vasıflı işçiyle
-
5:28 - 5:30günde 4.800 iğne üretebilirdiniz,
-
5:30 - 5:33vasıfsız bir işçiyle ise sadece bir tane.
-
5:34 - 5:36Adam Smith
ve klasik iktisatçı meslektaşları -
5:36 - 5:40ayrıca faaliyetleri, üretken olanlar
ve olmayanlar olarak ayırmıştır. -
5:40 - 5:40(Kahkahalar)
-
5:40 - 5:42Üretken olmayan faaliyetler,
-
5:42 - 5:45galiba çoğunuz, bu listede olduğunuz
için gülüyorsunuz, değil mi? -
5:45 - 5:47(Kahkahalar)
-
5:48 - 5:50Avukatlar! Sanırım avukatlar
konusunda haklıydı. -
5:50 - 5:54Profesörler kesinlikle değil,
her türden edebiyatçılar. -
5:54 - 5:57Yani avukatlar, profesörler,
dükkancılar, müzisyenler. -
5:57 - 5:59Operadan nefret ettiği apaçık ortada.
-
5:59 - 6:01Kitabı yazmadan önceki gece,
-
6:01 - 6:04hayatındaki en kötü gösteriyi
izlemiş olmalı. -
6:04 - 6:05Listede opera ile ilgili
-
6:05 - 6:07en az üç meslek var.
-
6:07 - 6:09Ama bu bir "Bunları yapmayın"
söylemi değildi. -
6:09 - 6:12Bu sadece "Kritik önemde olan
değerin kaynağının -
6:12 - 6:16yani endüstriyel iş gücünün üretkenliğinin
-
6:16 - 6:18nasıl artırılacağını düşünmeden
-
6:18 - 6:22ekonomideki bazı bölümlerin
aşırı büyümesine izin verirsek ne olur?" -
6:22 - 6:24fikrinin sorgulanmasıydı.
-
6:24 - 6:27Yine, kendinize bu doğru mu
yoksa yanlış mı diye sormayın. -
6:27 - 6:28Bu zaten çok tartışıldı.
-
6:28 - 6:30Bu listeleri yapmak,
-
6:30 - 6:33onları bazı ilginç sorular
sormaya zorladı. -
6:33 - 6:37Onların odağında,
Fizyokratların odağında, -
6:37 - 6:40aslında nesnel üretim koşulları vardı.
-
6:40 - 6:42Örneğin, sınıf çatışmasına da eğildiler.
-
6:42 - 6:44Onların anlayışında ücretler,
-
6:44 - 6:46nesnel güç ilişkileri ile bağlantılıydı,
-
6:46 - 6:50yani, sermaye ve emeğin pazarlık gücüyle.
-
6:50 - 6:53Yine söylüyorum, mesele,
fabrikalar, makineler, iş bölümü, -
6:54 - 6:56tarım arazileri ve ona ne olduğu idi.
-
6:56 - 6:58Sonra büyük devrim geldi
-
6:59 - 7:02ve yeri gelmişken, bu ekonomi
derslerinde pek anlatılmaz, -
7:02 - 7:05büyük devrim şu anda içinde
olduğumuz sistemde oldu -
7:05 - 7:07ve iktisat alanında buna
-
7:07 - 7:09"neoklasik ekonomi" adı verilir
-
7:09 - 7:12ve bu durum, mantığı tamamen değiştirdi.
-
7:12 - 7:14Değişim iki biçimde oldu.
-
7:14 - 7:17Merkeze nesnel koşullar yerine
öznel koşullar geldi. -
7:18 - 7:20Bundan ne kastediyorum açıklayayım.
-
7:20 - 7:21Nesnel, anlattığım şekildeydi.
-
7:21 - 7:23Öznel ise bir anlamda,
-
7:23 - 7:27bütün dikkati farklı türden bireylerin
kararlarını nasıl verdiğine çevirmekti. -
7:28 - 7:32Yani işçiler verdikleri zamana karşı
iş seçimini en iyi şekilde yapar. -
7:32 - 7:35Tüketiciler sözde maksimum fayda sağlar
-
7:35 - 7:37ve bu bir mutluluk aracıdır
-
7:37 - 7:39ve firmalar da kârlarını maksimize eder.
-
7:39 - 7:42Bunun arkasındaki fikir böyleydi,
-
7:42 - 7:45sonra bunu birleştirirsek
neye dönüştüğünü görüyoruz -
7:45 - 7:48ve bu bildiğiniz, fiyat,
denge fiyatı gösteren -
7:48 - 7:49güzel, havalı
-
7:49 - 7:51arz talep eğrisi.
-
7:51 - 7:54Bu bir denge fiyatı ve biz buna
birçok Newton fiziği denklemi -
7:54 - 7:56eklediğimiz için
-
7:56 - 7:59prensipleri oluşturmada
ağırlık merkezi çok rol oynar. -
8:00 - 8:01Ama buradaki ikinci nokta,
-
8:01 - 8:05denge fiyatı ya da fiyatlarının
değeri göstermesidir. -
8:05 - 8:08Böylece buradaki devrim
nesnelden öznele geçiştir -
8:08 - 8:11ancak mantık da artık
değerin ne olduğu değil, -
8:11 - 8:14nasıl belirlendiğiydi,
-
8:14 - 8:16ekonominin yeniden üretme potansiyeli,
-
8:16 - 8:19tam ters yöne gitmekten ziyade,
-
8:19 - 8:20fiyat teorisine gitmekti.
-
8:20 - 8:22Değeri gösteren şey,
-
8:22 - 8:24fiyat ve değiş tokuş teorisiydi.
-
8:24 - 8:25Bu çok büyük bir değişim.
-
8:26 - 8:29Bu sadece çok eğlenceli bir
akademik antrenman değildir. -
8:29 - 8:31Büyümeyi nasıl ölçtüğümüzü,
-
8:31 - 8:34hangi faaliyetleri fazla
hangilerini az yaparak -
8:34 - 8:35ekonomiyi nasıl yönlendireceğimizi,
-
8:35 - 8:39ayrıca bazı faaliyetleri diğerlerinden
nasıl fazla sayacağımızı da etkiler. -
8:39 - 8:41Ayrıca şöyle düşünmenizi de sağlar:
-
8:41 - 8:45Değer yaratıcısı olup olmamanıza
göre yataktan mutlu kalkıyor musunuz -
8:45 - 8:49ve eğer bunu siz belirlemiyorsanız
fiyat sisteminin kendisi nasıl? -
8:49 - 8:53Bunun çıktılar konusunda düşüncemizi
nasıl etkilediğini söyledim. -
8:53 - 8:54Örneğin, GSYİH'ye
-
8:54 - 8:56sadece fiyatı olan
faaliyetleri dahil edersek -
8:56 - 8:59pek çok garabet durum oluşur.
-
9:00 - 9:02Aslında feminist ekonomistler
ve çevreci ekonomistler -
9:02 - 9:04bu konuda epeyce şey yazdı.
-
9:04 - 9:05Size bazı örnekler vereyim.
-
9:06 - 9:09Eğer çocuk bakıcınızla evlenirseniz
GSYİH düşer, yani bunu yapmayın. -
9:09 - 9:12Ayartmaya kapılıp bunu yapmayın, tamam mı?
-
9:12 - 9:16Çünkü daha önce para karşılığı
yapılan bir faaliyet, yine yapılır -
9:16 - 9:17ama artık para ödenmez.
-
9:17 - 9:18(Kahkahalar)
-
9:18 - 9:20Çevreyi kirletirseniz GSYİH yükselir.
-
9:20 - 9:23Yine de yapmayın ama yaparsanız
ekonomiye katkınız olur. -
9:23 - 9:26Neden? Çünkü onu temizlemesi için
birilerine ödeme yapmamız gerekir. -
9:26 - 9:29Ayrıca çok ilginç olan bir şey de
GSYİH'daki finans sektörü, -
9:29 - 9:31yani, finansa ne olduğu.
-
9:32 - 9:34Bu arada, bu durum
birçok ekonomistin bilmemesine -
9:34 - 9:36hep şaşırdığım bir şey.
-
9:36 - 9:371970'e kadar,
-
9:37 - 9:41finans sektörünün çoğu
GSYİH'ya dahil bile edilmiyordu. -
9:41 - 9:44Buna dolaylı bir şekilde,
belki fark etmeden, -
9:44 - 9:47yeni bir şey üretmeyen, bir şeyleri
taşıyıp duran bir sektör olarak görüp -
9:47 - 9:50hâlâ Fizyokratların gözünden bakıyorlardı.
-
9:50 - 9:54Yani hesaplara sadece açık ve net bir
fiyatı olan faaliyetler dahil ediliyordu. -
9:54 - 9:58Örneğin, gidip konut kredisi alsanız
sizden bir ücret alınırdı. -
9:58 - 10:01Bu ücret, GSYİH, milli gelir ve
ürün hesaplamasına girerdi. -
10:01 - 10:04Ama örneğin, net faiz ödemeleri
buna girmezdi, -
10:04 - 10:08bu, bankaların size kredi verdiğinde
faizden kazandığı ile -
10:08 - 10:11mevduatlar için ödediği faizler
arasındaki farktır. -
10:11 - 10:12Bunlar dahil edilmiyordu.
-
10:12 - 10:16Böylece, hesapları tutan insanlar
bazı verilere bakmaya başladı, -
10:16 - 10:18finansın hacminin
-
10:18 - 10:20ve bu faiz ödemelerinin
-
10:20 - 10:22önemli oranda arttığını gördü
-
10:22 - 10:24ve buna "bankacılık problemi"
adını verdiler. -
10:24 - 10:26Bunlar Birleşmiş Milletler'de,
-
10:26 - 10:30Systems of National Accounts adlı
bir grupta çalışan insanlardı. -
10:30 - 10:32Buna "bankacılık problemi" dediler.
-
10:32 - 10:35"Aman Tanrım, bu şey çok büyük
ve biz onu dahil bile etmiyoruz" dediler. -
10:35 - 10:38Durup "Tableau Economique" yapmak
-
10:38 - 10:41ya da fiilen ne olduğuyla ilgili
-
10:41 - 10:44klasiklerin de sorduğu
temel soruları sormak, -
10:44 - 10:47ekonomideki farklı tür faaliyetlerin
arasındaki iş bölümünü düşünmek yerine -
10:47 - 10:50sadece bu net faiz ödemelerine
öylece bir isim verdiler. -
10:50 - 10:53Ticari bankalar da bunu
NIPA hesaplarına giren -
10:53 - 10:55"finansal aracılık" olarak adlandırdı.
-
10:55 - 10:59Yatırım bankaları ise
"risk alan faaliyetler" dedi -
10:59 - 11:00ve böylece hesaba girdi.
-
11:00 - 11:02Bunu iyi bir şekilde açıklamadıysam,
-
11:02 - 11:05ekonominin geri kalanını
gösteren mavi çizgiye kıyasla -
11:05 - 11:07şu kırmızı çizgi,
bütün finansal aracılığın -
11:07 - 11:10ne kadar çabuk büyüdüğünü gösteriyor
-
11:11 - 11:13Bu oldukça sıra dışıydı
-
11:13 - 11:15çünkü aslında ne olmuştu
ve bugün ne biliyoruz, -
11:15 - 11:18bunlar hakkında yazan
farklı insanlar var. -
11:18 - 11:20Buradaki veri
İngiltere Merkez Bankası'ndan, -
11:20 - 11:221970 ve 80'lerden itibaren
-
11:22 - 11:24finansın gerçekte yaptığı şey
-
11:24 - 11:27temelde kendini finanse etmek:
-
11:27 - 11:29Finansın finansı finanse etmesi.
-
11:29 - 11:32Bununla kastettiğim;
finans, sigorta ve gayrimenkul. -
11:32 - 11:34Aslında İngiltere'de
-
11:34 - 11:37finansın yüzde 10-20 arasındaki kısmı
-
11:37 - 11:39gerçek ekonomiye, endüstriye gidiyor
-
11:39 - 11:42yani ,enerji, ilaç, bilişim
-
11:42 - 11:44sektörlerine yöneliyor
-
11:44 - 11:48fakat büyük bir kısmı FIRE
diye kısaltılan şeylere dönüyor: -
11:48 - 11:50Finansa, sigortaya ve gayrimenkule.
-
11:50 - 11:52Yangın anlamına gelen
FIRE denmesi çok uymuş. -
11:52 - 11:56Bu ilginç çünkü aslında,
-
11:56 - 11:59finans iyidir ya da kötüdür demiyorum
-
11:59 - 12:01ama durup "Finans fiilen ne yapıyor?"
-
12:01 - 12:03diye sormak yerine
-
12:03 - 12:05üretilen bir geliri
fiilen elde ettiği için -
12:05 - 12:08onu sadece isimlendirme
seviyesinde kalmaları ilginçti -
12:08 - 12:10ve bu kaçan bir fırsattı.
-
12:10 - 12:14Benzer şekilde, gerçek ekonomide,
sanayide ne oluyordu? -
12:15 - 12:21Fiyatlara ve keza hisse
senedi fiyatlarına odaklanmak, -
12:21 - 12:24çok büyük bir yeniden yatırım
sorunu yaratıyor, -
12:24 - 12:28tekrar, aslında hem Fizyokratlar
hem klasiklerin gerçek ilgisi -
12:28 - 12:31ekonomide üretilen değerin
ne dereceye kadar -
12:31 - 12:34tekrar yatırıma döndüğü idi.
-
12:34 - 12:38Ve bugün elimizde olan şey
ultra finansallaşmış bir sanayi sektörü -
12:38 - 12:41ve orada giderek artan biçimde,
hisse kârları ve net gelirler -
12:41 - 12:44üretime, insani sermaye eğitimine,
-
12:44 - 12:48araştırma ve geliştirmeye dönmüyor,
-
12:48 - 12:51aksine kendi hisse senetlerini
geri satın alma yoluyla hortumlanıyor, -
12:51 - 12:55bu da hisse senedi opsiyonlarını
yukarı itiyor ve aslında bu yolla -
12:55 - 12:57pek çok yönetici para kazanıyor.
-
12:57 - 12:59Yani bazı hisse geri
alımları kesinlikle iyidir -
12:59 - 13:01ama bu sistem tamamen
işlemez durumda. -
13:01 - 13:03Burada size gösterdiğim rakamlar,
-
13:03 - 13:07son 10 yılda 500 S&P şirketinden
466'sının sadece kendi hisselerini -
13:07 - 13:11geri almaya 4 trilyondan
fazla harcadığını gösteriyor. -
13:11 - 13:15Gördüğünüz şey, bunu makroekonomik
düzeyde toplarsanız, -
13:15 - 13:17yani toplam iş yatırımının
-
13:17 - 13:19GSYİH'deki yüzdesine bakarsak
-
13:19 - 13:23düşen iş yatırımı
seviyesini de görürsünüz. -
13:23 - 13:24Bu bir sorun.
-
13:24 - 13:29Yeri gelmişken bu, beceriler ve
iş yaratma için çok büyük bir sorun. -
13:29 - 13:31Duymuş olabilirsiniz,
"Robotlar işimizi mi alıyor?' sorusu -
13:31 - 13:33bugünlerde yoğun ilgi çekiyor.
-
13:33 - 13:36Makineleşme yüzyıllardır
insanların işini alıyor, -
13:36 - 13:39ancak kâr tekrar üretime
yatırıldığı zamanlarda -
13:39 - 13:42bu önemli değildi,
yeni işler ortaya çıkıyordu. -
13:42 - 13:45Fakat bu yatırıma dönüş eksikliği
aslında çok tehlikeli. -
13:45 - 13:50Benzer biçimde, örneğin
ilaç sanayiinde fiyat nasıl belirleniyor, -
13:50 - 13:53kolektif bir biçimde
değerin yaratıldığı ekonomide -
13:53 - 13:57bu nesnel koşullara nasıl olup da
bakmıyor, oldukça ilginç. -
13:57 - 14:00Bu sektörde birçok farklı aktörümüz var,
-
14:00 - 14:04kamu, özel, tabii ki aynı zamanda
üçüncü sektör kuruluşları -
14:04 - 14:05değer yaratıyor,
-
14:05 - 14:07aslında bu sektörde
-
14:07 - 14:10değeri doğrudan
fiyat sistemiyle ölçüyoruz, -
14:10 - 14:11değeri fiyatlar gösteriyor.
-
14:11 - 14:12Geçenlerde,
-
14:12 - 14:17bir antibiyotiğin fiyatı
bir gecede %400 arttı -
14:17 - 14:19ve CEO'ya şu soruldu:
''Bunu nasıl yaparsınız? -
14:19 - 14:21İnsanların bu antibiyotiğe
çok ihtiyacı var. -
14:21 - 14:22Bu adaletsiz.''
-
14:22 - 14:24O da cevaben "Fiyatların pazarın
kaldıracağı seviyeye -
14:24 - 14:27çıkmasına izin vermeye
ahlaken zorunluyuz" dedi -
14:27 - 14:30ama örneğin,
ABD Ulusal Sağlık Dairesi'nin -
14:30 - 14:33bu ilaçların üretilebilmesi için
tıbbi araştırmalara -
14:33 - 14:37yılda 30 milyar harcadığı gerçeğini
tamamen görmezden geldi. -
14:37 - 14:40Yani, yine, nesnel koşullara
fazla dikkat etmemek -
14:40 - 14:43ve fiyat sisteminin kendisinin
değeri göstermesine izin vermekti. -
14:43 - 14:48Bu sadece çok ilginç
bir akademik egzersiz değildir. -
14:48 - 14:51Bu durum, çıktıyı ölçme yöntemimizde,
-
14:51 - 14:53ekonomiyi yönlendirmede,
-
14:53 - 14:55üretken hissedip hissetmediğinizde,
-
14:55 - 14:58hangi sektörleri destekleyeceğimizde
-
14:58 - 15:02insanları parçası olmaktan
gururlandırmada çok önemlidir. -
15:02 - 15:04Aslında şu söze dönersek,
-
15:04 - 15:06Blankfein'in bunu söylemesi
şaşırtıcı değil. -
15:06 - 15:07O haklıydı.
-
15:07 - 15:09"Ekonomideki üretim, üretkenlik
-
15:09 - 15:11ve değeri ölçme yöntemimiz buysa
-
15:11 - 15:14tabii ki Golden Sachs çalışanları
en üretken olanlar. -
15:14 - 15:16Fiilen en çok kazanan onlar.
-
15:16 - 15:18Emeklerinin fiyatı
değerlerini gösteriyor." -
15:18 - 15:21Ama bu elbette totolojik hale geliyor.
-
15:21 - 15:23Ve burada yeniden düşünmeye
gerçekten ihtiyaç var. -
15:24 - 15:26Çıktıyı nasıl ölçtüğümüzü
yeniden düşünmeliyiz -
15:26 - 15:29ve aslında dünya çapında
bazı hayranlık verici deneyler var. -
15:29 - 15:33Örneğin, Yeni Zelanda'da
gayri safi milli mutluluk göstergesi var. -
15:33 - 15:37Butan'da da mutluluk ve sağlık
göstergeleri hakkında düşünüyorlar. -
15:37 - 15:41Ama sorun şu ki, sadece
bir şeyler eklemekle kalamayız. -
15:41 - 15:42Ekonomik krizden beri
-
15:42 - 15:44aslında çok az şeyin değiştiği ortadayken
-
15:44 - 15:46durup düşünmek
-
15:46 - 15:49ve değer yaratmayla değer hortumlamayı
-
15:49 - 15:51birbirine karıştırmadığımızdan
-
15:51 - 15:53emin olmak zorundayız,
-
15:53 - 15:56neyi dahil ettiğimize bakmalıyız
sadece eklemekle kalmayalım, -
15:56 - 16:00örneğin kiralarla kârları
birbirine karıştırmamalıyız. -
16:00 - 16:03Klasikler için kira,
kazanılmamış gelirle ilgiliydi. -
16:03 - 16:06Bugün kiralar, ekonomide konuşulduğunda
-
16:06 - 16:09bazı asimetrileri çıkarırsanız
rekabet edebileceğiniz -
16:09 - 16:13sadece bir rekabet fiyatı kusurudur.
-
16:13 - 16:16İkinci olarak, klasiklerin
"üretim sınırı" dediği şeye -
16:16 - 16:19faaliyetleri tabii ki yönlendirebiliriz.
-
16:19 - 16:21Bu, bir "bize karşı onlar,"
-
16:21 - 16:24büyük ve kötü finans, diğer iyi sektörlere
karşı meselesi olmamalı. -
16:24 - 16:26Finans reformu yapabiliriz.
-
16:26 - 16:29Krizden sonra bazı açılardan
gerçek bir fırsat kaçtı. -
16:29 - 16:31Kısa vadeciliğe karşı
uzun vadeciliği ödüllendiren -
16:31 - 16:35finansal işlem vergisi getirebilirdik
-
16:35 - 16:37ama küresel olarak bu kararı veremedik.
-
16:37 - 16:39Yapabiliriz. Fikrimizi değiştirebiliriz.
-
16:39 - 16:41Ayrıca yeni kurumlar oluşturabiliriz.
-
16:41 - 16:45Dünyada küçük işletmelerin büyümesine
yardımcı olan, altyapı ve inovasyonun -
16:45 - 16:49gerçekleşmesine yardımcı olan sabırlı,
uzun vadeli, kararlı finans sağlayan -
16:49 - 16:53farklı türlerde kamu finans kurumları var.
-
16:53 - 16:55Ama bu sadece çıktıyla ilgili olmamalı.
-
16:55 - 16:57Bu sadece çıktının oranıyla
ilgili olmamalı. -
16:57 - 16:59Ayrıca toplum olarak
durup şunu sormalıyız: -
16:59 - 17:02Hatta biz hangi değeri yaratıyoruz?
-
17:02 - 17:06Bu hafta Ay'a inişin
50. yıldönümünü kutladığımız -
17:06 - 17:09gerçeğiyle bitirmek istiyorum.
-
17:09 - 17:11Ay'a gidiş, kamu sektörünün,
özel sektörün, -
17:11 - 17:14sadece havacılık alanında değil,
her türden yatırım ve yenilik -
17:14 - 17:16yapmasını gerektirmişti.
-
17:16 - 17:20Beslenme ve malzeme gibi alanlara
yapılan yatırımları da içeriyordu. -
17:20 - 17:24Bu yolda giderken
birçok güncel hata yapıldı. -
17:24 - 17:27Aslında hükûmetin yaptığı şey,
örneğin bazıları başarısız kalan -
17:27 - 17:30sıfırdan çözümlere yakıt sağlamak için
-
17:30 - 17:32tüm tedarik gücünü kullanmasıydı.
-
17:32 - 17:35Peki, başarısızlıklar değer yaratmanın
bir parçası mıdır? -
17:35 - 17:36Yoksa onlar sadece hata mıdır?
-
17:36 - 17:40Ya da deney, deneyerek ve yanılarak,
yanılarak ve yanılarak -
17:40 - 17:42aslında deneyi nasıl geliştiriyoruz?
-
17:42 - 17:45AT&T'nin AR-GE laboratuvarı Bell Labs,
-
17:45 - 17:49esasında hükûmetin oldukça cesur
olduğu bir dönemden kalma. -
17:49 - 17:54Hükûmet AT&T'den
tekel statüsünü koruması için -
17:54 - 17:57kârını tekrar
gerçek ekonomiye, yeniliklere -
17:57 - 17:59telekomünikasyon ötesi yeniliklere
-
17:59 - 18:01yatırım olarak döndürmesini istedi.
-
18:01 - 18:03Bell Labs'ın tarihi, başlangıcı böyleydi.
-
18:03 - 18:07Öyleyse iklim değişikliği gibi
zamanımızın en büyük zorluklarından -
18:07 - 18:09bazılarına yönelik yeni değer türlerine
-
18:09 - 18:11toplu olarak yatırım yapmak için
-
18:11 - 18:14yeniden yatırımla ilgili bu yeni
koşulları nasıl elde edebiliriz? -
18:14 - 18:16Bu kilit bir soru.
-
18:16 - 18:18Ama kendimize şunu soralım:
-
18:18 - 18:22Günümüzün değer hesaplamaları
ve maliyet-fayda analizleri -
18:22 - 18:24o zamanlar yapılmış olsaydı
-
18:24 - 18:29bir kuşakta başardığımız aya seyahati
yapar mıydık, buna kalkışır mıydık? -
18:29 - 18:32Muhtemelen bu işe hiç başlamazdık.
-
18:32 - 18:34Tanrı'ya şükürler olsun,
-
18:34 - 18:36bir ekonomistim
ve size şunu söyleyebilirim ki -
18:36 - 18:38değer sadece fiyat değildir.
-
18:38 - 18:39Teşekkürler.
-
18:39 - 18:41(Alkışlar)
- Title:
- Fiyata, inovasyona ve ekonomiyi güçlü kılanlara dürüst bir bakış
- Speaker:
- Mariana Mazzucato
- Description:
-
Zenginlik nereden gelir, onu kim yaratır ve onu ne yok eder? Küresel ekonomiye yapılan bu derin dalışta Mariana Mazzucato, değerin ne anlama geldiğini, nasıl unuttuğumuzu ve mevcut finansal sistemlerimizi neden yeniden düşünmemiz gerektiğini açıklıyor -- ki böylece kapitalizm hepimiz için çalışan, cesur, yenilikçi ve sürdürülebilir bir geleceğe yönlendirilebilsin.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 18:55
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for What is economic value, and who creates it? | ||
Cihan Ekmekçi edited Turkish subtitles for What is economic value, and who creates it? | ||
Can Boysan accepted Turkish subtitles for What is economic value, and who creates it? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for What is economic value, and who creates it? | ||
berat güven edited Turkish subtitles for What is economic value, and who creates it? | ||
berat güven edited Turkish subtitles for What is economic value, and who creates it? | ||
berat güven edited Turkish subtitles for What is economic value, and who creates it? | ||
berat güven edited Turkish subtitles for What is economic value, and who creates it? |