Return to Video

توانایی خوێندنه‌وه‌ بۆ ساڕێژكردن

  • 0:01 - 0:06
    من ده‌مه‌وێت ئه‌مڕۆ گفتوگۆ لە بارەی
    چۆن خوێندنه‌وه‌ ده‌توانێت ژیانمان بگۆڕێت
  • 0:06 - 0:09
    و سەبارەت بە سنووره‌كانی
    ئه‌و گۆڕانه‌ بكه‌م.
  • 0:10 - 0:14
    ده‌مه‌وێت بدوێم له‌باره‌ی چۆن خوێندنه‌وه‌
    جیهانێكمان پێ ده‌به‌خشێت توانای
  • 0:14 - 0:17
    هاوبه‌شیكردنی هه‌بێت له‌
    په‌یوه‌ندی بەهێزی مرۆڤ.
  • 0:18 - 0:21
    هه‌روه‌ها له‌باره‌ی چۆنیه‌تی بوونی ئه‌و
    په‌یوه‌ندییه‌ هه‌میشه‌ به‌شكاری بێت.
  • 0:21 - 0:26
    چۆن خوێندنه‌وه‌ له‌ كۆتاییدا پڕۆژه‌یه‌كی
    نامۆی بێوێنه‌یه‌.
  • 0:28 - 0:30
    ئه‌و نووسه‌ره‌ی ژیانمی گۆڕی
  • 0:30 - 0:35
    ڕۆماننووسی گه‌وره‌ی ئه‌مریكی به‌ڕه‌گه‌ز
    ئه‌فریقی جه‌یمس بۆڵدوین بوو.
  • 0:35 - 0:38
    كاتێك له‌ میچیگانی ڕۆژئاوا له‌ ١٩٨٠ كان
    گه‌وره‌ ده‌بووم، زۆر نووسه‌ری
  • 0:38 - 0:43
    ئه‌مریكی بە ڕەچەڵەک ئاسیایی نه‌بوون
    حەزیان لە گۆڕانکاری كۆمه‌ڵایه‌تی بێت.
  • 0:43 - 0:46
    بۆیه‌ ڕووم كرده‌ جه‌یمس بۆڵدوین
  • 0:46 - 0:51
    وه‌ك ڕێگه‌یه‌ك بۆ پڕكردنه‌وه‌ی ئه‌م
    بۆشاییه‌، و هه‌ستكردن به‌ ئاگایی نه‌ژادی.
  • 0:52 - 0:56
    به‌ڵام ڕه‌نگه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ بێت
    خۆم ئه‌مریكی و ئه‌فریقی نه‌بووم،
  • 0:56 - 1:00
    هه‌ستم به‌ بوێریی و تاوانباری كرد
    به‌هۆی وته‌كانی.
  • 1:00 - 1:03
    به‌تایبه‌تی ئه‌م وتانه‌:
  • 1:03 - 1:07
    "خه‌ڵكانێكی لیبڕال هه‌ن كه‌
    هه‌موو دۆخه‌ ڕاسته‌كانیان هه‌یه‌،
  • 1:07 - 1:09
    به‌ڵام باوه‌ڕی ڕاسته‌قینه‌یان نییه‌.
  • 1:10 - 1:14
    كاتێك ته‌له‌زمه‌كان كه‌م ده‌بنه‌وه‌ و
    به‌ڕێگه‌یه‌ك پێشبینی ده‌كه‌یت بیگه‌یه‌نن،
  • 1:14 - 1:17
    ئه‌وان بە ڕێگەیەک له‌وێ نین."
  • 1:17 - 1:19
    ئه‌وان به‌ ڕێگه‌یه‌ك له‌وێ نین.
  • 1:19 - 1:22
    ئه‌و وشانه‌م وه‌ك خۆی وه‌رگرتووه‌.
  • 1:22 - 1:23
    خۆم له‌ كوێ دانێم؟
  • 1:24 - 1:27
    چووم بۆ میسیسیپی ده‌ڵتا،
  • 1:27 - 1:30
    یه‌ك له‌ هه‌ژارترین ناوچه‌كان له‌
    ویلایه‌ته‌ یه‌كگرتوه‌كان.
  • 1:30 - 1:33
    شوێنێكه‌ به‌ مێژوویه‌كی به‌هێز
    پێكهاتووه‌.
  • 1:33 - 1:38
    له‌ ١٩٦٠ ه‌كان، ئه‌مریكییه‌ بە ڕەچەڵەک
    ئه‌فریقییه‌كان ژیانی خۆیان خسته‌ مه‌ترسی
  • 1:38 - 1:41
    بۆ شه‌ڕكردن بۆپه‌روه‌رده‌،
    بۆ شه‌ڕكردن بۆ مافی ده‌نگدان.
  • 1:41 - 1:43
    ویستم ببمه‌ به‌شیك له‌و گۆڕانه‌،
  • 1:43 - 1:47
    تا یارمه‌تی هه‌رزه‌كاره‌ گه‌نجه‌كان بده‌م
    ده‌ربچن و بچنه‌ كۆلێژ.
  • 1:48 - 1:51
    كاتێک‌ گه‌یشتمه‌ میسیسیپی ده‌ڵتا،
  • 1:51 - 1:53
    شوێنێك بوو هێشتا هه‌ژار بوو،
  • 1:53 - 1:55
    هێشتا جیاكراوه‌ بوو،
  • 1:55 - 1:58
    هێشتا به‌ڕاده‌یه‌كی زۆر
    پێویستی به‌ گۆڕان بوو.
  • 1:59 - 2:02
    قوتابخانه‌كه‌م، ئه‌و شوێنه‌ی لێی دانرام،
  • 2:02 - 2:07
    نه‌ كتیبخانه‌ی لێبوو.
    نه‌ ڕاوێژكاری ئاڕاسته‌كردن،
  • 2:07 - 2:10
    به‌ڵام ئه‌فسه‌ری پۆلیسی هه‌بوو.
  • 2:10 - 2:12
    نیوه‌ی مامۆستاكان جێگره‌وه‌ بوون
  • 2:12 - 2:14
    كاتێك قوتابییه‌كان شه‌ڕیان ده‌كرد،
  • 2:14 - 2:18
    قوتابخانه‌ ده‌یناردنه‌
    به‌ندیخانه‌ی ناوخۆیی.
  • 2:20 - 2:23
    ئه‌مه‌ ئه‌و قوتابخانه‌یه‌ بوو
    تیایدا چاوم به‌ پاتریك كه‌وت.
  • 2:23 - 2:28
    ئه‌و ١٥ ساڵ بوو و دوو ساڵ ده‌رنه‌چوو بوو،
    له‌ پۆلی هه‌شت بوو.
  • 2:28 - 2:31
    هێمن، و ته‌نیاییخوازبوو،
  • 2:31 - 2:34
    وه‌كو ئه‌وه‌ی هه‌میشه‌ له‌
    بیركردنه‌وه‌یه‌كی قووڵدابێت.
  • 2:34 - 2:36
    ڕقی له‌وه‌ بوو كه‌سانی تر شه‌ربكه‌ن.
  • 2:38 - 2:41
    جارێكیان بینیم بازیدا نێوان
    دوو كچ كه‌ شه‌ڕیان ده‌كرد
  • 2:41 - 2:44
    دایان به‌ ئه‌رزه‌كه‌.
  • 2:45 - 2:48
    پاتریك ته‌نیا كێشه‌یه‌كی هه‌بوو.
  • 2:48 - 2:50
    نه‌ده‌هاته‌ قوتابخانه‌.
  • 2:51 - 2:54
    گوتی قوتابخانه‌ هه‌ندێكجار
    زۆر خه‌مناكه چو‌نكه‌
  • 2:54 - 2:57
    قوتابییه‌كان هه‌میشه‌ شه‌ڕده‌كه‌ن و
    مامۆستاكانیش خۆیان وه‌لاده‌نێن.
  • 2:58 - 3:04
    دایكیشی دوو ئیشی ده‌كرد بۆیه‌
    له‌به‌ر ماندوویه‌تی نه‌یده‌هێنا.
  • 3:04 - 3:07
    بۆیه‌ ئه‌مه‌م كرده‌ ئیشی خۆم
    وای لێبكه‌م بێته‌ قوتابخانه‌.
  • 3:07 - 3:10
    چونکە من سەرشێت و ٢٢ ساڵ و
    له ‌دڵه‌وه‌ گه‌شبین بووم،
  • 3:10 - 3:14
    به‌رنامه‌ڕێژییه‌كه‌م بریتی بوو له‌
    ته‌نیا له‌به‌رده‌م ماڵیان ئاماده‌بم
  • 3:14 - 3:16
    و بڵێم، "سڵاو. بۆچی نایێتە قوتابخانه‌؟"
  • 3:16 - 3:18
    ڕاستییه‌كه‌ی ئه‌م به‌رنامه‌ڕێژییه‌
    كاری خۆی كرد،
  • 3:18 - 3:21
    هه‌موو ڕۆژێك ده‌هاته‌ قوتابخانه‌.
  • 3:21 - 3:23
    له‌ پۆله‌كه‌م ده‌گه‌شایه‌وه‌.
  • 3:23 - 3:26
    هۆنراوه‌ی ده‌نووسی،
    په‌رتووكی ده‌خوێنده‌وه‌.
  • 3:27 - 3:29
    هه‌موو ڕۆژێك ده‌هاته‌ قوتابخانه‌.
  • 3:31 - 3:33
    له ‌نزیكه‌ی هه‌مان كاتدا
  • 3:33 - 3:35
    بۆم ده‌ركه‌وت چۆن
    له‌ پاتریك نزیك ببمه‌وه‌،
  • 3:35 - 3:37
    له‌ كۆلێژی یاسا له‌ هارڤارد وه‌رگیرام.
  • 3:40 - 3:43
    دووباره‌ ڕووبه‌ڕوی ئه‌م پرسیاره‌ بوومه‌وه‌
    خۆم له ‌كوێ دانێم،
  • 3:43 - 3:45
    جه‌سته‌م له ‌كوێ دانێم؟
  • 3:45 - 3:48
    به‌خۆمم ووت
  • 3:48 - 3:52
    كه‌ میسیسیپی دهڵتا ئه‌و شوێنه‌ بوو كه‌
    خه‌ڵكی ده‌وڵه‌مه‌ند،
  • 3:52 - 3:54
    خه‌ڵكی به ‌به‌خت،
  • 3:54 - 3:55
    ئه‌و كه‌سانه‌ ده‌ڕۆن.
  • 3:56 - 3:57
    ئه‌و كه‌سانه‌ش لە دوایان جێده‌مێنن
  • 3:57 - 4:00
    ئه‌وانه‌ن كه‌ ده‌رفه‌تی ڕۆیشتنیان نییه‌.
  • 4:01 - 4:03
    نه‌مویست ئه‌و كه‌سه‌ بم كه‌ ڕۆیشتووه‌.
  • 4:03 - 4:05
    ده‌مویست ئه‌و كه‌سه‌ بم كه‌ ماوه‌ته‌وه‌.
  • 4:06 - 4:09
    له‌لایه‌كی تر، ته‌نیا و ماندوو بووم.
  • 4:09 - 4:13
    خۆمم ڕازیكرد كه‌ ده‌متوانی
    گۆڕانکاری زیاتر ئه‌نجام بده‌م
  • 4:14 - 4:18
    به‌ پێوه‌رێكی فراونتر گه‌ر
    بڕوانامه‌یه‌كی یاسای پایه‌دارم هه‌بوایه‌.
  • 4:20 - 4:21
    بۆیه‌ ڕۆیشتم.
  • 4:23 - 4:24
    سێ ساڵ دواتر،
  • 4:24 - 4:27
    كاتێك زۆرم نه‌مابوو
    له‌ كۆلێژی یاسا ده‌ربچم،
  • 4:27 - 4:29
    هاوڕێكه‌م په‌یوه‌ندی پێوه‌كردم
  • 4:29 - 4:33
    و گوتی پاتریك شه‌ڕی كردووه‌
    و كه‌سێكی كوشتووه‌.
  • 4:35 - 4:37
    من ڕووخاو بووم.
  • 4:37 - 4:40
    به‌شێك له‌ من باوه‌ڕی نه‌ده‌كرد،
  • 4:40 - 4:43
    به‌شه‌كه‌یترم زانی كه‌ ڕاسته‌.
  • 4:44 - 4:46
    گه‌شتم كرد تا پاتریك ببینم.
  • 4:47 - 4:49
    له‌ به‌ندیخانه‌ سه‌ردانم كرد.
  • 4:51 - 4:54
    پێی گوتم كه‌ ئه‌مه‌ ڕاسته‌.
  • 4:54 - 4:57
    كه‌ كه‌سێكی كوشتووه‌.
  • 4:57 - 4:59
    به‌ڵام نه‌یویست زیاتر له‌باره‌یه‌وه‌ بدوێت
  • 5:00 - 5:02
    پرسیارم له‌باره‌ی قوتابخانه لێی كرد
  • 5:02 - 5:06
    گوتی ساڵێك دوای ڕۆیشتنم
    وازی له‌ قوتابخانه‌ هێنابوو.
  • 5:06 - 5:09
    دواتر ویستی شتێكی ترم پێ بڵێت.
  • 5:09 - 5:12
    سه‌ری له‌ خواره‌وه‌ كرد و
    گوتی منداڵێكی كچی هه‌یه‌
  • 5:12 - 5:14
    كه‌ تازه‌ له‌دایك ببوو.
  • 5:14 - 5:16
    وا هه‌ستی ده‌كرد نائومێدی كردووه‌.
  • 5:19 - 5:22
    ئه‌مه‌ بوو، گفتوگۆكه‌مان
    به‌په‌له‌ و نه‌گونجاو بوو.
  • 5:23 - 5:28
    كه‌ هه‌نگاوم نا بۆ ده‌ره‌وه‌ی به‌ندیخانه‌،
    ده‌نگێك له‌ ناخه‌وه‌ پێی گوتم،
  • 5:28 - 5:30
    "بگه‌ڕێوه‌.
  • 5:30 - 5:33
    گه‌ر ئێستا نه‌گه‌ڕێیه‌وه‌،
    هه‌رگیز ناگه‌ڕێیه‌وه‌."
  • 5:36 - 5:40
    له‌ كۆلێژی یاسا ده‌رچووم
    و گه‌ڕامه‌وه‌.
  • 5:41 - 5:43
    گه‌ڕامه‌وه‌ تا پاتریك ببینم،
  • 5:43 - 5:46
    گه‌ڕامه‌وه‌ تاكو بزانم گه‌ر بتوانم
    له‌ كه‌یسه‌ یاساییه‌كه‌ی یارمه‌تی بده‌م.
  • 5:47 - 5:50
    ئه‌مجاره‌، كاتێك بۆ
    دووه‌مجار بوو بینیم،
  • 5:50 - 5:53
    وامزانی ئه‌و بیرۆكه‌ مه‌زنه‌م هه‌بوو،
    گوتم،
  • 5:53 - 5:56
    "سڵاو، پاتریك، بۆچی نامه‌یه‌ك
    بۆ كچه‌كه‌ت نانووسیت،
  • 5:56 - 6:00
    تاكو بتوانیت له‌ مێشكی خۆت بیهێڵیه‌وه‌؟"
  • 6:00 - 6:04
    پێنووسێك و پارچه‌ په‌ڕێكم پێیدا،
  • 6:04 - 6:05
    ده‌ستیكرد به‌ نووسین.
  • 6:07 - 6:09
    به‌ڵام كه‌ سه‌یری ئه‌و
    په‌ڕه‌م كرد كه‌ به‌ منی دایه‌وه‌،
  • 6:09 - 6:11
    واقم وڕما.
  • 6:13 - 6:15
    ده‌ستنووسه‌كه‌یم نه‌ناسیه‌وه،
  • 6:15 - 6:18
    هه‌ڵه‌ی ڕێنووسی زۆر ساده‌ی ئه‌نجامدابوو.
  • 6:19 - 6:22
    وه‌كو مامۆستایه‌ك بیرم كرده‌وه‌،
  • 6:22 - 6:25
    ده‌مزانی كه‌ قوتابییه‌ك ده‌یتوانی
    به‌ شێوه‌یه‌كی به‌رچاو باشتر بێت
  • 6:25 - 6:28
    زۆر به‌خێرایی، به‌ڵام
  • 6:28 - 6:32
    هه‌رگیز وام بیرنه‌ده‌كرده‌وه‌ كه‌ قوتابی
    به‌ شێوه‌یه‌كی به‌رچاو بچێته‌ دواوه‌ .
  • 6:34 - 6:36
    ئه‌وه‌ی كه‌ زیاتر ئازاری دام،
  • 6:36 - 6:39
    بینینی ئه‌وه‌ بوو كه‌
    بۆ كچه‌كه‌ی نووسیبووی.
  • 6:40 - 6:41
    نووسیبووی،
  • 6:41 - 6:45
    "له‌به‌رامبه‌ر هه‌ڵه‌كانم داوای لێبوردن
    ده‌كه‌م، ببووره‌ له‌وێ نیم بۆ تۆ."
  • 6:46 - 6:49
    ئه‌مه‌ هه‌موو شتێك بوو هه‌ستی
    ده‌كرد ده‌بوو به‌ كچه‌كه‌ی بڵێت.
  • 6:50 - 6:55
    لە خۆم پرسی چۆن ده‌توانم باوه‌ڕ به‌
    خۆم بێنم کە شتی زیاتری هه‌یه‌ بۆ گوتن،
  • 6:55 - 6:58
    به‌شێك له‌خۆی كه‌ پێویست
    ناكات پاساوی بۆ بهێنێته‌وه‌.
  • 6:59 - 7:00
    ویستم وا هه‌ست بكات كه‌
  • 7:00 - 7:04
    شتێكی سوودمه‌ندی هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ
    كچه‌كه‌ی باسی بكات.
  • 7:06 - 7:09
    هه‌موو ڕۆژێك له‌ حه‌وت مانگی داهاتوو،
  • 7:09 - 7:12
    سه‌ردانم ده‌كرد و په‌رتووكم بۆی ده‌هێنا.
  • 7:12 - 7:16
    جانتای گواستنه‌وه‌كه‌م
    ببووه‌ كتێبخانه‌یه‌كی بچووك.
  • 7:16 - 7:18
    جه‌یمس بۆڵدوینم بۆی هێنا،
  • 7:18 - 7:23
    واڵت ویتمان،ك.س. لیویس م بۆی هێنا.
  • 7:23 - 7:28
    په‌رتووكی ڕێبه‌ری بۆ دار، و باڵنده‌م
    بۆی هێنا،
  • 7:28 - 7:31
    و فه‌رهه‌نگ، كه‌ بووه‌
    په‌رتووكی هه‌ڵبژارده‌ی ئه‌و.
  • 7:32 - 7:33
    هه‌ندێك ڕۆژ،
  • 7:33 - 7:37
    هه‌ردووكمان چه‌ندین كاتژمێر به‌بێ ده‌نگی
    داده‌نیشتین، و ده‌مانخوێنده‌وه‌.
  • 7:38 - 7:40
    ڕۆژه‌كانی تر،
  • 7:40 - 7:43
    به‌یه‌كه‌وه‌ ده‌مانخوێنده‌وه‌،
    هۆنراوه‌مان ده‌خوێنده‌وه‌.
  • 7:44 - 7:47
    ده‌ستمانكرد به‌ خوێندنه‌وه‌ی سه‌دان هایكو
    (هۆنراوه‌ی نه‌ریتی ژاپۆنی سێ دێڕ)
  • 7:47 - 7:50
    شاكارێكی ساده‌ی گزیكه‌ر.
  • 7:50 - 7:53
    پرسیارم لێی ده‌كرد،
    "هایكوی هه‌ڵبژارده‌ی خۆتم بۆ باسكه‌."
  • 7:53 - 7:56
    هه‌ندێكیان زۆر پێكه‌نیناوین.
  • 7:56 - 7:58
    ئه‌مه‌ یه‌كیكیانه‌ له‌ لایه‌ن ئیسا:
  • 7:58 - 8:02
    "خه‌م مه‌خۆن، جاڵجاڵۆكه‌كان، ماڵه‌كه‌
    به‌ شێوه‌یه‌كی ناڕه‌سمی ده‌پارێزم."
  • 8:03 - 8:07
    ئه‌مه‌ش: "نیوه‌ی ڕۆژه‌كه‌ سه‌رخه‌وم
    شكاند، كه‌س سزای نه‌دام!"
  • 8:09 - 8:13
    و ئه‌م دڵڕفێنه‌، له‌باره‌ی
    یه‌كه‌م ڕۆژی به‌فربارینه‌،
  • 8:13 - 8:18
    "ئاسكەکان یه‌كه‌م زوقم له‌
    فه‌روه‌ی یه‌كتری ده‌لێسێنه‌وه‌."
  • 8:19 - 8:22
    شتێكی دڵڕفێن و نادیار هه‌یه‌
  • 8:22 - 8:25
    له‌باره‌ی ئه‌و شیوازه‌ی
    هۆنراوه‌كه‌ دیاره‌.
  • 8:25 - 8:30
    بۆشایی به‌تاڵ هه‌روه‌ك
    وشه‌كان خۆیان گرنگه‌.
  • 8:31 - 8:34
    ئه‌م هۆنراوه‌یه‌ی و. س. مێروینمان
    خوێنده‌وه‌،
  • 8:34 - 8:38
    له‌و كاته‌ی ژنه‌كه‌ی بینی له‌
    باخچه‌ كار ده‌كات بۆی نووسی
  • 8:38 - 8:42
    بۆی ده‌ركه‌وت كه‌ ته‌واوی ژیانیان
    به‌یه‌كه‌وه‌ به‌سه‌ر ده‌به‌ن.
  • 8:43 - 8:46
    " با بێنمه‌ به‌رچاوم دووباره‌ دێین
  • 8:46 - 8:49
    ئه‌و كاته‌ی ده‌مانه‌وێت و
    ئه‌و كاته‌ به‌هار ده‌بێت
  • 8:49 - 8:52
    گه‌وره‌تر نابین له‌ هه‌ر كاتێكی پێشوتر
  • 8:52 - 8:56
    په‌ژاره‌ی كۆن وه‌كو
    هه‌وری زوو هێور ده‌بێته‌وه‌
  • 8:56 - 9:00
    كه‌ به‌ناوییدا به‌یانی
    به‌ هێواشی بۆخۆی دێت"
  • 9:00 - 9:03
    پرسیارم له‌ پاتریك كرد له‌باره‌ی
    دێڕی په‌سه‌ندی ئه‌و، گوتی،
  • 9:03 - 9:07
    "گه‌وره‌تر نابین له‌ هه‌ر كاتێكی پێشووتر"
  • 9:08 - 9:13
    گوتی ئه‌و شوێنه‌ی بیرهێنایه‌وه‌
    تیایدا كات ده‌وه‌ستێت،
  • 9:13 - 9:16
    تیایدا كات چیتر گرنگی نییه‌.
  • 9:16 - 9:18
    لێم پرسی گه‌ر شوێنێكی وه‌كو ئه‌مه‌ هه‌با،
  • 9:18 - 9:20
    تیایدا كات بۆ هه‌میشه‌ ده‌مێنێته‌وه‌.
  • 9:20 - 9:22
    گوتی، "دایكم."
  • 9:24 - 9:28
    كاتێك له‌ ته‌نیشت كه‌سێكه‌وه‌
    هۆنراوه‌یه‌ك ده‌خوێنییه‌وه‌،
  • 9:28 - 9:30
    هۆنراوه‌كه‌ له‌ ماناكه‌ی ده‌گۆڕێت.
  • 9:31 - 9:36
    چونكه‌ بۆ ئه‌و كه‌سه‌ ده‌بێته‌
    كه‌سیی، بۆ تۆ ده‌بێته‌ كه‌سیی،
  • 9:37 - 9:40
    دواتر په‌رتووكمان خوێنده‌وه‌،
    چه‌ندین په‌رتووكمان خوێنده‌وه‌،
  • 9:40 - 9:43
    یادنامه‌ی فرێدریك دۆگڵاسمان خوێنده‌وه‌،
  • 9:43 - 9:47
    كۆیله‌یه‌كی ئه‌مریكی كه‌ خۆی فێری
    نووسین و خوێندنه‌وه‌ كرد
  • 9:47 - 9:50
    و كه‌ ڕایكرد بۆ ئازادی به‌هۆی
    خوێنده‌وارییه‌كه‌ی.
  • 9:52 - 9:55
    به‌و بیركردنه‌وه‌یه‌ گه‌وره‌بووم كه‌
    فرێدریك دۆگڵاس پاڵه‌وانه‌
  • 9:55 - 9:58
    ئه‌م چیڕۆكه‌م وه‌كو بوژانه‌وه ‌و هیوا
    بیرلێكردبۆوه‌.
  • 9:59 - 10:02
    به‌ڵام ئه‌م په‌رتووكه‌ پاتریكی خسته‌
    جۆرێك له‌ ترس.
  • 10:03 - 10:08
    جه‌ختی له‌سه‌ر چیڕۆكێك كرده‌وه‌ كه‌
    دۆگڵاس گێڕابویه‌وه‌ له‌سه‌ر چۆن، له ‌كاتی
  • 10:08 - 10:11
    جه‌ژنی له‌دایكبوونی مه‌سیح، سه‌رداره‌كان
    قوڵفه‌ ده‌ده‌نه‌ كۆیله‌كانیان
  • 10:11 - 10:15
    وه‌كو رێگه‌یه‌ك بۆ سه‌لماندنی ئه‌وه‌ی
    نه‌توانن مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئازادی بكه‌ن.
  • 10:15 - 10:18
    چونكه‌ كۆیله‌كان له‌ كێڵگه‌كان
    به‌ملا و ئه‌ولادا ده‌كه‌ون.
  • 10:20 - 10:22
    پاتریك گوتی به‌مه‌ به‌ستراوه‌ته‌وه‌.
  • 10:22 - 10:26
    گوتی كه‌سانێك هه‌ن له‌
    به‌ندیخانه‌ وه‌كو كۆیله‌،
  • 10:26 - 10:28
    نایانه‌وێت بیر له‌
    بارودۆخه‌كه‌یان بكه‌نه‌وه‌،
  • 10:28 - 10:30
    چونكه‌ زۆر ئازاربه‌خشه‌.
  • 10:30 - 10:32
    زۆر ئازاربه‌خشه‌ بیر
    له‌ ڕابردوو بكه‌یته‌وه‌،
  • 10:32 - 10:35
    زۆر ئازاربه‌خشه‌ بیر بكه‌یته‌وه‌
    تا چه‌ند پێویسته‌ بڕۆین.
  • 10:37 - 10:40
    دێری هه‌ڵبژارده‌ی ئه‌و ئه‌مه‌ بوو:
  • 10:40 - 10:43
    "هه‌رشتێك، گرنگ نییه‌ چ بێت،
    بۆ ڕزگاربوون له‌ بیركردنه‌وه‌!
  • 10:44 - 10:49
    ئه‌و بیركردنه‌وه‌ هه‌میشه‌ییه‌ی من بۆ
    حاڵی خۆم زۆر ئه‌شكه‌نجه‌ی دام."
  • 10:50 - 10:54
    پاتریك گوتی دۆگڵاس بوێر بووه‌ بۆ
    نوسین، بۆ به‌رده‌وامبوون له‌ بیركردنه‌وه‌.
  • 10:55 - 11:01
    به‌ڵام ئه‌و هه‌رگیز نه‌یزانی له‌ پێش
    چاوی من چه‌نده‌ به‌ دۆگڵاس ده‌چوو.
  • 11:01 - 11:04
    چۆن به‌رده‌وام بوو له‌ خوێندنه‌وه‌،
    هه‌رچه‌نده‌ من خستمه‌ ترس و له‌رز.
  • 11:05 - 11:08
    له‌ پێش من په‌رتوكه‌كه‌ی ته‌واوكرد،
  • 11:08 - 11:12
    خوێندییه‌وه‌ له‌ پلیكانه‌یه‌كی كۆنكریتی
    به‌بێ ڕووناكیی.
  • 11:13 - 11:16
    دواتر به‌رده‌وام بووین بۆ ئه‌وه‌ی
    په‌رتووكی هه‌ڵبژارده‌ی من بخوێنینه‌وه‌،
  • 11:16 - 11:19
    "گیڵیێد" ی مارلین ڕۆبنسن،
  • 11:19 - 11:23
    نامه‌یه‌كی دریژكراوه‌یه‌
    له‌ باوكێكه‌وه‌ بۆ كوڕه‌كه‌ی.
  • 11:23 - 11:25
    حه‌زی به‌م دێڕه‌ بوو:
  • 11:25 - 11:27
    "من ئه‌مه‌ له‌ ڕوویه‌كه‌وه‌ ده‌نووسم
    تا پێت بڵێم
  • 11:27 - 11:31
    كه‌ گه‌ر ڕۆژێك پرسیاری ئه‌وه‌ت كردبێت
    چیت له‌ ژیانت كردووه‌ ...
  • 11:31 - 11:33
    تۆ به‌خششی خودا بوویت بۆ من،
  • 11:33 - 11:36
    موعجیزه‌، زیاتر له‌ موعجیزه‌یه‌ك بوویت."
  • 11:37 - 11:43
    شتێك له‌باره‌ی ئه‌م زمانه‌،
    خۆشه‌ویستییه‌كه‌ی، په‌رۆشییه‌كه‌ی،
  • 11:43 - 11:46
    ده‌نگه‌كه‌ی، دووباره‌ حه‌زی
    پاتریكی بۆ نووسین بزواند.
  • 11:46 - 11:49
    په‌ڕاوی تێبینی یه‌ك له‌وای یه‌ك
    پڕ ده‌كرده‌وه‌
  • 11:49 - 11:53
    بۆ نووسینی نامه‌ بۆ كچه‌كه‌ی.
  • 11:53 - 11:56
    له‌م نامه‌ جوان، و ئاڵوزانه‌،
  • 11:56 - 12:02
    خۆی و كچه‌كه‌ی ده‌هێنا به‌رچاوی كه‌ سواری
    به‌له‌می كانۆو ده‌بن بۆ ڕووباری میسیسیپی.
  • 12:02 - 12:05
    ده‌یهێنایه‌ به‌رچاوی جۆگه‌له‌یه‌كی
    له‌ قه‌راغ چیایەک ده‌دۆزنه‌وه‌
  • 12:05 - 12:07
    ئاوێكی ته‌واو ڕوونی هه‌بێت.
  • 12:08 - 12:10
    كه‌ سه‌یری پاتریكم ده‌كرد ده‌ینووسی،
  • 12:11 - 12:13
    به‌خۆمم گوت،
  • 12:13 - 12:16
    ئێستاش پرسیار له‌ هه‌مووتان ده‌كه‌م،
    چه‌ند كه‌س
  • 12:16 - 12:21
    له‌ ئێوه‌ نامه‌یه‌كی بۆ كه‌سێك نووسیووه‌
    وا هه‌ست ده‌كه‌یت بێهیوات كردوون؟
  • 12:22 - 12:27
    ئه‌مه‌ زۆر له‌وه‌ ئاسانتره‌ ئه‌و
    خه‌ڵكانه‌ له‌ مێشكی خۆت ببه‌یه‌ ده‌ره‌وه‌.
  • 12:28 - 12:33
    به‌ڵام پاتریك هه‌موو ڕۆژێك ده‌رده‌كه‌وت،
    ڕووبه‌ڕوی كچه‌كه‌ی ده‌بوویه‌وه‌،
  • 12:33 - 12:36
    خۆی به‌ به‌رپرسیار داده‌نا
    له‌ به‌رامبه‌ر كچه‌كه‌ی،
  • 12:36 - 12:39
    وشه‌ به‌ وشه‌ به‌ جه‌ختكردنێكی زۆر.
  • 12:42 - 12:45
    ژیانی خۆمم ده‌ویست
  • 12:46 - 12:49
    بۆ ئه‌وه‌ی خۆم بخه‌مه‌ مه‌ترسیی
    به‌و شێوه‌یه‌.
  • 12:49 - 12:53
    چونكه‌ ئه‌و مه‌ترسییه‌ توانای دڵی
    كه‌سێك ئاشكرا ده‌كات.
  • 12:57 - 13:01
    با هه‌نگاوێك بگه‌ڕێمه‌وه‌ دواوه‌ و
    پرسیارێكی نائاسووده‌ بكه‌م.
  • 13:01 - 13:04
    من كێم تا ئه‌م چیڕۆكه‌تان بۆ باس كه‌م،
    وه‌ك ئه‌و چیڕۆكه‌ی پاتریك؟
  • 13:06 - 13:09
    پاتریك ئه‌و كه‌سه‌یه‌
    له‌گه‌ڵ ئازاره‌كه‌ی ژیا
  • 13:09 - 13:13
    و من هه‌رگیز ڕۆژێكیش له‌ ژیانم
    برسیی نه‌بووم.
  • 13:15 - 13:17
    زۆر بیرم له‌م پرسیاره‌ كرده‌وه‌،
  • 13:17 - 13:21
    به‌ڵام ئه‌وه‌ی ده‌مه‌وێت بیڵێم
    ئه‌م چیڕۆكه‌ ته‌نیا له‌باره‌ی پاتریك نییه‌
  • 13:21 - 13:22
    له‌باره‌ی ئێمه‌یه‌،
  • 13:22 - 13:25
    له‌باره‌ی نایه‌كسانیی نێوانمانه‌.
  • 13:26 - 13:27
    جیهانی فره‌یی
  • 13:28 - 13:32
    كه‌ پاتریك و خێزانه‌كه‌ی و باوانی
  • 13:32 - 13:34
    لێی دوورخرابوونه‌وه‌.
  • 13:34 - 13:37
    له‌م چیڕۆكه‌، من به‌رجه‌سته‌ی
    ئه‌و جیهانی فره‌یی یه‌ ده‌كه‌م.
  • 13:38 - 13:42
    و له‌ باسكردنی ئه‌م چیڕۆكه‌،
    نه‌مویست خۆم بشارمه‌وه‌.
  • 13:42 - 13:44
    ئه‌و توانایه‌ بشارمه‌وه‌ كه‌ هه‌مه‌.
  • 13:45 - 13:49
    له‌ باسكردنی ئه‌م چیڕۆكه‌،
    ویستم ئه‌و توانایه‌ بخه‌مه‌ ڕوو
  • 13:49 - 13:51
    پاشان پرسیار بكه‌م،
  • 13:51 - 13:54
    چۆن ئه‌و دوورییه‌ی نێوانمان نه‌هێڵین؟
  • 13:56 - 14:00
    خوێندنه‌وه‌ ڕێگه‌یه‌كه‌ بۆ
    داخستنی ئه‌و دوورییه‌.
  • 14:00 - 14:04
    گه‌ردوونێكی ئاراممان پیده‌به‌خشێت
    ده‌توانین به‌یه‌كه‌وه‌ هاوبه‌ش بین تیایدا،
  • 14:04 - 14:07
    كه‌ بتوانین به ‌یه‌كسانی هاوبه‌ش بین.
  • 14:08 - 14:12
    ڕه‌نگه‌ ئێستا پرسیار بكه‌ن
    چی به‌سه‌ر پاتریك دا هات.
  • 14:12 - 14:13
    ئایا خوێندنه‌وه‌ ژیانی ڕزگار كرد؟
  • 14:15 - 14:17
    ڕزگاری كرد و نه‌كرد.
  • 14:18 - 14:21
    كاتێك پاتریك له‌ به‌ندیخانه‌ ده‌رچوو،
  • 14:21 - 14:23
    گه‌شته‌كه‌ی ئازاربه‌خش بوو.
  • 14:24 - 14:28
    خاوه‌ن كاره‌كان به‌هۆی تۆماره‌كه‌ی
    له‌ كار دووریان خسته‌وه‌،
  • 14:28 - 14:31
    نزیكترین هاوڕێی، دایكی،
    له تەمەنی‌ ٤٣ ساڵیدا
  • 14:31 - 14:33
    به‌هۆی نه‌خۆشی دڵ و شه‌كره مرد‌.
  • 14:33 - 14:36
    بێ لانه‌ بوو، برسیی بوو.
  • 14:38 - 14:43
    بۆیه‌ خه‌ڵك زۆر شت له‌باره‌ی خوێندنه‌وه‌
    ده‌ڵێن بۆ من زیاده‌ڕه‌وییه‌.
  • 14:44 - 14:48
    خوێنه‌واربوون ڕێگه‌ی له‌
    بێبه‌شكردنی نه‌گرت.
  • 14:48 - 14:50
    ڕێگه‌ی له‌ مردنی دایكی نه‌گرت.
  • 14:52 - 14:54
    بۆیه‌ خوێندنه‌وه‌ ده‌توانێت چی بكات؟
  • 14:55 - 14:59
    چه‌ند وه‌ڵامێكی كه‌مم لایه‌
    ئه‌مڕۆ كۆتایی پێ بێنم.
  • 15:01 - 15:03
    خوێندنه‌وه‌ ژیانی ناوه‌وه‌ی
    بارگاوی كرده‌وه‌
  • 15:05 - 15:08
    به‌ نادیاری، به‌ ئه‌ندێشه‌،
  • 15:08 - 15:09
    به‌ جوانیی.
  • 15:10 - 15:15
    خوێندنه‌وه‌ ئه‌و وێنانه‌ی پێ به‌خشی
    کە خۆشییان پێی ده‌دایه‌وە:
  • 15:15 - 15:21
    چیا، زه‌ریا، ئاسك، زوقم.
  • 15:21 - 15:25
    ئه‌و شانه‌ی تامی جیهانێكی ئازاد،
    و سروشتی ده‌ده‌ن.
  • 15:28 - 15:31
    خوێندنه‌وه‌ زمانێكی پێ به‌خشی
    به‌وه‌ی ونی كردبوو.
  • 15:31 - 15:36
    ئه‌م دێرانەی هۆزانڤان دیرێك واڵكۆت
    چه‌نده‌ به‌هادارن؟
  • 15:36 - 15:38
    پاتریك ئه‌م هۆنراوه‌یه‌ی له‌به‌ركرد.
  • 15:38 - 15:40
    "ئه‌و ڕۆژانه‌ی هه‌ڵمگرتن،
  • 15:40 - 15:42
    ئه‌و ڕۆژانه‌ی ونم كردن،
  • 15:42 - 15:46
    ئه‌و ڕۆژانه‌ی گه‌وره‌تر ده‌بن،
    وه‌كو كچه‌كان،
  • 15:46 - 15:48
    له‌ قۆڵه‌ له‌نگه‌ر گرتووه‌كانم."
  • 15:49 - 15:52
    خوێندنه‌وه‌ فێری ئازایه‌تی خۆیی كرد.
  • 15:52 - 15:55
    بیرتان بێت ئه‌و به‌رده‌وام بوو
    له‌ خوێندنه‌وه‌ی فرێدریك دۆگڵاس،
  • 15:55 - 15:57
    هه‌رچه‌نده‌ ئازاربه‌خشیش بوو.
  • 15:57 - 16:01
    به‌رده‌وام به‌ئاگا بوو،
    هه‌رچه‌نده‌ به‌ئاگایی ئازاربه‌خشه‌.
  • 16:02 - 16:05
    خوێندنه‌وه‌ شێوازێكی بیركردنه‌وه‌یه‌،
  • 16:05 - 16:09
    له‌به‌ر ئه‌وه‌یه‌ خوێندنه‌وه‌ قورسه‌
    چونكه‌ ده‌بێت بیربكه‌ینه‌وه‌.
  • 16:09 - 16:13
    پاتریك بیركردنه‌وه‌ی هه‌ڵبژارد،
    وه‌ك له‌ بیرنه‌كردنه‌وه‌،
  • 16:16 - 16:20
    له‌ كۆتایی، خوێندنه‌وه‌ زمانێكی پێ به‌خشی
    تاكو قسه‌ بۆ كچه‌كه‌ی بكات.
  • 16:21 - 16:25
    خوێندنه‌وه‌ ئیلهامی
    ویستی نووسینی پێ به‌خشی،
  • 16:25 - 16:29
    به‌سته‌ری نێوان خوێندنه‌وه‌
    و نووسین زۆر به‌هێزه‌.
  • 16:29 - 16:31
    كاتێك ده‌ست به‌ خوێندنه‌وه‌ ده‌كه‌ین،
  • 16:31 - 16:33
    وشه‌ ده‌دۆزینه‌وه‌.
  • 16:34 - 16:39
    وشه‌ی دۆزییه‌وه‌ بۆ هێنانه ‌به‌رچاوی
    دوو وشه‌ به‌یه‌كه‌وه‌.
  • 16:39 - 16:40
    وشه‌ی دۆزییه‌وه‌
  • 16:42 - 16:44
    تا پێی بڵێت چه‌نده‌ خۆشی ده‌وێت.
  • 16:46 - 16:50
    خوێندنه‌وه‌ په‌یوه‌ندیمانی
    له‌گه‌ڵ یه‌كتر گۆڕی.
  • 16:50 - 16:52
    ده‌رفه‌تێكی پێ به‌خشین بۆ دۆستایه‌تی،
  • 16:52 - 16:55
    بۆ بینینی سه‌رووی باری سه‌رنجمان.
  • 16:55 - 16:58
    و خوێندنه‌وه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی
    نایه‌كسانی برد
  • 16:58 - 17:00
    و یه‌كسانییه‌كی خێرای پێ به‌خشین.
  • 17:02 - 17:05
    كاتێك چاوت به‌ كه‌سێكی خوێنه‌ر ده‌كه‌وێت،
  • 17:05 - 17:07
    بۆ یه‌كه‌مجار ده‌یبینیت،
  • 17:07 - 17:09
    به‌تازه‌یی، به‌ نوێی.
  • 17:10 - 17:13
    هیچ رێگه‌یه‌ك نییه‌ بتوانیت بزانیت كامه‌
    دێڕی هه‌ڵبژارده‌ی ئه‌وه‌.
  • 17:14 - 17:18
    چ یاده‌وه‌ری و
    په‌ژاره‌یه‌كی تایبه‌تی هه‌یه‌،
  • 17:19 - 17:23
    ڕووبه‌ڕوی تایبه‌تمه‌ندێتی ئه‌وپه‌ڕی
    ژیانی ناوه‌وه‌ی ده‌بیته‌وه‌.
  • 17:24 - 17:27
    دواتر پرسیار ده‌كه‌یت، "باشه‌،
    ژیانی ناوه‌وه‌م له‌ چی دروستكراوه‌؟
  • 17:27 - 17:30
    چیم هه‌یه‌ كه‌ ده‌توانم له‌گه‌ڵ
    ئه‌وانیتر هاوبه‌شی پێبكه‌م؟"
  • 17:33 - 17:34
    ده‌مه‌وێت كۆتایی پێبێنم
  • 17:36 - 17:40
    به‌ چه‌ند دێڕێكی هه‌ڵبژارده‌م له‌ نامه‌ی
    پاتریك بۆ كچه‌كه‌ی.
  • 17:41 - 17:44
    "ڕووباره‌كه‌ له‌ هه‌ندێك شوێن سێبه‌راوییه‌
  • 17:44 - 17:47
    به‌ڵام ڕووناكی ده‌دره‌وشێته‌وه‌ له‌
    درزی داره‌كان...
  • 17:47 - 17:51
    له‌سه‌ر هه‌ندێك لق ژماره‌یه‌كی زۆر
    توو هه‌ڵواسراوه‌.
  • 17:51 - 17:54
    ده‌ستت درێژ ده‌كه‌یت ڕێك
    تا هه‌ندێكی لێبكه‌یته‌وه‌."
  • 17:56 - 17:58
    ئه‌م نامه‌ جوانه‌ش، كه‌ ده‌نووسێت،
  • 17:58 - 18:03
    "چاوه‌كانت داخه‌ و گوێ له‌ ده‌نگی
    وشه‌كان بگره‌.
  • 18:03 - 18:05
    ئه‌م هۆنراوه‌یه‌م له‌به‌ره‌
  • 18:05 - 18:08
    حه‌زم لێیه‌ تۆش بیزانیت."
  • 18:09 - 18:11
    زۆر سوپاسی هه‌موو لایه‌كتان ده‌كه‌م.
  • 18:11 - 18:14
    (چه‌پڵه‌)
Title:
توانایی خوێندنه‌وه‌ بۆ ساڕێژكردن
Speaker:
میشێڵ كیو
Description:

ده‌كرێت نووسین و خوێندنه‌وه‌ كرداری ئازایه‌تی بن و له‌ كه‌سانی تر نزیكمان بكه‌نه‌وه‌ و له ‌خۆشمان نزیك بكه‌نه‌وه‌. نووسه‌ر میشێڵ كیو باسی چۆنیه‌تی فێركردنی تواناكانی خوێندنه‌وه‌ ده‌كات بۆ قوتابیه‌كانی له‌ میسیسیپی ده‌لتا توانی توانای په‌ڕینه‌وه‌ی وشه‌ی نووسراو ئاشكرا بكات--هه‌روه‌ها سنوورداركردنی تواناكه‌ی.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
18:27

Kurdish (Central) subtitles

Revisions